שלשת ימי הגבלה

מעמד הר סיני, א קריצונג פון ה'תפ"ג

די שלושת ימי הגבלה זענען די דריי טעג בעפאר מתן תורה (יום טוב שבועות), אין וועלכע די אידן האָבן זיך צוגעגרייט צום קבלת התורה ביים בארג סיני. די טעג ווערן אנגערופן "ימי הגבלה" צוליב די ספעציעלע איסורים און באגרעניצונגען וואס זענען אנגעגאנגען אין די טעג אויפן באפעל פון באשעפער צו משה, ווי עס שטייט: ”והיו נכונים ליום השלישי... והגבלת את העם סביב” (שמות יט, יא–יב).

היינט ווערן די טעג אפגעצייכנט אום ג' - ה' סיון, און ווערן אויך אנגערופן מיטן נאמען "ימי הגבלה" אויפן נאמען פון די טעג וואס זענען דעמאלט געווען, און עס איז א שטיקל יום טוב ווען מ'זאגט נישט קיין תחנון.

הייליגונג

ג' סיון אין דעם יאָר פון יציאת מצרים, האָט דער באשעפער באַפוילן משה צו גרייטן די אידן צו באַקומען די תורה:

וַיֹּאמֶר ה' אֶל-מֹשֶׁה לֵךְ אֶל-הָעָם וְקִדַּשְׁתָּם הַיּוֹם וּמָחָר וְכִבְּסוּ שִׂמְלֹתָם. וְהָיוּ נְכֹנִים לַיּוֹם הַשְּׁלִישִׁי, כִּי בַּיּוֹם הַשְּׁלִשִׁי יֵרֵד ה' לְעֵינֵי כָל-הָעָם עַל-הַר סִינָי. וְהִגְבַּלְתָּ אֶת-הָעָם סָבִיב לֵאמֹר הִשָּׁמְרוּ לָכֶם עֲלוֹת בָּהָר וּנְגֹעַ בְּקָצֵהוּ, כָּל-הַנֹּגֵעַ בָּהָר מוֹת יוּמָת. לֹא-תִגַּע בּוֹ יָד כִּי-סָקוֹל יִסָּקֵל אוֹ-יָרֹה יִיָּרֶה, אִם-בְּהֵמָה אִם-אִישׁ לֹא יִחְיֶה בִּמְשֹׁךְ הַיֹּבֵל הֵמָּה יַעֲלוּ בָהָר. וַיֵּרֶד מֹשֶׁה מִן-הָהָר אֶל-הָעָם וַיְקַדֵּשׁ אֶת-הָעָם וַיְכַבְּסוּ שִׂמְלֹתָם. וַיֹּאמֶר אֶל-הָעָם הֱיוּ נְכֹנִים לִשְׁלֹשֶׁת יָמִים, אַל-תִּגְּשׁוּ אֶל-אִשָּׁה.

— שמות יט, י–טו

דאס וואס זיי זענען באפוילן געווארן צווישן אנדערע אויך זיך אפצושיידן פון אינטימע באציאונגען, איז כדי אז זיי זאלן זיין ריין ביי קבלת התורה, אזויווי זיי זענען באפוילן געווארן זיך צו היטן און רייניגן אויך פון יעדע אנדערע טומאה.

משה רבינו האט זיי צוגעפלייסט, זיי זאלן זיך היטן נישט בלויז פון טומאה, נאר אויך פון גניבה און אנדערע עבירות און פון סיי וועלכע דבר מכוער, אז זיי זאלן זיין לויטער ווען זיי באקומען די תורה. זיי האבן זיך געהייליגט אויך אינערליך, מיט רייניגן די געדאנקען און אויפוועקן די כוונה צו די רייד פון השי"ת וואס זיי גייען הערן. אין די טעג האבן זיי זיך אפגעשיידט פון אלע וועלטליכע געשעפטן, זיי זענען נאר געזעסן בעפאר די זקנים צו הערן מוסר און פארבעסערן זייערע מידות. אידן האבן געפאסט די דריי טעג, און מעגליך אז זיי האבן געטון נאך הכנות צו נבואה וואס מיר ווייסן נישט זייערע דעטאלן. די רימאנאווע רבי'ס האבן געזאגט אז די אידן האבן אין די טעג געדאוונט "אהבה רבה", "והאר עינינו בתורתך ודבק לבנו במצותיך".

לויט עטליכע מקורות, זענען אין די טעג איבערגעגעבן געווארן פאר אידן די סודות התורה, מעשה בראשית און מעשה מרכבה דורך משה רבינו.

הגבלה

”וְהִגְבַּלְתָּ אֶת-הָעָם סָבִיב לֵאמֹר: הִשָּׁמְרוּ לָכֶם עֲלוֹת בָּהָר וּנְגֹעַ בְּקָצֵהוּ”. דער פלוין וואו אידן האבן אנגעבליך גערוט אין סיני ארום דעם בארג. בילד פון תרמ"ד

אין די צייט פון מתן תורה האט מען נישט געטארט ארויפגיין אויפ'ן בארג סיני. דאס איז געווען א לא תעשה, און אידן זענען באפוילן געווארן צו ווארענען איינער דעם אנדערן דערוועגן; עס ווערט אבער נישט גערעכנט צווישן די תרי"ג מצוות, וויבאלד דער איסור גייט נישט אן אין שפעטערדיגע דורות. דער איסור האט אריינגערעכנט אויך ארויפגיין אויף א וואגן אן צו בארירן דעם בארג, אדער אנרירן דעם בארג מיט די האנט אן ארויפצוגיין, אבער בארירן דורך אן אנדערע זאך איז נישט געווען אסור.

