אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פרשת כי תשא"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
ק (←צעטיילונג און גרעניצן: טעות סופר) |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (12 מיטלסטע ווערסיעס פון 3 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|ניינטע פרשה פון ספר שמות}}{{פרשת שבוע | |||
{{דעסקריפציע| | |||
| פריערדיגע = פרשת תצוה | | פריערדיגע = פרשת תצוה | ||
| קומענדיגע = פרשת ויקהל | | קומענדיגע = פרשת ויקהל | ||
| שורה 8: | שורה 6: | ||
| צאל ווערטער = 2002 (5'טע) | | צאל ווערטער = 2002 (5'טע) | ||
| צאל אותיות = 7424 (8'טע) | | צאל אותיות = 7424 (8'טע) | ||
| אינהאלט = | | אינהאלט = אויספיר פון די מצוות אין משכן, [[חטא העגל]], צווייטע [[לוחות הברית]] | ||
| עשה חינוך = [[מחצית השקל]], [[קידוש ידים ורגלים]], זאלבן דעם [[כהן גדול]] מיט [[שמן המשחה]], [[שמיטת קרקעות|אפשטעלן פעלד-ארבעט אום שמיטה]] | | עשה חינוך = [[מחצית השקל]], [[קידוש ידים ורגלים]], זאלבן דעם [[כהן גדול]] מיט [[שמן המשחה]], [[שמיטת קרקעות|אפשטעלן פעלד-ארבעט אום שמיטה]] | ||
| לא תעשה חינוך = שמירן די [[שמן המשחה]] אויף א [[זר]], נאכמאכן די שמן המשחה פאר פריוואטע באניץ, נאכמאכן די [[ | | לא תעשה חינוך = שמירן די [[שמן המשחה]] אויף א [[זר]], נאכמאכן די שמן המשחה פאר פריוואטע באניץ, נאכמאכן די [[קטורת]] פאר פריוואטע באניץ, הנאה פון [[תקרובת עבודה זרה]], עסן [[בשר בחלב]] | ||
| מספר עשה חינוך = 4 | | מספר עשה חינוך = 4 | ||
| מספר לא תעשה חינוך = 5 | | מספר לא תעשה חינוך = 5 | ||
| שורה 22: | שורה 20: | ||
'''{{מנוקד|פרשת כִּי תִשָּׂא}}''' איז די ניינטע [[פרשת השבוע|סדרה]] פון [[ספר שמות]], און די 21'סטע פון די תורה בכלל. די פרשה גייט פון {{תנ"ך|שמות|ל|יא|אן=ספר|לאנג=יא}}, ביז {{תנ"ך|שמות|לד|לה|אן=ספר|לאנג=יא}}, לויט'ן אנגענומענעם צעטיילונג פון [[קאפיטלען פון תנ"ך|קאפיטלען]], פארמאגנדיג אינאיינעם 139 פסוקים און פערצן פרשיות - צען [[פרשה פתוחה|פתוחות]] און פיר [[פרשה סתומה|סתומות]]. | '''{{מנוקד|פרשת כִּי תִשָּׂא}}''' איז די ניינטע [[פרשת השבוע|סדרה]] פון [[ספר שמות]], און די 21'סטע פון די תורה בכלל. די פרשה גייט פון {{תנ"ך|שמות|ל|יא|אן=ספר|לאנג=יא}}, ביז {{תנ"ך|שמות|לד|לה|אן=ספר|לאנג=יא}}, לויט'ן אנגענומענעם צעטיילונג פון [[קאפיטלען פון תנ"ך|קאפיטלען]], פארמאגנדיג אינאיינעם 139 פסוקים און פערצן פרשיות - צען [[פרשה פתוחה|פתוחות]] און פיר [[פרשה סתומה|סתומות]]. | ||
די פרשה הייבט זיך אן מיט די דינים פון [[מחצית השקל]], און נאך דינים פונעם [[משכן]]. דאן ווערט געשילדערט | די פרשה הייבט זיך אן מיט די דינים פון [[מחצית השקל]], און נאך דינים פונעם [[משכן]]. דאן ווערט געשילדערט דער [[חטא העגל]] און די נאכפאלגן דערפון. | ||
פרשת כי תשא ווערט געליינט צווישן די דאטומען [[ט"ו אדר|ט"ו]] און [[כ"ב אדר]] (אין אן [[עיבור יאר]], [[אדר א']]). אין רוב פשוט'ע יארן (אויסער אין [[הכז יאר|הכז]] און [[השא יאר]]ן) געפאלט די סדרה אין די די דריטע פון די "[[ארבע פרשיות]]" - [[פרשת פרה]], וואס דאן ליינט מען די דעזיגנירטע מפטיר און הפטורה. די פרשה פון מחצית השקל ({{תנ"ך|שמות|ל|יא|טז|אן=ספר}}) ווערט געליינט אום שבת שקלים. | פרשת כי תשא ווערט געליינט צווישן די דאטומען [[ט"ו אדר|ט"ו]] און [[כ"ב אדר]] (אין אן [[עיבור יאר]], [[אדר א']]). אין רוב פשוט'ע יארן (אויסער אין [[הכז יאר|הכז]] און [[השא יאר]]ן) געפאלט די סדרה אין די די דריטע פון די "[[ארבע פרשיות]]" - [[פרשת פרה]], וואס דאן ליינט מען די דעזיגנירטע מפטיר און הפטורה. די פרשה פון מחצית השקל ({{תנ"ך|שמות|ל|יא|טז|אן=ספר}}) ווערט געליינט אום שבת שקלים. | ||
== צעטיילונג און גרעניצן == | == צעטיילונג און גרעניצן == | ||
