אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:משיח"

1,856 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 4 חדשים
ק
צולייגן לינק צו מלחמת גוג ומגוג
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: נצחון ← ניצחון, דוקא ← דווקא)
ק (צולייגן לינק צו מלחמת גוג ומגוג)
 
(15 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע|אידישע פיגור}}
{{אידישקייט}}
{{אידישקייט}}
<sup>דער ארטיקל רעדט וועגן '''משיח אין אידישקייט''', פאר אנדערע רעליגיעס זעט [[משיח (אלגעמיין)]]</sup>


'''משיח''' אדער '''מלך המשיח''' איז דער מענטש וואס איז לויט דער אידישער רעליגיע ערווארטעט צו ברענגען די גאולה שלימה און אויסלייזן די [[איד]]ן פון גלות. גלייבן אז דער צוקונפטיגער משיח וועט ענדליך קומען איז איינס פון די פונדאמענטאלע טיילן אין [[אידישקייט]].
'''משיח''' אדער '''מלך המשיח''' איז דער מענטש וואס ערווארטעט צו ברענגען די גאולה שלימה און אויסלייזן די [[איד]]ן פון גלות. גלייבן אז דער צוקונפטיגער משיח וועט ענדליך קומען איז איינס פון די פונדאמענטאלע טיילן אין [[אידישקייט]].


== דער טערמין משיח ==
== דער טערמין משיח ==
שורה 8: שורה 8:


== דער אידישער משיח ==
== דער אידישער משיח ==
דער ארגינעלע באגריף פון משיח איז צוערשט געווען אנטוויקלט אין דער [[אידישקייט|אידישער רעליגיע]], און איז שפעטער אדאפטירט געווארן, אין אנדערע פארעמען, דורך אנדערע רעליגיעס. דער באדייט פון משיח איז אבער אין דער אידישער רעליגיע שארף אין קאנטראסט ווי די אין אנדערע רעליגיעס. לויט דער אידישער טראדיציע, איז משיח (אדער "מלך המשיח") א מענטש א ריכטיגער בשר ודם, אן אפשטאמיגער פון בית דוד, א פיזישער אייניקל פון [[דוד המלך]] און זיין זון [[שלמה המלך|שלמה]]. ער וועט קומען אויספירן זיינע פליכטן בלויז איינמאל אינעם צוקונפט. זיינע אויפטוהנגען וואס מען ערווארט פון אים רעכנט אריין, די פאראייניגונג פון אלע [[צוועלף שבטים]], צוזאמנעמען אלע אידן קיין [[ארץ ישראל]], אויפבויען דעם דריטן [[בית המקדש]] אין [[ירושלים]], קעניגן איבערן אידישן פאלק און אנהויבן דעם גלאררייכן עפאכע פון ימות המשיח.
משיח (אדער "מלך המשיח") איז א מענטש א ריכטיגער בשר ודם, אן אפשטאמיגער פון בית דוד, א פיזישער אייניקל פון [[דוד המלך]] און זיין זון [[שלמה המלך|שלמה]]. ער וועט קומען אויספירן זיינע פליכטן בלויז איינמאל אינעם צוקונפט. זיינע אויפטוהנגען וואס מען ערווארט פון אים רעכנט אריין, די פאראייניגונג פון אלע [[צוועלף שבטים]], צוזאמנעמען אלע אידן קיין [[ארץ ישראל]], אויפבויען דעם דריטן [[בית המקדש]] אין [[ירושלים]], קעניגן איבערן אידישן פאלק און אנהויבן דעם גלאררייכן עפאכע פון ימות המשיח.


