אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי ישראל נאג'ארה"

רבי ישראל נאג'ארה (זעט מקור)

רעוויזיע פון 04:58, 5 אויגוסט 2025

643 בייטן אראפגענומען , פֿאַר 4 חדשים

קיין רעדאגירונג באמערקונג

בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן

46,362

רעדאגירונגען

@@ שורה 47: / שורה 47: @@
 עס איז אַן אלטע טראדיציע ביי יהודי עזה אז ער איז באגראבן אין דער שטאט, און עס איז דארט א מקום קדוש וואס די איינוואוינער רופן "קברים פון פרעמדע". צווישן די קברים, וואס זענען גענויגט צו ירושלים, געפינט זיך איין מצבה וואס די איינוואוינער האלטן פאר "א הייליגער וואס האט געהיילט קראנקע"{{הערה|{{כיכר השבת|ישראל שפירא|הקבר של "הקדוש שריפא חולים" שנמצא בלב העיר עזה|haredim-news/s47z68|2023-11-16}}. זעט {{אוצר החכמה|יעקב סגל וצבי פרידמן|התורה והארץ|26105|page=388|קעפל=האומנם קבור ר' ישראל נג'ארה בלב העיר עזה?|באנד=ז: חבל עזה וגוש קטיף|מקום הוצאה=כפר דרום|שנת הוצאה=תשס"ה|עמ=389–395}}.}}. זיין קבר געפינט זיך לויט ישראל שפירא אין דעם הויף פון דער קאטוילישער קירכע נעבן דער אידישער געגנט ("חאראת אל יאהוד"){{הערה|{{ערוץ7|איציק ברנדויין|ההיסטוריון ישראל שפירא באולפן ערוץ 7: המסתורין סביב קברו של רבי ישראל נג'ארה בעזה|656097|דעצעמבער 18, 2024}}.}}. [[מנחם לייזער מאזעס]] האט דערציילט אז ארום תשכ"ט האט דער וויזשניצער רבי דער "[[רבי חיים מאיר האגער|אמרי חיים]]" באזוכט זיין קבר אין עזה און געזונגען זיין פיוט "קה רבון"{{הערה|{{JDN|יעקב אבוביץ|מרתק: כשהאדמו"ר ה'אמרי חיים' מויזניץ ביקר בעזה על קבר מחבר הפיוט|2058528|ד׳ במרחשוון ה׳תשפ״ד}}. זעט [https://tora-forum.co.il/threads/יום-פטירתו-של-רבי-ישראל-נגארה.53978/ יום פטירתו של רבי ישראל נג'ארה] אויף פורום לתורה.}}.
 עס איז דא איין מקור וואס זאגט אז ר' ישראל איז נפטר געווארן אין דמשק און זיין מצבה איז נעבן רבי חיים וויטאל'ס קבר{{הערה|[https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_chap.pdf#page=4 שארית ישראל, תשפ"ד, מבוא], ז' 25, הערה 23.}}.
 ==זיינע ווערק==
@@ שורה 53: / שורה 52: @@
 ===פאעטישע זאמלונגען===
-<!-- טעמעס -->ר' ישראל האט מחבר געווען איבער טויזנט לידער, פילע פון זיי אין אראמיש. זיינע הויפט געדיכטן זענען שירי קודש, וועלכע זענען דורכגעווייקט מיט אמונה, באציאונגען צו אידישע ליידן אין גלות, און בענקשאפט פאר דער גאולה און משיח. ער האט אויך געשריבן פילע מוסר לידער און שבח און הודאה צו ה', צווישן זיי לידער וואס דערמאנען זיין אייגענעם טאלאנט אלס א דיכטער{{הערה|שם=מבוא}}. אין זיינע יונגע יארן האט ער אויך געשריבן א צאל סעקולערע לידער. דער סטיל פון זיינע שאפונגען זענען בעיקר באאיינפלוסט פון שפּאנישער און אראבישער פאעזיע מיט זייער געבוי און אינהאלט, אבער ער האט אויך גענוצט אייגנארטיגע פארמען און טעמעס{{הערה|{{פעמים|טובה בארי|היסודות הספרדיים בשירת ר' ישראל נג'ארה|49/Article_49.4|תשנ"ו, עמ' 54–67.}}; {{צ-זשורנאל|הנ"ל|לשאלת המסד הספרדי בשירת ר' ישראל נג'ארה: הערכה מחודשת|מחקרי ירושלים בספרות עברית|לב|עמ=359–377|שנת הוצאה=תשפ"א|JSTOR=27075110}}.}}.
