דרעפט:צען מכות
 |
דאס איז א דרעפט ארטיקל. עס איז אַן אַרבעט אין פּראָגרעס וואָס איז אָפן פאַר רעדאַגירונג דורך סיי וועם. ווען דער דרעפט איז פארטיג, ביטע גייט איבער דעם אריבערפירן טשעקליסט, זיכער צו מאכן אז עס איז גרייט. דערנאך קענט איר בעטן פון די דרעפט אריבערפירער אז זיי זאלן עס איבערגיין און אריבערפירן צום הויפט געביט. (אייער בקשה וועט פובליצירט ווערן אין המכלול:אריבערפירן דרעפטס, און דארט וועט אויך ערשיינען דער ענטפער - אויב פעלט אויס). |
די צען מכות זענען די צען קאטאסטראפעס דורך ניסים וואס דער אויבערשטער האט געברענגט אויף מצרים, ווי עס ווערט דערציילט אין ספר שמות (סדרות וארא און בֹּא) אין דער תורה, כדי צו צווינגען פּרעה צו לאזן די אידן אוועק פון שקלאפעריי, נאך וואס ער האט נישט געוואלט צוהערן צום אויבערשטנ'ס באפעל, דורך זיין שליח משה, ארויסצולאזן פון לאנד די אידישע קינדער. נאר די לעצטע מכה, מכת בכורות, האט צוגעפירט צום פריילאזן די אידן און צו יציאת מצרים.
די צען מכות האבן געשלאגן נאר די מצרים, טראץ וואס זיי האבן געוואוינט נעבן די אידן (אזוי האלטן רוב מפרשים. אבער לויטן אבן עזרא האבן אויך די אידן געליטן ביי די ערשטע דריי מכות, דער אבי עזר האלט אז דאס זענען נישט די ווערטער פונעם אבן עזרא, נאר א תלמיד טועה האט דאס אריינגעלייגט).
אין הגדה של פסח ערשיינט א ליסטע פון די צען מכות מיט ספּעציעלע נעמען: דם, צפרדע, כינים, ערוב, דֶּבֶר, שחין, ברד, ארבה, חושך און מכת בכורות. אין הגדה ערשיינט אויך א סימן צו געדענקען די מכות דורך זייערע ראשי תיבות: דצ"ך עד"ש באח"ב.
הסיפור
נאכפאלגנדיג די הונגער וואס האט געהערשט אין ארץ כנען, האבן די בני ישראל עמיגרירט פון ארץ כנען קיין מצרים, און זיי האבן זיך באזעצט וואוינען אין געגענט פון ארץ גושן. נאך א צאל יאר איז אויפגעשטאנען א נייער הערשער אויף מצרים, ער האט אין זיי געזען א פאטענציאלער פאליטישער געפאר, און דעריבער באשלאסן זיי צו פארשקלאפן מיט שווערע ארבעט. דערצו האט ער באשטימט אז יעדער אינגל וואס ווערט געבוירן - זאל ערמאדעט ווערן. ווען דער מצרישער קעניג שטארבט, ניצן די בני ישראל אויס דעם געלעגנהייט און שרייען צו גאט ער זאל זיי העלפן. גאט הערט צו צו זייער וויי געשריי, ער געדענקט זיין בונד וואס ער האט געבינדן מיט די דריי אבות, און באשליסט זיי ארויסצונעמען פון מצרים.
ליסטע פון די מכות
- דם - בלוט: דער נילוס טייך און אלע וואסער־קוואלן אין מצרים זענען פארוואנדלט געווארן אין בלוט.
- צפרדע - פרעש: א גרויסע צאל פרעש זענען ארויסגעקומען פון נילוס און האבן איבערגעפילט גאנץ מצרים. דון יצחק אברבנאל, ציטירנדיD פון רבינו חננאל, זאגט אז צפרדע איז נישט געווען קיין פרעש, נאָר קראָקאָדילן[1].
- כינים - לייז: שטויב האט זיך פארוואנדלט אין לייז און האט באפאלן מענטשן און בהמות אין גאנץ לאנד.
- ערוב - ווילדע חיות: ווילדע חיות האבן געשעדיגט די מצרים און זייערע בהמות. רשב"ם טייטשט ערוב אלס וועלף[2]. אין מדרש פארשטייט ערוב ווי שווארמען פון אינזעקטן[3].
- דבר - פּעסט: א שווערע מגיפה האט געטייט א גרויסע צאל בהמות וואס האבן געהערט צו די מצרים.
- שחין - געשווירן: ביי די מצרים און זייערע בהמות זענען אַרויסגעקומען שווערע געשווירן וואס האבן געבראכט א סך ווייטאג און יסורים.
- ברד - האגל: א שרעקליכער האגל־שטרום, פארמישט מיט פייער, האט געשלאגן אויף מצרים און פארטיליגט פעלדער און ביימער, און אויך געטייט מענטשן און בהמות וואס זענען געווען אין פרייען. עס ווערט דערמאנט אז דער האגל איז געווען אַן אומגעווענליכע מישונג פון פייער און אייז.
- ארבה - היישעריק: א ריזיגער שווארם היישעריק האט באַפאַלן גאַנץ מצרים און פאַרגעסן אַלץ וואָס איז געבליבן נאָך דעם האָגל, אַריינגערעכנט די פעלדער און די פרוכט פון די ביימער.
- חושך - פינצטערניש: אַ טיפע און אומדורךזיכטיקע פינצטערניש האָט באַדעקט גאַנץ מצרים פאַר דריי טעג, אַז מען האָט גאָרנישט געקענט זען און זיך ניט רירן. אָבער אין גושן, וואוּ די אידן האָבן געוואוינט, איז געווען ליכט. עס ווערט דערמאָנט אַז די פינצטערניש האָט געדינט צו באַהאַלטן דעם טויט פון די רשעים פון די אידן וואָס האָבן ניט געוואָלט פאַרלאָזן מצרים.
- בכורות - טויט פון די בכורים: אין אַיין נאַכט זענען געשטאָרבן אַלע בכורים, די ערשטע זין פון די מצרים, פון פּרעה'ס זון ביז צום בכור פון דעם געפאַנגענעם אין טורמע.
ליינט מער
- זכריה האפמאן, איך וועל דיר ראטעווען, תשס"ו
קישורים חיצוניים
| וויקימעדיע פונדאציע פּראיעקטן |
|---|
 טעקסט אויף וויקיביבליאטעק: מכות מצרים |
 בילדער און מידיע אויף וויקימעדיע קאמאנס: מכות מצרים |
- דער ארטיקל "מכות מצרים", אויפ'ן "ויקישיבה" זייטל
