4,450
רעדאגירונגען
ק
←פריע לעבן: הגהה
ק (הגהה) |
ק (←פריע לעבן: הגהה) |
||
| (13 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 14: | שורה 14: | ||
| תקופה = [[תקופת האבות]] | | תקופה = [[תקופת האבות]] | ||
}} | }} | ||
''' | '''רִבְקָה''' ({{לינק צו אידיש יאר|2085}} – {{לינק צו אידיש יאר|2207}}), איז די צווייטע פון די [[פיר אמהות]] פון כלל ישראל; די ווייב פון [[יצחק]], טאכטער פון [[בתואל]], און אייניקל פון נחור, א ברודער פון [[אברהם]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כב|כג}}; {{תנ"ך|בראשית|כד|טו|אן=ספר}}; {{תנ"ך|בראשית|כד|כד|אן=פרק}}; און {{תנ"ך|בראשית|כד|מז|אן=פרק}}}}. רבקה איז אויך באצייכנט אין די תורה אלס "די שוועסטער פון [[לבן|לבן הארמי]]"{{הערה|1={{תנ"ך|בראשית|כד|כט}} און {{תנ"ך|בראשית|כד|נ|אן=פרק}}; {{תנ"ך|בראשית|כה|כ|אן=ספר}}}}. | ||
זי איז געווען די איינציגסטע פרוי פון [[יצחק]], און האט געבוירן [[יעקב]] און [[עשו]]. זי ווערט באצייכנט אין די תורה ווי א פרוי שיין אין איר אויסזען און אין אירע מעשים, זיך אויסצייכענעדיג אין חסד{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|טז}}; יח–יט; כה}}. | זי איז געווען די איינציגסטע פרוי פון [[יצחק]], און האט געבוירן [[יעקב]] און [[עשו]]. זי ווערט באצייכנט אין די תורה ווי א פרוי שיין אין איר אויסזען און אין אירע מעשים, זיך אויסצייכענעדיג אין חסד{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|טז}}; יח–יט; כה}}. זי איז באערדיגט געווארן אין [[מערת המכפלה]]. | ||
== עטימאלאגיע == | == עטימאלאגיע == | ||
איר נאמען נעמט זיך פון " | איר נאמען נעמט זיך פון "עגל מרבק" ('געשטאפּטע קאלב'; שמואל א' כח, כד)"{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כב|כג|מפרש=מדרש שכל טוב}}}}, וואס פארשער ערקלערן אז עס איז געווען אן אויסדרוק פאר שיינקייט אין יענעם קולטור{{הערה|ליאורה רביד, '''התנ"ך היה באמת''', תל אביב, ידיעות אחרונות, 2009, עמ' 149.}}. אנדערע שפעקולירן אז עס נעמט זיך פון א [[סעמיטישע שפראכן|סעמיטישע]] טערמין פאר ווייכקייט און בויגזאמקייט{{הערה|שמואל אפרים ליונשטם, "רבקה", האנציקלופדיה המקראית (באנד 7, עמ' 323), מוסד ביאליק, ירושלים; {{מטח|גשר מפעלים חינוכיים|רבקה|12676}}}}. | ||
== פריע לעבן == | == פריע לעבן == | ||
איבער רבקה ווערט דערציילט בעיקר אין [[ספר בראשית]], און אין מדרשי [[חז"ל]] דערויף. כאטש איר נאמען ווערט דערמאנט ווייניגער ווי אנדערע אמהות, איז איר לעבנס געשיכטע דאס מערסטע דעטאלירט פון זיי און די מערסטע פסוקים באציען זיך דירעקט צו איר, זייענדיג אויך די איינציגסטע וואס איר געבורט ווערט דערמאנט אין די תורה{{הערה|אבינועם ספיר, '''מה מסתיר התנ"ך''', הוצאת ידיעות אחרונות, 2017, עמ' 98}}. | איבער רבקה ווערט דערציילט בעיקר אין [[ספר בראשית]], און אין מדרשי [[חז"ל]] דערויף. כאטש איר נאמען ווערט דערמאנט ווייניגער ווי אנדערע אמהות, איז איר לעבנס געשיכטע דאס מערסטע דעטאלירט פון זיי און די מערסטע פסוקים באציען זיך דירעקט צו איר, זייענדיג אויך די איינציגסטע וואס איר געבורט ווערט דערמאנט אין די תורה{{הערה|אבינועם ספיר, '''מה מסתיר התנ"ך''', הוצאת ידיעות אחרונות, 2017, עמ' 98}}. | ||
