בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,371
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "|קצר=כן" ב־""
(←וואגאנען און רינדער: אידיש) |
ק (החלפת טקסט – "|קצר=כן" ב־"") |
||
| שורה 4: | שורה 4: | ||
ווען אידן האבן באנייט דעם משכן אין [[מדבר]] איז איינגעפאלן פאר די נשיאים צו מנדב זיין ערשט פארן חנוכת המשכן{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|ג|מפרש=רש"י}} ברענגט, אז ביי נדבת המשכן האבן זיי זיך נישט געאיילט צו ברענגען, און למעשה איז גארנישט געבליבן פאר זיי אויסער די אבני שהם און אבני מילואים, האבן זיי איצט ביים באנייאונג זיך יא געאיילט.}}. | ווען אידן האבן באנייט דעם משכן אין [[מדבר]] איז איינגעפאלן פאר די נשיאים צו מנדב זיין ערשט פארן חנוכת המשכן{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|ג|מפרש=רש"י}} ברענגט, אז ביי נדבת המשכן האבן זיי זיך נישט געאיילט צו ברענגען, און למעשה איז גארנישט געבליבן פאר זיי אויסער די אבני שהם און אבני מילואים, האבן זיי איצט ביים באנייאונג זיך יא געאיילט.}}. | ||
צום ערשט האבן אלע נשיאים אינאיינעם אין יענעם טאג געברענגט צום משכן א מתנה פון זעקס וועגענער, און מיט זיי צוועלף רינדער, יעדע צוויי נשיאים האבן געברענגט איין וואגן און יעדער נשיא אן אקס{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|ג | צום ערשט האבן אלע נשיאים אינאיינעם אין יענעם טאג געברענגט צום משכן א מתנה פון זעקס וועגענער, און מיט זיי צוועלף רינדער, יעדע צוויי נשיאים האבן געברענגט איין וואגן און יעדער נשיא אן אקס{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|ג}}, זעט [[ספורנו]] דארט, און {{מדרש רבה|במדבר|יב|יז}}}}. די וועגענער זענען געווען גרויס און שטארק, באדעקט און באצירט{{הערה|מדרשים און מפרשים אויף "עגלות צב"}}. | ||
משה רבינו האט אין אנהייב נישט געוואלט אננעמען די נדבה ביז דער אויבערשטער האט אים געזאגט ער זאל עס נעמען פון זיי און עס זאל זיין צו טראגן מיט זיי דעם משכן{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|ד|ה | משה רבינו האט אין אנהייב נישט געוואלט אננעמען די נדבה ביז דער אויבערשטער האט אים געזאגט ער זאל עס נעמען פון זיי און עס זאל זיין צו טראגן מיט זיי דעם משכן{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|ד|ה|מפרש=רש"י}}}}. משה האט פון אייגן פארשטאנד{{הערה|{{ספרי|במדבר|ז|ו}}; {{מדרש רבה|במדבר|יב|יט}}}} זיי צעטיילט צוויי וואגאנען און פיר רינדער פאר בני [[גרשון]] און פיר וואגאנען און אכט רינדער פאר בני [[מררי]]{{ביאור|גייענדיג אין [[מדבר]] איז זייער פליכט געווען צו טראגן די באַזע פון משכן, ווי די [[קרשים]] און [[אדנים]]. די בני [[קהת]] וואס האבן געטראגן די [[כלי המשכן]] האבן דאס געטראגן אויף זייער פלייצעס, און האבן זיך נישט גענויטיגט אין וועגענער.}}. | ||
== קרבנות == | == קרבנות == | ||
