אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי ישראל נאג'ארה"

240 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 4 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
ק (הגהה)
אין תקציר עריכה
שורה 13: שורה 13:
| קינדער = רבי משה נאג'ארה דער צווייטער, רבי לוי נאג'ארה
| קינדער = רבי משה נאג'ארה דער צווייטער, רבי לוי נאג'ארה
}}
}}
'''רבי ישראל נאג'ארה''' (ארום ה'ש"י–ה'שפ"ט) איז געווען א גרויסער פייטן און דיכטער פון זיין צייט און פון אלע צייטן, און איז באקאנט אלס "נעים זמירות ישראל". ער איז אויך געווען א מפרש פונעם תנ"ך, א דרשן, און דער רב פון דער אידישער קהילה אין עזה.
'''רבי ישראל נאג'ארה''' (ארום ה'ש"י–ה'שפ"ט) איז געווען איינער פון די באַרימטסטע פייטנים און דיכטערס פון זיין צייט און פון אלע צייטן, באקאנט אלס "נעים זמירות ישראל". ער האט געשפילט א שטארקע ראלע אין אויספארמירן די פאעזיע אין לשון קודש נאכן [[גירוש ספרד]]. ער האט געמאכט א רעוואלוציע אין זמירות און שירי קודש, דורכ'ן גוט צופאסן זיינע ווערטער צו מוזיק, און דורך נוצן ליבע-באגריפן פון סעקולארער פאעזיע. זיין ליד "[[י-ה רבון עלם|י-ה ריבון עלם]]" בלייבט איינער פון די מערסט געזונגענע פיוטים אין אידישע געמיינדעס. אויסער זיין ריזיגער פּאעטישער יצירה, איז ער אויך געווען א מפרש פונעם תנ"ך, א דרשן און סופר, און דער רב פון שטאט עזה.
 
ר' ישראל האט געשפילט א שטארקע ראלע אין אויספארמירן די פאעזיע אין לשון קודש נאך דער גירוש ספרד. ער האט געמאכט א רעוואלוציע אין זמירות און שירי קודש, דורכ'ן גוט צופאסן זיינע ווערטער צו מוזיק, און דורך נוצן ליבע-באגריפן פון סעקולארער פאעזיע. זיינע זמירות זענען דורכגעדרינגען אין רוב קהילות. זיין געשטאלט, וואס איז בחייו געווען קאנטראווערסיעל, איז נאך זיין טויט געווארן געערט, און זיין פאעזיע איז געווארן א מוסטער פאר שירי קודש. זיין ליד "י-ה ריבון עלם" בלייבט איינער פון די מערסט געזונגענע פיוטים אין אידישע געמיינדעס.


==ביאגראפיע==
==ביאגראפיע==
שורה 23: שורה 21:
| מקור = {{שם הגדולים|ספרים|ז|כז|זמירות ישראל}}
| מקור = {{שם הגדולים|ספרים|ז|כז|זמירות ישראל}}
}}
}}
רבי ישראל נאג'ארה איז געבוירן געווארן און אויפגעוואקסן אין צפת, וואס איז דעמאלט געווען אונטער דער אָטאָמאַנישער אימפעריע{{הערה|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. דער משפחה-נאמען צייגט אז זיי האבן געשטאמט פון נאכערא (Nájera), א שטאט אין צפון שפאניע אויפ'ן נאכערילא טייך. עס איז אנגענומען אז רבי ישראל'ס זיידע, [[נאג'ארה|רבי לוי נאג'ארה]], איז געבוירן געווארן אין שפאניע און איז געווען פון די [[גירוש שפאניע|פארטריבענע פון שפאניע]] אין ה'רנ"ב, און ער איז אנטלאפן קיין דמשק. רבי ישראל'ס פאטער, [[נאג'ארה|רבי משה בן לוי]], איז געבוירן געווארן אין [[סאלאניקי|סאַלאָניקי]], גריכנלאנד, און אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך אריבערגעצויגן מיט זיין משפחה קיין צפת און איז געווען פון די נאנטע תלמידים פונעם [[אר"י הקדוש]]{{הערה|{{שם הגדולים|סופרים|מ|קסא|מהר"ר משה נאג'ארה}}.}}. זיין זיידע פון זיין מוטערס זייט, [[רבי ישראל די קוריאל]], איז געווען פון די גרויסע רבנים אין צפת, און איינער פון די פיר חכמים וואס האבן באקומען [[סמיכה]] פון [[מהר"י בירב]].
רבי ישראל נאג'ארה איז געבוירן געווארן און אויפגעוואקסן אין צפת, וואס איז דעמאלט געווען אונטער דער אָטאָמאַנישער אימפעריע{{הערה|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. די משפחה-נאמען צייגט אז זיי שטאמען פון נאכערא (Nájera), א שטאט אין צפון שפאניע. עס איז אנגענומען אז זיין זיידע, [[נאג'ארה|רבי לוי נאג'ארה]], איז געווען פון די [[גירוש שפאניע|פארטריבענע פון שפאניע]] אין ה'רנ"ב און איז אנטלאפן קיין דמשק.