רבקה איז געבוירן געווארן אין [[חרן]]{{הערה|לויט רוב מקורות ( | רבקה איז געבוירן געווארן אין [[חרן]]{{הערה|לויט רוב מקורות (ווי {{פרקי דרבי אליעזר|טז}}; {{ספר הישר|חיי שרה}}). לויט איין דעה איז איר היימשטאט געווען [[אור כשדים]] ({{תנ"ך|בראשית|כד|י|מפרש=רד"ק}}).}} אין יאר {{לינק צו אידיש יאר|2085}} אדער {{לינק צו אידיש יאר|2074}}{{הערה|זעט [[#כראנאלאגיע|כראנאלאגיע]]}} צו [[בתואל]], נאך איר ברודער [[לבן]]{{הערה|פענח רזא, בכור שור, און חזקוני אויף {{תנ"ך|בראשית|כה|כ}}}}. דער מדרש דערציילט אז ביים זיך צוריקקערן פון הר המוריה נאכ'ן [[עקידת יצחק]] האט אברהם געטראכט "וואלט מיין זון שוין געווען גע'שחט'ן וואלט ער געגאנגען אנע קינדער. איך וואלט אים געדארפט פארהייראטן א טאכטער פון ענר, אשכול אדער ממרא." באלד האט אים השי"ת געמאלדן אז זיין בת זוג, רבקה, איז שוין געבוירן געווארן{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|נז|ג}}}}. דער פסוק קומט אויך באטאנען אז "וזרח השמש ובא השמש" – נאך איידער דער זון איז אונטערגעגאנגען מיט די פטירה פון שרה, האט עס שוין אויפגעשיינט מיטן געבורט פון רבקה{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|נח|ב}}}}. | ||
די תורה איז מאריך אין איר יחוס{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כב|כג|מפרש=רש"י}}}} און עס קומט אויס אז יצחק איז געווען א דאפלטע שוועסטערקינד צו רבקה, וויבאלד בתואל'ס פאטער [[נחור אחי אברהם|נחור]] איז געווען א ברודער פון [[אברהם אבינו|אברהם]], און זיין מוטער מילכה - א שוועסטער פון [[שרה]]. | |||
== הייראט צו יצחק == | == הייראט צו יצחק == | ||
| שורה 35: | שורה 37: | ||
נאך איידער ער האט געענדיגט זיין תפילה איז רבקה אנגעקומען, און כאטש זייענדיג פון א רייכע פאמיליע פלעגט זי קיינמאל אליין גיין שעפן, האט מען איר פון הימל געשטיפט דאס מאל יא צו גיין אליין{{הערה|{{פרקי דרבי אליעזר|טז}}}}, און זי האט זיך ניטאמאל געלאזט באדינען מיט אירע דינסטן נאר אליין געשלעפט דאס קריגל אויף איר אקסל{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|טו|מפרש=מלבי"ם}}}}. אליעזר האט איר געבעטן "בייג ביטע דיין קרוג און איך וועל טרינקען". זי האט דערויף גענטפערט "טרינק מיין האר", ערשט נאך ער האט געענדיגט טרינקען האט זי זיך אנגעטראגן צו שעפן אויך פאר זיינע קעמלען, דערמיט צייגנדיג אז זי וויל אים נישט צוזאמשטעלן מיט זיי{{הערה|{{היברובוקס|רבי יצחק אדרבי|דברי שלום|51662|page=38|מקום הוצאה=ווארשא|שנת הוצאה=תרנ"ג|עמ=34}}}}. זי איז געלאפן מיט'ן קריגל, מאכנדיג אז זיינע שיריים זאלן זיך אויסגיסן, כדי נישט צו געבן דערפון פאר די קעמלען צוליב זיין כבוד{{הערה|של"ה דרך חיים}} די מפרשים ערקלערן נאך ביישפילן וויאזוי זי האט מיט אירע מעשים געצייגט נישט נאר א גוט הארץ, נאר אויך קלוגשאפט און דרך ארץ{{הערה|צום ביישפיל, זעט: בית הלוי, [https://shitufta.org.il/Beit_HaLevi_on_Torah/,_Chayei_Sara?selectedunittext=1 פרשת חיי שרה]}}. | נאך איידער ער האט געענדיגט זיין תפילה איז רבקה אנגעקומען, און כאטש זייענדיג פון א רייכע פאמיליע פלעגט זי קיינמאל אליין גיין שעפן, האט מען איר פון הימל געשטיפט דאס מאל יא צו גיין אליין{{הערה|{{פרקי דרבי אליעזר|טז}}}}, און זי האט זיך ניטאמאל געלאזט באדינען מיט אירע דינסטן נאר אליין געשלעפט דאס קריגל אויף איר אקסל{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|טו|מפרש=מלבי"ם}}}}. אליעזר האט איר געבעטן "בייג ביטע דיין קרוג און איך וועל טרינקען". זי האט דערויף גענטפערט "טרינק מיין האר", ערשט נאך ער האט געענדיגט טרינקען האט זי זיך אנגעטראגן צו שעפן אויך פאר זיינע קעמלען, דערמיט צייגנדיג אז זי וויל אים נישט צוזאמשטעלן מיט זיי{{הערה|{{היברובוקס|רבי יצחק אדרבי|דברי שלום|51662|page=38|מקום הוצאה=ווארשא|שנת הוצאה=תרנ"ג|עמ=34}}}}. זי איז געלאפן מיט'ן קריגל, מאכנדיג אז זיינע שיריים זאלן זיך אויסגיסן, כדי נישט צו געבן דערפון פאר די קעמלען צוליב זיין כבוד{{הערה|של"ה דרך חיים}} די מפרשים ערקלערן נאך ביישפילן וויאזוי זי האט מיט אירע מעשים געצייגט נישט נאר א גוט הארץ, נאר אויך קלוגשאפט און דרך ארץ{{הערה|צום ביישפיל, זעט: בית הלוי, [https://shitufta.org.il/Beit_HaLevi_on_Torah/,_Chayei_Sara?selectedunittext=1 פרשת חיי שרה]}}. | ||
