מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:צען מכות"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק
אויסשטעל
ק (←אין תהלים: פארברייטערט, אויסדרוק) |
ק (אויסשטעל) |
||
| שורה 10: | שורה 10: | ||
די צען מכות ווערן געשילדערט אין [[ספר שמות]] אין די סדרות [[פרשת וארא|וארא]] און [[פרשת בא|בֹּא]]. זיי ווערן אויך אויסגערעכנט אין קורצן אין צוויי קאַפּיטלען אין תהלים, ע"ח ({{תנ"ך|תהלים|עח|מג|נא|אן=פרק}}) און ק"ה ({{תנ"ך|תהלים|קה|כז|לו|אן=פרק}}). די מדרשים און מפרשים לייגן צו און פארברייטערן די דעטאלן, און מאָלן אראפּ א לעבעדיג בילד פונעם כאאס וואס האט באהערשט דאס לאנד. די געשיכטע פון די צען מכות איז א צענטראלע טייל פון סיפור יציאת מצרים און ווערט דערמאנט אין דער [[הגדה של פסח]]. | די צען מכות ווערן געשילדערט אין [[ספר שמות]] אין די סדרות [[פרשת וארא|וארא]] און [[פרשת בא|בֹּא]]. זיי ווערן אויך אויסגערעכנט אין קורצן אין צוויי קאַפּיטלען אין תהלים, ע"ח ({{תנ"ך|תהלים|עח|מג|נא|אן=פרק}}) און ק"ה ({{תנ"ך|תהלים|קה|כז|לו|אן=פרק}}). די מדרשים און מפרשים לייגן צו און פארברייטערן די דעטאלן, און מאָלן אראפּ א לעבעדיג בילד פונעם כאאס וואס האט באהערשט דאס לאנד. די געשיכטע פון די צען מכות איז א צענטראלע טייל פון סיפור יציאת מצרים און ווערט דערמאנט אין דער [[הגדה של פסח]]. | ||
==די | ==די מכות== | ||
#'''דם''' - בלוט: דער [[נילוס]] טייך און אלע וואסער קוואלן אין מצרים זענען פארוואנדלט געווארן אין [[בלוט]], און די מצריים האבן נישט געקענט טרינקען פון די טייכן. די פיש זענען דערפון געשטארבן, און פארשטונקען דעם טייך{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|יד|כה}}}}. עס שטייט אין מדרש אז אויך די פרוכט זאפט און דאס וואסער אין דער מויל פון די מצריים זענען פארוואנדלט געווארן אין בלוט, און אז זייערע האלצערנע און שטיינערנע געצייג האבן געטריפט בלוט{{הערה|{{רבה|שמות|ט|יא}}; מדרש הגדול[https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=33185#p=67 אויף ז, יט]}}. די מצריים האבן בלויז געטרונקען וואסער וואס זיי האבן געקויפט פון די אידן פאר א הויכע פּרייז{{הערה|{{רבה|שמות|ט|י}}}}. | #'''דם''' - בלוט: דער [[נילוס]] טייך און אלע וואסער קוואלן אין מצרים זענען פארוואנדלט געווארן אין [[בלוט]], און די מצריים האבן נישט געקענט טרינקען פון די טייכן. די פיש זענען דערפון געשטארבן, און פארשטונקען דעם טייך{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|יד|כה}}}}. עס שטייט אין מדרש אז אויך די פרוכט זאפט און דאס וואסער אין דער מויל פון די מצריים זענען פארוואנדלט געווארן אין בלוט, און אז זייערע האלצערנע און שטיינערנע געצייג האבן געטריפט בלוט{{הערה|{{רבה|שמות|ט|יא}}; מדרש הגדול[https://beta.hebrewbooks.org/reader/reader.aspx?sfid=33185#p=67 אויף ז, יט]}}. די מצריים האבן בלויז געטרונקען וואסער וואס זיי האבן געקויפט פון די אידן פאר א הויכע פּרייז{{הערה|{{רבה|שמות|ט|י}}}}. | ||
