אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אקדמות"

49 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 1 יאָר
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(←‏רעפערענצן: אפדעיט)
אין תקציר עריכה
שורה 108: שורה 108:
'''אַקְדָמוּת''' איז א [[פיוט]] אויף [[אראמיש]] וואס שילדערט די גרויסקייט פון השי"ת און זיינע באדינער, די [[מלאכים]] און די [[אידן]], געזאגט ביי די [[אשכנזים]] מיט גרויס חביבות דעם ערשטן טאג [[שבועות]] איידער [[קריאת התורה]]. דער פיוט איז נתחבר געווארן דורך [[רבי מאיר שליח ציבור]] פון [[ווירמייזא]] אלס "רשות" פאר תורגמן פאר די תרגום אויף דער קריאה.  
'''אַקְדָמוּת''' איז א [[פיוט]] אויף [[אראמיש]] וואס שילדערט די גרויסקייט פון השי"ת און זיינע באדינער, די [[מלאכים]] און די [[אידן]], געזאגט ביי די [[אשכנזים]] מיט גרויס חביבות דעם ערשטן טאג [[שבועות]] איידער [[קריאת התורה]]. דער פיוט איז נתחבר געווארן דורך [[רבי מאיר שליח ציבור]] פון [[ווירמייזא]] אלס "רשות" פאר תורגמן פאר די תרגום אויף דער קריאה.  


עס פלעגט אריגענעל געזאגט ווערן נאך דעם ערשטן פסוק פון דער קריאה, אבער נאך א הלכה'דיגער פאלעמיק דערוועגן איז איינגעפירט געווארן אין פיל פלעצער עס צו זאגן פאר'ן ברכה פונעם עולה.
עס פלעגט אריגינעל געזאגט ווערן נאך דעם ערשטן פסוק פון דער קריאה, אבער נאך א הלכה'דיגער פאלעמיק דערוועגן איז איינגעפירט געווארן אין פיל פלעצער עס צו זאגן פאר'ן ברכה פונעם עולה.


אין פיל פריערדיגע מקורות ווערט געברעגנט א געשיכטע איבער די אומשטענדן אין וועלכע דער פיוט איז נתחבר געווארן, אז רבי מאיר ש"ץ האט עס געמאכט ווען ער איז געפארן ברענגען איינעם פון [[בני משה]] פון דער אנדערע זייט [[סמבטיון]], יענער זאל באקעמפן א גלח א מכשף וואס האט באדראערט די אידן. עס זענען אבער דא מפקפקים אויף די מעשה.
אין פיל פריערדיגע מקורות ווערט געברעגנט א געשיכטע איבער די אומשטענדן אין וועלכע דער פיוט איז נתחבר געווארן, אז רבי מאיר ש"ץ האט עס געמאכט ווען ער איז געפארן ברענגען איינעם פון [[בני משה]] פון דער אנדערע זייט [[סמבטיון]], יענער זאל באקעמפן א גלח א מכשף וואס האט באדראערט די אידן. עס זענען אבער דא מפקפקים אויף די מעשה.
שורה 127: שורה 127:
אין ווירמייזא זעלבסט איז אבער דער מנהג געווען נישט צו זאגן אקדמות<ref>{{צ-בוך|מחבר=רבי יוזפא שמש|נאמען=מנהגי וורמיישא|עמ=אות קד}}</ref>. רבי יהודה ליווא קירכהיים ברענגט אז די סיבה דערצו ווערט אנגעגעבן וויבאלד עס איז געווען א חזן אין ווירמייזא וואס האט געזאגט אקדמות מיט א זיסער שטימע און גרויס כוונה, און ווי נאר ער האט געענדיגט איז ער נפטר געווארן. ער טענה'ט אבער דערויף, אז דאס צייגט בלויז אויף דאס חשיבות פונעם פיוט, און עס וואלט געדארפט ברענגען עס צו זאגן יאר יערליך מיט גרויס כוונה. דערפאר זאגט ער אז ס'איז דא אן אנדערער טעם דערביי וואס איז נישט באקאנט{{הערה|{{אוצר החכמה|2=מנהגות וורמייזא|3=147397|page=307}}}}.
אין ווירמייזא זעלבסט איז אבער דער מנהג געווען נישט צו זאגן אקדמות<ref>{{צ-בוך|מחבר=רבי יוזפא שמש|נאמען=מנהגי וורמיישא|עמ=אות קד}}</ref>. רבי יהודה ליווא קירכהיים ברענגט אז די סיבה דערצו ווערט אנגעגעבן וויבאלד עס איז געווען א חזן אין ווירמייזא וואס האט געזאגט אקדמות מיט א זיסער שטימע און גרויס כוונה, און ווי נאר ער האט געענדיגט איז ער נפטר געווארן. ער טענה'ט אבער דערויף, אז דאס צייגט בלויז אויף דאס חשיבות פונעם פיוט, און עס וואלט געדארפט ברענגען עס צו זאגן יאר יערליך מיט גרויס כוונה. דערפאר זאגט ער אז ס'איז דא אן אנדערער טעם דערביי וואס איז נישט באקאנט{{הערה|{{אוצר החכמה|2=מנהגות וורמייזא|3=147397|page=307}}}}.


