בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,362
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 25: | שורה 25: | ||
== טעמי המצוה == | == טעמי המצוה == | ||
טראץ וואס די מצוה פון בלאזן שופר אין ראש השנה איז א | טראץ וואס די מצוה פון בלאזן שופר אין ראש השנה איז א גזירת הכתוב{{הערה|{{רמב"ם|תשובה|ג|ד}}}}, ווי די גמרא זאגט "רחמנא אמר תקעו"{{הערה|שם=רהטזא|{{בבלי|ראש השנה|טז|א}}}}, פונדעסטוועגן ווערן געברענגט אין גמרא און אין די ראשונים א צאל טעמים און רמזים. | ||
אין גמרא איז מבואר אז מיט דעם טוט דער אויבערשטער געדענקען די אידן לטובה{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|טז|א}}: "שיעלה זכרוניכם לפני לטובה ובמה בשופר"; {{בבלי|ראש השנה|כו|א}}: "שופר… לזכרון הוא/קא אתי.}}, ענליך צו די מצוה פון בלאזן מיט חצוצרות אין אן עת צרה וואו עס שטייט {{מנוקד|וַהֲרֵעֹתֶם בַּחֲצֹצְרֹת וְנִזְכַּרְתֶּם לִפְנֵי ה' אֱלֹקֵיכֶם}}{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|י|ט}}}}, און דערמיט איז די תורה מרמז אז דער טאג איז א יום הדין און משפט{{הערה|רשב"ם און {{תנ"ך|ויקרא|כג|כד|מפרש=רמב"ן}}}}. אזוי אויך שטייט אין גמרא פארוואס מ'בלאזט מיט א שופר פון א ווידער, ווייל דער אויבערשטער זאגט: בלאזט פאר מיר מיט א שופר של איל כדי איך זאל ענק געדענקען דעם [[עקידת יצחק]] בן אברהם, און איך רעכן אויף ענק כאילו עקדתם עצמכם לפני{{הערה|שם=רהטזא}}. ווייטער שטייט אז מ'בלאזט זיצנדיג און דערנאך שטייענדיג "כדי לערבב השטן". | אין גמרא איז מבואר אז מיט דעם טוט דער אויבערשטער געדענקען די אידן לטובה{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|טז|א}}: "שיעלה זכרוניכם לפני לטובה ובמה בשופר"; {{בבלי|ראש השנה|כו|א}}: "שופר… לזכרון הוא/קא אתי.}}, ענליך צו די מצוה פון בלאזן מיט חצוצרות אין אן עת צרה וואו עס שטייט {{מנוקד|וַהֲרֵעֹתֶם בַּחֲצֹצְרֹת וְנִזְכַּרְתֶּם לִפְנֵי ה' אֱלֹקֵיכֶם}}{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|י|ט}}}}, און דערמיט איז די תורה מרמז אז דער טאג איז א יום הדין און משפט{{הערה|רשב"ם און {{תנ"ך|ויקרא|כג|כד|מפרש=רמב"ן}}}}. אזוי אויך שטייט אין גמרא פארוואס מ'בלאזט מיט א שופר פון א ווידער, ווייל דער אויבערשטער זאגט: בלאזט פאר מיר מיט א שופר של איל כדי איך זאל ענק געדענקען דעם [[עקידת יצחק]] בן אברהם, און איך רעכן אויף ענק כאילו עקדתם עצמכם לפני{{הערה|שם=רהטזא}}. ווייטער שטייט אז מ'בלאזט זיצנדיג און דערנאך שטייענדיג "כדי לערבב השטן". | ||
| שורה 35: | שורה 35: | ||