#'''צפרדע''' - פרעש: פרעש זענען ארויסגעקומען פון נילוס און איבערגעפילט גאנץ מצרים. זיי זענען אריין אין די הייזער, די בעטן, און אפילו די אויוונס{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|כו}}-{{תנ"ך|שמות|ח|יא|אן=ספר}}}}. אין מדרש שטייט אז עס איז קודם ארויס איין פראש און ער האט פון זיך ארויסגעגעבן נאך פרעש, אדער געפיפן צו די אנדערע פרעש זאלן קומען{{הערה|שם=רבהיד|{{רבה|שמות|י|ד}}}}. דער [[אברבנאל]] ברענגט פון [[רבינו חננאל]] אז די צפרדע איז געווען קראָקאָדילן{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|כו|מפרש=אברבנאל}}}}. עס ווערט דערציילט אין מדרש אז די גרייטקייט פון די פרעש צו שפּרינגען אין די אויוונס האט אינספּירירט צוקונפטיגע אידישע העלדן ווי [[חנניה מישאל ועזריה|חנניה, מישאל און עזריה]]{{הערה|{{רבה|שמות|י|ב}}; {{בבלי|פסחים|נג|ב}}}}. | #'''צפרדע''' - פרעש: פרעש זענען ארויסגעקומען פון נילוס און איבערגעפילט גאנץ מצרים. זיי זענען אריין אין די הייזער, די בעטן, און אפילו די אויוונס{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|כו}}-{{תנ"ך|שמות|ח|יא|אן=ספר}}}}. אין מדרש שטייט אז עס איז קודם ארויס איין פראש און ער האט פון זיך ארויסגעגעבן נאך פרעש, אדער געפיפן צו די אנדערע פרעש זאלן קומען{{הערה|שם=רבהיד|{{רבה|שמות|י|ד}}}}. דער [[אברבנאל]] ברענגט פון [[רבינו חננאל]] אז די צפרדע איז געווען קראָקאָדילן{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|כו|מפרש=אברבנאל}}}}. עס ווערט דערציילט אין מדרש אז די גרייטקייט פון די פרעש צו שפּרינגען אין די אויוונס האט אינספּירירט צוקונפטיגע אידישע העלדן ווי [[חנניה מישאל ועזריה|חנניה, מישאל און עזריה]]{{הערה|{{רבה|שמות|י|ב}}; {{בבלי|פסחים|נג|ב}}}}. | ||
| שורה 28: | שורה 23: | ||
דער מדרש זאגט אז א דֶבר, מארד, האט באגלייט אלע מכות{{הערה|{{רבה|שמות|י|ב}}}}. | דער מדרש זאגט אז א דֶבר, מארד, האט באגלייט אלע מכות{{הערה|{{רבה|שמות|י|ב}}}}. | ||
==סדר און צאל== | |||
די תורה ניצט נישט די נומער "צען"{{הערה|זעט {{תנ"ך|שמות|יא|י|מפרש=ר' יוסף אבן כספי}}, וועלכער צייגט אז דער נומער ווערט בכלל נישט דערמאנט אין דער תורה, און פארגלייכט דעם פאקט מיט דעם וואס די [[י"ג מידות]] זענען אויך נישט אנגעצייכנט מיט א קלארן צאל אין תנ"ך.}} אדער די אויסדרוק "מכות" צו באשרייבן די נסים אין מצרים. אנשטאט דעם ניצט זי "אותות", "מֹפְתִים"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ז|ג}} און {{תנ"ך|שמות|ז|ט|אן=פרק}}; {{תנ"ך|שמות|ח|יט|אן=ספר}}; {{תנ"ך|שמות|י|א|ב|אן=ספר}}; {{תנ"ך|שמות|יא|ט|י|אן=ספר}}.}}, "שְׁפָטִים"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ו|ו}}; {{תנ"ך|שמות|ז|ד|אן=ספר}}; {{תנ"ך|שמות|יב|יב|אן=ספר}}.}} "נגעים"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יא|א}} וואו עס רעדט זיך וועגן מכת בכורות}} און "מַגֵּפות"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ט|יד}}, איידער מכת ברד}}. דאס ווארט "מכה" אין באצוג צו די שטראפן אין מצרים טרעפט מען ערשט אין די ווערטער פון די פלשתים אין [[ספר שמואל]]{{הערה|{{תנ"ך|שמואל א|ד|ח}}.