ערשטוינט און געשפאנט צי זי איז טאקע די ריכטיגע שידוך האט ער געווארט ביז די קעמלען האבן געענדיגט טרינקען, און זעענדיג אז זי בעט אים גארנישט{{תנ"ך| | ערשטוינט און געשפאנט צי זי איז טאקע די ריכטיגע שידוך האט ער געווארט ביז די קעמלען האבן געענדיגט טרינקען, און זעענדיג אז זי בעט אים גארנישט{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|כב|מפרש=ספורנו}}}} האט אליעזר איר אהינגעגעבן א גאלדענע נאזבאנד וואס וועגט א בקע און צוויי ארעמבאנדן וואס וועגן צען גאלד שטיק אויף אירע הענט. און זיך נאכגעפרעגט פון וואו זי שטאמט, און געבעטן צו נעכטיגן אין איר פאטער'ס הויז. זי האט אים דערציילט אז זי איז א טאכטער פון בתואל, א זון פון מלכה - די ווייב פון [[נחור אחי אברהם|נחור]], אברהם'ס ברודער, און אים פארבעטן צו קומען ביי זיי נעכטיגן. ווען אליעזר האט באקומען דעם ענטפער, האט ער געוואוסט אז זי איז די וואס פאסט צו זיין יצחק'ס ווייב. אליעזר האט געדאנקט און זיך געביקט צו גאט פאר'ן אים פירן אויפ'ן ריכטיגן וועג. | ||
ווען רבקה האט זיך אהיימגעקערט, האבן די הויז־געזונד געזען די צירונגען און זיך געוואונדערט דערוועגן. רבקה האט דערציילט וועגן די באגעגעניש מיטן מענטש נעבן ברונעם, און זיי האבן געוואלט וויסן וואו ער געפינט זיך, קלערנדיג אז ער פארמאגט גרויס רייכטום. זיי האבן פארבעטן אליעזר צו קומען נעכטיגן אין זייער הויז, וועלכע זיי האבן ספעציעל גערייניגט. אליעזר האט פארציילט פאר רבקה'ס פאמיליע איבער דער סימן וואס ער האט זיך געמאכט, אז די פרוי וואס וועט זאגן "טרינק און אויך פאר דיינע קעמלען וועל איך שעפן", זי איז די פרוי וואס דער באשעפער האט באשטימט פאר זיין האר'ס זון, און דאס איז וואס רבקה האט טאקע געטון. ער האט זיי דערציילט איבער זיין האר און איבער זיין ציל מיטן קומען. | |||
חז"ל דערציילן אז בתואל האט נישט איינגעשטימט צו געבן רבקה, און ער האט איר שיער מטמא געווען, איז געקומען א מלאך און אים ערמארדעט{{הערה|{{ילקוט שמעוני|חיי שרה|קט}}; {{מסכת קטנה|סופרים|כא|ט}}}}. דאן האבן זיי איינגעשטימט צו געבן רבקה'ן פאר יצחק. זאגנדיג "מה' יצא הדבר". רבקה'ס עלטערן האבן געוואלט אז זי זאל הערשט גיין ווען זי איז עלטער, אבער נאכדעם וואס אליעזר האט זיך גע'עקשנ'ט צו גיין תיכף האבן זיי באשלאסן צו רופן דאס מיידל און איר פרעגן. רבקה האט צוגעשטימט צו גיין. געצוואונגערהייט האבן זיי באגלייט אליעזר, רבקה, און [[דבורה מינקת רבקה|איר זייגערין]] און איר געוואונטשן אויסערליך: "אונזער שוועסטער, פון דיר זאל ארויסקומען צענדליגער טויזנטער, און דיינע קינדער זאלן איינעמען די שטעט פון זייערע פיינט"{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|ס|יג}}}}. רבקה מיט אירע באדינערינס האבן זיך ארויסגעלאזט נאך אליעזר'ן רייטנדיג אויף קעמלען. | חז"ל דערציילן אז בתואל האט נישט איינגעשטימט צו געבן רבקה, און ער האט איר שיער מטמא געווען, איז געקומען א מלאך און אים ערמארדעט{{הערה|{{ילקוט שמעוני|חיי שרה|קט}}; {{מסכת קטנה|סופרים|כא|ט}}. זעט [https://www.hidush.co.il/hidush.asp?id=21662 מדוע בתואל ניסה לעכב את נישואי רבקה], אויף "חידוש".}}. דאן האבן זיי איינגעשטימט צו געבן רבקה'ן פאר יצחק. זאגנדיג "מה' יצא הדבר". רבקה'ס עלטערן האבן געוואלט אז זי זאל הערשט גיין ווען זי איז עלטער, אבער נאכדעם וואס אליעזר האט זיך גע'עקשנ'ט צו גיין תיכף האבן זיי באשלאסן צו רופן דאס מיידל און איר פרעגן. רבקה האט צוגעשטימט צו גיין. געצוואונגערהייט האבן זיי באגלייט אליעזר, רבקה, און [[דבורה מינקת רבקה|איר זייגערין]] און איר געוואונטשן אויסערליך: "אונזער שוועסטער, פון דיר זאל ארויסקומען צענדליגער טויזנטער, און דיינע קינדער זאלן איינעמען די שטעט פון זייערע פיינט"{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|ס|יג}}}}. רבקה מיט אירע באדינערינס האבן זיך ארויסגעלאזט נאך אליעזר'ן רייטנדיג אויף קעמלען. | ||