אין רוב קהילות צעטיילט מען די [[עליה | אין רוב קהילות צעטיילט מען די [[עליה|עליות]] פון די פרשה אזוי אז די קריאה פון דער חטא העגל זאל אויסקומען אין די עליה פון לוי{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תכח|מפרש=מגן אברהם|סק=ח}}.}}, וויבאלד [[שבט לוי]] האט זיך נישט באטייליגט אינעם חטא. דער מנהג ווערט אבער נישט דערמאנט אין די ראשונים, און אין טייל קהילות - ווי קהילת [[פראנקפורט|פראנקפורט דמיין]] - האט מען יא צעטיילט די פרשה פראפארציאנעל{{הערה|זעט אין [https://images.shulcloud.com/288/uploads/Publication/Tikkun-Korim/Shemos.pdf תקון קוראים - שמות] פון [[קהל עדת ישורון (ניו יארק)]]; {{צ-בוך|נאמען=מנהגי בית הכנסת לבני אשכנז|מו"ל=מכון מורשת אשכנז|מהדורה=תשפ"ד|עמ=42|קישור=https://moreshesashkenaz.org/mm/publications/LuachMinhagim.pdf#page=42}}.}}. | ||
ביי טייל ספרדים איז געווען איינגעפירט אין געוויסע [[עיבור יאר]]ן ([[השג יאר|השג]] און [[החא יאר]]ן) צו צעטיילן כי תשא אויף צוויי - "כי תשא" און "ויפן" ({{תנ"ך|שמות|לב|טו|אן=ספר}}){{ביאור|דער מנהג ווערט געברענגט דורך די ראשונים אין די | ביי טייל ספרדים איז געווען איינגעפירט אין געוויסע [[עיבור יאר]]ן ([[השג יאר|השג]] און [[החא יאר]]ן) צו צעטיילן כי תשא אויף צוויי - "כי תשא" און "ויפן" ({{תנ"ך|שמות|לב|טו|אן=ספר}}){{ביאור|דער מנהג ווערט געברענגט דורך די ראשונים אין די ספרד'ישע פלעצער, לויט'ן כלל פון "סגיר ופסח" - אז [[פרשת מצורע|פרשת "מצורע"]] ("סגיר" אויף [[אראמיש]]) ווערט געליינט דער שבת פאר "[[פסח]]", און אין יארן וואס [[ראש השנה]] געפאלט אום [[דאנערשטאג]] (השג און החא יארן), פעלט אויס נאך א קריאה בעפאר פסח אז מצורע זאל געפאלן אין איינקלאנג מיט'ן כלל. דער [[ראב"ח]] שרייבט דעם מנהג אין ספר העבור{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר העבור|3=21292|page=88|4=לוח תיקון הסדרים הנקראים בשבתות בכל שנה}}.}}, און שלאגט פאר צו צעטיילן [[פרשת וירא|וירא]], [[פרשת משפטים|משפטים]] (ווי די טוניזיער קהילות פירן זיך), אדער כי תשא. אויך אין [[ספר האשכול]] ווערט דערמאנט אז טייל נעמען אן דעם כלל פון סגיר ופסח{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר האשכול|3=9047|page=270|מהדורה=אלבעק|עמ=דף ס"ה ע"א}}.}}. דער [[מאירי]] שרייבט דער מנהג צו צעטיילן [[כי תשא]]{{הערה|{{היברובוקס|2=קרית ספר|3=41282|page=80|באנד=חלק א'|עמ=פג-פד}}, און געבט אן א סימן "העו"ף": ווען ראש השנה געפאלט אום דאנערשטאג "ה", אין אן "ע"בור יאר - דאן, "ו"יפן "פ"רוש, צעטיילט מען ויפן.}}, אבער שרייבט אז טייל האבן צעטיילט אנדערע פרשיות, כדי נישט צו צעטיילן די פרשה פונעם עגל אין צוויי קריאות. אין ארחות חיים פון [[רבי אהרן הכהן מלוניל]] ברענגט ער די מנהגים צו צעטיילן משפטים אדער כי תשא, (און שרייבט אז טייל צעטיילן פון "ראה אתה" ({{תנ"ך|שמות|לג|יב|אן=ספר}})){{הערה|[https://machon.oretzion.com/document/ארחות%20חיים%20ב%20סופי%20עדכני.pdf#page=89 הל' קריאת ספר תורה סי' ס"ג].}}, און אויך דער [[אבודרהם]] ברענגט ביידע{{הערה|{{שיתופתא|Abudarham,_Hebrew_Calendar,_Order_of_Parashiot_and_Haftarot/82|סדר הפרשיות וההפטרות - פ"ב}}, און לייגט צו א סימן "הָעֵגֶל אֲשֶׁר כָּרְתוּ לִשְׁנַיִם" ({{תנ"ך|ירמיהו|לד|יח}}), אז מען צעטיילט די פרשה פון די עגל אין צוויי.}}. דער [[ספר החינוך]] צעטיילט די [[s:ספר החינוך (סדר דפוס פרנקפורט)/ספר שמות|מצוות אין משפטים]] פאר צוויי פרשיות.{{ש}}אין [[מחזור ויטרי]]{{הערה|{{שיתופתא|Machzor_Vitry,_Laws_of_Purim/256|סימן רנ"ו}}.}} און נאך פיל ראשונים איז אבער דער כלל "פקיד ופסח" - אז מען ליינט [[פרשת צו]] (פקיד) אום [[שבת הגדול]], גילטיג סיי אין א פשוט יאר און סיי אין אן עיבור יאר. עס ווערט אבער אויך געברענגט אלס דער מנהג פון צרפת, אדער אלס מנהג פון [[רבינו תם]]{{הערה|אזוי אין די {{היברובוקס|2=השלמות למחזור ויטרי|3=10172|page=410|עמ=6}}.}}, אז פאר אן עיבור יאר איז "סגיר ופסח" (מצורע), און פאר השג און החא יארן - "פטיר ופסח" (אדער "אוחר ופסח") - [[פרשת אחרי]], און דער מנהג ווערט גע'פסק'נט אין [[טור]] און אין [[שלחן ערוך]]{{הערה|{{טור|אורח חיים|תכח}}; {{שלחן ערוך|אורח חיים|תכח|ד}}.}}.}}, און אזוי האבן זיך געפירט טייל [[ליביע]]ר קהילות ביז שפעטערע יארן{{הערה|זעט: {{דעת|רחמים שר שלום|daat/kitveyet/shana/sarshalom-2.htm|"פרשת השבוע - ממנהגים שונים למנהג אחיד"}}.}}. | ||