נאך וואס די נשיאים האבן מנדב געווען די רינדער און וועגענער, איז זיי אויך איינגעפאלן צו מקריב זיין קרבנות און געבן מתנות פאר'ן משכן עס צו באנייען. [[רש"י]] ברענגט אז דער געדאנק האט [[נתנאל בן צוער]], נשיא פון שבט יששכר איבערגעגעבן פאר די אנדערע נשיאים{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|יח | נאך וואס די נשיאים האבן מנדב געווען די רינדער און וועגענער, איז זיי אויך איינגעפאלן צו מקריב זיין קרבנות און געבן מתנות פאר'ן משכן עס צו באנייען. [[רש"י]] ברענגט אז דער געדאנק האט [[נתנאל בן צוער]], נשיא פון שבט יששכר איבערגעגעבן פאר די אנדערע נשיאים{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|יח|מפרש=רש"י}} מיסודו של [[רבי משה הדרשן]] בשם [[רבי פנחס בן יאיר]]; {{מדרש אגדה|במדבר|ז|יח}}}}, אדער האט ער גע'עצה'ט געוויסע פרטים דערוועגן: מען זאל ברענגען די וועגענער{{הערה|שם=זוטא|[[ספרי זוטא]], ז', יח}}, מען זאל מנדב זיין די "קערות כסף"{{הערה|{{מדרש רבה|במדבר|יב|יז}}}}, ער האט זיי געלערנט די כוונות און רמזים וואס זיי זאלן אינזין האבן ביי זייערע קרבנות{{הערה|גור אריה אויף {{תנ"ך|במדבר|ז|יט}}}}, אדער האט ער זיי געראטן זיי זאלן אלע ברענגען די זעלבע קרבנות כדי זיי זאלן נישט צוקומען צו [[קנאה]]{{הערה|חפץ חיים על התורה, פרשת נשא. זעט אבער ווייטער א דעה אז נתנאל האט געברענגט מער ווי די אנדערע נשיאים}}. | ||
משה האט דאס אויך נישט געוואלט מקבל זיין ביז דער אויבערשטער האט אים געזאגט{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|י | משה האט דאס אויך נישט געוואלט מקבל זיין ביז דער אויבערשטער האט אים געזאגט{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|י|מפרש=רש"י}} פון ספרי [[ש:Sifrei_Bamidbar/47|פרק מ"ז]], און {{מדרש רבה|במדבר|יב|כא}}}}. ס'זענען דא וואס זאגן אז בשעת'ן ברענגען די וועגענער האבן זיי געברענגט די קרבנות דערינען{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|ב|מפרש=רמב"ן}}}}. | ||
די נשיאים האבן געברענגט זייערע קרבנות דורכאויס צוועלף טעג נאכאנאנד, אויך [[שבת]] (א [[הוראת שעה]]), יעדער נשיא א באזונדערן טאג. די קרבנות פון די נשיאים און זייערע מתנות זענען געווען אייניג: | די נשיאים האבן געברענגט זייערע קרבנות דורכאויס צוועלף טעג נאכאנאנד, אויך [[שבת]] (א [[הוראת שעה]]), יעדער נשיא א באזונדערן טאג. די קרבנות פון די נשיאים און זייערע מתנות זענען געווען אייניג: | ||
| שורה 18: | שורה 18: | ||
== צייט == | == צייט == | ||
די אנגענומענע מיינונג איז, אז די קרבנות פון די נשיאים זענען געברענגט געווארן ביי די פייערונגען פון חנוכת המשכן, וואס האט נאכגעפאלגט די [[שבעת ימי המילואים]]. לויט די צענטראלע דעה אין [[חז"ל]]{{הערה|{{סדר עולם|רבא|ז}}; תורת כהנים פרשת צו (מילואים) פרק א' לו; {{מדרש רבה|ויקרא|כ|יב}}}}, אז די מילואים זענען אנגעגאנגען פון [[כ"ג אדר|כ"ג]] ביז [[כ"ט אדר]], האבן די נשיאים געברענגט זייערע קרבנות אנגעהויבן פון [[א' ניסן]], ביז [[י"ב ניסן]] אינעם צווייטן יאר פון [[יציאת מצרים]], ({{לינק צו אידיש יאר|2449}}). די שיטה טראגט א [[הלכה]]'דיגע באדייט אויך היינט צוטאגס, מיט דעם וואס מען טאר נישט [[הספד|מספיד]] זיין אדער [[תענית|פאסטן]] דורכאויס דעם גאנצן חודש ניסן, וויבאלד רוב פון די טעג אין חודש זענען ימים טובים: א'-י"ב לחודש צוליב די קרבנות פון די נשיאים, און י"ד-כ"א צוליב [[פסח]]. דערצו זאגט מען נישט קיין [[תחנון]] ביים [[דאווענען]] דעם גאנצן חודש. (לויט טייל ראשונים איז פארהאן דערביי א מחלוקת [[תנאים]], און [[רבי