# צו דערמאנען די מוסר רייד פון די נביאים וואס זענען געגליכען צו א שופר, ווי עס שטייט: "וְשָׁמַע הַשֹּׁמֵעַ אֶת־קוֹל הַשּׁוֹפָר וְלֹא נִזְהָר וַתָּבוֹא חֶרֶב וַתִּקָּחֵהוּ דָּמוֹ בְּרֹאשׁוֹ יהְיֶה…וְהוּא נִזְהָר נַפְשׁוֹ מִלֵט"{{הערה|{{תנ"ך|יחזקאל|לג|ד}}}}. | # צו דערמאנען די מוסר רייד פון די נביאים וואס זענען געגליכען צו א שופר, ווי עס שטייט: "וְשָׁמַע הַשֹּׁמֵעַ אֶת־קוֹל הַשּׁוֹפָר וְלֹא נִזְהָר וַתָּבוֹא חֶרֶב וַתִּקָּחֵהוּ דָּמוֹ בְּרֹאשׁוֹ יהְיֶה…וְהוּא נִזְהָר נַפְשׁוֹ מִלֵט"{{הערה|{{תנ"ך|יחזקאל|לג|ד}}}}. | ||
# צו דערמאנען פון דעם חורבן בית המקדש, וואס די גוים האבן דעמאלס געבלאזען מיט שופרות{{הערה|ווי עס שטייט "כִּי קוֹל שׁוֹפָר שָׁמַעְתְּ נַפְשִׁי תְּרוּעַת מִלְחָמָה". {{תנ"ך|ירמיה|ד|יט}}.}}, און דורך דעם וועלן מיר בעטן אז דער דריטער בית המקדש זאל אויפגעבויט ווערן. | # צו דערמאנען פון דעם חורבן בית המקדש, וואס די גוים האבן דעמאלס געבלאזען מיט שופרות{{הערה|ווי עס שטייט "כִּי קוֹל שׁוֹפָר שָׁמַעְתְּ נַפְשִׁי תְּרוּעַת מִלְחָמָה". {{תנ"ך|ירמיה|ד|יט}}.}}, און דורך דעם וועלן מיר בעטן אז דער דריטער בית המקדש זאל אויפגעבויט ווערן. | ||
# אונז צו דערמאנען ווי יצחק האט געהאט מסירות נפש ביי די עקידה, און מיר זאלען אויך האבן מסירות נפש ביי עבודת ה'. | # אונז צו דערמאנען (דורך דעם הארן פונעם ווידער) ווי יצחק האט געהאט מסירות נפש ביי די עקידה, און מיר זאלען אויך האבן מסירות נפש ביי עבודת ה'. | ||
# אז מיר זאלן זיך שרעקן און זיך צעברעכן פאר'ן אויבערשטן, ווייל די קול פון א שופר שרעקט איבער א מענטש{{הערה|ווי עס שטייט "אִם־יִתָּקַע שׁוֹפָר בְּעִיר, וְעָם לֹא יֶחֱרָדוּ?!". {{תנ"ך|עמוס|ג|ו}}.}} | # אז מיר זאלן זיך שרעקן און זיך צעברעכן פאר'ן אויבערשטן, ווייל די קול פון א שופר שרעקט איבער א מענטש{{הערה|ווי עס שטייט "אִם־יִתָּקַע שׁוֹפָר בְּעִיר, וְעָם לֹא יֶחֱרָדוּ?!". {{תנ"ך|עמוס|ג|ו}}.}} | ||
# צו דערמאנען דער | # צו דערמאנען דער יום הדין הגדול והנורא, וואס דאן וועט זיין א שופר{{הערה|ווי עס שטייט: "קָרוֹב יוֹם־ה' הַגָּדוֹל קָרוֹב וּמַהֵר מְאֹד … יוֹם שׁוֹפָר וּתְרוּעָה. {{תנ"ך|צפניה|א|יד|}}.}}, און מיר זאלן מורא האבן. | ||
# צו דערמאנען דעם צוקופטיגן | # צו דערמאנען דעם צוקופטיגן קיבוץ גליות, וואס וועט זיין מיט שופר בלאזן{{הערה|ווי עס שטייט: "וְהָיָה בַּיּוֹם הַהוּא יִתָּקַע בְּשׁוֹפָר גָּדוֹל וּבָאוּ הָאֹבְדִים בְּאֶרֶץ אַשּׁוּר. {{תנ"ך|ישעיה|כז|יג}}.}}און גליסטן דערצו. | ||
# אונז צו דערמאנען "[[תחיית המתים]]" און גלייבן דערין, וואס עס שטייט דערביי: "כָּל יֹשְׁבֵי תֵבֵל וְשֹׁכְנֵי אָרֶץ כִּנְשֹׂא נֵס הָרִים תִּרְאוּ וְכִתְקֹעַ שׁוֹפָר תִּשְׁמָעוּ"{{הערה|{{תנ"ך|ישעיה|יח|ג}}}}. | # אונז צו דערמאנען "[[תחיית המתים]]" און גלייבן דערין, וואס עס שטייט דערביי: "כָּל יֹשְׁבֵי תֵבֵל וְשֹׁכְנֵי אָרֶץ כִּנְשֹׂא נֵס הָרִים תִּרְאוּ וְכִתְקֹעַ שׁוֹפָר תִּשְׁמָעוּ"{{הערה|{{תנ"ך|ישעיה|יח|ג}}}}. | ||
== שופר == | ==דער שופר == | ||
{{הויפט ארטיקל|שופר}} | {{הויפט ארטיקל|שופר}} | ||
[[טעקע:Shofar-16-Zachi-Evenor.jpg|קליין|250px|א [[שופר]] פון א [[ווידער]]'ס הארן]] | [[טעקע:Shofar-16-Zachi-Evenor.jpg|קליין|250px|א [[שופר]] פון א [[ווידער]]'ס הארן]] | ||