== פרשה אינהאלט == | == פרשה אינהאלט == | ||
=== לעצטע דינים פונעם משכן === | === לעצטע דינים פונעם משכן === | ||
די פרשה הייבט זיך אן מיט א פארזעצונג פון די דינים פון די משכן אויסגערעכנט אין די פריערדיגע צוויי סדרות. גאט האט באפוילן [[משה]] צו ציילן די אידן דורכדעם וואס זיי וועלן געבן א [[מחצית השקל]] פאר יעדן קאפ-צאל, און ער זאל ניצן דאס געלט פאר די בוי-ארבעט פונעם [[משכן]]. דאן | די פרשה הייבט זיך אן מיט א פארזעצונג פון די דינים פון די משכן אויסגערעכנט אין די פריערדיגע צוויי סדרות. גאט האט באפוילן [[משה]] צו ציילן די אידן דורכדעם וואס זיי וועלן געבן א [[מחצית השקל]] פאר יעדן קאפ-צאל, און ער זאל ניצן דאס געלט פאר די בוי-ארבעט פונעם [[משכן]]. דאן האט אים השי"ת באפוילן ער זאל מאכן דעם [[קופער]]נעם [[כיור]], וואו [[אהרן]] און [[כהן|זיינע קינדער]] זאלן זיך וואשן די הענט און פיס פאר די עבודה. דערנאך האט דער אויבערשטער באפוילן משה איבער מאכן די [[שמן המשחה]], און זאלבן דערמיט די [[כלי המשכן]] און אהרן מיט זיינע קינדער; און איבער מאכן און מקריב זיין די [[קטורת]]; און אנגעזאגט אז א זר זאל נישט נאכמאכן די רעצעפט פון די שמן המשחה אדער קטורת, אדער זיך באניצן מיט'ן שמן המשחה{{הערה|{{תנ"ך|שמות|ל|יא|לח|אן=ספר}}.}}. | ||
גאט האט אנגעוויזן משה צו שטעלן [[בצלאל בן אורי]] און אינאיינעם מיט אים [[אהליאב בן אחיסמך]], צו פארפיגן איבער די בוי-ארבעט פונעם משכן; דאן זאגט די תורה ווידער אן איבער שמירת שבת{{הערה|{{תנ"ך|שמות|לא|אן=ספר|לאנג=יא}}.}}. | גאט האט אנגעוויזן משה צו שטעלן [[בצלאל בן אורי]] און אינאיינעם מיט אים [[אהליאב בן אחיסמך]], צו פארפיגן איבער די בוי-ארבעט פונעם משכן; דאן זאגט די תורה ווידער אן איבער שמירת שבת{{הערה|{{תנ"ך|שמות|לא|אן=ספר|לאנג=יא}}.}}. | ||
=== חטא העגל === | === חטא העגל === | ||
דערנאך, ביז סוף פרשה, ווערט געשילדערט דער [[חטא העגל]] און די נאכפאלגן דערפון. דאס פאלק האט געזען אז משה פארזוימט זיך פון אראפקומען פון [[בארג סיני]] נאכ'ן אפנעמען די [[לוחות הברית]], און זענען געקומען צו אהרן מיט א פארלאנג: "קוּם עֲשֵׂה לָנוּ אֱלֹהִים אֲשֶׁר יֵלְכוּ לְפָנֵינוּ, כִּי זֶה מֹשֶׁה הָאִישׁ אֲשֶׁר הֶעֱלָנוּ מֵאֶרֶץ מִצְרַיִם לֹא יָדַעְנוּ מֶה הָיָה לוֹ". אהרן האט זיי געשיקט ברענגען זייערע גאלדענע צירונגען פון וועלכע זיי האבן אויסגעפארעמט א גאלדענע קאלב, אויף וועמען מען האט אויסגערופן "אֵלֶּה אֱלֹהֶיךָ יִשְׂרָאֵל", און אהרן האט אויסגערופן א פייערונג אויף צומארגנס. | |||
דער אויבערשטער האט אראפגעשיקט משה, ווייל דאס פאלק האט פארדארבן, און זיי געוואלט פארלענדן, אבער משה האט זיך | דער אויבערשטער האט אראפגעשיקט משה, ווייל דאס פאלק האט פארדארבן, און זיי געוואלט פארלענדן, אבער משה האט זיך איינגעבעטן, וַיִּנָּחֶם ה' עַל הָרָעָה אֲשֶׁר דִּבֶּר לַעֲשׂוֹת לְעַמּוֹ. משה איז אראפגעקומען פון בארג מיט די לוחות אין די הענט, און דערזעענדיג דעם עגל האט ער אראפגעווארפן און צעבראכן די לוחות. משה האט צעשטערט דעם עגל, און איינגעזאמלט די לויים און זיי געשיקט הרג'ענען די וואס האבן אנטיילגענומען דערין. עס האט דאן אויסגעבראכן א מגיפה צווישן די אידן פון וואס פיל זענען געשטארבן{{הערה|{{תנ"ך|שמות|לב|לאנג=יא|אן=ספר}}.}}. | ||
=== צווייטע לוחות === | === צווייטע לוחות === | ||