===אנקום פון רבקה קיין כנען=== | ===אנקום פון רבקה קיין כנען=== | ||
ווען זיי זענען אנגעקומען צום [[נגב]] אין [[כנען]], און זעענדיג יצחק שפאצירן אין פעלד מיט א שיינענדע צורה און אויסגעשפרייטע הענט אין תפילה, איז רבקה פון פחד און שעמעדיגקייט אראפגעפאלן אדער אראפגעגאנגען פונעם קעמל{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|ס|טו}}}}. זי האט געפרעגט אליעזר ווער איז דער מענטש און הערנדיג אז דאס איז יצחק האט זי פארדעקט איר קאפ אלס צניעות. אין די מפרשים ווערט ערקלערט אז עס דאן אריין אין איר א פחד פון יצחק, וואס האט צוגעברענגט אז זי האט שפעטער נישט פארגעלייגט אירע מיינונגס-פארשידענהייטן פאר איר מאן, אנדערש ווי די אנדערע אמהות{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|סה|מפרש=העמק דבר}}. זעט אויך ספורנו, דארט.}}. | ווען זיי זענען אנגעקומען צום [[נגב]] אין [[כנען]], און זעענדיג יצחק שפאצירן אין פעלד מיט א שיינענדע צורה און אויסגעשפרייטע הענט אין תפילה, איז רבקה פון פחד און שעמעדיגקייט אראפגעפאלן אדער אראפגעגאנגען פונעם קעמל{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|ס|טו}}}}. זי האט געפרעגט אליעזר ווער איז דער מענטש און הערנדיג אז דאס איז יצחק האט זי פארדעקט איר קאפ אלס צניעות. אין די מפרשים ווערט ערקלערט אז עס דאן אריין אין איר א פחד פון יצחק, וואס האט צוגעברענגט אז זי האט שפעטער נישט פארגעלייגט אירע מיינונגס-פארשידענהייטן פאר איר מאן, אנדערש ווי די אנדערע אמהות{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|סה|מפרש=העמק דבר}}. זעט אויך ספורנו, דארט.}}. | ||
יצחק, ביים זען אז זי פירט זיך בטהרה ווי זיין מאמע שרה{{הערה|שם=רבהסטז}} האט איר אריינגעברענגט צום געצעלט פון זיין מאמע [[שרה]], און דארט האט ער איר געהייראט און איר ליב באקומען{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|סז}}}} – זייענדיג די ערשטע פרוי וואס ליבשאפט צו איר ווערט דערמאנט אין די תורה{{הערה|זעט {{תנ"ך|בראשית|כד|סז|אן=ספר|מפרש=רד"ק}} אז דאס איז געווען מער ווי א געווענליכע אהבה, צוליב די מעלות וואס ער האט געזען אין איר.}}. | יצחק, ביים זען אז זי פירט זיך בטהרה ווי זיין מאמע שרה{{הערה|שם=רבהסטז}} האט איר אריינגעברענגט צום געצעלט פון זיין מאמע [[שרה]], און דארט האט ער איר געהייראט און איר ליב באקומען{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|סז}}}} – זייענדיג די ערשטע פרוי וואס ליבשאפט צו איר ווערט דערמאנט אין די תורה{{הערה|זעט {{תנ"ך|בראשית|כד|סז|אן=ספר|מפרש=רד"ק}} אז דאס איז געווען מער ווי א געווענליכע אהבה, צוליב די מעלות וואס ער האט געזען אין איר.}}. דער מדרש טייטשט דעם פסוק {{ציטוטון|גְּמָלַתְהוּ טוֹב וְלֹא רָע|{{תנ"ך|משלי|לא|ג}}}} אויף רבקה אמנו, וועלכער האט געברענגט גוטס פאר יצחק אין זיין טרויער נאך שרה{{הערה|מדרש משלי (באבער), [https://shitufta.org.il/Midrash_Mishlei/31?selectedunittext=4 פרשה לא]}}. | ||
==אין שטוב פון יצחק== | ==אין שטוב פון יצחק== | ||
===קינדער=== | ===קינדער=== | ||
