הכז יאר
א הכז יאר איז איין פון פערצן סארטן יארן אין דער באשטימטער אידישער לוח. א הכז יאר הייבט זיך אין דאנערשטאג (ה), איז כסדרה (כ) - חשון פארמאגט 29 טעג און כסלו דרייסיג, און פסח הייבט זיך אן שבת (ז). אזא סארט יאר איז א געווענליך יאר (מיט איין אדר), און איז לאנג 354 טעג, וואס אין זיי 51 שבתים.
א הכז יאר קומט אויס ווען דער מולד פון חודש תשרי פון א פשוט יאר פאלט אויס צווישן דינסטאג, 9 שעה און 204 חלקים אין טאג, און דאנערשטאג, 9 שעה און 204 חלקים[1]. הכז איז דער מערסט-פארשפרייטער קביעות, און מאכט זיך אין ארום 18.05% פון אלע יארן[2].
צווישן די יארן ה'ת"ש-ה'תת"נ געפאלט דער קביעות אין די יארן: ה'תש"א, ה'תש"ד, ה'תש"ז, ה'תשי"ח, ה'תשכ"א, ה'תשכ"ד, ה'תשכ"ח, ה'תשל"א, ה'תשמ"ה, ה'תשמ"ח, ה'תשנ"א, ה'תשנ"ח, ה'תשע"ב, ה'תשע"ה, ה'תשע"ח, ה'תשפ"ט, ה'תשצ"ב, ה'תשצ"ו, ה'תשצ"ט, ה'תת"ב, ה'תתט"ז, ה'תתי"ט, ה'תתכ"ג, ה'תתכ"ו, ה'תתכ"ט, ה'תתמ"ג, ה'תתמ"ו, ה'תתמ"ט.
לויט א געוויסע קבלה, הערשט א באזונדערע קעלט און שניי אין אזא סארט יאר, וואס ג' שבט פאלט דערין אויס פרייטאג[3].
קאלענדאר
| יום טוב / רוה-טאג | יום טוב אין אידישער לוח וואס איז נישט אסור צו ארבעטן | פאסט טאג |
חגים וזמנים
- אין א הכז יאר איז פארהאן דריי מאל א שבת ראש חודש: ראש חודש חשון איז פרייטאג און שבת, ראש חודש ניסן איז שבת, און ראש חודש אלול איז שבת און זונטאג.
- חנוכה געפאלט פון מיטוואך (דינסטאג נאכט) ביז מיטוואך.
- ט"ו בשבט געפאלט מיטוואך.
- פורים געפאלט דאנערשטאג (שושן פורים פרייטאג).
- ל"ג בעומר געפאלט דאנערשטאג.
- שבועות געפאלט זונטאג (אויך מאנטאג אין חוץ לארץ).
- רוב ימים טובים, און אין חוץ לארץ אלע פון זיי, קומען אויס אום שבת, ערב שבת, אדער מוצאי שבת. אין חוץ לארץ מאכט מען דריי מאל אן עירוב תבשילין אין חודש תשרי.
- תעניתים: צום גדליה ווערט נדחה אויף זונטאג, עשרה בטבת געפאלט דאנערשטאג, תענית אסתר געפאלט מיטוואך, תענית בכורים געפאלט פרייטאג, און שבעה עשר בתמוז און תשעה באב ווערן ביידע נדחה אויף זונטאג.
פרשיות און הפטורות
אין א בשה יאר זענען פארהאן 51 שבתים, וואס אין דריי אדער פיר פון זיי טוט מען נישט ליינען א פרשת השבוע: שבת יום כיפור, שבת חול המועד סוכות, שבת פסח, און אין חוץ לארץ אויך אחרון של פסח. אויסצוגלייכן דעם צאל פון די פרשיות געליינט אין שבת (52, וילך ווערט נישט געליינט אין אזא יאר און וזאת הברכה ווערט געליינט אין שמחת תורה) מיט דעם צאל פון שבתים אין וועלכע זיי ווערן געליינט (48 אין ארץ ישראל), ווערן צאמגעשטעלט די פרשיות ויקהל-פקודי, תזריע-מצורע, אחרי-קדושים, און מטות-מסעי. אין חוץ לארץ ווערט אויך צאמגעשטעלט בהר-בחוקותי.
פרשת וילך קומט נישט אויס אין אזא יאר, ווייל עס ווערט געליינט בעפאר ראש השנה אין פארגאנגענעם יאר און נאך ראש השנה אין קומענדיגן. דאקעגן, ווערט פרשת שמיני געליינט אכט מאל אין חוץ לארץ[4].