משה האט ארויסגעצויגן זיין געצעלט ווייט פון די מחנה{{הערה|{{תנ"ך|שמות|לג|לאנג=יא|אן=ספר}}.}}. | משה האט ארויסגעצויגן זיין געצעלט ווייט פון די מחנה{{הערה|{{תנ"ך|שמות|לג|לאנג=יא|אן=ספר}}.}}. השי"ת האט באפוילן משה צו פארעמען פרישע לוחות, און ארויפקומען אינדערפרי צום בארג סיני. ווען ער איז ארויף האט דער אויבערשטער זיך אנטפלעקט צו אים, איבערגעבנדיג די [[י"ג מידות|י"ג מידות של רחמים]]. משה האט זיך דערביי געבוקט און ווידער געבעטן צו פארצייען די אידן, און גאט האט פארגעבן די אידן און צוגעזאגט אז זיי וועלן אנקומען צום לאנד, אנגעזאגט נישט צו דינען דארט די אפגעטער פון די ארטיגע פעלקער, און איבער די [[שלש רגלים]]. | ||
משה איז געווען אין הימל פערציג טעג און נעכט אן עסן און טרינקען, און געשריבן די לוחות, און דאן אראפגעקומען פון בארג מיט די לוחות אין די הענט, ווען זיין פנים שיינט. אהרן און די אידן האבן זיך | משה איז געווען אין הימל פערציג טעג און נעכט אן עסן און טרינקען, און געשריבן די לוחות, און דאן אראפגעקומען פון בארג מיט די לוחות אין די הענט, ווען זיין פנים שיינט. אהרן און די אידן האבן זיך געפארכט פון משה צוליב דעם שיין אויף זיין געזיכט, און משה האט צוגעדעקט זיין פנים ביים רעדן צו זיי{{הערה|{{תנ"ך|שמות|לג|לאנג=יא|אן=ספר}}.}}. | ||
== מצוות אין דער פרשה == | == מצוות אין דער פרשה == | ||
| שורה 51: | שורה 49: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|+ | |+ | ||
! | ! | ||
!מצוה | |||
!מקור | !מקור | ||
! | !אקטועל היינטיגע צייטן | ||
! | !באפוילענע | ||
|- | |- | ||
!1 | |||
|[[מחצית השקל]] | |[[מחצית השקל]] | ||
|זֶה יִתְּנוּ כָּל הָעֹבֵר עַל הַפְּקֻדִים מַחֲצִית הַשֶּׁקֶל ({{תנ"ך|שמות|ל|יג|אן=ספר}}) | |זֶה יִתְּנוּ כָּל הָעֹבֵר עַל הַפְּקֻדִים מַחֲצִית הַשֶּׁקֶל ({{תנ"ך|שמות|ל|יג|אן=ספר}}) | ||
| שורה 61: | שורה 61: | ||
|מענער | |מענער | ||
|- | |- | ||
!2 | |||
|[[קידוש ידים ורגלים]] | |[[קידוש ידים ורגלים]] | ||
|וְרָחֲצוּ אַהֲרֹן וּבָנָיו מִמֶּנּוּ אֶת יְדֵיהֶם וְאֶת רַגְלֵיהֶם, בְּבֹאָם אֶל אֹהֶל מוֹעֵד וגו' אוֹ בְגִשְׁתָּם אֶל הַמִּזְבֵּחַ וגו' ({{תנ"ך|שמות|ל|יט|כ|אן=ספר}}) | |וְרָחֲצוּ אַהֲרֹן וּבָנָיו מִמֶּנּוּ אֶת יְדֵיהֶם וְאֶת רַגְלֵיהֶם, בְּבֹאָם אֶל אֹהֶל מוֹעֵד וגו' אוֹ בְגִשְׁתָּם אֶל הַמִּזְבֵּחַ וגו' ({{תנ"ך|שמות|ל|יט|כ|אן=ספר}}) | ||
| שורה 66: | שורה 67: | ||
|כהנים-מענער | |כהנים-מענער | ||
|- | |- | ||
!3 | |||
|מאכן - און זאלבן דעם [[כהן גדול]] מיט [[שמן המשחה]] | |מאכן - און זאלבן דעם [[כהן גדול]] מיט [[שמן המשחה]] | ||
|וְעָשִׂיתָ אֹתוֹ שֶׁמֶן מִשְׁחַת קֹדֶשׁ וגו' ({{תנ"ך|שמות|ל|כה|ל|אן=ספר}}) | |וְעָשִׂיתָ אֹתוֹ שֶׁמֶן מִשְׁחַת קֹדֶשׁ וגו' ({{תנ"ך|שמות|ל|כה|ל|אן=ספר}}) | ||
|ניין | |ניין | ||
| | |ציבור | ||
|- | |- | ||
!4 | |||
|נישט שמירן די שמן השמחה פאר א [[זר]] | |נישט שמירן די שמן השמחה פאר א [[זר]] | ||
|עַל בְּשַׂר אָדָם לֹא יִיסָךְ ({{תנ"ך|שמות|ל|לב|אן=ספר}}) | |עַל בְּשַׂר אָדָם לֹא יִיסָךְ ({{תנ"ך|שמות|ל|לב|אן=ספר}}) | ||
| | |יא | ||
|יעדער | |יעדער | ||
|- | |- | ||
!5 | |||
|נישט נאכמאכן די שמן המשחה | |נישט נאכמאכן די שמן המשחה | ||
|וּבְמַתְכֻּנְתּוֹ לֹא תַעֲשׂוּ ({{תנ"ך|שמות|ל|לב|אן=ספר}}) | |וּבְמַתְכֻּנְתּוֹ לֹא תַעֲשׂוּ ({{תנ"ך|שמות|ל|לב|אן=ספר}}) | ||
| | |יא | ||
|יעדער | |יעדער | ||
|- | |- | ||
!6 | |||
|נישט נאכמאכן די [[קטורת]] | |נישט נאכמאכן די [[קטורת]] | ||
|בְּמַתְכֻּנְתָּהּ לֹא תַעֲשׂוּ לָכֶם ({{תנ"ך|שמות|ל|לז|אן=ספר}}) | |בְּמַתְכֻּנְתָּהּ לֹא תַעֲשׂוּ לָכֶם ({{תנ"ך|שמות|ל|לז|אן=ספר}}) | ||
| | |יא | ||
|יעדער | |יעדער | ||
|- | |- | ||
!7 | |||
|נישט עסן און טרינקען פון [[תקרובת עבודה זרה]] | |נישט עסן און טרינקען פון [[תקרובת עבודה זרה]] | ||