פונקט ווי [[שרה]] און [[רחל]], איז אויך רבקה אין אנהייב געווען אן [[עקרה]]. דער מדרש זאגט אז זי האט אינגאנצן נישט געהאט קיין רֶחֶם{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סג|ה}}|שם=רבהסגה}}. נאך צוואנציג קינדערלאזע יארן האבן יצחק און רבקה זיך אויסגעשטרעקט איינער קעגן אנדערן איינבעטן ביים אויבערשטן פאר קינדער, ביידע בעטנדיג צו האבן קינדער בלויז דורך דעם אנדערן{{הערה|שם=רבהסגה}}. | פונקט ווי [[שרה]] און [[רחל]], איז אויך רבקה אין אנהייב געווען אן [[עקרה]]. דער מדרש זאגט אז זי האט אינגאנצן נישט געהאט קיין רֶחֶם{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סג|ה}}|שם=רבהסגה}}. נאך צוואנציג קינדערלאזע יארן האבן יצחק און רבקה זיך אויסגעשטרעקט איינער קעגן אנדערן איינבעטן ביים אויבערשטן פאר קינדער, ביידע בעטנדיג צו האבן קינדער בלויז דורך דעם אנדערן{{הערה|שם=רבהסגה}}. יצחק האט גענומען רבקה צום הר המוריה, די פלאץ פון זיין עקידה, צו בעטן אויף קינדער{{הערה|{{פרקי דרבי אליעזר|לב}}}}. | ||
גאט האט אויסגעהערט זיין געבעט – ענדערש ווי אירע, וויבאלד זי איז געווען די טאכטער פון א רשע{{הערה|{{בבלי|יבמות|סד|א}}; זעט אויך {{תנ"ך|בראשית|כה|כ|מפרש=אור החיים|ד"ה=בת בתואל}}}} – און זי איז געווארן טראגעדיג. די קינדער האבן זיך געשלאגן אין איר, און זי איז געגאנגען פארשן דערוועגן ביים אויבערשטן. לויט ווי עס ווערט דערציילט אין מדרש, האט איין קינד פרובירט ארויסגיין ווען זי איז אריבער נעבן אן עבודה זרה, און דער אנדערער האט פרובירט ארויסגיין ווען זי איז אריבער נעבן א שול. רבקה וואס האט געמיינט אז דאס איז איין קינד האט דאס נישט געקענט פארשטיין, און זי איז געגאנגען פארשן דערוועגן אין בית המדרש פון שם ועבר{{הערה|שם=רבהסגו|{{מדרש רבה|בראשית|סג|ו}}}}. גאט האט איר דאן געזאגט אז זי גייט געבוירן א [[צווילינג]] וואס גייען זיך צעטיילן פאר צוויי פעלקער וואס וועלן זיך נישט פארטראגן, אבער דער עלטערער וועט דינען דעם יונגערן. לויט א מקור, איז רבקה די צדיקת געווען די איינציגסטע פרוי צו וועם דער אויבערשטער האט גערעדט, כאטש דורך א שליח{{הערה|{{שוחר טוב|ט}}. זעט אבער {{ירושלמי|סוטה|ז|א}} און {{מדרש רבה|בראשית|סג|ז}} און רש"י דארט, אז עס גייט אויף [[שרה]].}}. רבקה האט נישט איבערדערציילט די נבואה פאר איר מאן{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כז|ד|מפרש=רמב"ן}}}}. | |||
אנדערש ווי יצחק, האט רבקה דווקא ליב געהאט יעקב'ן וועלכער איז אויפגעוואקסן אן "איש תם" און געזעסן אין געצעלט און געלערנט, און איר ליבשאפט צו אים איז געשטיגן ווי מער זי האט געהערט זיין קול{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סג|י}}}}{{הערה|זעט {{תנ"ך|בראשית|כז|יג|אן=ספר|מפרש=אור החיים}} טעמים צו איר ליבשאפט.}}. | ווען יצחק איז געווען אין עלטער פון זעכציג יאר האט זי טאקע געבוירן דאס צווילינג, יעקב און עשו. דער מדרש זאגט אז רבקה איז געווען ראוי צו געבוירן [[שבטי ישראל|צוועלף שבטים]]{{הערה|שם=רבהסגו}}, נאר עשו הרשע האט ביים געבוירן געשעדיגט איר רחם{{הערה|שם=תנחומאתצא}}. אנדערש ווי יצחק, האט רבקה דווקא ליב געהאט יעקב'ן וועלכער איז אויפגעוואקסן אן "איש תם" און געזעסן אין געצעלט און געלערנט, און איר ליבשאפט צו אים איז געשטיגן ווי מער זי האט געהערט זיין קול{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סג|י}}}}{{הערה|זעט {{תנ"ך|בראשית|כז|יג|אן=ספר|מפרש=אור החיים}} טעמים צו איר ליבשאפט.}}. | ||
===מיט אבימלך מלך גרר=== | ===מיט אבימלך מלך גרר=== | ||
| שורה 63: | שורה 62: | ||
===דאס צונעמען די ברכות=== | ===דאס צונעמען די ברכות=== | ||
{{הויפט ארטיקל|ברכות יצחק}} | {{הויפט ארטיקל|ברכות יצחק}} | ||
