בנימין
קבר בנימין (נבי ימין) אין נווה ימין | |
געבורט | צווישן בית אל און בית לחם |
---|---|
פטירה | מצרים |
בִּנְיָמִין (ב'ר"ח - י"א מרחשון ב'שכ"ו) איז א תנ"ך פערזענליכקייט, יונגסטער זון פון יעקב און רחל. פון בנימין איז ארויסגעקומען שבט בנימין.
לעבנס געשיכטע
בנימין איז געבוירן אויפ'ן וועג צווישן בית אל און אפרת[1], וואס דאס איז בית לחם[2]. לויט ילקוט שמעוני איז ער געבוירן אום י"א חשון[3], און אזוי אויך לויט ספר היובלים[4]. לויט מדרש פסיקתא רבתי איז ער געבוירן פרילינג צווישן פסח און שבועות[5]. זיין מאמע רחל איז אוועק ביי זיין געבורט, און זי האט אים דאן גערופן בֶּן-אוֹנִי[6] - דער זון פון מיין ווייטאג[6.1]. זיין טאטע יעקב האט דאס געטייטשט 'בן כוחי', און אים גערופן 'בִּנְיָמִין' וואס מיינט דאס זעלבע[6.2]. בנימין איז דער איינציגסטער פון יעקב'ס קינדער וואס איז געבוירן אין ארץ ישראל.
די נאמען בנימין איז צוזאמען געשטעלט פון די ווערטער "בן" - 'זון', און "ימין" - 'שטארקייט', 'דרום זייט' אדער 'טעג'. אין די מפרשים זענען דא עטליכע טייטשן אויפ'ן נאמען בנימין: 1) א זון וואס איז געבוירן אין דרום[6.3], וויבאלד אלע שבטים זענען געבוירן צפון-צו אין ארם און נאר ער איז געבוירן אין ארץ ישראל. לויט דעם איז ימין טייטש דרום, ווי אינעם פסוק[7] צָפוֹן וְיָמִין אַתָּה בְרָאתָם. 2) א זון וואס איז געבוירן אויף דער עלטער[6.4]. לויט דעם איז ימין אזוי ווי ימים, ווי אינעם פסוק[8] לְקֵץ הַיָּמִין. 3) א זון פון מיין רעכטער האנט, ד"ה אז ער איז געווען זייער באליבט אויף אים[6.5].
בנימין איז א ברודער פון יוסף אויך פון זיין מאמע'ס זייט. ווען יעקב'ס קינדער זענען אראפ קיין מצרים צו שאפן עסן, האט יוסף, וועמען זיי האבן נישט דערקענט, געבעטן אז זיי זאלן ברענגען זייער ברודער אויף וואס זיי האבן געזאגט אז ער איז געבליבן מיט זייער טאטע אין כנען וויבאלד ער איז דער איינציגסטער זון וואס איז פארבליבן פון זיין באליבטע ווייב רחל. נאך וואס זיי האבן זיך צוריק געקערט מיטברענגענדיג בנימין מיט זיי, האט יוסף באפוילן זיינע מענטשן צו באהאלטן צווישן זיינע זאכן זיין זילבערנע בעכער, און דערנאך זיי נאכיאגן, אפשטעלן, און "טרעפן" די "גע'גנב'טע" בעכער ביי די זאק פון בנימין, אויסרופנדיג אז ווער עס וועט זיך ביי אים געפינען די בעכער וועט ווערן פארשקלאפט צו יוסף[9]. שפעטער ווען יוסף האט זיך אנטפלעקט, זענען זיי ארויפגעפאלן איינער אויף דעם אנדערן'ס האלז און געוויינט[10].
ווען יעקב האט געבענטשט זיינע זין, האט ער געבענטשט בנימין:
בִּנְיָמִין זְאֵב יִטְרָף, בַּבֹּקֶר יֹאכַל עַד; וְלָעֶרֶב, יְחַלֵּק שָׁלָל.
אין זיין פירוש צו דער תורה באהויפטעט רבינו אפרים אז בנימין איז געווען א ווערוואלף. אזוי טייטשט רבי אפרים אויס יעקב'ס מורא פון שיקן בנימין קיין מצרים, ווייל בנימין פלעגט זיך אמאל פארוואנדלען אין א וואלף, און נאר אין זיין פאטער'ס וואוינארט איז געווען א דאקטאר וואס וואלט אים פארזארגט. ווען יהודה האט זיך געבעטן ביי יוסף ער זאל נישט דארפן ברענגען בנימין, האָט ער געזאָגט צו יוסף: "דער יונגל וועט נישט קענען פאַרלאָזן זיין פאטער, אויב וועט ער פארלאזן זיין פאטער וועט ער שטארבן"[11] און יעקב האט געזאגט אז אויב מען וועט נעמען בנימין "וקרהו אסון"[12]. לויט רבי אפרים'ס פירוש מיינט דאס אז אויב בנימין וועט פארלאזן זיין פאטער'ס הויז און וועט נישט ווערן באהאנדלט ביים דאקטאר וועט ער זיך פארוואנדלען אין א וואלף, און פארבייגייער וועלן אים הרגענען[13].