== משיח בן דוד ==
== משיח בן דוד ==
אין דער אידישער אמונה, ווערט דער משיח אויסדריקליך נישט פאררעכנט אלס א [[גאט]] אדער סיי וואספארא געטליכן באגריף. ער איז פאררעכנט פשוט צו זיין כלל ישראל'ס פירער און וועגווייזער און גאט וועט אים שיקן אויסצולייזן די אידן פון גלות. דערפאר רופט מען אים "משיח - בן דוד", א פאקטישער מענטש, א פולקאממער אייניקל פון [[דוד המלך|דוד]]. דער אידישער משיח איז ערווארטעט צו אהערשטעלן מיט זיך גאר גרויסע און ספעציעלע אייגנשאפטן, פיזיש און גייסטיש, אזש ער ווערט באטיטלט אלס איינער וואס "וועט נישט משפט'ן לויט וואס זיינע אויגן זעען און וואס זיינע אויערן הערן" און "מיט א בלאז פון זיין מויל וועט ער אוועקלייגן א רשע". אויך וועט ער, לויט טייל דעות, קענען באווייזן מופתים מיט אן איבערנאטירליכן קראפט<ref>השגת הראב"ד אויפן רמב"ם הלכות מלכים ומלחמות פרק יא הלכה ג, געבויט אויפן חז"ל אין {{בבלי|סנהדרין|צג|ב}} אז ער וועט זיין א "מורח ודאין"</ref>. ער וועט פארמאגן אן אונגעהויערע איינפלוס, סיי אויפן אידישן פאלק, און סיי אלוועלטליך אויף א פאליטישן פארנעם.
משיח איז ערווארטעט צו אהערשטעלן מיט זיך גאר גרויסע און ספעציעלע אייגנשאפטן, פיזיש און גייסטיש, אזש ער ווערט באטיטלט אלס איינער וואס "וועט נישט משפט'ן לויט וואס זיינע אויגן זעען און וואס זיינע אויערן הערן" און "מיט א בלאז פון זיין מויל וועט ער אוועקלייגן א רשע". אויך וועט ער, לויט טייל דעות, קענען באווייזן מופתים מיט אן איבערנאטירליכן קראפט<ref>השגת הראב"ד אויפן רמב"ם הלכות מלכים ומלחמות פרק יא הלכה ג, געבויט אויפן חז"ל אין {{בבלי|סנהדרין|צג|ב}} אז ער וועט זיין א "מורח ודאין"</ref>. ער וועט פארמאגן אן אונגעהויערע איינפלוס, סיי אויפן אידישן פאלק, און סיי אלוועלטליך אויף א פאליטישן פארנעם.


=== זיין אידענטיטעט ===
=== זיין אידענטיטעט ===
שורה 34: שורה 34:
אינ'אמת'ן אבער, איז נישטא קיין באשטימטע צייט וואס משיח קען נאר דעמאלט קומען, נאר עס ווענדט זיך אין די מעשים פון דער מענטשהייט. עס שטייט אין חז"ל<ref name=":1">{{בבלי|סנהדרין|צח|א}}</ref>, אז משיח וועט קומען אדער ווען די וועלט איז אממערסטנס נויטיג דערצו, דאס הייסט ווען דער מענטשהייט איז אזוי פארזינדיגט, "דור שכולו חייב", אז משיח מוז קומען ראטעווען די מצב, אדער ווען דער וועלט האט זיך דאס פארדינט, מיט גוטס און ערליכקייט, "דור שכולו זכאי". אויך שטייט אין חז"ל, אז [[רבי יהושע בן לוי]] האט אמאל געפרעגט פון [[אליהו הנביא]] ווען וועט משיח קומען, האט ער אים געזאגט ער זאל גיין פרעגן משיח וועלכער זיצט ביי די טויערן פון [[רוים]]. איז ער אהינגעגאנגען און געפרעגט פון משיח ווען ער קומט, האט ער געענטפערט "היינט". דעם קומענדיגן טאג האט ער מיט אנטוישונג דערציילט פאר אליהו הנביא אז משיח האט אים אפגעפאטערט מיט א לינגט, "ער האט געזאגט אז 'היינט' און ער איז נישט געקומען". האט אליהו אים געזאגט, "איך וועל דיר ערקלערן וואס משיח האט דיר געזאגט: אין פסוק שטייט, 'היינט' אויב איר וועט צוהערן צו זיין שטימע - "''היום, אם בקולו תשמעו''" <ref>{{תנ"ך|תהלים|צה|ז}}</ref> - דאס הייסט אז אויב די אידן וועלן [[תשובה]] טון וועט ער באלד קומען, שוין היינט!"
אינ'אמת'ן אבער, איז נישטא קיין באשטימטע צייט וואס משיח קען נאר דעמאלט קומען, נאר עס ווענדט זיך אין די מעשים פון דער מענטשהייט. עס שטייט אין חז"ל<ref name=":1">{{בבלי|סנהדרין|צח|א}}</ref>, אז משיח וועט קומען אדער ווען די וועלט איז אממערסטנס נויטיג דערצו, דאס הייסט ווען דער מענטשהייט איז אזוי פארזינדיגט, "דור שכולו חייב", אז משיח מוז קומען ראטעווען די מצב, אדער ווען דער וועלט האט זיך דאס פארדינט, מיט גוטס און ערליכקייט, "דור שכולו זכאי". אויך שטייט אין חז"ל, אז [[רבי יהושע בן לוי]] האט אמאל געפרעגט פון [[אליהו הנביא]] ווען וועט משיח קומען, האט ער אים געזאגט ער זאל גיין פרעגן משיח וועלכער זיצט ביי די טויערן פון [[רוים]]. איז ער אהינגעגאנגען און געפרעגט פון משיח ווען ער קומט, האט ער געענטפערט "היינט". דעם קומענדיגן טאג האט ער מיט אנטוישונג דערציילט פאר אליהו הנביא אז משיח האט אים אפגעפאטערט מיט א לינגט, "ער האט געזאגט אז 'היינט' און ער איז נישט געקומען". האט אליהו אים געזאגט, "איך וועל דיר ערקלערן וואס משיח האט דיר געזאגט: אין פסוק שטייט, 'היינט' אויב איר וועט צוהערן צו זיין שטימע - "''היום, אם בקולו תשמעו''" <ref>{{תנ"ך|תהלים|צה|ז}}</ref> - דאס הייסט אז אויב די אידן וועלן [[תשובה]] טון וועט ער באלד קומען, שוין היינט!"