עס איז דא א מחלוקת וועלכער שופר עס איז כשר צו בלאזן דערמיט. דער רמב"ם האלט אז נאר פון א [[שאף|שעפס]] איז כשר{{הערה|{{רמב"ם|שופר סוכה ולולב|א|א|ספר=זמנים}} און אזוי שרייבט דער רס"ג אין זיין סידור דף ריז און {{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=של יעל}}}} אבער לויט אנדערע דעות איז יעדער שופר כשר חוץ פון דאס וואס קומט פון רינדער ([[אקס]] אדער [[קוה]]), אבער בכל אופן איז בעסער צו נעמען פון א שופר פון א ווידער{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפו|א}}.}} וויבאלד עס דערמאנט די [[עקידת יצחק]]{{הערה|לויט [[רבי אבהו]] אין {{תלמוד בבלי|ראש השנה|טז|א}}.}}. | עס איז דא א מחלוקת וועלכער שופר עס איז כשר צו בלאזן דערמיט. דער רמב"ם האלט אז נאר פון א [[שאף|שעפס]] איז כשר{{הערה|{{רמב"ם|שופר סוכה ולולב|א|א|ספר=זמנים}} און אזוי שרייבט דער רס"ג אין זיין סידור דף ריז און {{בבלי|ראש השנה|לב|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=של יעל}}}} אבער לויט אנדערע דעות איז יעדער שופר כשר חוץ פון דאס וואס קומט פון רינדער ([[אקס]] אדער [[קוה]]), אבער בכל אופן איז בעסער צו נעמען פון א שופר פון א ווידער{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תקפו|א}}.}} וויבאלד עס דערמאנט די [[עקידת יצחק]]{{הערה|לויט [[רבי אבהו]] אין {{תלמוד בבלי|ראש השנה|טז|א}}.}}. | ||
אין תימן האט מען זיך געפירט צו נעמען א שופר פון א 'קודו', א סארט אפריקאנער אנטעלאָפ. | אין תימן האט מען זיך געפירט צו נעמען א שופר פון א 'קודו', א סארט אפריקאנער אנטעלאָפ. להלכה איז מען אויך יוצא ביי א שופר וואס איז [[אסור בהנאה]] למשל צוליב א [[נדר]] ווייל א מצוה הייסט נישט קיין הנאה{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כח|א}}}}. | ||
== | == די קולות == | ||
[[טעקע:4 sjofar tonen.ogg|210px|קליין|תקיעה, שברים, תרועה און תקיעה]] | [[טעקע:4 sjofar tonen.ogg|210px|קליין|תקיעה, שברים, תרועה און תקיעה]] | ||
חז"ל האבן ארויס געלערנט אז די מצוה פון בלאזן מיטן שופר ראש השנה איז אזוי ווי די מצוה פון בלאזן ביי [[יובל]]. און וויבאלד עס שטייט דריי מאל די ווארט תרועה ביי די פסוקים פון ראש השנה און יובל{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|כט|א}}, {{תנ"ך|ויקרא|כג|כד}} און {{תנ"ך|ויקרא|כה|ט|אן=ספר}}}}, לערנט מען ארויס אז מען דארף בלאזן דריי מאל. פון די פסוק "והעברת שופר תרועה … תעבירו שופר בכל ארצכם"{{הערה|{{תנ"ך|ויקרא|כה|ט}}}} האבן חז"ל ארויס געלערנט אז מען דארף בלאזן א '''תקיעה''' – א לענגליכע גלאטע קול – פאר און נאך יעדן תרועה, וואס איז א צעהאקטע קול{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב}}-לד.