+<!-- טעמעס -->ר' ישראל האט מחבר געווען איבער טויזנט לידער, פילע פון זיי אין אראמיש. זיינע הויפט געדיכטן זענען שירי קודש, וועלכע זענען דורכגעווייקט מיט אמונה, באציאונגען צו אידישע ליידן אין גלות, און בענקשאפט פאר דער גאולה און משיח. ער האט אויך געשריבן פילע מוסר לידער און שבח און הודאה צו ה', צווישן זיי לידער וואס דערמאנען זיין אייגענעם טאלאנט אלס א דיכטער{{הערה|שם=מבוא}}. אין זיינע יונגע יארן האט ער אויך געשריבן א צאל סעקולערע לידער. דער סטיל פון זיינע שאפונגען זענען בעיקר באאיינפלוסט פון שפּאנישער און אראבישער פּאעזיע מיט זייער געבוי און אינהאלט, אבער ער האט אויך גענוצט אייגנארטיגע פארמען און טעמעס{{הערה|{{פעמים|טובה בארי|היסודות הספרדיים בשירת ר' ישראל נג'ארה|49/Article_49.4|תשנ"ו, עמ' 54–67.}}; {{צ-זשורנאל|הנ"ל|לשאלת המסד הספרדי בשירת ר' ישראל נג'ארה: הערכה מחודשת|מחקרי ירושלים בספרות עברית|לב|עמ=359–377|שנת הוצאה=תשפ"א|JSTOR=27075110}}.}}.
-<!-- מוזיק: -->ער האט זיך באנוצט מיט אן אייגנארטיגן טעכניק, קאָנטראַפאַקטום (Contrafactum), דאס מיינט איבערצוקערן א סעקולערע ליד צו א רעליגיעזע דורך ענדערן די ווערטער{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://jewish-music.huji.ac.il/en/content/contrafactum|שרייבער=Ofer Ronen|קעפל=Contrafactum|זייטל=JMRC}}}}. ער האט גענוצט פארשפרייטע פאלקס-לידער אין [[שפאניש]], [[לאדינא]], [[טערקיש]], און [[אראביש]] – אריינגערעכנט ליבע-לידער מיט צווייפלהאפטיגע אינהאלט – און האט צוגעפאסט ווערטער מיט א הייליגן תוכן צו די ניגונים. אויפ'ן שער־בלאט פונעם ערשטן מהדורה פון "זמירות ישראל" האט ער שוין אנגעגעבן אז דאס איז א זאמלונג פון פּיוטים און לידער "מיוסדים על אדני אופני ניגוני ערב ותוגרמה" – דאס הייסט, געגרינדעט אויף אראבישע און טערקישע מעלאדישע מאָדאַליטעטן, און אינעווייניג האט ער פאר יעדע פיוט אנגעגעבן לויט וועלכן גוי'אישן ליד דער פיוט איז פארפאסט, ווי אויך דער [[מקאם]] (מוזיקאלישער שטייגער) דערפון (אין די מוסלעמישע לענדער, אין יענע צייטן, האט מען נישט געשריבן מוזיק אין נאָטן. אנשטאט דעם האט מען געשריבן די עפענונגסווערטער פון אַן אנדער ליד, וועמענס מעלאָדיע האט געדינט אלס מוסטער). כאטש ער איז נישט געווען דער איינציגער צו נוצן דעם מעטאד, האט ער זיך אבער אויסגעצייכנט דערמיט סיי אין צאל און סיי אין קוואליטעט.
+<!-- מוזיק: -->ער האט זיך באנוצט מיט אן אייגנארטיגן טעכניק, קאָנטראַפאַקטום (Contrafactum), דאס מיינט איבערצוקערן א סעקולערע ליד צו א רעליגיעזע דורך ענדערן די ווערטער{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://jewish-music.huji.ac.il/en/content/contrafactum|שרייבער=Ofer Ronen|קעפל=Contrafactum|זייטל=JMRC}}}}. ער האט גענוצט פארשפרייטע פאלקס-לידער אין שפאניש, [[לאדינא]], טערקיש, און אראביש – אריינגערעכנט ליבע-לידער מיט צווייפלהאפטיגע אינהאלט – און האט צוגעפאסט ווערטער מיט א הייליגן תוכן צו די ניגונים. אויפ'ן שער־בלאט פונעם ערשטן מהדורה פון "זמירות ישראל" האט ער שוין אנגעגעבן אז דאס איז א זאמלונג פון פּיוטים און לידער "מיוסדים על אדני אופני ניגוני ערב ותוגרמה" – דאס הייסט, געגרינדעט אויף אראבישע און טערקישע מעלאדישע מאָדאַליטעטן. אינעווייניג האט ער פאר יעדע פיוט אנגעגעבן לויט וועלכן גוי'אישן ליד דער פיוט איז פארפאסט, ווי אויך דער [[מקאם]] (מוזיקאלישער שטייגער) דערפון. כאטש ער איז נישט געווען דער איינציגער צו נוצן דעם מעטאד, האט ער זיך אבער אויסגעצייכנט דערמיט סיי אין צאל און סיי אין קוואליטעט.
