פרשת מטות
| |||||
| פסוקים | במדבר ל, ב - לב, מב | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| צאל פסוקים | 112 (24'סטע - אייניג מיט פרשת וישב) | ||||
| צאל ווערטער | 1484 (29'סטע) | ||||
| צאל אותיות | 5652 (30'סטע) | ||||
| אינהאלט | דינים פון נדרים; מלחמה מיט מדין; שבט ראובן און גד באקומען עבר הירדן | ||||
| מצוות אין דער פרשה לויטן ספר החינוך | |||||
| |||||
| הפטורה | |||||
| אשכנזים און ספרדים | ירמיהו א, א-ב, ג | ||||
| תימנים | ירמיהו א, א–יט | ||||
| איטאליענער | יהושע יג, טו–לג | ||||
פרשת מַטּוֹת איז די ניינטע סדרה פון ספר במדבר, און די 42'סטע פון דער תורה בכלל. די פרשה גייט פון קאַפּיטל ל', פסוק ב', ביז קאַפּיטל ל"ב, פסוק מ"ב, לויט דער אנגענומענער צעטיילונג פון קאפיטלען, פארמאגנדיג אינאיינעם 112 פסוקים און ניין פרשיות - פיר פתוחות און פינף סתומות.
אין דער פרשה ווערט איבערגעגעבן די דינים פון נדרים, די חיוב דאס צו איינהאלטן און די רעכטן פון עס צעשטערן; די מלחמה מיט מדין און די רויב וואס די אידן האבן אהיימגעברענגט; און די געבעט און צוטיילונג פון די צוויי אהאלב שבטים פאר די טעריטאריע אין עבר הירדן.
פרשת מטות ווערט געליינט צווישן די דאטומען כ"א תמוז און ב' אב. געווענליך ווערט מטות געליינט אינאיינעם מיט'ן קומענדיגן פרשה - מסעי[א], אויסער אין טייל עיבור יארן (די קביעות השג און החא (10.53%); אין ארץ ישראל אויך בשז און גכז (נאך 20.51%))[ב]. ווען אינאיינעם באטרעפט די קריאה פון מטות און מסעי 244 פסוקים, די לענגסטע קריאה[4].
פרשה אינהאלט
די פרשה הייבט זיך אן מיט אן איבערבליק איבער די דינים פון נדרים; דער חיוב צו איינהאלטן די צוזאג, און די רעכט פון א טאטע און מאן צו צעשטערן די נדר פונעם טאכטער/ווייב גראד ביים הערן דערוועגן[5].
מלחמה מיט מדין
דאן ווערט געשילדערט די מלחמה וואס די אידן האבן אונטערגענומען קעגן מדין, ווי באפוילן אין פאריגע פרשה - פינחס, אויף דעם וואס זיי האבן געשטרויכל די אידן ביים חטא בעל פעור. משה האט באפוילן 1,000 מענער פון יעדן שבט זיך צו שטעלן צום מיליטער אין שפיץ פון פינחס. די אידן האבן אויסגע'הרג'עט אלע מדינ'ישע מענער, זייערע פינף קעניגן, מיט בלעם; אהיימגעברענגט זייערע ווייבער, קינדער און פארמעגן; און פארברענט זייערע שטעט, און געברענגט די רויב צו משה, אלעזר און די אידן, וועלכע זענען זיי קעגנגעקומען. משה האט געצערנט ווען ער האט געזען אז זיי האבן לעבן געלאזט די פרויען, וועלכע זענען געווען די וואס האבן געשטרויכלט די אידן אויף די ראט פון בלעם און אנגעברענגט די מגיפה. משה האט באפוילן צו אומברענגען אלע זכרים און פארהייראטע פרויען.