פרשיות אין וועלכע מען ליינט נישט די געווענליכע הפטורה:
- פרשת נח - ליינט מען די הפטורה פון שבת ראש חודש, "השמים כסאי"
- פרשת תולדות - ליינט מען די הפטורה פון ערב ראש חודש, מחר חודש
- פרשת מקץ - ליינט מען די הפטורה פון שבת חנוכה, "רני ושמחי"
- פרשת משפטים - ליינט מען די הפטורה פון פרשת שקלים
- פרשת תצוה - ליינט מען די הפטורה פון שבת זכור
- פרשת ויקהל-פקודי - ליינט מען די הפטורה פון פרשת פרה
- פרשת ויקרא, שבת ראש חודש ניסן - ליינט מען די הפטורה פון פרשת החודש
- פרשת צו - אין רוב קהילות פירט מען זיך צו ליינען די הפטורה פון שבת הגדול
- תזריע-מצורע, און אין חו"ל פרשת שמיני - ליינט מען די הפטורה פון ערב ראש חודש, מחר חודש
- פרשת ראה - די אשכנזים ליינען די הפטורה פון שבת ראש חודש, "השמים כסאי"
| ספר בראשית | ספר שמות | ספר ויקרא | ספר במדבר | ספר דברים | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| פרשה | דאטום | פרשה | דאטום | פרשה | דאטום | פרשה | דאטום | פרשה | דאטום | |
| בראשית | כ"ד תשרי | שמות | י"ט טבת | ויקרא | א' ניסן | במדבר | ה' סיון | דברים | ט' אב | |
| נח | א' חשון | וארא | כ"ו טבת | צו | ח' ניסן | נשא | י"ב סיון | ואתחנן | ט"ז אב | |
| לך לך | ח' חשון | בא | ד' שבט | שמיני | כ"ב ניסן | כ"ט ניסן | בהעלותך | י"ט סיון | עקב | כ"ג אב |
| וירא | ט"ו חשון | בשלח | י"א שבט | תזריע | כ"ט ניסן | ו' אייר | שלח | כ"ו סיון | ראה | ל' אב |
| חיי שרה | כ"ב חשון | יתרו | י"ח שבט | מצורע | צאמגעשטעלט | קרח | ג' תמוז | שופטים | ז' אלול | |
| תולדות | כ"ט חשון | משפטים | כ"ה שבט | אחרי | ו' אייר | י"ג אייר | חקת | י' תמוז | כי תצא | י"ד אלול |
| ויצא | ז' כסלו | תרומה | ב' אדר | קדושים | צאמגעשטעלט | בלק | י"ז תמוז | כי תבוא | כ"א אלול | |
| וישלח | י"ד כסלו | תצוה | ט' אדר | אמור | י"ג אייר | כ' אייר | פינחס | כ"ד תמוז | נצבים | כ"ח אלול |
| וישב | כ"א כסלו | כי תשא | ט"ז אדר | בהר | כ' אייר | כ"ז אייר | מטות | ב' אב | וילך | |
| מקץ | כ"ח כסלו | ויקהל | כ"ג אדר | בחוקותי | כ"ז אייר | צאמגעשטעלט | מסעי | צאמגעשטעלט | האזינו | ג' תשרי |
| ויגש | ה' טבת | פקודי | צאמגעשטעלט | וזאת הברכה | שמחת תורה | |||||
| ויחי | י"ב טבת | |||||||||
צו ליינען מער
- יוסף עופר, שכיחותן של קביעות השנה ושל ההפטרות, אין: סיני קכא, תשנ"ח, עמ' רי-רכד.
רעפערענצן
- ↑ ספר העבור, מאמר ב' שער ט'; יסוד עולם, מאמר ד' פרק י'; מפרש, אויף משנה תורה לרמב"ם, הלכות קידוש החודש, פרק ח', הלכה י'; טור, אורח חיים, סימן תכ"ח.
- ↑ יעקב מתלון, "חזרה של קביעות השנה אחרי שלוש שנים: לוח השנה וחשבונו תוך בירור שאלת המחזוריות", אין: יסודות הלוח העברי, הוצאת לוח, תשע"ג
- ↑ אליה רבה, אורח חיים סימן תרפה, אין נאמען פון הגאון מו"ה אייזיק דרשן
- ↑ חוץ פון די גאנצע קריאה פון שבת אינדערפרי, אויך דריי מאל שבת ביי מנחה, צוויי מאל מאנטאג און צוויי מאל דאנערשטאג.
| קביעות פון יארן אינעם לוח | |
|---|---|
|
.