}}. קומט אויס אז די מצוה פון תורה איז בלאזן ניין מאל - דריי סעטס פון תקיעה תרועה תקיעה. | חז"ל האבן ארויס געלערנט אז די מצוה פון בלאזן מיטן שופר ראש השנה איז אזוי ווי די מצוה פון בלאזן ביי [[יובל]]. און וויבאלד עס שטייט דריי מאל די ווארט תרועה ביי די פסוקים פון ראש השנה און יובל{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|כט|א}}, {{תנ"ך|ויקרא|כג|כד}} און {{תנ"ך|ויקרא|כה|ט|אן=ספר}}}}, לערנט מען ארויס אז מען דארף בלאזן דריי מאל. פון די פסוק "והעברת שופר תרועה … תעבירו שופר בכל ארצכם"{{הערה|{{תנ"ך|ויקרא|כה|ט}}}} האבן חז"ל ארויס געלערנט אז מען דארף בלאזן א '''תקיעה''' – א לענגליכע גלאטע קול – פאר און נאך יעדן תרועה, וואס איז א צעהאקטע קול{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב}}-לד.}}. קומט אויס אז די מצוה פון תורה איז בלאזן ניין מאל - דריי סעטס פון תקיעה תרועה תקיעה. | ||
| שורה 64: | שורה 64: | ||
קומט אויס אז די מינימום צאָל פון קולות וואָס יעדער ערוואַקסענער מאַן איז מחויב צו הערן אין ראש השנה איז דרייסיג קולות (18 תקיעות, 6 שברים, און 6 תרועות). | קומט אויס אז די מינימום צאָל פון קולות וואָס יעדער ערוואַקסענער מאַן איז מחויב צו הערן אין ראש השנה איז דרייסיג קולות (18 תקיעות, 6 שברים, און 6 תרועות). | ||
== | ===שיעור פון די קולות=== | ||
סיי דער וואס הערט און סיי דער וואס בלאזט דארפן מכוון זיין צו יוצא זיין די מצוה{{הערה|{{משנה|ראש השנה|ג|ז}}}}. דערפאר, אויב איינער האט זיך געשפילט מיט א שופר און עס איז ארויס א תקיעה, אדער דער וואס הערט האט נישט געוואוסט אז עס איז א קול פון א שופר, אדער אויב האט ער געבלאזן כדי צו זיך אויסלערנען אדער צו זינגען איז מען נישט יוצא{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כח|ב}} און אזוי איז גע'פסק'נט אין {{שוע|אורח חיים|תקפט|ח}}}}. מען דארף בלאזן שטייענדיג{{הערה|{{טור|אורח חיים|תקפה}}}} און דערפאר טאר מען זיך נישט אָנלאַנען אויף א זאך וואס אויב מען וועט דאס אוועקנעמען וועט ער פאלן{{הערה|[[מהרי"ל]] הלכות שופר סימן ג'}}. מען פירט זיך צו בלאזן ביים [[באלעמער]]{{הערה|כלבו, [[שית:Kol_Bo.64|סימן סד]]}} ווייל דארטן ליינט מען אין [[קריאת התורה|תורה]] כדי די זכות פון תורה זאל זיך מצרף זיין צו די זכות פון שופר{{הערה|{{משנה ברורה|תקפה|ג}}}}. מען | אלע סארטן קולות וואס גייען ארויס פון דער שופר זענען כשר, דין, דיק, און הייזעריג{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כז|ב}}; {{שוע|אורח חיים|תקפו|ו}}}}. אויך אויב עס איז געווארן אנדערש דער קול צוליב א לאך, איז עס כשר מעיקר הדין{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כז|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=ניקב}} {{שוע|אורח חיים|תקפו|ז}}}}. | ||
די קורצסטע שיעור פון תקיעה איז אזוי ווי א שיעור תרועה פון 'שלש יבבות', דאס מיינט ווי דריי פון די קורצסטע קולות{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=שלש יבבות}}}} אדער ווי ניין אזעלכע קולות{{הערה|תוספות שם ד"ה שיעור תרועה}}. פאר א נארמאלער [[בעל תוקע]] נעמט דאס א סעקונדע מיט א האלב{{הערה|הרב דוד קולדצקי, '''שונה הלכות תורת המועדים''' עמוד רצה; הרב שמעון בוקסר, '''שופרא דשופר''' פרק טו.