דאן האט משה באפוילן די מיליטערלייט זיך אויפצוהאלטן אינדרויסן פון מחנה ביז זיי רייניגן זיך און זייערע כלים פון טומאת מת, און גליען די כלים וואס קענען ביישטיין פייער. גא-ט האט באפוילן משה צו ציילן די רויב, די בהמות און די מענטשן און געבן האלב פאר די מיליטערלייט, און די אנדערע האלב צעטיילן פאר די אידן, און אפשיידן דערפון א שטייער פאר'ן אויבערשטן, פון די קעמפערס' טייל - איינס פון 500 פאר אלעזר, און פון די פאלק'ס טייל איינס פון 50 פאר די לויים. די סומעס זענען געווען:
| סארט | ס"ה צאל | האלב | אלעזר'ס טייל (0.2%) | לויים'ס טייל (2%) |
|---|---|---|---|---|
| שאף | 675,000 | 337,500 | 675 | 6,750 |
| רינדער | 72,000 | 36,000 | 72 | 720 |
| אייזלען | 61,000 | 30,500 | 61 | 610 |
| מענטשן (פרויען) | 32,000 | 16,000 | 32 | 320 |
נאכ'ן אפציילן די סאלדאטן האט זיך ארויסגעשטעלט אז קיינער איז נישט געפאלן אין שלאכט, האבן די גענעראלן געברענגט פאר משה אלע פארכאפטע גאלד, 16,750 שקל אין וואג, וואס משה און אלעזר האבן געברענגט אלס געדענקמאל צום משכן[6].
בני גד און ראובן
די שבטים ראובן און גד זענען געקומען צו משה בעטן ער זאל זיי צוטיילן די פרוכטבארע ערד צו מזרח פונעם ירדן. צוערשט האט משה זיי פארגעהאלטן, ציענדיג א פאראלעל צו די מרגלים, און געקלערט אז זיי ווילן נישט גיין אין מלחמה מיט די פעלקער פון ארץ ישראל מיט די איבריגע אידן; אבער נאך וואס זיי האבן קלארגעשטעלט אז זיי וועלן אינאיינעם קעמפן, און נאר נאך וואס דאס לאנד וועט צעטיילט ווערן פאר כלל ישראל וועלן זיי זיך אומקערן צום עבר הירדן, האט משה איינגעגעבן און צוגעטיילט פאר די בני גד און בני ראובן, און אויך פאר האלב שבט מנשה די ארטיגע ערד[7].
מצוות אין דער פרשה
לויט ווי אויסגערעכנט אינעם ספר החינוך[8] זענען פארהאן צוויי מצוות אין דער פרשה, איין עשה און איין לאו:
| עשה / לאו | מצוה | מקור | אקטועל היינט | באפוילענע | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | עשה | דינים פון צעשטערן נדרים | אִישׁ כִּי יִדֹּר נֶדֶר לַד' וגו' (ל, ג) | יא | מענער |
| 2 | לאו | נישט עובר זיין אויף נדרים און שבועות | לֹא יַחֵל דְּבָרוֹ (ל, ג) | יא | יעדער |
דאטומען
דער שבת ווען מ'ליינט די פרשה קען געפאלן אין זיבן (אין א"י, אין חו"ל זעקס) אנדערע דאטומען:
אינאיינעם מיט פרשת מסעי:
- זשה יאר און בחה יאר, בשה יאר און גכה יאר - כ"ו תמוז
- זחג יאר, זשג יאר און בחג יאר - כ"ח תמוז
- השא יאר און זחא יאר - א' אב
- הכז יאר - ב' אב
באזונדער:
אין חוץ לארץ באהאפטן, אין ארץ ישראל באזונדער:
הפטורה
די אריגינעלע הפטורה פאר פרשת מטות איז אין ספר יהושע, קאַפּיטל י"ג, פסוקים ט"ו–ל"ג[9], וואו עס ווערט ווידער דערמאנט דאס צוטיילן די נחלות אין עבר הירדן פאר די צוויי אהאלב שבטים.
למעשה געפאלט פרשת מטות אייביג אום בין המצרים, און מען ליינט די איינע פון די דריי "תלת דפורענותא" הפטורות איבער די חורבן בית המקדש[10]. אויב ליינט מען מטות באזונדער געפאלט עס די ערשטע וואך פון די דריי וואכן, און מען ליינט ירמיהו א, א – ב, ג (ביי די תימנים ביז א, יט), וואו עס ווערט געשילדערט דאס הייליגן ירמיהו אלס נביא און עס ווערט פארגעזאגט זיינע נבואות איבער'ן חורבן בית המקדש. ווען מען ליינט מטות-מסעי אינאיינעם ליינט מען די הפטורה פון מסעי.
