אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבקה"

'''רבקה אמנו''' ({{לינק צו אידיש יאר|2085}} – {{לינק צו אידיש יאר|2207}}), איז די צווייטע פון די [[פיר אמהות]] פון [[כלל ישראל]]; די ווייב און שוועסטערקינד פון [[יצחק]], מאמע פון [[יעקב]] און [[עשו]], טאכטער פון [[בתואל]], און שוועסטער פון [[לבן הארמי]]. זי איז באערדיגט געווארן אין [[מערת המכפלה]].

זי איז געווען די איינציגסטע פרוי פון [[יצחק]], און האט געבוירן [[יעקב]] און [[עשו]]. זי ווערט באצייכנט אין די תורה ווי א פרוי שיין אין איר אויסזען און אין אירע מעשים, זיך אויסצייכענעדיג אין חסד{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|טז}}; יח–יט; כה}}.

איר נאמען נעמט זיך פון "{{טערמין|עגל מרבק|געשטאפּטע קאלב (שמואל א' כח, כד)}}"{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כב|כג|מפרש=מדרש שכל טוב}}}}, וואס פארשער ערקלערן אז עס איז געווען אן אויסדרוק פאר שיינקייט אין יענעם קולטור{{הערה|ליאורה רביד, '''התנ"ך היה באמת''', תל אביב, ידיעות אחרונות, 2009, עמ' 149.}}. אנדערע שפעקולירן אז עס נעמט זיך פון א [[סעמיטישע שפראכן|סעמיטישע]] טערמין פאר ווייכקייט און בויגזאמקייט{{הערה|שמואל אפרים ליונשטם, "רבקה", האנציקלופדיה המקראית (באנד 7, עמ' 323), מוסד ביאליק, ירושלים; {{מטח|גשר מפעלים חינוכיים|רבקה|12676}}}}.

רבקה איז געבוירן געווארן אין [[חרן]]{{הערה|לויט רוב מקורות (ווי {{פרקי דרבי אליעזר|טז}}; {{ספר הישר|חיי שרה}}). לויט איין דעה איז איר היימשטאט געווען [[אור כשדים]] ({{תנ"ך|בראשית|כד|י|מפרש=רד"ק}}).}} אין יאר {{לינק צו אידיש יאר|2085}} אדער {{לינק צו אידיש יאר|2074}}{{הערה|זעט [[#כראנאלאגיע|כראנאלאגיע]]}} צו [[בתואל]], נאך איר ברודער [[לבן]]{{הערה|פענח רזא, בכור שור, און חזקוני אויף {{תנ"ך|בראשית|כה|כ}}}}. דער מדרש דערציילט אז ביים זיך צוריקקערן פון הר המוריה נאכ'ן [[עקידת יצחק]] האט אברהם געטראכט "וואלט מיין זון שוין געווען גע'שחט'ן וואלט ער געגאנגען אנע קינדער. איך וואלט אים געדארפט פארהייראטן א טאכטער פון ענר, אשכול אדער ממרא." באלד אים השי"ת געמאלדן אז איר בת זוג, רבקה, איז שוין געבוירן געווארן{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|נז|ג}}}}. דער פסוק קומט אויך באטאנען אז "וזרח השמש ובא השמש" – נאך איידער דער זון איז אונטערגעגאנגען מיט די פטירה פון שרה, האט עס שוין אויפגעשיינט מיטן געבורט פון רבקה{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|נח|ב}}}}.

ווען רבקה האט זיך אהיימגעקערט, האבן די הויז געזונד געזען די צירונגען און זיך געוואונדערט דערוועגן. רבקה האט דערציילט וועגן די באגעגעניש מיטן מענטש נעבן ברונעם, און זיי האבן געוואלט וויסן וואו ער געפינט זיך, קלערנדיג אז ער פארמאגט גרויס רייכטום. זיי האבן פארבעטן אליעזר צו קומען נעכטיגן אין זייער הויז, וועלכע זיי האבן ספעציעל גערייניגט.

 

חז"ל דערציילן אז בתואל האט נישט איינגעשטימט צו געבן רבקה, און ער האט איר שיער מטמא געווען, איז געקומען א מלאך און אים ערמארדעט{{הערה|{{ילקוט שמעוני|חיי שרה|קט}}; {{מסכת קטנה|סופרים|כא|ט}}}}. דאן האבן זיי איינגעשטימט צו געבן רבקה'ן פאר יצחק. זאגנדיג "מה' יצא הדבר". רבקה'ס עלטערן האבן געוואלט אז זי זאל הערשט גיין ווען זי איז עלטער, אבער נאכדעם וואס אליעזר האט זיך גע'עקשנ'ט צו גיין תיכף האבן זיי באשלאסן צו רופן דאס מיידל און איר פרעגן. רבקה האט צוגעשטימט צו גיין. געצוואונגערהייט האבן זיי באגלייט אליעזר, רבקה, און [[דבורה מינקת רבקה|איר זייגערין]] און איר געוואונטשן אויסערליך: "אונזער שוועסטער, פון דיר זאל ארויסקומען צענדליגער טויזנטער, און דיינע קינדער זאלן איינעמען די שטעט פון זייערע פיינט"{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|ס|יג}}}}. רבקה מיט אירע באדינערינס האבן זיך ארויסגעלאזט נאך אליעזר'ן רייטנדיג אויף קעמלען.