}}, ווי אויך ווערט דער [[ווערב]] "הכה" באנוצט אין ספר שמות אין רעפערענץ צו די מכות{{הערה|זעט {{תנ"ך|שמות|ג|כ}}; {{תנ"ך|שמות|ז|כה|אן=ספר}}; {{תנ"ך|שמות|ט|טו|אן=ספר}}, {{תנ"ך|שמות|ט|כה|אן=פרק}}, און {{תנ"ך|שמות|ט|לא|לב|אן=פרק}}; {{תנ"ך|שמות|יב|יב|אן=ספר}} און {{תנ"ך|שמות|יב|כט|אן=פרק}}.}}, דעם טערמין "עשר מכות" טרעפט מען אין משניות{{הערה|{{משנה|אבות|ה|ד}}. זעט [https://mishna.alhatorah.org/Parshan/R._Yaakov_b._Shimshon/Avot/5.4 פירוש רבי יעקב בר שמשון, אבות דארט].}}, מדרשים{{הערה|{{מכילתא דרבי ישמעאל|מסכתא=ויהי בשלח|סימן=ז}}; {{ספרי|1=במדבר|4=פח}}; מדרש תנאים דברים כ"ו}}, און אין דער [[הגדה של פסח]]. דער צאל צען ערשיינט אויך אין ביכער פון תקופת בית שני{{הערה|{{יובלים|מח|ו}}-י"ב און [[פילון]] על חיי משה א, יז}}. | |||
אין הגדה של פסח ווערן דערמאנט די צען מכות לויט דעם סדר געשילדערט אין דער תורה, מיט די פאלגנדע נעמען: דם, צפרדע, כינים, ערוב, דֶּבֶר, שחין, ברד, ארבה, חושך, און מכת בכורות. רבי יהודה גיבט דארט אויך א סימן צו געדענקען די מכות דורך זייערע [[ראשי תיבות]]: דצ"ך עד"ש באח"ב{{הערה|אויך אין {{ספרי|1=דברים|4=שא}}, מדרש תנאים דברים כ"ו.}}. | |||
===אין תהלים=== | ===אין תהלים=== | ||
די מכות ווערן אויך פאעטיש געשילדערט אין קורצן אין [[תהלים]], אבער אין אן אנדער סדר ווי אין דער תורה. אין {{תנ"ך|תהילים|קה|לאנג=יא|אן=ספר}} ווערן אויסגערעכנט בלויז זיבן מכות, ווען כנים, שחין, און חושך פעלן. אין {{תנ"ך|תהילים|עח|לאנג=יא|אן=ספר}} זענען אויסגערעכנט אכט, ווען שחין און דבר פעלן. דאס אפנייגן אין פון ספר שמות ווערט צוגעשריבן צו פּאעטישע פרייהייט (Licentia Poētica){{הערה|אבגדור שנאן, [https://www.sefaria.org/A_New_Israeli_Commentary_on_Pirkei_Avot.5.4 פירוש ישראלי חדש], פרקי אבות ה, ד.}}. [[רבי יהודה החסיד]] ברענגט בשם זיין פאטער, אז די מכות האבן פאסירט צוויי מאל, איין מאל לויט דעם סדר אין דער תורה, און דערנאך ווי אין תהילים{{הערה|נאמען=יהח|{{אוצר החכמה|רבי יהודה החסיד|פירושי התורה לר' יהודה החסיד|7877|ירושלים, תשל"ה, שמות ג-ז}}}}. | די מכות ווערן אויך פאעטיש געשילדערט אין קורצן אין [[תהלים]], אבער אין אן אנדער סדר ווי אין דער תורה. אין {{תנ"ך|תהילים|קה|לאנג=יא|אן=ספר}} ווערן אויסגערעכנט בלויז זיבן מכות, ווען כנים, שחין, און חושך פעלן. אין {{תנ"ך|תהילים|עח|לאנג=יא|אן=ספר}} זענען אויסגערעכנט אכט, ווען שחין און דבר פעלן. דאס אפנייגן אין פון ספר שמות ווערט צוגעשריבן צו פּאעטישע פרייהייט (Licentia Poētica){{הערה|אבגדור שנאן, [https://www.sefaria.org/A_New_Israeli_Commentary_on_Pirkei_Avot.5.4 פירוש ישראלי חדש], פרקי אבות ה, ד.}}. [[רבי יהודה החסיד]] ברענגט בשם זיין פאטער, אז די מכות האבן פאסירט צוויי מאל, איין מאל לויט דעם סדר אין דער תורה, און דערנאך ווי אין תהילים{{הערה|נאמען=יהח|{{אוצר החכמה|רבי יהודה החסיד|פירושי התורה לר' יהודה החסיד|7877|ירושלים, תשל"ה, שמות ג-ז}}}}. | ||