}}. ווייניגער פון דער שיעור הייסט א 'שבר'{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}. לויט דער [[רמב"ן]] (אין זיין דרשה אויף ראש השנה) און דער [[ריטב"א]] (ראש השנה דף לג עמוד ב) איז דא אויך א חילוק אין דער סארט שבר וואס עס צוברעכט זיך אזוי ווי א קרעכץ (או-טו, או טו-או-טו), און אזוי פירן זיך קהילות רוסלאנד און ליטע. דער [[מהרי"ל דיסקין]] האט נאך מחמיר געווען, אז די 'תקיעה' זאל זיין גלאט און גלייך אן קיין שום 'שבירה'.}}. די תקיעה דארף זיין כאטש אזוי לאנג ווי דער מיטלסטער תרועה, און דערפאר ביי סדר תש"ת דארף די תקיעה זיין אזוי ווי דריי שברים, און די זעלבע זאך ביי תשר"ת{{הבהרה}}{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}; {{שוע|אורח חיים|תקצ|ג}}}}. מען מעג מאריך זיין אין די תקיעה וויפיל מען וויל און אויך מאכן וויפיל שברים און תרועות מען וויל{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לג|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=שיעור}}}}. | |||
סיי די שברים און סיי די תרועה דארף מען מאכן אין איין אטעם ווייל עס איז איין גאנצער קול, אבער ביי שברים־תרועה איז דא א מחלוקת: עס זענען דא וואס זאגן אז מען דארף עס מאכן אין איין מאל ווייל עס הייסט איין תרועה{{הערה|רמב"ן, ר"ן, און רא"ש; אבער אביסל א הפסק דארף מען יא מאכן. [[בית יוסף]] לויט {{בבלי|חולין|כו|ב}}}}, אנדערע זאגן אז מ'קען מאכן א הפסק פון איין אטעם{{הערה|{{בבלי|סוכה|נג|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=ולא כלום}} און דער [[מגיד משנה]] לויט דער {{רמב"ם|שופר|ג|ב}}}}, און אזוי איז מער ראוי וויל א מענטש טוט נישט וויינען און קרעכצן אין איין אטעם{{הערה|תשובת [[רבינו תם]], געברענגט אין [[ראבי"ה]] סימן תקמ"ב, אין [[מרדכי]] ראש השנה רמז תש"כ, און אין [[תרומת הדשן]] סימן קמ"ב}}. להלכה פירט מען זיך אין רוב קהילות צו מאכן ביידע - ביי תקיעות דמיושב בלאזט מען אין איין מאל און ביי די תקיעות דמעומד מיט א הפסק{{הערה|{{שוע|אורח חיים|תקצ|ד}}}}. | |||
א פסול'ער קול אינמיטן א סדר פסל'ט דער גאנצער סדר, אבער א תקיעה וואס איז נישט גוט געבלאזן, אדער אויב הערט ער אינמיטן תקיעות פון אן אנדערן [[מנין]] אן קיין כוונה צו יוצא זיין{{הערה|לויט דער [[מגן אברהם]] תק"צ ס"ק י'}} הייסט נישט קיין הפסק. אויפהערן אינמיטן בלאזן און טון אן אנדער זאך איז נישט קיין הפסק און עס פסל'ט נישט די תקיעות{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לד|ב}} ר"ן אין נאמען פון רמב"ן; רא"ש פרק ד סימן יא}}. | |||
==דאס בלאזן== | |||
סיי דער וואס הערט און סיי דער וואס בלאזט דארפן מכוון זיין צו יוצא זיין די מצוה{{הערה|{{משנה|ראש השנה|ג|ז}}}}. דערפאר, אויב איינער האט זיך געשפילט מיט א שופר און עס איז ארויס א תקיעה, אדער דער וואס הערט האט נישט געוואוסט אז עס איז א קול פון א שופר, אדער אויב האט ער געבלאזן כדי צו זיך אויסלערנען אדער צו זינגען איז מען נישט יוצא{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כח|ב}} און אזוי איז גע'פסק'נט אין {{שוע|אורח חיים|תקפט|ח}}}}. | |||