די גמרא זאגט אז בנימין איז איינער פון די פיר וואס האבן נישט געזינדיגט זייער גאנצע לעבן, און זיי זענען געשטארבן נאר צוליב חטא אדם הראשון. די אנדערע זענען עמרם, ישי, און כלאב דער זון פון דוד. אזוי אויך איז בנימין איינער פון די זיבן וואס אין זיי האבן נישט שולט געווען ווערים נאך זייער טויט, ווי די גמרא טייטשט אריין אין די ברכה פון משה: ״וּלְבִנְיָמִין אָמַר: יְדִיד ה׳, יִשְׁכֹּן לָבֶטַח עָלָיו״[14]. די אנדערע זעקס זענען אברהם, יצחק, יעקב, משה, אהרן און מרים הנביאה[15].
די בית המקדש איז געווען אין שבט בנימין'ס נחלה, צוליב וואס בנימין איז נישט געווען ביי מכירת יוסף און אויך איז ער דער איינציגסטער פון די שבטים וואס איז געבוירן אין ארץ ישראל[16]
זיינע קינדער
ווען די תורה שילדערט ווי יעקב'ס קינדער גייען אראפ קיין מצרים, רעכנט זי אויס די קינדער פון בנימין:
וּבְנֵי בִנְיָמִן, בֶּלַע וָבֶכֶר וְאַשְׁבֵּל, גֵּרָא וְנַעֲמָן, אֵחִי וָרֹאשׁ; מֻפִּים וְחֻפִּים, וָאָרְדְּ.
די גמרא אין מסכת סוטה ערקלערט אז די צען קינדער פו בנימין איז אנשטאט די צוועלף שבטים וואס ס'האט געדארפט צו ארויסקומען פון יוסף, און אז די נעמען וואס בנימין האט געגעבן פאר זיינע קינדער האבן אלע א באדייט פון ארויסברענגען א טרויער אויפ'ן פארשוואונדן ווערן פון זיין ברודער יוסף:
וכולן נקראו על שמו … בלע שנבלע בין האומות, ובכר בכור לאמו היה, ואשבל ששבאו אל, גרא שגר באכסניות, ונעמן שנעים ביותר, אחי וראש אחי הוא וראשי הוא, מופים[17] וחופים הוא לא ראה בחופתי ואני לא ראיתי בחופתו, וארד שירד לבין אומות העולם. א"ד וארד שפניו דומין לוורד
לויט ווי עס איז געשילדערט אין ספר הישר האט בנימין חתונה געהאט זייענדיג אלט צען יאר מיט מחליא בת ארם און פון איר זענען געבוירן די ערשטע פינף זוהן (בלע, בכר, אשבל, גרא און נעמן) און זייענדיג אלט 18 יאר האט ער געהייראט נאך א ווייב, ערבת בת זמרן בן אברהם, און פון איר זענען געבוירן די אנדערע פינף זין (אחי, ראש, מופים, חופים און ארד)[18].
משפחה בוים
משפחה בוים וואס פרעזענטירט די פריערדיגע דורות:
יחוס בוים פון די אבות ביז די שבטים | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
זיין קבר
פארהאן אפאר מסורות ארום די פלאץ פון זיין קבר. אין "ספר הישר" געפינט זיך א מסורת אז בנימין איז באערדיגט געווארן ארום ירושלים ביי די נחלה פון זיין שבט: ”...וישימו אותו בארון ויותן ביד בניו[19]. ואת בנימין קברו בירושלים נגד היבוסי אשר ניתן לבני בנימין[20]”.וועגן די מסורת, איז געווען אזעלכע וואס האבו געטענהעט אז זיין קבר איז אין א מערה אין נבי עוכשא אויף שטרויס גאס אין ירושלים, אבער די אידענטיפיקאציע האט נישט קיין מקור[21].
נאך א מסורת שטעלט אוועק אז זיין קבר איז אין די געביידע נבי ימין וואס איז אין שטעטל נווה ימין וואס ווערט אנגערופן אויף זיין נאמען, און עס איז א טייל פון א פובליק ארט פון די צייטן פון די ממלוכישע רעגירונג וואס איז געבויעט געווארן מיטן באפעל פון דער אמיר תנכז אלחוסאמי, מיליטערישער הערשער פון יענע צייטן (14'טער יארהונדערט) איבער ארץ ישראל. נאך א מסורת שטעלט אוועק זיין קבר ערגעעצוואו אין "רומי זעירתא", דאס איז ח'רבת א-רומה, נעבן בקעת בית נטופה וואס איז אין גליל התחתון; אבער עס איז נישט באקאנט קיין קלארע לאקאציע[22].
שבט בנימין
שבט בנימין איז איינס פון די צוועלף שבטי ישראל און ער איז פון די קינדער פון די פערטע מאמע רחל. איינער וואס געהערט צו שבט בנימין ווערט אנגערופן אין לשון פון תנ"ך "יְמיני", און אפאר ווערן אנגערופן: "בני ימיני" אדער "בני בנימין".