דרויסנדיגע לינקס
טעקסט
פרשת מטות, אויף שיתופתא
פרשת מטות, אויפן "וויקיטעקסט" זייטל - פרשת מטות - טעקסט מיט תרגום אונקלוס, אויפ'ן "מכון ממרא" זייטל
- פרשת מטות, אויפ'ן "מקראות גדולות הכתר" זייטל
טייטש
- "פרשת מטות", חמשה חומשי תורה אין אידיש, ניו יארק, תרע"ד, איבערזעצט אין אידיש דורך ח. ש. נײהױזען, א. הײמאן (חרל“פּ) און אנדערע.
פארברייטערונג
- שיעורים אויף פרשת מטות אויף קול הלשון
- פרשת מטות, אויפ'ן מחלקי המים זייטל
- פרשת מטות, אויפ'ן "בית חב"ד" זייטל
- זעט שיעורים אויף פרשת מטות, אויפן "בינינו" זייטל
- פרשת מטות, אויפן "פרשת השבוע" זייטל
- דער ארטיקל "פרשת מטות", אויפ'ן "ויקישיבה" זייטל
- נושאים אויף פרשת מטות אויפ'ן "על התורה" זייטל
- פרשת מטות – טעקסטן און מקור-בלעטער פון תורה, גמרא און אנדערע מקורות, אויף ספריא
נאטיצן
- ↑ כדי צו צופאסן די 54 פרשיות צו די מערסטנס 48 שבתים אין א שנה פשוטה אין וועלכע מען ליינט א פרשה, ימים טובים אויסגעשלאסן, און לויט'ן כלל פון "צומו וצלו"[1], אז תשעה באב (צומו - פאסטן) זאל געפאלן איידער פרשת ואתחנן (צלו - דאווענען).
- ↑ טייל ספרדי'שע קהלות האבן זיך געפירט אין אזעלכע יארן צו צעטיילן פרשת משפטים אין צוויי אנשטאט ליינען מטות-מסעי באזונדער[2]. ווידער אין געוויסע תימנ'ע קהילות איז געווען א מנהג צו ליינען פרשת חקת אינאיינעם מיט די דערנעבנדע פרשיות אנשטאט צו פאראייניגן מטות-מסעי[3].
רעפערענצן
- ↑ שולחן ערוך, אורח חיים, תכח, סעיף ד.
- ↑ זעט מער אין פרשת משפטים - ביאור א; און רבי יששכר בן מרדכי אבן סוסאן, תקון יששכר א מנהג צו שטענדיג ליינען מטות-מסעי אינאיינעם.
- ↑ רבי יצחק רצאבי, חיבור פרשיות חקת ובלק לבני ק"ק תימן, יד מהרי"ץ.
- ↑ און ווען עס געפאלט אום א' אב, קומט צו אויך די קריאה פון ראש חודש - נאך 15 פסוקים.
- ↑ ל, ב–יז.
- ↑ קאַפּיטל ל"א.
- ↑ קאַפּיטל ל"ב.
- ↑ ספר החינוך, מצוות תו–תז.
- ↑ זע רמב"ם - סדר התפילה ה׳, ד'; הפטרת מטות אויפ'ן על התורה זייטל.
- ↑ ביי די איטאליענער ליינט מען נאר איבער'ן חורבן אום שבת חזון, דערפאר ליינט מען אין ארגינעלן הפטורה אין ספר יהושע.
| פרשיות | ||
|---|---|---|
| ספר בראשית | בראשית • נח • לך לך • וירא • חיי שרה • תולדות • ויצא • וישלח • וישב • מקץ • ויגש • ויחי |  |
| ספר שמות | שמות • וארא • בא • בשלח • יתרו • משפטים • תרומה • תצוה • כי תשא • ויקהל • פקודי | |
| ספר ויקרא | ויקרא • צו • שמיני • תזריע • מצורע • אחרי • קדושים • אמור • בהר • בחוקותי | |
| ספר במדבר | במדבר • נשא • בהעלותך • שלח • קרח • חקת • בלק • פינחס • מטות • מסעי | |
| ספר דברים | דברים • ואתחנן • עקב • ראה • שופטים • כי תצא • כי תבוא • נצבים • וילך • האזינו • וזאת הברכה | |