יצחק איז פארעלטערט געווארן און שווער געקענט זען. ער האט גערופן עשו און אים געבעטן צו פאנגען און צורישן עסן ווי ער גלייכט, און ער וועט אים דאן בענטשן איידער'ן שטארבן. רבקה, זייענדיג א נביאה{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סז|ט}}}} און הערנדיג שטענדיג אלעס וואס יצחק רעדט{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כז|ה|ו|מפרש=אור החיים}}}}, האט איבערדערציילט יצחק'ס ווערטער פאר יעקב, און אים באפוילן צו ברענגען צוויי ציגן וואס יצחק האט איר אריינגעשריבן אין די כתובה אלס טעגליכע מתנה{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סה|יד}}}} | יצחק איז פארעלטערט געווארן און שווער געקענט זען. ער האט גערופן עשו און אים געבעטן צו פאנגען און צורישן עסן ווי ער גלייכט, און ער וועט אים דאן בענטשן איידער'ן שטארבן. רבקה, זייענדיג א נביאה{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סז|ט}}}} און הערנדיג שטענדיג אלעס וואס יצחק רעדט{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כז|ה|ו|מפרש=אור החיים}}}}, האט איבערדערציילט יצחק'ס ווערטער פאר יעקב, און אים באפוילן צו ברענגען צוויי ציגן וואס יצחק האט איר אריינגעשריבן אין די כתובה אלס טעגליכע מתנה{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סה|יד}}}}. זי האט זיי צוגעגרייט אזויווי יצחק האט ליב. נאך וואס יעקב האט אויסגעדרוקט זארג אז יצחק וועט אויפכאפן אז ער איז נישט עשו דורכ'ן טאפן זיינע הענט און ער קען נאך באקומען א קללה אנשטאט א ברכה, האט אים רבקה געזאגט אז זי נעמט אויף זיך די קללה, פונקט ווי גא־ט האט געשאלטן די ערד, אדם'ס מוטער, פאר אדם'ס זינד{{הערה|{{מדרש אגדה|בראשית|כז|יג}}}}. זי האט אנגעטון פאר יעקב עשו'ס קליידער, און ארויפגעלייגט דעם פעל פון די ציגן אויף זיינע הענט און האלז אז זיי זאלן זיין האריג ווי עשו'ס, און אים געשיקט מיט די גוטע שפייז און ברויט צו יצחק. יעקב האט זיך אנגעגעבן אלס עשו, אהינגעגעבן דאס עסן און געבעטן די ברכות. יצחק האט געגעסן און געטרינקען און געגעבן די ברכות פאר יעקב. | ||
ווי נאר יעקב איז ארויס, איז עשו צוריקגעקומען פון יאגד מיט שפייז פאר יצחק. זעענדיג וואס האט פאסירט האט ער אויסגעבראכן אין א געוויין, און ארויסבאקומען א ברכה פון יצחק. ער איז אבער נישט געווען צופרידן און ער האט געוועבט פלענער צו הרג'ענען יעקב פארן נעמען די ברכות. רבקה האט באפוילן יעקב צו אנטלויפן צו איר ברודער [[לבן]] אין [[חרן]] פאר א שטיק צייט, ביז עשו בארואיגט זיך און פארגעסט דערפון{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כז|לאנג=יא|ללא=ספר}}}}. מיט קלוגשאפט האט זי געזאגט פאר יצחק אז זי וויל אוועקשיקן יעקב'ן כדי ער זאל טרעפן א כלה נישט פון די לאקאלע חת מוידן, וויבאלד זי קען זיי נישט דערליידן{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כז|מו|מפרש=רשב"ם}}}}. | ווי נאר יעקב איז ארויס, איז עשו צוריקגעקומען פון יאגד מיט שפייז פאר יצחק. זעענדיג וואס האט פאסירט האט ער אויסגעבראכן אין א געוויין, און ארויסבאקומען א ברכה פון יצחק. ער איז אבער נישט געווען צופרידן און ער האט געוועבט פלענער צו הרג'ענען יעקב פארן נעמען די ברכות. רבקה האט באפוילן יעקב צו אנטלויפן צו איר ברודער [[לבן]] אין [[חרן]] פאר א שטיק צייט, ביז עשו בארואיגט זיך און פארגעסט דערפון{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כז|לאנג=יא|ללא=ספר}}}}. מיט קלוגשאפט האט זי געזאגט פאר יצחק אז זי וויל אוועקשיקן יעקב'ן כדי ער זאל טרעפן א כלה נישט פון די לאקאלע חת מוידן, וויבאלד זי קען זיי נישט דערליידן{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כז|מו|מפרש=רשב"ם}}}}. | ||
רבקה האט געטון דעם שפיל נישט נאר וויבאלד זי האט ליב געהאט יעקב מער ווי עשו, נאר אויך כדי צו אפהאלטן איר מאן פון מצדיק זיין א רשע{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סה|ו}}}}, און כאטש וואס זי האט אנערקענט אז עשו איז דער גרויסער זון און יעקב דער קליינער{{תנ"ך|בראשית|כז|טו|מפרש=רמב"ן}}. עשו האט שפעטער גענומען חת'ישע ווייבער, וועלכע זענען נישט געפאָלן פאר יצחק און דערנאך אויך פאר רבקה, ווייל אין אנהייב איז זי נאך געווען צוגעוואוינט צו טינופת עבודה זרה פון איר טאטן'ס הויז{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סה|ד}}}}. | רבקה