42
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
ק (החלפת טקסט – "״" ב־""") |
אין תקציר עריכה |
||
| (15 מיטלסטע ווערסיעס פון 5 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = Jewish religious male circumcision ceremony performed by a mohel on the eighth day of a male infant's life|העב=מצוות עשה יסודית ביהדות למול את עורלת כל הזכרים ביום השמיני ללידתם|דייטש=jüdische Beschneidung von Jungen|}} | |||
{{אידישקייט}} | {{אידישקייט}} | ||
'''ברית''', אדער '''ברית מילה''', איז איינע פון די חשוב'סטע [[מצוה|מצות]] אין דער [[תורה]]. | '''ברית''', אדער '''ברית מילה''', איז איינע פון די חשוב'סטע [[מצוה|מצות]] אין דער [[תורה]]. | ||
| שורה 4: | שורה 5: | ||
עס ווערט געטאן אויף דעם אבר פון א קינד א [[זכר]], נארמאל דעם אכטן טאג פון זיין געבורט. מען שנייט דאס הייטל, וואס דעקט איבער די עטרה. | עס ווערט געטאן אויף דעם אבר פון א קינד א [[זכר]], נארמאל דעם אכטן טאג פון זיין געבורט. מען שנייט דאס הייטל, וואס דעקט איבער די עטרה. | ||
== די מצוה == | ==די מצוה== | ||
*די [[מצוה]] ווערט ערשט דערמאנט אין דער [[תורה]] אין [[פרשת לך לך]] ווי [[השי"ת]] זאגט פאר [[אברהם אבינו]] ע"ה אז ער זאל זיך און אלע [[זכר]]ים פון זיין [[הויזגעזינד]] [[מל]] זיין. אברהם אבינו איז דעמאלט אלט געווען 99 יאר, זיין נאמען איז דעמאלט געטוישט געווארן צו אברהם פון אברם. צוזאמען מיט אים האט זיך אויך גע'מל'עט זיין [[ | *די [[מצוה]] ווערט ערשט דערמאנט אין דער [[תורה]] אין [[פרשת לך לך]] ווי [[השי"ת]] זאגט פאר [[אברהם אבינו]] ע"ה אז ער זאל זיך און אלע [[זכר]]ים פון זיין [[הויזגעזינד]] [[מל]] זיין. אברהם אבינו איז דעמאלט אלט געווען 99 יאר, זיין נאמען איז דעמאלט געטוישט געווארן צו אברהם פון אברם. צוזאמען מיט אים האט זיך אויך גע'מל'עט זיין [[זון]] [[ישמעאל]] און זיין קנעכט [[אליעזר עבד אברהם|אליעזר]], ווי אויך אלע אנדערע זכר פון זיין הויזגעזינד. | ||
*[[אברהם אבינו]] ע"ה האט נישט געהאט ווער זאל אים [[מל]] זיין ווערט געברענגט אין [[מדרש]] אז [[השי"ת]] האט אים [[מל]] געווען. | *[[אברהם אבינו]] ע"ה האט נישט געהאט ווער זאל אים [[מל]] זיין ווערט געברענגט אין [[מדרש]] אז [[השי"ת]] האט אים [[מל]] געווען. | ||
*א [[יאר]] שפעטער ווען עס איז [[געבוירן]] געווארן צו אים זיין [[ | *א [[יאר]] שפעטער ווען עס איז [[געבוירן]] געווארן צו אים זיין [[זון]] [[יצחק אבינו|יצחק]] האט ער אים [[מל|גע'מל'עט]] צו [[אכט]] [[טאג|טעג]], אזוי ווי [[השי"ת]] האט אים געהייסן. | ||
*עס ווערט נאכאמאל דערמאנט שפעטער אין די תורה עטליכע מאל, בעיקר אין פרשת [[תזריע]], ווי עס שטייט אז מען זאל [[מל]] זיין א יעדעס [[זכר]] צו [[אכט]] טאג נאכן [[געבוירן]] ווערן. | *עס ווערט נאכאמאל דערמאנט שפעטער אין די תורה עטליכע מאל, בעיקר אין פרשת [[תזריע]], ווי עס שטייט אז מען זאל [[מל]] זיין א יעדעס [[זכר]] צו [[אכט]] טאג נאכן [[געבוירן]] ווערן. | ||