|הִשָּׁמֶר לְךָ פֶּן תִּכְרֹת בְּרִית לְיוֹשֵׁב הָאָרֶץ וגו' וְקָרָא לְךָ וְאָכַלְתָּ מִזִּבְחוֹ ({{תנ"ך|שמות|לד|יב|טו|אן=ספר}}) | |הִשָּׁמֶר לְךָ פֶּן תִּכְרֹת בְּרִית לְיוֹשֵׁב הָאָרֶץ וגו' וְקָרָא לְךָ וְאָכַלְתָּ מִזִּבְחוֹ ({{תנ"ך|שמות|לד|יב|טו|אן=ספר}}) | ||
| שורה 91: | שורה 97: | ||
|יעדער | |יעדער | ||
|- | |- | ||
!8 | |||
|[[שמיטת קרקעות]] | |[[שמיטת קרקעות]] | ||
|בֶּחָרִישׁ וּבַקָּצִיר תִּשְׁבֹּת ({{תנ"ך|שמות|לד|כא|אן=ספר}}) | |בֶּחָרִישׁ וּבַקָּצִיר תִּשְׁבֹּת ({{תנ"ך|שמות|לד|כא|אן=ספר}}) | ||
| | |ניין (מה"ת){{הערה|לויט ווי עס שטייט אין ספר החינוך (מצוה פ"ד); עס איז פארהאן א ברייטע מחלוקת צווישן די ראשונים און אחרונים דערוועגן.}} | ||
|יעדער | |יעדער | ||
|- | |- | ||
!9 | |||
|נישט עסן [[בשר בחלב]] | |נישט עסן [[בשר בחלב]] | ||
|לֹא תְבַשֵּׁל גְּדִי בַּחֲלֵב אִמּוֹ ({{תנ"ך|שמות|לד|כו|אן=ספר}}) | |לֹא תְבַשֵּׁל גְּדִי בַּחֲלֵב אִמּוֹ ({{תנ"ך|שמות|לד|כו|אן=ספר}}) | ||
| שורה 116: | שורה 124: | ||
== הפטורה == | == הפטורה == | ||
די [[הפטורה]] פון פרשת כי תשא איז איבער די געשיכטע | די [[הפטורה]] פון פרשת כי תשא איז איבער די געשיכטע פון [[אליהו הנביא]] מיט די נביאי הבעל, וואו אליהו מוסר'ט די אידן פאר דינען [[עבודה זרה]], אין {{תנ"ך|מלכים א|יח|לאנג=יא}}. רוב אשכנזים און תימנים ליינען פון {{תנ"ך|מלכים א|יח|א|לאנג=יא|אן=ספר}}; די אשכנזים ענדיגן ביי {{תנ"ך|מלכים א|יח|א|לט|לאנג=יא|אן=ספר}}, און די תימנים ביי {{תנ"ך|מלכים א|יח|א|מה|לאנג=יא|אן=ספר}}. די ספרדים, איטאליענער, און קהילות פראנקפורט ד'מיין און פאזנע ליינען {{תנ"ך|מלכים א|יח|כ|לט|לאנג=יא}}. ביי די [[ראמאניאטן|ראָמאַניאטן]] ליינט מען {{תנ"ך|ישעיהו|מג|ז|לאנג=יא}} - {{תנ"ך|ישעיהו|מד|ב|לאנג=יא|אן=ספר}}. | ||
עס קומט אויס צו ליינען די הפטורה פון כי תשא אין [[עיבור יארן]], און [[הכז יאר|הכז]] און [[השא יאר]]ן אין שטעט וואס זענען נישט [[מוקפות חומה | עס קומט אויס צו ליינען די הפטורה פון כי תשא אין [[עיבור יארן]], און [[הכז יאר|הכז]] און [[השא יאר]]ן אין שטעט וואס זענען נישט [[מוקפות חומה]]. אין אנדערע פשוט'ע יארן געפאלט כי תשא אום [[פרשת פרה]], וואס דאן ליינט מען די דעזיגנירטע מפטיר און הפטורה. אין השא יארן געפאלט כי תשא אום [[שושן פורים]], און שטעט וואס זענען מוקפות חומה ליינען די הפטורה פון [[פורים]]. | ||
== | == דרויסנדיגע לינקס == | ||
{{פרשה לינקס|בית חב"ד=483154|בינינו=7388|אתר פרשת השבוע=2011/02/ki-tisa}} | {{פרשה לינקס|בית חב"ד=483154|בינינו=7388|אתר פרשת השבוע=2011/02/ki-tisa}} | ||
| שורה 131: | שורה 139: | ||
{{פרשיות השבוע}} | {{פרשיות השבוע}} | ||
{{ספר שמות}} | {{ספר שמות}} | ||
[[ | [[קאטעגאריע:פרשת כי תשא|*]] | ||
[[ | [[קאטעגאריע:פרשיות ספר שמות|תשא]] | ||
[[:קאַטעגאָריע: | [[קאַטעגאָריע:אדר]] | ||
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | |||
[[he:פרשת כי תשא]] | [[he:פרשת כי תשא]] | ||
{{קרד}} | {{קרד}} | ||
יעצטיגע רעוויזיע זינט 08:17, 8 יולי 2024
| |||||
| פסוקים | שמות ל, יא - לד, לה | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| צאל פסוקים | 139 (10'טע) | ||||
| צאל ווערטער | 2002 (5'טע) | ||||
| צאל אותיות | 7424 (8'טע) | ||||
| אינהאלט | אויספיר פון די מצוות אין משכן, חטא העגל, צווייטע לוחות הברית | ||||
| מצוות אין דער פרשה לויטן ספר החינוך | |||||
| |||||
| הפטורה | |||||
| אשכנזים | מלכים א' יח, א–לט | ||||
| ספרדים, איטאליענער, פראנקפורט ד'מיין און פאזנע | מלכים א' יח, כ–לט | ||||
| תימנים | מלכים א' יח, א–מה | ||||
פרשת כִּי תִשָּׂא איז די ניינטע סדרה פון ספר שמות, און די 21'סטע פון די תורה בכלל. די פרשה גייט פון קאַפּיטל ל', פסוק י"א, ביז קאַפּיטל ל"ד, פסוק ל"ה, לויט'ן אנגענומענעם צעטיילונג פון קאפיטלען, פארמאגנדיג אינאיינעם 139 פסוקים און פערצן פרשיות - צען פתוחות און פיר סתומות.