האט געטון דעם שפיל נישט נאר וויבאלד זי האט ליב געהאט יעקב מער ווי עשו, נאר אויך כדי צו אפהאלטן איר מאן פון מצדיק זיין א רשע{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סה|ו}}}}, און כאטש וואס זי האט אנערקענט אז עשו איז דער גרויסער זון און יעקב דער קליינער{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כז|טו|מפרש=רמב"ן}}}}. עשו האט שפעטער גענומען חת'ישע ווייבער, וועלכע זענען נישט געפאָלן פאר יצחק און דערנאך אויך פאר רבקה, ווייל אין אנהייב איז זי נאך געווען צוגעוואוינט צו טינופת עבודה זרה פון איר טאטן'ס הויז{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סה|ד}}}}. | ||
==פטירה== | ==פטירה== | ||
די תורה פארציילט נישט איבער רבקה'ס פטירה. חז"ל זאגן אז רבקה איז נפטר געווארן באלד נאך איר מינקת, דבורה{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|פא|ה}}}}, און די תורה דערמאנט נישט איר פטירה צוליב וואס איר לויה איז פארגעקומען אינמיטן נאכט אָן משפחה: אברהם איז שוין געווען טויט, יצחק איז געזיצן אינדערהיים, יעקב איז | די תורה פארציילט נישט איבער רבקה'ס פטירה. חז"ל זאגן אז רבקה איז נפטר געווארן באלד נאך איר מינקת, דבורה{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|פא|ה}}}}, און די תורה דערמאנט נישט איר פטירה צוליב וואס איר לויה איז פארגעקומען אינמיטן נאכט אָן משפחה: אברהם איז שוין געווען טויט, יצחק איז געזיצן אינדערהיים, יעקב איז זיך געגאנגען צו פדן ארם, און עשו איז געווען א רשע און מ'האט נישט געוואלט ער זאל באגלייטן{{הערה|שם=תנחומאתצא|{{תנחומא|כי תצא|ד}}}}. זי איז באערדיגט געווארן אין [[מערת המכפלה]]{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|מט|לא}}}}, וואו עס זענען באערדיגט געווארן אלע אבות און אמהות אויסער רחל. לויט חז"ל, איז רבקה אלט געווען 122 אדער 133 יאר ביי איר טויט. אין ספרי שטייט אז אירע יארן זענען געווען גלייך צו [[קהת]]'ס{{הערה|שם=ספרי}}. | ||
==כראנאלאגיע== | ==כראנאלאגיע== | ||
וועגן די עלטער פון רבקה ביי איר חתונה זענען פארהאן עטליכע דעות און לויט דעם ווערט אויך צעטיילט די מיינונגען איבער איר עלטער אין אירע לעבנס־געשעענישן{{הערה|שם=יבמותסא|{{בבלי|יבמות|סא|ב|מפרש=ראשונים}}}}: | וועגן די עלטער פון רבקה ביי איר חתונה זענען פארהאן עטליכע דעות און לויט דעם ווערט אויך צעטיילט די מיינונגען איבער איר עלטער אין אירע לעבנס־געשעענישן{{הערה|שם=יבמותסא|{{בבלי|יבמות|סא|ב|מפרש=ראשונים}}}}: | ||
# אין [[סדר עולם רבה]] {{הערה|[[שית:Seder_Olam_Rabbah/1|פרק א]]}}, געברענגט אין רש"י{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כה|כ|מפרש=רש"י}} (אויך געברענגט אין {{מדרש אגדה|בראשית|כה|כ|פרשה=חיי שרה}}).}} שטייט אז זי איז אלט געווען דריי יאר. כאטש דער פסוק רופט איר אן "נערה" - וְהַנַּעֲרָ טֹבַת מַרְאֶה מְאֹד{{תנ"ך|בראשית|כד|טז|אן=ספר}}, איז דאס וויבאלד זי איז געווען ערוואקסן און געבויט ווי א נערה{{תנ"ך|בראשית|כה|כ|מפרש=גור אריה}}. | # אין [[סדר עולם רבה]]{{הערה|[[שית:Seder_Olam_Rabbah/1|פרק א]]}}, געברענגט אין רש"י{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כה|כ|מפרש=רש"י}} (אויך געברענגט אין {{מדרש אגדה|בראשית|כה|כ|פרשה=חיי שרה}}).}}, שטייט אז זי איז אלט געווען דריי יאר. כאטש דער פסוק רופט איר אן "נערה" - וְהַנַּעֲרָ טֹבַת מַרְאֶה מְאֹד{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כד|טז|אן=ספר}}}}, איז דאס וויבאלד זי איז געווען ערוואקסן און געבויט ווי א נערה{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|כה|כ|מפרש=גור אריה}}}}. | ||
# פון גמרא ווייזט אויס אז זי איז שוין געווען א פאקטישע נערה{{הערה|שם=יבמותסא}}. תוספות, באזירט אויפן [[ספרי]]{{הערה|שם=ספרי|{{ספרי|דברים|לד|ז|שנז}}.