מען דארף בלאזן שטייענדיג{{הערה|{{טור|אורח חיים|תקפה}}}} און דערפאר טאר מען זיך נישט אָנלאַנען אויף א זאך וואס אויב מען וועט דאס אוועקנעמען וועט ער פאלן{{הערה|[[מהרי"ל]] הלכות שופר סימן ג'}}. מען פירט זיך צו בלאזן ביים [[באלעמער]]{{הערה|כלבו, [[שית:Kol_Bo.64|סימן סד]]}} ווייל דארטן ליינט מען אין [[קריאת התורה|תורה]] כדי די זכות פון תורה זאל זיך מצרף זיין צו די זכות פון שופר{{הערה|{{משנה ברורה|תקפה|ג}}}}. | |||
מען דאַרף לייגן דעם שופר אויף די ליפּן ווען מען בלאָזט{{הערה|{{שוע הרב||תקפו|יט}}}}. אויב מעגליך, איז ראַטזאַם צו בלאָזן ביי דער רעכטער זייט פון מויל{{הערה|רמ"א אין {{שוע|אורח חיים|תקפה|ב}} אין נאמען פון 'מנהגים'; של"ה געברענגט אין מגן אברהם תקפה, ד; {{שוע הרב||תקפה|ו}}; כף החיים תקפה, כט. זעט מהרי"ם שיק סי' רצד; דובב מישרים ב, לח}}, און דער עפענונג פון שופר זאל זיין אויף ארויף{{הערה|רמ"א אין {{שוע|אורח חיים|תקפה|ב}} אין נאמען פון רוקח רא און מהרי"ל עמ' רפח; מגן אברהם תקפה, ה; {{שוע הרב||תקפה|ז}}}}. | |||
דער וואס הערט די תקיעות דארף הערן די גאנצע תקיעה. און אויב האט ער געהערט נאר א טייל פון תקיעה אפילו עס איז געווען כשיעור תקיעה איז ער נישט יוצא{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כח|א}}, לויט דער [[רמב"ן]] און דער [[ר"ן]] און די ערשטע שיטה אין {{שוע|אורח חיים|תקפז}}. און לויט דער [[תוספות הרא"ש]] און די צווייטע דעה אין [[שלחן ערוך]] איז ער יא יוצא אויב עס איז געווען כשיעור תקיעה}}. | דער וואס הערט די תקיעות דארף הערן די גאנצע תקיעה. און אויב האט ער געהערט נאר א טייל פון תקיעה אפילו עס איז געווען כשיעור תקיעה איז ער נישט יוצא{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כח|א}}, לויט דער [[רמב"ן]] און דער [[ר"ן]] און די ערשטע שיטה אין {{שוע|אורח חיים|תקפז}}. און לויט דער [[תוספות הרא"ש]] און די צווייטע דעה אין [[שלחן ערוך]] איז ער יא יוצא אויב עס איז געווען כשיעור תקיעה}}. | ||
איינער וואס האט געהערט נאר א ווידערקול פון שופר איז נישט יוצא. און דערפאר ווען איינער בלאזט אין א גרוב (אזוי ווי עס איז געווען מצוי אין [[שעת השמד]]{{הערה|ר"ן [https://shitufta.org.il/Ran_on_Rosh_Hashanah/7a?selectedunittext=10 ר"ה ז, א מדפי הרי"ף] אין נאמען פון [[רב האי גאון]]}}) זענען די וואס שטייען אינדרויסן נישט יוצא ווייל זיי הערן נאר א ווידערקול{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כז|ב | איינער וואס האט געהערט נאר א ווידערקול פון שופר איז נישט יוצא. און דערפאר ווען איינער בלאזט אין א גרוב (אזוי ווי עס איז געווען מצוי אין [[שעת השמד]]{{הערה|ר"ן [https://shitufta.org.il/Ran_on_Rosh_Hashanah/7a?selectedunittext=10 ר"ה ז, א מדפי הרי"ף] אין נאמען פון [[רב האי גאון]]}}) זענען די וואס שטייען אינדרויסן נישט יוצא ווייל זיי הערן נאר א ווידערקול{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|כז|ב}}}}. | ||