 ווי רבי ישראל זאגט אין דער הקדמה צו זיין ספר "זמירות ישראל", איז זיין ציל געווען צו אפקערן די אידישע יוגנט פון סעקולערע לידער. ער האט דאס געטון דורך פארפאסן שירי קודש צו די מעלאדיעס וואס זיי זענען געוואוינט געווען צו הערן{{הערה|שם=גלגוליו|{{אקדמיה|טובה בארי|גלגוליו של הקובץ שארית ישראל לרבי ישראל נג'ארה|39804734|ספר זכרון לפרופ' מאיר בניהו|חלק ב: קבלה ומחשבת ישראל ספרות, שירה, פיוט ותפילה (ירושלים: יד הרב ניסים, תשע"ט), 1085–1094}}}}. דער מוזיקאלישן טאן איז נישט בלויז א באגלייטונג צום טעקסט, נאר טוט אויך טיף פארקערפערן דעם טעקסט'ס אינהאלט{{הערה|{{לינק|שרייבער=אילת אטינגר|קעפל=שירים / רבי ישראל נג'ארה|זייטל=תרבות.il|דאטום=סעפטעמבער 7, 2019|אדרעס=https://tarbutil.cet.ac.il/anthology/על-שירים-של-רבי-ישראל-נגארה/}}.}}.
@@ שורה 80: / שורה 79: @@
 ===פאפולאריטעט===
-זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. זיי זענען געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אויף שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים, ספעציעל אין שבת און יום טוב, איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג צווישן משפה און פריינט אין יענער תקופה{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. צענדליגער כתבי יד פון זיינע לידער זענען קאפירט געווארן אין צפון אפריקע און קאטשין אין אינדיע, איבערגעזעצט אין פערסיש-אידיש, און עס זענען אויך דא [[קראים|קאראאישע]], אשכנזישע, תימנ'ער און איטאליענישע קאפיעס. זיין מעטאד האָט באַדייטנד באַאיינפלוסט די "שירת הבקשות" אין חלב (אלעפּאָ) און איראק, און די "מפטירים" אין טערקיי{{הערה|אלמוג בהר, [https://almogbehar.wordpress.com/2013/02/07/רבי-ישראל-נגארה-פייטן-ומהפכן/ רבי ישראל נג'ארה, פייטן ומהפכן], 07/02/2013.}}.
+זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. זיי זענען געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אויף שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}}, און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים, ספעציעל אין שבת און יום טוב, איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג צווישן משפחה און פריינט אין יענער תקופה{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. צענדליגער כתבי יד פון זיינע לידער זענען קאפירט געווארן אין צפון אפריקע און קאטשין אין אינדיע, איבערגעזעצט אין פערסיש-אידיש, און עס זענען אויך דא [[קראים|קאראאישע]], אשכנזישע, תימנ'ער און איטאליענישע קאפיעס. זיין מעטאד האט באדייטנד באאיינפלוסט די "שירת הבקשות" אין חלב (אלעפּאָ) און איראק, און די "מפטירים" אין טערקיי{{הערה|אלמוג בהר, [https://almogbehar.wordpress.com/2013/02/07/רבי-ישראל-נגארה-פייטן-ומהפכן/ רבי ישראל נג'ארה, פייטן ומהפכן], 07/02/2013.}}.
 <!-- נג'ארה אין אשכנז -->אין 19טן יארהונדערט האט דער דייטש-אידישער געלערנטער יוליוס פירסט (1805–1873) געשריבן אז ר' ישראל איז געווען "פרעמד" פאר אשכנזים, אויסער זיין אראמישן ליד "יה ריבון". אבער היינטיגע שטודיעס ווייזן אנדערש. אין תע"ב איז אין פראנקפורט ארויסגעגעבן געווארן א קליין קונטרס מיטן נאמען "תפילות נוראות ושבחות והודאות וזמירות ישראל", וואס האט אנטהאלטן אכט לידער פון ר' ישראל{{הערה|[https://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/judaicaffm/content/titleinfo/14526971 תפלות נוראות: ושבחות והודאות וזמירות ישראל], פראנקפורט, תע"ב.}}. דאס ווייזט אויף א געוויסע אנוועזנהייט פון ר' ישראל'ס פאעזיע אין אשכנז. דער ארויסגעבער פון דעם קונטרס, ר' משולם זלמן פישהוף-אויערבאך, איז געווען נאנט צו קרייזן פון שבתי צבי'נישע און משיחישע געדאנקען אין מעהרן{{הערה|זעט: מ' בניהו, ה'חברה הקדושה' של רבי יהודה החסיד, ספונות, ג-ד, תשי"ט-תש"ך, עמ' קעו.}}. ר' משולם דערציילט אז [[רבי דוד אפענהיים]] (1664–1737), א בארימטער רב און ביבליאגראף, האט פינאנצירט א גרופע זינגער וועלכע פלעגן זינגען פאר שחרית{{הערה|זעט: [[#סורסיסארי|סרוסי און בארי]], "ר' ישראל נג'ארה באשכנז".}}.