==הלכה==
==פאלעמיק איבער דאס צייט פון זאגן==
דער פארצייטישער מנהג איז געווען איבעראל צו זאגן דעם פיוט נאכ'ן ערשטן פסוק "בחודש השלישי", ווי עס ווערט פארצייכנט אין די פריערדיגע ספרים פון מנהגי אשכנז. דאס שטאמט פון דעם וואס דער תורגמן פלעגט זאגן רשות איידער'ן אנהייבן דעם תרגום פונעם ערשטן פסוק. שפעטער, ווען דער תרגום איז פארגעסן געווארן, איז געווארן אומפארשטענדליך פארוואס מ'איז מפסיק אינמיטן ליינען. [[רבי אפרים הכהן]] פון ווילנא איז אנגעפרעגט געווארן איבער דעם מנהג פון דער אשכנז'ישער קהילה אין [[ווענעציע]] וועלכע האבן זיך אזוי געפירט, און די ארטיגע ספרד'ישע אידן, וועלכע זענען דער רוב, האבן גע'טענה'ט אז ס'איז נישט אויסגעהאלטן צו מאכן א הפסק אינמיטן קריאת התורה. אין זיין ספר שער אפרים איז ער מבאר אז דער מנהג איז א פארצייטישער, און מען קען נישט מפקפק זיין דערויף, און אז איינמאל מען ליינט שוין דעם ערשטן פסוק איז עס מער נישט קיין הפסק. אויך מאכט ער קלאר, אז די ספרדים קענען זיך נישט מישן אין די מנהגים פון די אשכנזים זיי מבטל צו זיין{{הערה|רבי אפרים הכהן מווילנא, {{אוצר|שער אפרים/י|שער אפרים, סי' י}}}}. אויך דער [[מגן אברהם]] ברענגט אראפ דעם מנהג פון זאגן אקדמות נאכ'ן ערשטן פסוק און ברענגט נישט אויף קיין חשש דערביי{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|קמו|א|מפרש=מגן אברהם}}, זע {{שולחן ערוך|אורח חיים|תצד|ב|מפרש=חתם סופר}}}}.
דער פארצייטישער מנהג איז געווען איבעראל צו זאגן דעם פיוט נאכ'ן ערשטן פסוק "בחודש השלישי", ווי עס ווערט פארצייכנט אין די פריערדיגע ספרים פון מנהגי אשכנז. דאס שטאמט פון דעם וואס דער תורגמן פלעגט זאגן רשות איידער'ן אנהייבן דעם תרגום פונעם ערשטן פסוק. שפעטער, ווען דער תרגום איז פארגעסן געווארן, איז געווארן אומפארשטענדליך פארוואס מ'איז מפסיק אינמיטן ליינען. [[רבי אפרים הכהן]] פון ווילנא איז אנגעפרעגט געווארן איבער דעם מנהג פון דער אשכנז'ישער קהילה אין [[ווענעציע]] וועלכע האבן זיך אזוי געפירט, און די ארטיגע ספרד'ישע אידן, וועלכע זענען דער רוב, האבן גע'טענה'ט אז ס'איז נישט אויסגעהאלטן צו מאכן א הפסק אינמיטן קריאת התורה. אין זיין ספר שער אפרים איז ער מבאר אז דער מנהג איז א פארצייטישער, און מען קען נישט מפקפק זיין דערויף, און אז איינמאל מען ליינט שוין דעם ערשטן פסוק איז עס מער נישט קיין הפסק. אויך מאכט ער קלאר, אז די ספרדים קענען זיך נישט מישן אין די מנהגים פון די אשכנזים זיי מבטל צו זיין{{הערה|רבי אפרים הכהן מווילנא, {{אוצר|שער אפרים/י|שער אפרים, סי' י}}}}. אויך דער [[מגן אברהם]] ברענגט אראפ דעם מנהג פון זאגן אקדמות נאכ'ן ערשטן פסוק און ברענגט נישט אויף קיין חשש דערביי{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|קמו|א|מפרש=מגן אברהם}}, זע {{שולחן ערוך|אורח חיים|תצד|ב|מפרש=חתם סופר}}}}.