משה רבינו האט זיי באשטימט א גרעניץ אלס סימן, זיי זאלן זיך נישט דערנענטערן מער ווי דער גרעניץ. לויט טייל מקורות, איז דער גרעניץ געווען ארום צוויי טויזנט אמה ווייט פון בארג.

משה רבינו האט יא געמעגט ארויפגיין, ווי אויך אהרן הכהן אין אן אפטיילונג פאר זיך, ווייניגער אריין ווי משה; אבער די כהנים - וואס האט דאן באדייט די בכורים אדער נדב און אביהוא - האבן נישט געטארט ארויפגיין.

דער עונש פאר פארלעצן דעם איסור איז געווען סקילה. לויט אן אנדערע שיטה, איז דער שטראף געקומען בידי שמים. נאר ווער עס איז ארויף אדער אנגערירט דעם בארג זעלבסט איז געווארן באשטראפט, און נישט ווער עס איז אריבער דעם צוים.

אויך א בהמה וואס איז ארויף אויפ'ן בארג האט מען געדארפט אומברענגען, דאס רעכנט אויך אריין חיות און עופות. די באשעפענישן, פונקט ווי מענטשן, האט מען געדארפט פאר'משפט'ן מיט א בית דין פון דריי און צוואנציג דיינים.

צאל טעג

עס איז למעשה פארהאן א מחלוקת צווישן רבי יוסי און אנדערע חכמים, צי עס זענען געווען דריי טעג פון זיך הייליגן בעפאר מתן תורה אדער נאר צוויי. די חכמים האלטן אז נאר צוויי גאנצע טעג זענען געווען פון פאראויס, און דער דריטער טאג אינדערפרי איז שוין פארגעקומען דער מעמד הר סיני. לויט רבי יוסי זענען געווען דריי גאנצע טעג פון באגרעניצונג, נאך וואס משה האט צוגעלייגט איין טאג פון זיין פארשטאנד, און די תורה איז געגעבן געווארן אין פערטן טאג אינדערפרי.

דער מדרש זאגט אז השי"ת לאזט נישט די צדיקים אין א צרה מער ווי דריי טעג, אין זכות פון די דריי טעג פון הייליגונג פאר מתן תורה.

דער חיוב פון הגבלה איז נאר אנגעגאנגען אנגעהויבן פון מתן תורה; אבער לויט איינער פון די אחרונים האט עס משה שוין איינגעפירט פון אנהויב פון די דריי טעג, די אידן זאלן ווערן געוואוינט צום איסור. פון געוויסע מקורות ווייזט אויס אז דער חיוב איז געווען די גאנצע דריי טעג.

לויט איין דעה, איז געווען אסור ארויפצוגיין אויפ'ן בארג אויך נאך מתן תורה, ווייל די שכינה האט נאך דארט גערוט ביז ווען דער משכן איז אויפגעשטעלט געווארן דער קומענדיגער יאר, אדער ביז יום כיפור ווען עס זענען געגעבן געווארן די צווייטע לוחות; אנדערע לערנען אז מען האט שוין געמעגט ארויפגיין גלייך נאך מתן תורה, ווען דער שופר האט געענדיגט צו בלאזן.

היינטיגע צייטן

אין די טעג זאגט מען נישט קיין תחנון ביים דאווענען. טייל פון די וואס פירן זיך מנהגי אבילות פון די ספירה טעג אויך נאך ל"ג בעומר, ביז נאנט צו שבועות, האלטן עס שוין נישט אן אין די טעג און ערלויבן שוין זיך שערן די האר און חתונה האבן.

די ספרים שרייבן אז פון די טעג און ווייטער איז דער צייט הייליג, געאייגנט זיך צו רייניגן און איינקויפן די מידות פון ענוה און אחדות, און פארשטיין תורה. עס זענען פארהאן וואס פרובירן אין די טעג זיך צו שטארקן און אויסמיידן פון דיבורים אסורים, ווי לשון הרע און רכילות און אפילו דברים בטלים, און צו פארמערן מיט לימוד תורה, כדי זיך צו גרייטן צו דעם טאג פון קבלת התורה.

יום המיוחס

א טאג בעפאר די שלושת ימי הגבלה ווערט אנגערופן "יום המיוחס", ווארשיינליך ווייל אין דעם טאג, ווען די אידן זענען אנגעקומען צופיסנס פונעם בארג סיני און זענען געווען פאראייניגט "כאיש אחד בלב אחד", זענען זיי געווארן מיוחס און אויסגעצייכנט פון די איבריגע פעלקער.

צו ליינען מער

• צבי הירש ווייס, מעמד הנבחר, פרק ט"ז (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן) און פרק י"ח, אויף אוצר החכמה (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן)

דרויסנדע לינקס

• אינפארמאציע אויף ימי הגבלה אין "מרחב" קאטאלאג פון די מדינת ישראל נאציאנאלע ביבליאטעק

רעפערענצן

קלארשטעלונג: די אינפארמאציע אויף המכלול איז בלויז פאר בארייכערונג און זאל נישט געזען ווערן ווי א פסק הלכה.