@@ שורה 87: / שורה 86: @@
 די פילע קאפיעס זענען לעבעדיגע עדות אויף דער פארשפרייטונג פון זיינע לידער און זייער אקטיווער אנוועזנהייט אין די ערטער{{הערה|שם=מקור|{{לינק|אדרעס=https://www.makorrishon.co.il/opinion/781129/|שרייבער=נחם אילן|קעפל=שירי רבי ישראל נג'ארה מתכנסים לספר אחד|זייטל=מקור ראשון|דאטום=סעפטעמבער 2, 2024}}.}}. פאעזיע אין לשון הקודש ביי די עדות המזרח שטיצט זיך שטארק אויף זיין ארבעט און זיינע חידושים, ביז די לעצטע צייטן{{הערה|{{פעמים|יוסף יהלום|ר' ישראל נג'ארה והתחדשות השירה העברית במזרח לאחר גירוש ספרד|13/Article_13.6|תשמ"ב, עמ' 96–124}}.}}.
-זיין אראמישע זמר, "י-ה רבון עלם ועלמיא", אין וועלכן עס קומט צום אויסדרוק די בענקשאפט צו דער גאולה, איז פון די באקאנטסטע פיוטים אין דער וועלט. דער דאזיגער פיוט איז איינגעפירט אויך ביי די אשכנזישע קהילות און ווערט געזונגען יעדן שבת. און איז ער געווארן א טייל פון די שבת'דיגע זמירות, טראץ וואס דער פיוט דערמאנט נישט דעם שבת, און איז נישט געמאכט געווארן דווקא פאר שבת. צענדליגער ניגונים זענען געווארן און ווערן נאכאלץ קאמפּאזירט צו דעם פיוט{{הערה|זעט {{אייוועלט|5952|קה רבון עלם}}.}}. אין "זמירות ישראל" זעלבסט איז דער ניגון דערצו אראביש, אין [[מאקאם|מקאם]] ראַשט.
+זיין אראמישע זמר, "[[י-ה רבון עלם|י-ה רבון עלם ועלמיא]]", אין וועלכן עס קומט צום אויסדרוק די בענקשאפט צו דער גאולה, איז פון די באקאנטסטע פיוטים אין דער וועלט. דער דאזיגער פיוט איז איינגעפירט אויך ביי די אשכנזישע קהילות און ווערט געזונגען יעדן שבת, טראץ וואס דער פיוט איז נישט געמאכט געווארן פאר שבת. צענדליגער ניגונים זענען געווארן קאמפּאזירט צו דעם פיוט{{הערה|זעט {{אייוועלט|5952|קה רבון עלם}}.}}.
 אין דעם ספר זמירות ישראל איז אויך דא זיין באקאנטן פיוט "ירד דודי לגנו", אויך באקאנט אלס די "'''כתובה לחג השבועות'''", וואס איז א פאעטישע פאראדיע וואס באשרייבט די תנאים צווישן ישראל און גא-ט{{הערה|{{הפיוט והתפילה|868|ירד דודי לגנו (כתובה לחג השבועות)}}; Israel Davidson, ''[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044009500968&seq=66 Parody in Jewish literature]'', 1907, pp. 34–36.}}. עס געפינט זיך אין ספרדישע און תימנישע סידורים און מען ליינט דאס אין פיל קהילות פון עדות המזרח אויף שבועות. ענליכע כתובות זענען אינספירירט געווארן פון זיין ווערק{{הערה|איתי מרינברג, [https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/ketuba-piyut-in-depth-look דודי לי ואני לו: על הכתובה של ר' ישראל נג'ארה ושל ר' יהודה קלעי], אתר הפיוט והתפילה.}}, א שטייגער ווי דער נוסח פון שטר תנאים און כתובה וואס איז איינגעפירט צו ליינען אום שבועות אין די סיגוט-סאטמארער הויפן, וועלכע איז בטעות צוגעשריבן געווארן צו ר' ישראל{{הערה|Beeri, 2019, 71. זעט {{פורום אהח|1=סדר התנאים והכתובה שמיוחס לר' ישראל נגארה מי חיבר|2=34139}}; {{אייוועלט|42714|ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?}}.}}.