גכה יאר
א גכה יאר איז איין פון פערצן סארטן יארן אין דער באשטימטער אידישער לוח. א גכה יאר הייבט זיך אין דינסטאג (ג), איז כסדרה (כ) - חשון פארמאגט 29 טעג און כסלו דרייסיג, און פסח הייבט זיך אן דאנערשטאג (ה). אזא סארט יאר איז א געווענליך יאר (מיט איין אדר), און איז לאנג 354 טעג, וואס אין זיי פופציג שבתים.
א גכה יאר קומט אויס ווען דער מולד פון חודש תשרי פון א פשוט יאר פאלט אויס צווישן מאנטאג, 18 שעה אין טאג - אדער, ווען דער פאריגער יאר איז אן עיבור יאר, אנגעהויבן פון מאנטאג 15 שעה און 589 חלקים - ביז דינסטאג, 18 שעה[1]. דאס מאכט זיך אין ארום 6.25% פון אלע יארן[2]. נאך א החא יאר קומט אלעמאל א גכה יאר, ווי אויך יעדע שנה פשוטה וואס קומט נאך א יאר אין וועלכע ערב פסח איז געפאלן אין שבת (אריינגערעכנט השא און זחא). נאך א גכה יאר קומט אלעמאל א שנה שלימה וואס הייבט זיך אן אין שבת - זשג אדער זשה.
צווישן די יארן ה'ת"ש-ה'תת"נ געפאלט דער קביעות אין די יארן: ה'תשט"ו, ה'תשל"ה, ה'תשמ"ב, ה'תשס"ב, ה'תשס"ו, ה'תשס"ט, ה'תשפ"ו, ה'תתי"ג, ה'תת"מ.
קאלענדאר
| יום טוב / רו טאג |
יום טוב וואס איז נישט קיין רו טאג |
פאסט טאג |
חגים וזמנים
- אין א גכה יאר איז פארהאן צוויי מאל א שבת ראש חודש: ראש חודש טבת איז שבת און זונטאג, און ראש חודש אייר איז פרייטאג און שבת.
- חנוכה געפאלט פון מאנטאג (זונטאג נאכט) ביז מאנטאג. שבת חנוכה איז ראש חודש טבת, און מען נעמט ארויס דריי ספרי תורה.
- ט"ו בשבט געפאלט מאנטאג.
- פורים געפאלט דינסטאג (שושן פורים מיטוואך).
- ל"ג בעומר געפאלט זונטאג.
- שבועות געפאלט פרייטאג (אויך שבת אין חוץ לארץ).
- תעניתים: צום גדליה געפאלט דאנערשטאג, עשרה בטבת געפאלט דינסטאג, תענית אסתר געפאלט מאנטאג, תענית בכורים געפאלט מיטוואך, און שבעה עשר בתמוז און תשעה באב געפאלן ביידע דאנערשטאג.
פרשיות און הפטורות
אין א גכה יאר זענען פארהאן פופציג שבתים, וואס אין צוויי אדער דריי פון זיי טוט מען נישט ליינען א פרשת השבוע: שבת חול המועד סוכות און שבת חול המועד פסח, און אין חוץ לארץ אויך דער צווייטער טאג שבועות. אויסצוגלייכן דעם צאל פון די פרשיות געליינט אין שבת (53, וזאת הברכה ווערט געליינט אין שמחת תורה) מיט דעם צאל פון שבתים אין וועלכע זיי ווערן געליינט (48 אין ארץ ישראל), ווערן צאמגעשטעלט די פרשיות ויקהל-פקודי, תזריע-מצורע, אחרי-קדושים, בהר-בחוקותי, און מטות-מסעי. אין חוץ לארץ ווערט אויך צאמגעשטעלט חקת-בלק. חוץ פון דעם, ווערט אויך צאמגעשטעלט פרשת נצבים-וילך ביים ענדע פון יאר; פרשת וילך ווערט אלזא געליינט צוויי מאל אין אזא יאר, אין ערשטן שבת און אין לעצטן. אלעס אינאיינעם ווערן צאמגעשטעלט אלע פרשיות וועלכע קענען גייען צוזאמען.
פרשיות אין וועלכע מען ליינט נישט די געווענליכע הפטורה:
- פרשת מקץ - ליינט מען די הפטורה פון שבת חנוכה, "רני ושמחי"
- פרשת משפטים - ליינט מען די הפטורה פון פרשת שקלים
- פרשת תצוה - ליינט מען די הפטורה פון שבת זכור
- פרשת כי תשא - ליינט מען די הפטורה פון פרשת פרה
- פרשת ויקהל-פקודי - ליינט מען די הפטורה פון פרשת החודש
- פרשת צו - אין רוב קהילות פירט מען זיך צו ליינען די הפטורה פון שבת הגדול
- תזריע-מצורע - ליינט מען די הפטורה פון שבת ראש חודש, "השמים כסאי"
- פרשת במדבר - ליינט מען די הפטורה פון ערב ראש חודש, מחר חודש
צו ליינען מער
- יוסף עופר, שכיחותן של קביעות השנה ושל ההפטרות, אין: סיני קכא, תשנ"ח, עמ' רי-רכד.
רעפערענצן
- ↑ ספר העבור, מאמר ב' שער ט'; יסוד עולם, מאמר ד' פרק י'; מפרש, אויף משנה תורה לרמב"ם, הלכות קידוש החודש, פרק ח', הלכה י'; טור, אורח חיים, סימן תכ"ח.
- ↑ יעקב מתלון, "חזרה של קביעות השנה אחרי שלוש שנים: לוח השנה וחשבונו תוך בירור שאלת המחזוריות", אין: יסודות הלוח העברי, הוצאת לוח, תשע"ג