מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,952
רעדאגירונגען
ק
←ווערסיעס: הגהה, הגהה
ק (←ווערסיעס: הגהה) צייכן: צוריקגעשטעלט |
ק (←ווערסיעס: הגהה, הגהה) צייכן: צוריקגעשטעלט |
||
| שורה 36: | שורה 36: | ||
דאס אז עס איז באלד אין אנהייב ערשינען צוזאמען מיט דער אידישער איבערזעצונג, און צוגאב צו די גרייזיגע אראמיש פונעם פיוט, האט געברענגט פארשער אנצונעמען אז די ווערסיע אויף אידיש איז די אריגינעלע, און אז דער ליד שטאמט פון דייטשע אדער פראנצויזישע פאלקס לידער פון 16'טן יאר הונדערט{{הערה|שם=אנציק|"[http://jewishencyclopedia.com/articles/4201-chad-gadya חד גדיא]" אין די [[אידישע ענציקלאפעדיע]]}}{{הערה|שם=פוקס}}. שפעטער איז אבער דער חד גדיא געטראפן געווארן אין כתבי יד פון 13'טן און 14'טן יאר הונדערט, אין וועלכע די אראמיש איז ריין פון גרייזן. דאס באדייט, לויט טייל, אז די אראמישע ווערסיע איז די אריגינעלע און אז די גוי'אישע ווערסיעס שטאמען גאר פון איר{{הערה|שם=פוקס}}. | דאס אז עס איז באלד אין אנהייב ערשינען צוזאמען מיט דער אידישער איבערזעצונג, און צוגאב צו די גרייזיגע אראמיש פונעם פיוט, האט געברענגט פארשער אנצונעמען אז די ווערסיע אויף אידיש איז די אריגינעלע, און אז דער ליד שטאמט פון דייטשע אדער פראנצויזישע פאלקס לידער פון 16'טן יאר הונדערט{{הערה|שם=אנציק|"[http://jewishencyclopedia.com/articles/4201-chad-gadya חד גדיא]" אין די [[אידישע ענציקלאפעדיע]]}}{{הערה|שם=פוקס}}. שפעטער איז אבער דער חד גדיא געטראפן געווארן אין כתבי יד פון 13'טן און 14'טן יאר הונדערט, אין וועלכע די אראמיש איז ריין פון גרייזן. דאס באדייט, לויט טייל, אז די אראמישע ווערסיע איז די אריגינעלע און אז די גוי'אישע ווערסיעס שטאמען גאר פון איר{{הערה|שם=פוקס}}. | ||
===ווערסיעס=== | ===ווערסיעס=== | ||
דער פיוט איז צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן אין יאר [[ה'ש"נ]] אין דער [[פראגער הגדה]], נאך וואס אין די פריערדיגע דרוקן פון דער פראגער הגדה איז עס נישט געווען. עס איז דארט ערשינען אינאיינעם מיט אן איבערזעצונג אין אידיש, "איין ציקליין"{{הערה|חד גדיא אין {{אוצר החכמה||דער פראגער הגדה|147189|פון שנת ה'ש"נ|עמוד=79}}}}. | דער פיוט איז צום ערשטן מאל געדרוקט געווארן אין יאר [[ה'ש"נ]] אין דער [[פראגער הגדה]], נאך וואס אין די פריערדיגע דרוקן פון דער פראגער הגדה איז עס נישט געווען. עס איז דארט ערשינען אינאיינעם מיט אן איבערזעצונג אין אידיש, "איין ציקליין"{{הערה|חד גדיא אין {{אוצר החכמה||דער פראגער הגדה|147189|פון שנת ה'ש"נ|עמוד=79}}}}. די פיגורן זענען אין פארקלענערוגס פארעם, "ציקליין", "קאצליין", "הונטליין" און אזוי ווייטער. | ||
אין א האנט-געשריבענע הגדה פון 15'טן אדער 16'טן יארהונדערט ערשיינט דער חד גדיא מיט פארשידענע טוישן אין נוסח; צווישן אנדערע, הייבט זיך עס אן מיט א מייז וואס עסט דעם ציג, און דער קאץ עסט דעם מייז{{הערה|{{אוצר החכמה|א. מ. הברמן|מחניים|200537|ירושלים, תש"ל זייט 140|כותרת="חד גדיא"|כרך=נה|עמוד=140}}}}. א דריטע ווערסיע טרעפט מען אין א האנט-געשריבענער פראווענסער סידור פון 13'טן יארהונדערט, וואו דער הונט איז דער וואס עסט דעם ציג, און אנשטאט דער שוחט קומט א שטריק וואס בינדט דעם קו, א מייז וואס בייסט דעם שטריק, און קאץ וואס עסט דאס מייז. מנחם צבי פוקס שילדערט די השתלשלות פון דער פיוט ווי פאלגנד: די אריגינעלע ווערסיע איז ווי אין דער פראווענסער סידור, שפעטער האט מען אריבערגערוקט דעם מייז און קאץ צום אנהייב און צוגעלייגט ביים ענדע א שוחט, מלאך המוות און הקדוש ברוך הוא כדי צו געבן דעם פיוט א פאסיגע אידישע תוכן. צום לעצט האט מען ארויסגענומען דעם מייז, ווייל אז א מייז זאל עסן א ציג לייגט זיך נישט אויפן שכל{{הערה|שם=פוקס}}. | אין א האנט-געשריבענע הגדה פון 15'טן אדער 16'טן יארהונדערט ערשיינט דער חד גדיא מיט פארשידענע טוישן אין נוסח; צווישן אנדערע, הייבט זיך עס אן מיט א מייז וואס עסט דעם ציג, און דער קאץ עסט דעם מייז{{הערה|{{אוצר החכמה|א. מ. הברמן|מחניים|200537|ירושלים, תש"ל זייט 140|כותרת="חד גדיא"|כרך=נה|עמוד=140}}}}. א דריטע ווערסיע טרעפט מען אין א האנט-געשריבענער פראווענסער סידור פון 13'טן יארהונדערט, וואו דער הונט איז דער וואס עסט דעם ציג, און אנשטאט דער שוחט קומט א שטריק וואס בינדט דעם קו, א מייז וואס בייסט דעם שטריק, און קאץ וואס עסט דאס מייז. מנחם צבי פוקס שילדערט די השתלשלות פון דער פיוט ווי פאלגנד: די אריגינעלע ווערסיע איז ווי אין דער פראווענסער סידור, שפעטער האט מען אריבערגערוקט דעם מייז און קאץ צום אנהייב און צוגעלייגט ביים ענדע א שוחט, מלאך המוות און הקדוש ברוך הוא כדי צו געבן דעם פיוט א פאסיגע אידישע תוכן. צום לעצט האט מען ארויסגענומען דעם מייז, ווייל אז א מייז זאל עסן א ציג לייגט זיך נישט אויפן שכל{{הערה|שם=פוקס}}. | ||