די פרשה הייבט זיך אן מיט די דינים פון מחצית השקל, און נאך דינים פונעם משכן. דאן ווערט געשילדערט דער חטא העגל און די נאכפאלגן דערפון.
פרשת כי תשא ווערט געליינט צווישן די דאטומען ט"ו און כ"ב אדר (אין אן עיבור יאר, אדר א'). אין רוב פשוט'ע יארן (אויסער אין הכז און השא יארן) געפאלט די סדרה אין די די דריטע פון די "ארבע פרשיות" - פרשת פרה, וואס דאן ליינט מען די דעזיגנירטע מפטיר און הפטורה. די פרשה פון מחצית השקל (ל, יא–טז) ווערט געליינט אום שבת שקלים.
צעטיילונג און גרעניצן
אין רוב קהילות צעטיילט מען די עליות פון די פרשה אזוי אז די קריאה פון דער חטא העגל זאל אויסקומען אין די עליה פון לוי[1], וויבאלד שבט לוי האט זיך נישט באטייליגט אינעם חטא. דער מנהג ווערט אבער נישט דערמאנט אין די ראשונים, און אין טייל קהילות - ווי קהילת פראנקפורט דמיין - האט מען יא צעטיילט די פרשה פראפארציאנעל[2].
ביי טייל ספרדים איז געווען איינגעפירט אין געוויסע עיבור יארן (השג און החא יארן) צו צעטיילן כי תשא אויף צוויי - "כי תשא" און "ויפן" (לב, טו)[א], און אזוי האבן זיך געפירט טייל ליביער קהילות ביז שפעטערע יארן[11].
פרשה אינהאלט
לעצטע דינים פונעם משכן
די פרשה הייבט זיך אן מיט א פארזעצונג פון די דינים פון די משכן אויסגערעכנט אין די פריערדיגע צוויי סדרות. גאט האט באפוילן משה צו ציילן די אידן דורכדעם וואס זיי וועלן געבן א מחצית השקל פאר יעדן קאפ-צאל, און ער זאל ניצן דאס געלט פאר די בוי-ארבעט פונעם משכן. דאן האט אים השי"ת באפוילן ער זאל מאכן דעם קופערנעם כיור, וואו אהרן און זיינע קינדער זאלן זיך וואשן די הענט און פיס פאר די עבודה. דערנאך האט דער אויבערשטער באפוילן משה איבער מאכן די שמן המשחה, און זאלבן דערמיט די כלי המשכן און אהרן מיט זיינע קינדער; און איבער מאכן און מקריב זיין די קטורת; און אנגעזאגט אז א זר זאל נישט נאכמאכן די רעצעפט פון די שמן המשחה אדער קטורת, אדער זיך באניצן מיט'ן שמן המשחה[12].
גאט האט אנגעוויזן משה צו שטעלן בצלאל בן אורי און אינאיינעם מיט אים אהליאב בן אחיסמך, צו פארפיגן איבער די בוי-ארבעט פונעם משכן; דאן זאגט די תורה ווידער אן איבער שמירת שבת[13].
חטא העגל
דערנאך, ביז סוף פרשה, ווערט געשילדערט דער חטא העגל און די נאכפאלגן דערפון. דאס פאלק האט געזען אז משה פארזוימט זיך פון אראפקומען פון בארג סיני נאכ'ן אפנעמען די לוחות הברית, און זענען געקומען צו אהרן מיט א פארלאנג: "קוּם עֲשֵׂה לָנוּ אֱלֹהִים אֲשֶׁר יֵלְכוּ לְפָנֵינוּ, כִּי זֶה מֹשֶׁה הָאִישׁ אֲשֶׁר הֶעֱלָנוּ מֵאֶרֶץ מִצְרַיִם לֹא יָדַעְנוּ מֶה הָיָה לוֹ". אהרן האט זיי געשיקט ברענגען זייערע גאלדענע צירונגען פון וועלכע זיי האבן אויסגעפארעמט א גאלדענע קאלב, אויף וועמען מען האט אויסגערופן "אֵלֶּה אֱלֹהֶיךָ יִשְׂרָאֵל", און אהרן האט אויסגערופן א פייערונג אויף צומארגנס.
דער אויבערשטער האט אראפגעשיקט משה, ווייל דאס פאלק האט פארדארבן, און זיי געוואלט פארלענדן, אבער משה האט זיך איינגעבעטן, וַיִּנָּחֶם ה' עַל הָרָעָה אֲשֶׁר דִּבֶּר לַעֲשׂוֹת לְעַמּוֹ. משה איז אראפגעקומען פון בארג מיט די לוחות אין די הענט, און דערזעענדיג דעם עגל האט ער אראפגעווארפן און צעבראכן די לוחות. משה האט צעשטערט דעם עגל, און איינגעזאמלט די לויים און זיי געשיקט הרג'ענען די וואס האבן אנטיילגענומען דערין. עס האט דאן אויסגעבראכן א מגיפה צווישן די אידן פון וואס פיל זענען געשטארבן[14].
צווייטע לוחות
משה האט ארויסגעצויגן זיין געצעלט ווייט פון די מחנה[15]. השי"ת האט באפוילן משה צו פארעמען פרישע לוחות, און ארויפקומען אינדערפרי צום בארג סיני. ווען ער איז ארויף האט דער אויבערשטער זיך אנטפלעקט צו אים, איבערגעבנדיג די י"ג מידות של רחמים. משה האט זיך דערביי געבוקט און ווידער געבעטן צו פארצייען די אידן, און גאט האט פארגעבן די אידן און צוגעזאגט אז זיי וועלן אנקומען צום לאנד, אנגעזאגט נישט צו דינען דארט די אפגעטער פון די ארטיגע פעלקער, און איבער די שלש רגלים.