}}, זאגן אז זי איז דאן געווען אין עלטער פון פערצן יאר. | # פון גמרא ווייזט אויס אז זי איז שוין געווען א פאקטישע נערה{{הערה|שם=יבמותסא}}. תוספות, באזירט אויפן [[ספרי]]{{הערה|שם=ספרי|{{ספרי|דברים|לד|ז|שנז}}.}}, זאגן אז זי איז דאן געווען אין עלטער פון פערצן יאר. | ||
# אין [[ספר הישר (אגדה)|ספר הישר]] שטייט אז רבקה איז אלט געווען צען יאר ווען זי האט חתונה געהאט{{הערה|{{ספר הישר|חיי שרה|ג}}}} און 133 יאר ביי איר פטירה{{הערה|{{ספר הישר|וישלח|טז}}}}, מיטן חשבון אז די מעשה מיט די ברכות איז פארגעקומען פיר יאר שפעטער. | # אין [[ספר הישר (אגדה)|ספר הישר]] שטייט אז רבקה איז אלט געווען צען יאר ווען זי האט חתונה געהאט{{הערה|{{ספר הישר|חיי שרה|ג}}}} און 133 יאר ביי איר פטירה{{הערה|{{ספר הישר|וישלח|טז}}}}, מיטן חשבון אז די מעשה מיט די ברכות איז פארגעקומען פיר יאר שפעטער. | ||
| שורה 101: | שורה 100: | ||
==איר לויב אין חז"ל== | ==איר לויב אין חז"ל== | ||
אין מדרש שטייט אז אויף רבקה איז געזאגט געווארן {{ציטוטון|{{טערמין|כְּשׁוֹשַׁנָּה בֵּין הַחוֹחִים|ווי א רויז צווישן די דערנער}}|{{תנ"ך|שיר השירים|ב|ב}}}}, זייענדיג א טאכטער פון א פאפּער, א שוועסטער פון לבן הארמי, פון א פלאץ פון פאפּערס, "והצדקת הזאת, יצאה מבינותם"{{הערה|{{מדרש רבה|שיר השירים|ב|ב}}, געברענגט אין {{תנ"ך|בראשית|כה|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=בת בתואל|אן=ספר}}.}}. | אין מדרש שטייט אז אויף רבקה איז געזאגט געווארן {{ציטוטון|{{טערמין|כְּשׁוֹשַׁנָּה בֵּין הַחוֹחִים|ווי א רויז צווישן די דערנער}}|{{תנ"ך|שיר השירים|ב|ב}}}}, זייענדיג א טאכטער פון א פאפּער, א שוועסטער פון לבן הארמי, פון א פלאץ פון פאפּערס, "והצדקת הזאת, יצאה מבינותם"{{הערה|{{מדרש רבה|שיר השירים|ב|ב}}, געברענגט אין {{תנ"ך|בראשית|כה|ב|מפרש=רש"י|ד"ה=בת בתואל|אן=ספר}}.}}. זי ווערט אויסגערעכנט צווישן די 22 "נשים כשרות" וועלכע זענען געווען אויף דער וועלט{{הערה|{{ספריא|2=בראשית רבתי|3=Bereshit_Rabbati%2C_Parashat_Chayei_Sarah.17|4=פרשת חיי שרה|5=ללא}}}} | ||
דער מדרש ברענגט דריי נסים וועלכע זענען אנגעגאנגען ביי שרה וועלכע האבן זיך אויפגעהערט נאך איר פטירה, און ווען רבקה איז אנגעקומען זענען זיי צוריקגעקומען: די ליכט פון ערב שבת האבן געברענט א גאנצע וואך, עס איז געווען א ברכה אין די טייג, און א וואלקן האט געהויערט איבער'ן געצעלט{{הערה|שם=רבהסטז|{{מדרש רבה|בראשית|ס|טז}}}}. לויט'ן זוהר איז עס געווען די שכינה וואס האט גערוט דארט{{הערה|שם=זוהר}} | דער מדרש ברענגט דריי נסים וועלכע זענען אנגעגאנגען ביי שרה וועלכע האבן זיך אויפגעהערט נאך איר פטירה, און ווען רבקה איז אנגעקומען זענען זיי צוריקגעקומען: די ליכט פון ערב שבת האבן געברענט א גאנצע וואך, עס איז געווען א ברכה אין די טייג, און א וואלקן האט געהויערט איבער'ן געצעלט{{הערה|שם=רבהסטז|{{מדרש רבה|בראשית|ס|טז}}}}. לויט'ן זוהר איז עס געווען די שכינה וואס האט גערוט דארט{{הערה|שם=זוהר}} | ||
| שורה 110: | שורה 109: | ||
* {{על התורה||אספקלריא ר רבקה|Aspaklaria_Resh_רבקה}} | * {{על התורה||אספקלריא ר רבקה|Aspaklaria_Resh_רבקה}} | ||
* [[שני לוחות הברית]], [[שית:Shenei_Luchot_HaBerit/,_Torah_Shebikhtav,_Chayei_Sara,_Torah_Ohr|תורה שבכתב, חיי שרה]] | * [[שני לוחות הברית]], [[שית:Shenei_Luchot_HaBerit/,_Torah_Shebikhtav,_Chayei_Sara,_Torah_Ohr|תורה שבכתב, חיי שרה]] | ||
* {{אוצר החכמה|עזרא חילו|קונטרס סדרי עזרא|603473|page=31|קעפל=בענין זמן עקידת יצחק ולידת רבקה אמנו ושנותיה בשעת נשואיה|שנת הוצאה=תשע"ז|עמ=כח|סופיקס=יא}} | |||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||