מען טאָר נישט עסן אין ראש השנה פאַרן הערן שופר{{הערה|{{לינק|קעפל=אכילה לפני התקיעות|אדרעס=https://olamot.net/shiurim/אכילה-לפני-התקיעות/|זייטל=עולמות}}. זעט אויך {{פורום אהח|1=אכילה או טעימה קודם תקיעת שופר|2=11245}}}}. אַ בעל תוקע מעג נישט באַקומען באַצאָלט פאַרן בלאזן אין ראש השנה (צוליב [[שכר שבת]], סיידן עס איז בהבלעה מיטן באצאלט פארן פּראקטיצירן פאר ראש השנה{{הערה|שולחן ערוך תקפה, ה; מגן אברהם תקפה, יב; שו"ע הרב תקפה, יא (זעט אויך סי' שו, יא).}}. אויב דער בעל תוקע קען נישט פאַרענדיגן די 30 קולות, קען אַ צווייטער מענטש איבערנעמען און פאַרענדיגן די איבעריגע קולות{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לד|ב}}; שולחן ערוך תקפה, ג; שו"ע הרב תקפה, ח-ט; תקצ, יד}}. | מען טאָר נישט עסן אין ראש השנה פאַרן הערן שופר{{הערה|{{לינק|קעפל=אכילה לפני התקיעות|אדרעס=https://olamot.net/shiurim/אכילה-לפני-התקיעות/|זייטל=עולמות}}. זעט אויך {{פורום אהח|1=אכילה או טעימה קודם תקיעת שופר|2=11245}}}}. אַ בעל תוקע מעג נישט באַקומען באַצאָלט פאַרן בלאזן אין ראש השנה (צוליב [[שכר שבת]], סיידן עס איז בהבלעה מיטן באצאלט פארן פּראקטיצירן פאר ראש השנה{{הערה|שולחן ערוך תקפה, ה; מגן אברהם תקפה, יב; שו"ע הרב תקפה, יא (זעט אויך סי' שו, יא).}}. אויב דער בעל תוקע קען נישט פאַרענדיגן די 30 קולות, קען אַ צווייטער מענטש איבערנעמען און פאַרענדיגן די איבעריגע קולות{{הערה|{{בבלי|ראש השנה|לד|ב}}; שולחן ערוך תקפה, ג; שו"ע הרב תקפה, ח-ט; תקצ, יד}}. | ||
אויב מען איז מסופק דעם ערשטן טאָג ראש השנה צי מען האָט יוצא געווען די מצוה, דאַרף מען איבערהערן שופר בלאָזן. עס איז א פארהאן א שיטה אז מען זאל איבערזאָגן די ברכה{{הערה|פרי חדש תקפט, ד; ריב"ש רכא; כנסת הגדולה תקפה}}, אבער מען פסק'נט אז נישט, צוליב ספק ברכות להקל{{הערה|מגן אברהם תקפה, ג; אליה רבה תקפה, ה; שולחן ערוך הרב תקפה, ו; משנה ברורה תקפה, ה; נהר שלום, תקפה, ג; כף החיים תקפה, כד}}. אויב דער ספק קומט אויף ביים צווייטן טאָג ראש השנה, דאַרף מען נישט איבערהערן, ווייל ספק דרבנן לקולא. | אויב מען איז מסופק דעם ערשטן טאָג ראש השנה צי מען האָט יוצא געווען די מצוה, דאַרף מען איבערהערן שופר בלאָזן. עס איז א פארהאן א שיטה אז מען זאל איבערזאָגן די ברכה{{הערה|פרי חדש תקפט, ד; ריב"ש רכא; כנסת הגדולה תקפה}}, אבער מען פסק'נט אז נישט, צוליב ספק ברכות להקל{{הערה|מגן אברהם תקפה, ג; אליה רבה תקפה, ה; שולחן ערוך הרב תקפה, ו; משנה ברורה תקפה, ה; נהר שלום, תקפה, ג; כף החיים תקפה, כד}}. אויב דער ספק קומט אויף ביים צווייטן טאָג ראש השנה, דאַרף מען נישט איבערהערן, ווייל ספק דרבנן לקולא. | ||
==צאל און צייט פון די קולות== | ==צאל און צייט פון די קולות== | ||
| שורה 137: | שורה 146: | ||
== יהי רצון אדער וידוי == | == יהי רצון אדער וידוי == | ||