ר' ישראל נאג'ארה האט געלערנט ביי זיין פאטער און ביי זיין זיידן אין צפת. אין קעגנזאץ צו זיין פאטער, האט ער נישט ארויסגעוויזן קיין אינטערעס צו חקירה{{הערה|[[#מלאכי|מלאכי, מקובלים]], 108.}}. אלס יונגערמאן האט ער זיך אויך באקענט מיט אראבישער דיכטונג און פאעזיע. אין יאר של"א–של"ה איז ר' ישראל מיטגעפארן מיט זיין פאטער קיין קושטא צו דרוקן זיין פאטער'ס ספר "לקח טוב", און דארט האט ער צוגעגעבן א הקדמה-ליד צום ספר, וואס איז ווארשיינליך זיין ערשטער באקאנטער ליד{{הערה|[[#שארית|מבוא, שארית ישראל]], תשפ"ד, עמ' 22, הערה 2.}}.
רבי ישראל'ס פאטער, [[נאג'ארה|רבי משה בן לוי נאג'ארה]], איז געבוירן געווארן אין [[סאלאניקי|סאַלאָניקי]], גריכנלאנד, און איז שפעטער אריבער מיט זיין משפחה קיין צפת, וואו ער איז געווארן פון די נאנטע תלמידים פונעם [[אר"י הקדוש]]{{הערה|{{שם הגדולים|סופרים|מ|קסא|מהר"ר משה נאג'ארה}}.}}. זיין פאטער איז שפעטער געווארן אן איינפלוסרייכער רב אין דמשק, וואו ער האט געדינט אלס דיין פאר צוואנציג יאר. זיין זיידע פון זיין מוטער'ס זייט, [[רבי ישראל די קוריאל]], איז געווען פון די גרויסע רבנים אין צפת, און איינער פון די פיר חכמים וואס האבן באקומען [[סמיכה]] פון [[מהר"י בירב]].
ר' ישראל נאג'ארה האט געלערנט ביי זיין פאטער און ביי זיין זיידן אין צפת. אין קעגנזאץ צו זיין פאטער, האט ער נישט ארויסגעוויזן קיין אינטערעס צו חקירה{{הערה|[[#מלאכי|מלאכי, מקובלים]], 108.}}. אלס יונגערמאן האט ער זיך אויך באקענט מיט אראבישער דיכטונג און פאעזיע.


אין זיינע יונגע יארן איז ער אריבער קיין דמשק מיט זיין פאטער רבי משה, וועלכער איז געווארן רב דארט, און ר' ישראל איז געווארן דער שליח ציבור אין דער שפאנישער קהילה דארטן. פאר א שטיק צייט האט ער ארומגעוואנדערט ביי קהילות אין דער אטאמאנישער אימפעריע: ער האט באזוכט אין סאַלאָניקי, [[אלעפא|חלב]], בורסא, [[איסטאנבול|קושטא]], און אין [[עגיפטן|מצרים]]. אין בורסא האט ער געטראפן און ווארשיינליך געלערנט מיט דעם יונגן פייטן [[רבי יוסף גאנסו]]. דערנאך איז ער צוריקגעקומען קיין דמשק פאר א קורצער צייט, און שפעטער איז ער צוריק קיין צפת, וואו ער האט חתונה געהאט און עס איז אים געבוירן געווארן א טאכטער{{הערה|זעט [[#בניהו|בניהו, תש"נ]], רה–רז.}}. ער האט געלעבט אין דער צייט פונעם אר"י הקדוש און [[רבי יוסף קארו]].
אין יאר של"א–של"ה איז ר' ישראל מיטגעפארן מיט זיין פאטער קיין קושטא צו דרוקן זיין פאטער'ס ספר "לקח טוב", און דארט האט ער צוגעגעבן א הקדמה-ליד צום ספר, וואס איז ווארשיינליך זיין ערשטער באקאנטער ליד{{הערה|[[#שארית|מבוא, שארית ישראל]], תשפ"ד, עמ' 22, הערה 2.}}.
אין זיינע יונגע יארן איז ער אריבער קיין דמשק מיט זיין פאטער רבי משה, וועלכער איז געווארן רב דארט, און ר' ישראל איז געווארן דער שליח ציבור אין דער שפאנישער קהילה דארטן. פאר א שטיק צייט האט ער ארומגעוואנדערט ביי קהילות אין דער אטאמאנישער אימפעריע, באזוכנדיג סאַלאָניקי, [[אלעפא|חלב]], בורסא, [[איסטאנבול|קושטא]], און [[עגיפטן|מצרים]]. אין בורסא האט ער געטראפן און ווארשיינליך געלערנט מיט דעם יונגן פייטן [[רבי יוסף גאנסו]]. דערנאך איז ער צוריקגעקומען קיין דמשק פאר א קורצער צייט, און שפעטער איז ער צוריק קיין צפת, וואו ער האט חתונה געהאט און עס איז אים געבוירן געווארן א טאכטער{{הערה|זעט [[#בניהו|בניהו, תש"נ]], רה–רז.}}. ער האט געלעבט אין דער צייט פונעם אר"י הקדוש און [[רבי יוסף קארו]].