דער [[בעל שם טוב|בעש"ט]] האט אמאל געפרעגט דעם משיח וואס איז געווען אין זיין דור, "מתי קאתי מר, ווען קומט איר?" האט ער געענטפערט, "לכשיפוצו מעינותיך חוצה ויכולו לעשות יחודים כמותך", דאס הייסט ווען יעדער וועט תשובה טון צו זיין אויפן מדרגה פונעם בעש"ט<ref>ספר דגל מחנה אפרים</ref>.
דער [[בעל שם טוב|בעש"ט]] האט אמאל געפרעגט דעם משיח וואס איז געווען אין זיין דור, "מתי קאתי מר, ווען קומט איר?" האט ער געענטפערט, "לכשיפוצו מעינותיך חוצה ויכולו לעשות יחודים כמותך", דאס הייסט ווען יעדער וועט תשובה טון צו זיין אויפן מדרגה פונעם בעש"ט<ref>ספר [[דגל מחנה אפרים]]</ref>.


כאטש אז משיח'ס קומען ווענדט זיך אין תשובה, איז אבער יא דא א צייט וואס משיח וועט זיכער נישט קומען שפעטער ווי דעמאלט. און טאמער די אידן וועלן נישט תשובה טון ביז דאן, וועט דער אייבערשטער ברענגען אויף זיי גרויסע צרות, "הקב"ה מעמיד עליהם מלך שגזירותיו קשות כהמן", ביז זיי וועלן זיין געצוואונגען תשובה צו טון.
כאטש אז משיח'ס קומען ווענדט זיך אין תשובה, איז אבער יא דא א צייט וואס משיח וועט זיכער נישט קומען שפעטער ווי דעמאלט. און טאמער די אידן וועלן נישט תשובה טון ביז דאן, וועט דער אייבערשטער ברענגען אויף זיי גרויסע צרות, "הקב"ה מעמיד עליהם מלך שגזירותיו קשות כהמן", ביז זיי וועלן זיין געצוואונגען תשובה צו טון.
שורה 64: שורה 64:


דער [[רמב"ם]] שרייבט אויף אים אז ער האט געהאט אלע אייגנשאפטן וואס דער צוקונפטיגער מלך המשיח דארף האבן און איז געווען ראוי צו זיין דער משיח אויב וואלט מען זוכה געווען, נאר ביים ענדע האט זיך עס טראגיש אויסגעלאזט צוליב די זינד פונעם דור.
דער [[רמב"ם]] שרייבט אויף אים אז ער האט געהאט אלע אייגנשאפטן וואס דער צוקונפטיגער מלך המשיח דארף האבן און איז געווען ראוי צו זיין דער משיח אויב וואלט מען זוכה געווען, נאר ביים ענדע האט זיך עס טראגיש אויסגעלאזט צוליב די זינד פונעם דור.
=== אין חב"ד ===
טייל [[ליובאוויטש (הויף)|ליובאוויטשער]] [[חסידים]] גלויבן אז רבי [[מנחם מענדל שניאורסאהן]], דער לעצטער לובאוויטשער רבי, איז געווען ראוי צו זיין משיח און וואלט געווען משיח טאמער די אידן וואלטן אויסגעלייזט געווארן אין זיין צייט. מאנכע גלויבן נאכמער אז ער איז נאך היינט דער משיח וועלכער וועט געשיקט ווערן ווען די צייט וועט קומען. עדי כדי כך זענען דא אזעלכע וואס גלויבן אז ער לעבט נאך און זיין טויט איז בלויז געווען א פארבלענדעניש.