עקיבא]] לערנט אז די מילואים האבן זיך אנגעהויבן אין ראש חודש ניסן{{הערה|זעט {{תנ"ך|שמות|מ|ב | די אנגענומענע מיינונג איז, אז די קרבנות פון די נשיאים זענען געברענגט געווארן ביי די פייערונגען פון חנוכת המשכן, וואס האט נאכגעפאלגט די [[שבעת ימי המילואים]]. לויט די צענטראלע דעה אין [[חז"ל]]{{הערה|{{סדר עולם|רבא|ז}}; תורת כהנים פרשת צו (מילואים) פרק א' לו; {{מדרש רבה|ויקרא|כ|יב}}}}, אז די מילואים זענען אנגעגאנגען פון [[כ"ג אדר|כ"ג]] ביז [[כ"ט אדר]], האבן די נשיאים געברענגט זייערע קרבנות אנגעהויבן פון [[א' ניסן]], ביז [[י"ב ניסן]] אינעם צווייטן יאר פון [[יציאת מצרים]], ({{לינק צו אידיש יאר|2449}}). די שיטה טראגט א [[הלכה]]'דיגע באדייט אויך היינט צוטאגס, מיט דעם וואס מען טאר נישט [[הספד|מספיד]] זיין אדער [[תענית|פאסטן]] דורכאויס דעם גאנצן חודש ניסן, וויבאלד רוב פון די טעג אין חודש זענען ימים טובים: א'-י"ב לחודש צוליב די קרבנות פון די נשיאים, און י"ד-כ"א צוליב [[פסח]]. דערצו זאגט מען נישט קיין [[תחנון]] ביים [[דאווענען]] דעם גאנצן חודש. (לויט טייל ראשונים איז פארהאן דערביי א מחלוקת [[תנאים]], און [[רבי עקיבא]] לערנט אז די מילואים האבן זיך אנגעהויבן אין ראש חודש ניסן{{הערה|זעט {{תנ"ך|שמות|מ|ב|מפרש=אבן עזרא}}, אין פירוש הארוך; תשובות רדב"ז, חלק ששי, סימן ב"א רכ"ב; {{תנ"ך|במדבר|ז|מפרש=מזרחי}}; {{תנ"ך|במדבר|ט|ו|מפרש=מלבי"ם}}. דער אבן עזרא נעמט דארט אן אז דאס איז פשוטו של מקרא}}. לויט דעם האבן די נשיאים געברענגט זייערע קרבנות פון [[ח' ניסן|ח']] ביז [[י"ט ניסן]]). | ||
אָבער דער מיינונג איז שווער, ווייל די געשיכטע פון יום השמיני פון חנוכת המשכן שטייט אין [[פרשת שמיני]] אין [[ספר ויקרא]], אין צייט וואס די קרבנות פון די נשיאים ווערן באַשריבן אין [[פרשת נשא]] אין [[ספר במדבר]]; אין פרשת שמיני ווערט גאָרנישט דערמאנט איבער די קרבנות פון די נשיאים, און אין פרשת נשא ווערט גאָרנישט דערמאנט איבער די טייל וואס [[משה רבינו]] און [[אהרן הכהן]] מיט זיינע קינדער האבן גענומען אין די חנוכת המשכן. נאך א שוועריגקייט איז, אז אין אנהייב חומש במדבר ווערט אנגעצייכנט דער דאטום, [[א' אייר|ראש חודש אייר]] אין צווייטן יאר פון יציאת מצרים, און לויט די אויבנדערמאנטע מיינונג זענען די פסוקים נישט כראנאלאגיש אויסגעשטעלט. | אָבער דער מיינונג איז שווער, ווייל די געשיכטע פון יום השמיני פון חנוכת המשכן שטייט אין [[פרשת שמיני]] אין [[ספר ויקרא]], אין צייט וואס די קרבנות פון די נשיאים ווערן באַשריבן אין [[פרשת נשא]] אין [[ספר במדבר]]; אין פרשת שמיני ווערט גאָרנישט דערמאנט איבער די קרבנות פון די נשיאים, און אין פרשת נשא ווערט גאָרנישט דערמאנט איבער די טייל וואס [[משה רבינו]] און [[אהרן הכהן]] מיט זיינע קינדער האבן גענומען אין די חנוכת המשכן. נאך א שוועריגקייט איז, אז אין אנהייב חומש במדבר ווערט אנגעצייכנט דער דאטום, [[א' אייר|ראש חודש אייר]] אין צווייטן יאר פון יציאת מצרים, און לויט די אויבנדערמאנטע מיינונג זענען די פסוקים נישט כראנאלאגיש אויסגעשטעלט. | ||
| שורה 42: | שורה 42: | ||
== מצוה פון חנוכת המזבח == | == מצוה פון חנוכת המזבח == | ||
{{הויפט ארטיקל|חנוכת המזבח}} | {{הויפט ארטיקל|חנוכת המזבח}} | ||