פונקט ווי [[שרה]] און [[רחל]], איז אויך רבקה אין אנהייב געווען אן [[עקרה]]. דער מדרש זאגט אז זי האט אינגאנצן נישט געהאט קיין רֶחֶם{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סג|ה}}|שם=רבהסגה}}. נאך צוואנציג קינדערלאזע יארן האבן יצחק און רבקה זיך אויסגעשטרעקט איינער קעגן אנדערן איינבעטן ביים אויבערשטן פאר קינדער, ביידע בעטנדיג צו האבן קינדער בלויז דורך דעם אנדערן{{הערה|שם=רבהסגה}}. גאט האט אויסגעהערט זיין געבעט – ענדערש ווי אירע, וויבאלד זי איז געווען די טאכטער פון א רשע{{הערה|{{בבלי|יבמות|סד|א}}; זעט אויך {{תנ"ך|בראשית|כה|כ|מפרש=אור החיים|ד"ה=בת בתואל}}}} – און זי איז געווארן טראגעדיג. די קינדער האבן זיך געשלאגן אין איר, און זי איז געגאנגען פארשן דערוועגן ביים אויבערשטן. לויט ווי עס ווערט דערציילט אין מדרש, האט איין קינד פרובירט ארויסגיין ווען זי איז אריבער נעבן אן עבודה זרה, און דער אנדערער האט פרובירט ארויסגיין ווען זי איז אריבער נעבן א שול. רבקה וואס האט געמיינט אז דאס איז איין קינד האט דאס נישט געקענט פארשטיין, און זי איז געגאנגען פארשן דערוועגן אין בית המדרש פון שם ועבר{{הערה|שם=רבהסגו|{{מדרש רבה|בראשית|סג|ו}}}}. גאט האט איר דאן געזאגט אז זי גייט געבוירן א [[צווילינג]] וואס גייען זיך צעטיילן פאר צוויי פעלקער וואס וועלן זיך נישט פארטראגן, אבער דער עלטערער וועט דינען דעם יונגערן. לויט א מקור, איז רבקה די צדיקת געווען די איינציגסטע פרוי צו וועם דער אויבערשטער האט גערעדט, כאטש דורך א שליח{{הערה|{{שוחר טוב|ט}}. זעט אבער {{ירושלמי|סוטה|ז|א}} און {{מדרש רבה|בראשית|סג|ז}} און רש"י דארט, אז עס גייט אויף [[שרה]].}}. רבקה האט נישט איבערדערציילט די נבואה פאר איר מאן{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כז|ד|מפרש=רמב"ן}}}}.

ווען יצחק איז געווען אין עלטער פון זעכציג יאר האט זי טאקע געבוירן דאס צווילינג, יעקב און עשו. דער מדרש זאגט אז רבקה איז געווען ראוי צו געבוירן [[שבטי ישראל|צוועלף שבטים]]{{הערה|שם=רבהסגו}}, נאר עשו הרשע האט ביים געבוירן געשעדיגט איר רחם{{הערה|שם=תנחומאתצא}}.

אנדערש ווי יצחק, האט רבקה דווקא ליב געהאט יעקב'ן וועלכער איז אויפגעוואקסן אן "איש תם" און געזעסן אין געצעלט און געלערנט, און איר ליבשאפט צו אים איז געשטיגן ווי מער זי האט געהערט זיין קול{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סג|י}}}}{{הערה|זעט {{תנ"ך|בראשית|כז|יג|אן=ספר|מפרש=אור החיים}} טעמים צו איר ליבשאפט.}}.

יצחק איז פארעלטערט געווארן און שווער געקענט זען. ער האט גערופן עשו און אים געבעטן צו פאנגען און צורישן עסן ווי ער גלייכט, און ער וועט אים דאן בענטשן איידער'ן שטארבן. רבקה, זייענדיג א נביאה{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סז|ט}}}} און הערנדיג שטענדיג אלעס וואס יצחק רעדט{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כז|ה|ו|מפרש=אור החיים}}}}, האט איבערדערציילט יצחק'ס ווערטער פאר יעקב, און אים באפוילן צו ברענגען צוויי ציגן וואס יצחק האט איר אריינגעשריבן אין די כתובה אלס טעגליכע מתנה{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סה|יד}}}}, וועלכע זי האט צוגעגרייט אזויווי יצחק האט ליב געהאט. נאך וואס יעקב האט אויסגעדרוקט זארג אז יצחק וועט אויפכאפן אז ער איז נישט עשו דורכ'ן טאפן זיינע הענט און ער קען נאך באקומען א קללה אנשטאט א ברכה, האט אים רבקה געזאגט אז זי נעמט אויף זיך די קללה, פונקט ווי גא־ט האט געשאלטן די ערד, אדם'ס מוטער, פאר אדם'ס זינד{{הערה|{{מדרש אגדה|בראשית|כז|יג}}}}. זי האט אנגעטון פאר יעקב עשו'ס קליידער, און ארויפגעלייגט דעם פעל פון די ציגן אויף זיינע הענט און האלז אז זיי זאלן זיין האריג ווי עשו'ס, און אים געשיקט מיט די גוטע שפייז און ברויט צו יצחק. יעקב האט זיך אנגעגעבן אלס עשו, אהינגעגעבן דאס עסן און געבעטן די ברכות. יצחק האט געגעסן און געטרינקען און געגעבן די ברכות פאר יעקב.

רבקה האט געטון דעם שפיל נישט נאר וויבאלד זי האט ליב געהאט יעקב מער ווי עשו, נאר אויך כדי צו אפהאלטן איר מאן פון מצדיק זיין א רשע{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סה|ו}}}}, און כאטש וואס זי האט אנערקענט אז עשו איז דער גרויסער זון און יעקב דער קליינער{{תנ"ך|בראשית|כז|טו|מפרש=רמב"ן}}. עשו האט שפעטער גענומען חת'ישע ווייבער, וועלכע זענען נישט געפאָלן פאר יצחק און דערנאך אויך פאר רבקה, ווייל אין אנהייב איז זי נאך געווען צוגעוואוינט צו טינופת עבודה זרה פון איר טאטן'ס הויז{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סה|ד}}}}.