== חבלי משיח ==
== חבלי משיח ==
שורה 73: שורה 70:
געוויסע [[אמוראים]] האבן געזאגט<ref>{{בבלי|סנהדרין|צח|ב}}</ref> "ייתי ולא אחמיניה", זאל ער קומען אבער איך זאל אים נישט זען, צוליב די אונגעהויערע צרות פון 'חבלי משיח' בעפאר זיין קומען. אן אנדערע אמורא האט אבער יא געזאגט, זאל זיין וואס זאל זיין דער עיקר איך זאל אים זען.
געוויסע [[אמוראים]] האבן געזאגט<ref>{{בבלי|סנהדרין|צח|ב}}</ref> "ייתי ולא אחמיניה", זאל ער קומען אבער איך זאל אים נישט זען, צוליב די אונגעהויערע צרות פון 'חבלי משיח' בעפאר זיין קומען. אן אנדערע אמורא האט אבער יא געזאגט, זאל זיין וואס זאל זיין דער עיקר איך זאל אים זען.


ביי די מלחמות פון [[נאפאלעאן באנאפארטע|נאפאליאן]] אנטקעגן [[רוסלאנד]] האט זיך אפגעשפילט אן אפשפיגלונג פון די אויבנדערמאנטע מיינונגס-פארשידענהייט. בעת וואס עטליכע צדיקים ווי דער [[יעקב יצחק פון לובלין|רבי פון לובלין]]; דער [[ישראל האפשטיין|קאזשניצער מגיד]]; [[מנחם מענדיל פון רימאנאוו|רבי מענדל פון רימאנאוו]]; און נאך, האבן דאן געוואלט ברענגען משיח און האבן געדאוונט אז דער מלחמה זאל זיך אויסלאזן אלס מלחמת גוג ומגוג, מיט א נצחון פאר נאפאליאן, האבן אבער אנדערע, אריינגערעכנט דער [[שניאור זלמן פון לאדי|בעל התניא]] מיטן [[נפתלי צבי הורוויץ|ראפשיצער רב]], מתפלל געווען דאס פארקערטע, אז די רוסן זאלן זיגן און משיח זאל נישט קומען אין יענעם מצב. זיי האבן געזאגט אז טאמער וויל מען אז ער זאל יעצט קומען וועט ער נישט האבן צו וועמען צו קומען ווייל עס וועט זיין אזעלכע גרויסע צרות, אז "עס וועט זיך גיסן אידיש בלוט ביז די קניען". עס איז באקאנט פארשידענע פעולות וואס דער ראפשיצער רב האט געטון צו שטערן די צדיקים פון זייער [[תפילה|דאוונען]].
ביי די מלחמות פון [[נאפאלעאן באנאפארטע|נאפאליאן]] אנטקעגן [[רוסלאנד]] האט זיך אפגעשפילט אן אפשפיגלונג פון די אויבנדערמאנטע מיינונגס-פארשידענהייט. בעת וואס עטליכע צדיקים ווי דער [[רבי יעקב יצחק פון לובלין|רבי פון לובלין]]; דער [[רבי ישראל האפשטיין|קאזשניצער מגיד]]; [[מנחם מענדיל פון רימאנאוו|רבי מענדל פון רימאנאוו]]; און נאך, האבן דאן געוואלט ברענגען משיח און האבן געדאוונט אז דער מלחמה זאל זיך אויסלאזן אלס [[מלחמת גוג ומגוג]], מיט א נצחון פאר נאפאליאן, האבן אבער אנדערע, אריינגערעכנט דער [[רבי שניאור זלמן פון לאדי|בעל התניא]] מיטן [[רבי נפתלי צבי הורוויץ|ראפשיצער רב]], מתפלל געווען דאס פארקערטע, אז די רוסן זאלן זיגן און משיח זאל נישט קומען אין יענעם מצב. זיי האבן געזאגט אז טאמער וויל מען אז ער זאל יעצט קומען וועט ער נישט האבן צו וועמען צו קומען ווייל עס וועט זיין אזעלכע גרויסע צרות, אז "עס וועט זיך גיסן אידיש בלוט ביז די קניען". עס איז באקאנט פארשידענע פעולות וואס דער ראפשיצער רב האט געטון צו שטערן די צדיקים פון זייער [[תפילה|דאוונען]].


== משיח בן יוסף ==
== משיח בן יוסף ==
שורה 86: שורה 83:
[[קאַטעגאָריע:מצוות און מנהגים]]
[[קאַטעגאָריע:מצוות און מנהגים]]
[[קאַטעגאָריע:תורה]]
[[קאַטעגאָריע:תורה]]
[[קאַטעגאָריע:יידן]]
[[קאַטעגאָריע:אידן]]
[[קאַטעגאָריע:אומבאקוקט]]
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]]  
[[קאַטעגאָריע:אידישקייט ארטיקלען צו פארברייטערן]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:משיח]]
[[קאַטעגאָריע:וויקידאטא דעסקריפציע]]
[[קאַטעגאָריע:אריין לעבעדיג אין גן עדן]]