נאך אן אטאקע אויף די אידן פון צפת דורך אן אראבישן שבט אין של"ט האבן די נאג'ארהס פארלאזט די שטאט. צוליב זיין פאטער'ס פּאזיציע אלס רב אין דמשק האט ר' ישראל זיך באזעצט אין [[זשובאר|דזשאָבאַר]], א פאָרשטאָט פון דמשק, וואו ער האט געדינט אלס חזן, רב, סופר און סעקרעטאר פון דער קהילה, פאראנטווארטליך פאר'ן שרייבן די קהילה בריוו און קאמוניקירן מיט אנדערע קהילות. רבי ישראל האט דארט באנייט א מנהג גערופן "משמרת ערב ראש חודש", אין וועלכער מענטשן האבן זיך פארזאמלט אין שול א גאנצן טאג, געפאסט, געדאווענט, געלערנט, און געהערט דרשות פון אים{{הערה|נעם אשכולי, [https://www.makorrishon.co.il/opinion/715157/ סגנון שלא היה: כתביו של הרב המשורר הנועז מעזה] – מקור ראשון.}}, אין וועלכע ער האט געוועבט די יסודות פון חז"ל אויף מוסר און מידות טובות. ער האט אפט באטאנט די וויכטיגקייט פון צדקה, קעגנזייטיגע פינאנציעלע שטיצע, און גמילות חסדים, ווי ביקור חולים, ניחום אבלים, און נאך{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://halakhaoftheday.org/2015/06/14/rabbi-israel-najara-and-the-jobar-synagogue/|שרייבער=Yosef Bitton|קעפל=Rabbi Israel Najara (1555-1625) and the Jobar Synagogue|זייטל=Halakha of the Day|דאטום=June 14, 2015}}|כיוון=שמאל}}.
נאך אן אטאקע אויף די אידן פון צפת דורך אן אראבישן שבט אין של"ט האבן די נאג'ארהס פארלאזט די שטאט. צוליב זיין פאטער'ס פּאזיציע אלס רב אין דמשק האט ר' ישראל זיך באזעצט אין [[זשובאר|דזשאָבאַר]], א פאָרשטאָט פון דמשק, וואו ער האט געדינט אלס חזן, רב, סופר און סעקרעטאר פון דער קהילה, פאראנטווארטליך פאר'ן שרייבן די קהילה בריוו און קאמוניקירן מיט אנדערע קהילות. רבי ישראל האט דארט באנייט א מנהג גערופן "משמרת ערב ראש חודש", אין וועלכער מענטשן האבן זיך פארזאמלט אין שול א גאנצן טאג, געפאסט, געדאווענט, געלערנט, און געהערט דרשות פון אים{{הערה|נעם אשכולי, [https://www.makorrishon.co.il/opinion/715157/ סגנון שלא היה: כתביו של הרב המשורר הנועז מעזה] – מקור ראשון.}}, אין וועלכע ער האט געוועבט די יסודות פון חז"ל אויף מוסר און מידות טובות. ער האט אפט באטאנט די וויכטיגקייט פון צדקה, קעגנזייטיגע פינאנציעלע שטיצע, און גמילות חסדים, ווי ביקור חולים, ניחום אבלים, און נאך{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://halakhaoftheday.org/2015/06/14/rabbi-israel-najara-and-the-jobar-synagogue/|שרייבער=Yosef Bitton|קעפל=Rabbi Israel Najara (1555-1625) and the Jobar Synagogue|זייטל=Halakha of the Day|דאטום=June 14, 2015}}|כיוון=שמאל}}.