דער [[רמב"ן]] שרייבט{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|יג | דער [[רמב"ן]] שרייבט{{הערה|{{תנ"ך|במדבר|ז|יג|מפרש=רמב"ן}}}}, אז ווען ה' האט באפוילן אנצונעמען די קרבנות הנשיאים איז דערמיט געגעבן געווארן א [[תרי"ג מצוות|מצוה]] אויך פאר די שפעטערדיגע דורות, צו ברענגען עקסטערע קרבנות ווען מען באנייט דעם [[בית המקדש]] און דעם [[מזבח]]. דערפאר האט [[שלמה המלך]] געמאכט א חנוכת הבית ביים ערשטן בית המקדש{{הערה|{{תנ"ך|דברי הימים ב|ז|ה}}}}; די [[אנשי כנסת הגדולה]] ביים צווייטן בית המקדש{{הערה|{{תנ"ך|עזרא|ו|טז}}}}; און אזוי וועט מען טון בימות ה[[משיח]]{{הערה|{{תנ"ך|יחזקאל|מג|כו}}}}. לויט די שיטה, טראץ וואס די גענויע קרבנות און צייטן ווען די נשיאים האבן עס געברענגט זענען געווען הוראת שעה{{הערה|רמב"ן, השגות לספר המצוות להרמב"ם, שורש שלישי}}, איז אבער דער פייערונג זעלבסט א חיוב לדורות{{הערה|זעט אויך {{עלהתורה רמב"ם|משנה למלך|מעשה הקרבנות|ו|יט}}, וואס ברענגט א ראיה צו דער שיטה פון מדרש}}. | ||
דער [[רמב"ם]] לערנט אבער, אז חנוכת המזבח איז אינגאנצן נאר א הוראת שעה, און עס איז נישט קיין חיוב אין שפעטערדיגע דורות{{הערה|ספר המצוות להרמב"ם, שורש שלישי}}. | דער [[רמב"ם]] לערנט אבער, אז חנוכת המזבח איז אינגאנצן נאר א הוראת שעה, און עס איז נישט קיין חיוב אין שפעטערדיגע דורות{{הערה|ספר המצוות להרמב"ם, שורש שלישי}}. | ||
| שורה 49: | שורה 49: | ||
אין די מדרשים ווערט באטאנט די באזונדערע מעלה פון די קרבנות הנשיאים. די קרבנות זענען געווען באליבט ווי די [[שירת הים|שירה]] וואס אידן האבן געזאגט ביים [[קריעת ים סוף|ים סוף]], און ווי די [[לוחות|צוויי לוחות הברית]]{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|ח|ג}}}}. קיין שום אנדערע קרבן אויף דער וועלט איז נישט אזוי געלויבט געווארן ווי די קרבנות הנשיאים, וואס די תורה האט אויסגערעכנט יעדע פון זיי באזונדער אויפ'ן נאמען פון דער וואס האט עס מקריב געווען{{הערה|מדרש תנחומא, פרשת תצוה ט"ו}}. | אין די מדרשים ווערט באטאנט די באזונדערע מעלה פון די קרבנות הנשיאים. די קרבנות זענען געווען באליבט ווי די [[שירת הים|שירה]] וואס אידן האבן געזאגט ביים [[קריעת ים סוף|ים סוף]], און ווי די [[לוחות|צוויי לוחות הברית]]{{הערה|{{מדרש רבה|ויקרא|ח|ג}}}}. קיין שום אנדערע קרבן אויף דער וועלט איז נישט אזוי געלויבט געווארן ווי די קרבנות הנשיאים, וואס די תורה האט אויסגערעכנט יעדע פון זיי באזונדער אויפ'ן נאמען פון דער וואס האט עס מקריב געווען{{הערה|מדרש תנחומא, פרשת תצוה ט"ו}}. | ||
פון גרויס חיבה צו די קרבנות, האט ה' אנגענומען דערביי אויך זאכן וועלכע זענען געווענליך אומפאסיג, ווי קטורת געברענגט דורך א יחיד, א חטאת וואס איז א נדבה, און קרבנות יחיד אום שבת{{הערה|פסיקתא רבתי פיסקא ה'; {{מדרש רבה|ויקרא|יג|ב}}; {{תנ"ך|שיר השירים|ה|א | פון גרויס חיבה צו די קרבנות, האט ה' אנגענומען דערביי אויך זאכן וועלכע זענען געווענליך אומפאסיג, ווי קטורת געברענגט דורך א יחיד, א חטאת וואס איז א נדבה, און קרבנות יחיד אום שבת{{הערה|פסיקתא רבתי פיסקא ה'; {{מדרש רבה|ויקרא|יג|ב}}; {{תנ"ך|שיר השירים|ה|א|מפרש=רש"י}}}}. | ||
== ליינען די קרבנות == | == ליינען די קרבנות == | ||