משה איז געווען אין הימל פערציג טעג און נעכט אן עסן און טרינקען, און געשריבן די לוחות, און דאן אראפגעקומען פון בארג מיט די לוחות אין די הענט, ווען זיין פנים שיינט. אהרן און די אידן האבן זיך געפארכט פון משה צוליב דעם שיין אויף זיין געזיכט, און משה האט צוגעדעקט זיין פנים ביים רעדן צו זיי[16].
מצוות אין דער פרשה
לויט ווי ס'איז אויסגערעכנט אינעם ספר החינוך[17] זענען פארהאן ניין מצוות אין דער פרשה:
| מצוה | מקור | אקטועל היינטיגע צייטן | באפוילענע | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | מחצית השקל | זֶה יִתְּנוּ כָּל הָעֹבֵר עַל הַפְּקֻדִים מַחֲצִית הַשֶּׁקֶל (ל, יג) | ניין[18] | מענער |
| 2 | קידוש ידים ורגלים | וְרָחֲצוּ אַהֲרֹן וּבָנָיו מִמֶּנּוּ אֶת יְדֵיהֶם וְאֶת רַגְלֵיהֶם, בְּבֹאָם אֶל אֹהֶל מוֹעֵד וגו' אוֹ בְגִשְׁתָּם אֶל הַמִּזְבֵּחַ וגו' (ל, יט–כ) | ניין | כהנים-מענער |
| 3 | מאכן - און זאלבן דעם כהן גדול מיט שמן המשחה | וְעָשִׂיתָ אֹתוֹ שֶׁמֶן מִשְׁחַת קֹדֶשׁ וגו' (ל, כה–ל) | ניין | ציבור |
| 4 | נישט שמירן די שמן השמחה פאר א זר | עַל בְּשַׂר אָדָם לֹא יִיסָךְ (ל, לב) | יא | יעדער |
| 5 | נישט נאכמאכן די שמן המשחה | וּבְמַתְכֻּנְתּוֹ לֹא תַעֲשׂוּ (ל, לב) | יא | יעדער |
| 6 | נישט נאכמאכן די קטורת | בְּמַתְכֻּנְתָּהּ לֹא תַעֲשׂוּ לָכֶם (ל, לז) | יא | יעדער |
| 7 | נישט עסן און טרינקען פון תקרובת עבודה זרה | הִשָּׁמֶר לְךָ פֶּן תִּכְרֹת בְּרִית לְיוֹשֵׁב הָאָרֶץ וגו' וְקָרָא לְךָ וְאָכַלְתָּ מִזִּבְחוֹ (לד, יב–טו) | יא | יעדער |
| 8 | שמיטת קרקעות | בֶּחָרִישׁ וּבַקָּצִיר תִּשְׁבֹּת (לד, כא) | ניין (מה"ת)[19] | יעדער |
| 9 | נישט עסן בשר בחלב | לֹא תְבַשֵּׁל גְּדִי בַּחֲלֵב אִמּוֹ (לד, כו) | יא | יעדער |
דאטומען
דער שבת ווען מ'ליינט די פרשה, קען געפאלן אין צען אנדערע דאטומען:
- השא יאר - ט"ו אדר
- הכז יאר - ט"ז אדר
- גכה יאר און בשה יאר - י"ח אדר
- בחג יאר און זשג יאר - כ' אדר
- זחא יאר - כ"ב אדר
- השג יאר - ט"ו אדר א'
- החא יאר - י"ז אדר א'
- גכז יאר און בשז יאר - י"ח אדר א'
- בחה יאר און זשה יאר - כ' אדר א'
- זחג יאר - כ"ב אדר א'
הפטורה
די הפטורה פון פרשת כי תשא איז איבער די געשיכטע פון אליהו הנביא מיט די נביאי הבעל, וואו אליהו מוסר'ט די אידן פאר דינען עבודה זרה, אין ספר מלכים א', קאַפּיטל י"ח. רוב אשכנזים און תימנים ליינען פון קאַפּיטל י"ח, פסוק א'; די אשכנזים ענדיגן ביי קאַפּיטל י"ח, פסוקים א'–ל"ט, און די תימנים ביי קאַפּיטל י"ח, פסוקים א'–מ"ה. די ספרדים, איטאליענער, און קהילות פראנקפורט ד'מיין און פאזנע ליינען ספר מלכים א', קאַפּיטל י"ח, פסוקים כ'–ל"ט. ביי די ראָמאַניאטן ליינט מען ספר ישעיהו, קאַפּיטל מ"ג, פסוק ז' - קאַפּיטל מ"ד, פסוק ב'.
עס קומט אויס צו ליינען די הפטורה פון כי תשא אין עיבור יארן, און הכז און השא יארן אין שטעט וואס זענען נישט מוקפות חומה. אין אנדערע פשוט'ע יארן געפאלט כי תשא אום פרשת פרה, וואס דאן ליינט מען די דעזיגנירטע מפטיר און הפטורה. אין השא יארן געפאלט כי תשא אום שושן פורים, און שטעט וואס זענען מוקפות חומה ליינען די הפטורה פון פורים.