עס זענען וואס פירן זיך צו זאגן [[וידוי]] צווישן די סדרים פון תקיעות דמיושב (למשל צווישן תשר"ת און תש"ת). דער מנהג קומט פון שער הכוונות{{הערה|זעט אין שער הכוונות, ביי די הקדמה צו דרושי ראש השנה: "ואמנם אפילו בלחש לא היה נוהג להתודות אלא בעת תקיעת שופר דמיושב".}}, בשם דער אַר"י ז"ל, וועלכער האָט געהאַלטן אַז עס איז וויכטיג צו זאָגן וידוי (שטיל, אַזוי אַז די אויערן זאָלן נישט הערן) אינצווישן די תקיעות דמיושב, | עס זענען וואס פירן זיך צו זאגן [[וידוי]] צווישן די סדרים פון תקיעות דמיושב (למשל צווישן תשר"ת און תש"ת). דער מנהג קומט פון שער הכוונות{{הערה|זעט אין שער הכוונות, ביי די הקדמה צו דרושי ראש השנה: "ואמנם אפילו בלחש לא היה נוהג להתודות אלא בעת תקיעת שופר דמיושב".}}, בשם דער אַר"י ז"ל, וועלכער האָט געהאַלטן אַז עס איז וויכטיג צו זאָגן וידוי (שטיל, אַזוי אַז די אויערן זאָלן נישט הערן) אינצווישן די תקיעות דמיושב, ווייל דאָס העלפט די קולות אַרויפגיין אין הימל. דער מנהג האבן געברענגט אסאך פוסקים{{הערה|[[של"ה]], [[מגן אברהם]], [[יעב"ץ]], און שער הציון אויף {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקצב|ג}} סעיף קטן יט.}}. עס זענען געווען אזעלכע וואס האבן חושש געווען אז דער וידוי איז א הפסק צווישן די ברכה צו די תקיעות, און דערפאר האבן זיי געהייסן צו בלויז טראכטן די וידוי און דאס נישט זאגן מיטן מויל{{הערה|דרך החיים, געברענגט אין [[משנה ברורה]] אויף {{שולחן ערוך|אורח חיים|תקצב|ג}} סעיף קטן יב. אזוי האט גע'פסק'נט [[רבי עובדיה יוסף]] אין יביע אומר חלק א סימן לו, חלק ג סימן לב, און חלק ח סי' מט.}}. אנדערע קריגן זיך אויף דעם{{הערה|[[רבי יוסף שלום אלישיב]] (געברענגט אין יביע אומר חלק ג סימן לב.) און [[רבי בן ציון אבא שאול]], שו"ת אור לציון חלק א סימן לט.}}. | ||
ביי די אשכנזים איז דא א ספּעציעלע נוסח פון א יהי רצון צו זאגן אינמיטן די תקיעות. ביי אסאך מחזורים שטייט ביי די יהי רצון א נוסח "ישוע שר הפנים", וואס אנדערע זאגן אז דער צענזור האט דאס אריינגעשריבן און דאס איז נאך א סיבה לויט זיי צו נישט זאגן די יהי רצון{{הערה|זעט אין יביע אומר חלק א אורח חיים סימן לו סעיף קטן יח, און דוד תמר, "הערות לנוסח תפילות ופיוטים", '''שמעתין''' 107–108, עמוד 188–189. זעט אויך {{פורום אהח|1=ישוע שר הפנים ?|2=36430}}}}. | ביי די אשכנזים איז דא א ספּעציעלע נוסח פון א יהי רצון צו זאגן אינמיטן די תקיעות. ביי אסאך מחזורים שטייט ביי די יהי רצון א נוסח "ישוע שר הפנים", וואס אנדערע זאגן אז דער צענזור האט דאס אריינגעשריבן און דאס איז נאך א סיבה לויט זיי צו נישט זאגן די יהי רצון{{הערה|זעט אין יביע אומר חלק א אורח חיים סימן לו סעיף קטן יח, און דוד תמר, "הערות לנוסח תפילות ופיוטים", '''שמעתין''' 107–108, עמוד 188–189. זעט אויך {{פורום אהח|1=ישוע שר הפנים ?|2=36430}}}}. | ||
| שורה 162: | שורה 171: | ||
[[קאַטעגאָריע:ראש השנה]] | [[קאַטעגאָריע:ראש השנה]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אלול]] | [[קאַטעגאָריע:אלול]] | ||
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | |||
[[he:תקיעת שופר]] | [[he:תקיעת שופר]] | ||