שבט בנימין איז געווען דער קלענסטער שבט ביי יציאת מצרים. דורכאויס די רייזע אין מדבר האט דער שבט געשפרייזט נעבן שבט מנשה און שבט אפרים, מערב זייט פון אוהל מועד. ביים אריינגיין אין כנען האט ער פארמאגט א מיליטער פון 45,600 קעמפער.
אין די היסטאריע פון די שבט איז אריינגערעכנט אויך א ברודער קריג מיט די אנדערע שבטים, צוליב די פרשה פון פילגש בגבעה, וואס דעמאלט איז שיעור פארניכטעט געווארן די שבט[23].
שאול, דער ערשטער אידישער קעניג, איז געווען פון שבט בנימין. ביי די צייטן פון דוד איז געשלאסן געווארן א בונד צווישן שבט בנימין און שבט יהודה, וואס האט זיך געצויגן אויך נאך זיין טויט. נאך גלות בבל האבן די צוויי שבטים צוזאמען מיט שבט לוי און טייל פון שבט שמעון וואס זענען געווארן אסימילירט אין נחלת יהודה געשאפן די אידישע פאלק, און די אנדערע עשרת השבטים זענען פארלוירן געגאנגען ביז היינט.
שער בנימין אין צפון זייט פון ירושלים האט באקומען זיין נאמען וויבאלד ער האט געפירט צו א געגנט וואס האט געהערט צו די שבט. ירמיהו דערמאנט ”בְּשַׁעַר בִּנְיָמִן הָעֶלְיוֹן, אֲשֶׁר, בְּבֵית ה'”[24].
לויט די מפרשים, די שטיין אין חושן וואס פארטרעט אים איז די שטיין ישפה, דאס האט אהרן הכהן געטראגן צוזאמען מיט די אנדערע שטיינער פון חושן אויף זיין הארץ.
צו ליינען מער
- זאב ארליך (עורך), "...לפני אפרים ובנימין ומנשה...", קובץ מחקרים ותגליות בגאוגרפיה-היסטורית, ירושלים, המועצה האזורית מטה בנימין, תשמ"ה 1985.
דרויסנדע לינקס
- מידיע און בילדער איבער בנימין אויף וויקיקאמאנס
- ספי בן יוסף, טלטולי קברו של בנימין בן יעקב, אויף ynet, 5 באוגוסט 2004
- בנימין בן יעקב אבינו, אויפ'ן וועבזייטל פון דער מדינת ישראל נאציאנאלער ביבליאטעק
רעפערענצן
- ↑ בראשית לה, טז
- ↑ ווי יעקב אבינו דערציילט שפעטער פאר יוסף ”וָאֶקְבְּרֶהָ שָּׁם בְּדֶרֶךְ אֶפְרָת הִוא בֵּית לָחֶם”. בראשית מח, ז.
- ↑ ילקוט שמעוני, שמות, רמז קס"ב
- ↑ פרק לב פסוק לט, און זעט אין מהדורת כהנא (עמוד רפ"ו) די ריכטיגע דאטום איז י"א חשון
- ↑ יעל לוין, בדמיך חיי - על לידת בנימין ומות רחל, אויף "דעת"
- ↑ בראשית לה, יח.
- ↑ תהלים פט, יג.
- ↑ דניאל יב, יג.
- ↑ בראשית מב-מד.
- ↑ בראשית מה, יד
- ↑ בראשית מד, כב
- ↑ בראשית מד, כט
- ↑ רבי אפרים בן שמשון, פרוש על התורה לרבינו אפרים
- ↑ דברים לג, יב
- ↑ בבא בתרא יז, א.
- ↑ חזקוני, דברים לג, יב
- ↑ רש"י, בראשית מג, ל: מפים מפי אבי למד
- ↑ ספר הישר, וישב כא
- ↑ ספר הישר, שמות ז, עמ' רכז
- ↑ ספר הישר, יהושע י
- ↑ היסטארישע אויפדעקונגען : ביים פריש אנטפלעקטע קבר בנימין, אויף א בליק וועבזייטל
- ↑ זאב ווילנאי, מצבות קודש בארץ ישראל, ירושלים, תשכ"ג, זייט קיז (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע)
- ↑ שופטים יט; כא.
- ↑ ירמיהו כ, ב
יעקב'ס קינדער | ||
---|---|---|
קינדער פון לאה | ראובן • שמעון • לוי • יהודה • יששכר • זבולון • דינה (טאכטער) | |
קינדער פון רחל | יוסף • בנימין | |
קינדער פון בלהה | דן • נפתלי | |
קינדער פון זלפה | גד • אשר | |
אנדערע | בנות יעקב |
אילן יוחסין פון תרח ביז שלמה המלך |
---|
יחוס בוים פון פערזאנען אין ספר בראשית | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
cc-by-sa 3.0 ערלויבעניש • אריגינעלער בלאט • ביישטייערער