דרויסנדיגע לינקס
טעקסט:
פרשת כי תשא, אויף שיתופתא
פרשת כי תשא, אויפן "וויקיטעקסט" זייטל - פרשת כי תשא - טעקסט מיט תרגום אונקלוס, אויפ'ן "מכון ממרא" זייטל
- פרשת כי תשא, אויפ'ן "מקראות גדולות הכתר" זייטל
טייטש
- מאיר הלוי לעטעריס, "פרשת כי תשא", חמשה חומשי תורה אין אידיש, ניו יארק, תרע"ד
פארברייטערונג:
- שיעורים אויף פרשת כי תשא אויף קול הלשון
- פרשת כי תשא, אויפ'ן מחלקי המים זייטל
- פרשת כי תשא, אויפ'ן "בית חב"ד" זייטל
- זעט שיעורים אויף פרשת כי תשא, אויפן "בינינו" זייטל
- פרשת כי תשא, אויפן "פרשת השבוע" זייטל
- דער ארטיקל "פרשת כי תשא", אויפ'ן "ויקישיבה" זייטל
- נושאים אויף פרשת כי תשא אויפ'ן "על התורה" זייטל
נאטיצן
- ↑ דער מנהג ווערט געברענגט דורך די ראשונים אין די ספרד'ישע פלעצער, לויט'ן כלל פון "סגיר ופסח" - אז פרשת "מצורע" ("סגיר" אויף אראמיש) ווערט געליינט דער שבת פאר "פסח", און אין יארן וואס ראש השנה געפאלט אום דאנערשטאג (השג און החא יארן), פעלט אויס נאך א קריאה בעפאר פסח אז מצורע זאל געפאלן אין איינקלאנג מיט'ן כלל. דער ראב"ח שרייבט דעם מנהג אין ספר העבור[3], און שלאגט פאר צו צעטיילן וירא, משפטים (ווי די טוניזיער קהילות פירן זיך), אדער כי תשא. אויך אין ספר האשכול ווערט דערמאנט אז טייל נעמען אן דעם כלל פון סגיר ופסח[4]. דער מאירי שרייבט דער מנהג צו צעטיילן כי תשא[5], אבער שרייבט אז טייל האבן צעטיילט אנדערע פרשיות, כדי נישט צו צעטיילן די פרשה פונעם עגל אין צוויי קריאות. אין ארחות חיים פון רבי אהרן הכהן מלוניל ברענגט ער די מנהגים צו צעטיילן משפטים אדער כי תשא, (און שרייבט אז טייל צעטיילן פון "ראה אתה" (לג, יב))[6], און אויך דער אבודרהם ברענגט ביידע[7]. דער ספר החינוך צעטיילט די מצוות אין משפטים פאר צוויי פרשיות.
אין מחזור ויטרי[8] און נאך פיל ראשונים איז אבער דער כלל "פקיד ופסח" - אז מען ליינט פרשת צו (פקיד) אום שבת הגדול, גילטיג סיי אין א פשוט יאר און סיי אין אן עיבור יאר. עס ווערט אבער אויך געברענגט אלס דער מנהג פון צרפת, אדער אלס מנהג פון רבינו תם[9], אז פאר אן עיבור יאר איז "סגיר ופסח" (מצורע), און פאר השג און החא יארן - "פטיר ופסח" (אדער "אוחר ופסח") - פרשת אחרי, און דער מנהג ווערט גע'פסק'נט אין טור און אין שלחן ערוך[10].
רעפערענצן
- ↑ מגן אברהם, אורח חיים, סימן תכ"ח, סעיף קטן ח'.
- ↑ זעט אין תקון קוראים - שמות פון קהל עדת ישורון (ניו יארק); מנהגי בית הכנסת לבני אשכנז, תשפ"ד, מכון מורשת אשכנז, עמ' 42.
- ↑ ספר העבור, לוח תיקון הסדרים הנקראים בשבתות בכל שנה.
- ↑ ספר האשכול, אלבעק, דף ס"ה ע"א.
- ↑ קרית ספר חלק א', עמ' פג-פד, און געבט אן א סימן "העו"ף": ווען ראש השנה געפאלט אום דאנערשטאג "ה", אין אן "ע"בור יאר - דאן, "ו"יפן "פ"רוש, צעטיילט מען ויפן.
- ↑ הל' קריאת ספר תורה סי' ס"ג.
- ↑ סדר הפרשיות וההפטרות - פ"ב, און לייגט צו א סימן "הָעֵגֶל אֲשֶׁר כָּרְתוּ לִשְׁנַיִם" (ירמיהו לד, יח), אז מען צעטיילט די פרשה פון די עגל אין צוויי.
- ↑ סימן רנ"ו.
- ↑ אזוי אין די השלמות למחזור ויטרי, עמ' 6.
- ↑ טור, אורח חיים, סימן תכ"ח; שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תכ"ח, סעיף ד'.
- ↑ זעט: רחמים שר שלום, "פרשת השבוע - ממנהגים שונים למנהג אחיד", אויף "דעת".
- ↑ ל, יא–לח.
- ↑ קאַפּיטל ל"א.
- ↑ קאַפּיטל ל"ב.
- ↑ קאַפּיטל ל"ג.
- ↑ קאַפּיטל ל"ג.
- ↑ ספר החינוך, מצוות קה–קיג.
- ↑ מען פירט זיך היינט צו געבן א זכר צום מחצית השקל בעפאר פורים. רמ"א שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרצ"ד, סעיף א'.
- ↑ לויט ווי עס שטייט אין ספר החינוך (מצוה פ"ד); עס איז פארהאן א ברייטע מחלוקת צווישן די ראשונים און אחרונים דערוועגן.
| פרשיות | ||
|---|---|---|
| ספר בראשית | בראשית • נח • לך לך • וירא • חיי שרה • תולדות • ויצא • וישלח • וישב • מקץ • ויגש • ויחי |  |
| ספר שמות | שמות • וארא • בא • בשלח • יתרו • משפטים • תרומה • תצוה • כי תשא • ויקהל • פקודי | |
| ספר ויקרא | ויקרא • צו • שמיני • תזריע • מצורע • אחרי • קדושים • אמור • בהר • בחוקותי | |
| ספר במדבר | במדבר • נשא • בהעלותך • שלח • קרח • חקת • בלק • פינחס • מטות • מסעי | |
| ספר דברים | דברים • ואתחנן • עקב • ראה • שופטים • כי תצא • כי תבוא • נצבים • וילך • האזינו • וזאת הברכה | |
טיילן פון דער ארטיקל זענען מעגליך איבערגעזעצט פון העברעאישער וויקיפעדיע
cc-by-sa 3.0 ערלויבעניש • אריגינעלער בלאט • ביישטייערער
cc-by-sa 3.0 ערלויבעניש • אריגינעלער בלאט • ביישטייערער