*עס איז אינטערעסאנט אנצומערקן אז די [[גמרא]] אין [[מסכת]] [[נדה]] זאגט אז פארדעם איז עס צו אכט טאג און נישט פריער, ווייל א [[פרוי]] איז [[טמא]] [[טומאת לידה]] פאר א [[זכר]] ביז [[זיבן]] טעג נאך דער [[לידה]], און עס איז נישט שיין אז אלע זאלן זיין [[שמחה|בשמחה]] ביי די סעודה און די [[עלטערן]] זאלן זיין [[טרויער]]דיג ווייל זיי קענען נאך נישט האבן קיין שייכות איינער מיטן צווייטן. | *עס איז אינטערעסאנט אנצומערקן אז די [[גמרא]] אין [[מסכת]] [[נדה]] זאגט אז פארדעם איז עס צו אכט טאג און נישט פריער, ווייל א [[פרוי]] איז [[טמא]] [[טומאת לידה]] פאר א [[זכר]] ביז [[זיבן]] טעג נאך דער [[לידה]], און עס איז נישט שיין אז אלע זאלן זיין [[שמחה|בשמחה]] ביי די סעודה און די [[עלטערן]] זאלן זיין [[טרויער]]דיג ווייל זיי קענען נאך נישט האבן קיין שייכות איינער מיטן צווייטן. | ||
== וואס שניידט מען אראפ == | ==וואס שניידט מען אראפ== | ||
מען שניידט אראפ א הייטל וואס דעקט איבער די גאנצע עטרה. | מען שניידט אראפ א הייטל וואס דעקט איבער די גאנצע עטרה. | ||
==די מצוה פון ברית מילה == | ==די מצוה פון ברית מילה== | ||
*די מצוה איז איינגעטיילט אין דריי: | *די מצוה איז איינגעטיילט אין דריי: | ||
=== חיתוך === | ===חיתוך=== | ||
דאס איז שניידן די הויט. | דאס איז שניידן די הויט. | ||
=== פריעה === | ===פריעה=== | ||
דאס איז דאס אויפרייסן דאס אונטערשטע הייטל אויף דעם אבר. | דאס איז דאס אויפרייסן דאס אונטערשטע הייטל אויף דעם אבר. | ||
=== מציצה === | ===מציצה=== | ||
דאס איז [[נאגן|אויסנאגן]] דאס [[בלוט]] פון די שניט, די גמרא זאגט אז דאס איז פאר געזונטהייט סיבות. עס איז מקובל, און אזוי ווערט געברענגט אין [[הלכה]] דאס צו טאן מיטן מויל, און דאס ווערט אנגערופן [[מציצה בפה]]. | דאס איז [[נאגן|אויסנאגן]] דאס [[בלוט]] פון די שניט, די גמרא זאגט אז דאס איז פאר געזונטהייט סיבות. עס איז מקובל, און אזוי ווערט געברענגט אין [[הלכה]] דאס צו טאן מיטן מויל, און דאס ווערט אנגערופן [[מציצה בפה]]. | ||
== מנהגים == | ==מנהגים== | ||
=== כסא של אליהו === | ===כסא של אליהו=== | ||
{{הויפט ארטיקל|כסא אליהו}} | {{הויפט ארטיקל|כסא אליהו}} | ||
וויבאלד [[אליהו הנביא]] קומט צו יעדן ברית, גרייט מען אהן אַ שיין בענקל און מען רופט דאס כסא של אליהו, מען לייגט דאס קינד אויפ'ן כסא של אליהו פאר'ן ברית. א טייל האבן דעם מנהג אז דער [[סנדק]] מיט'ן [[קינד]] אויף זיין שויס זיצן אויף דעם. | וויבאלד [[אליהו הנביא]] קומט צו יעדן ברית, גרייט מען אהן אַ שיין בענקל און מען רופט דאס כסא של אליהו, מען לייגט דאס קינד אויפ'ן כסא של אליהו פאר'ן ברית. א טייל האבן דעם מנהג אז דער [[סנדק]] מיט'ן [[קינד]] אויף זיין שויס זיצן אויף דעם. | ||
=== סנדק === | ===סנדק=== | ||
{{הויפט ארטיקל|סנדק}} | {{הויפט ארטיקל|סנדק}} | ||
מען איז מכבד א חשוב'ן [[איד]] מיט [[סנדק|סנדקאות]]. | ביי יוצאי אשכנז איז מען איז מכבד א חשוב'ן [[איד]] מיט [[סנדק|סנדקאות]]. | ||
=== קריאת השם === | ביי די ספרדים טראגט דאס נישט קיין חשובע באדייט | ||
===קריאת השם=== | |||
מען גיבט א [[נאמען]] דאס נייע [[געבוירן]] [[קינד]]. | מען גיבט א [[נאמען]] דאס נייע [[געבוירן]] [[קינד]]. | ||
== סעודת הברית == | ==סעודת הברית== | ||
מען פירט זיך ביי אלע אידן אז מען מאכט א [[סעודה]] נאכן ברית, דאס איז אַ [[סעודת מצוה]] און א [[בכור]] מעג [[אויספאסטן]] [[ערב פסח]] פאַר אזא [[סעודה]]. עס ווערט געברענגט דווקא צו עסן [[פלייש]] אדער [[עופות]] ביי דער [[סעודה]] וויבאלד עס איז א חשוב מאכל. | מען פירט זיך ביי אלע אידן אז מען מאכט א [[סעודה]] נאכן ברית, דאס איז אַ [[סעודת מצוה]] און א [[בכור]] מעג [[אויספאסטן]] [[ערב פסח]] פאַר אזא [[סעודה]]. עס ווערט געברענגט דווקא צו עסן [[פלייש]] אדער [[עופות]] ביי דער [[סעודה]] וויבאלד עס איז א חשוב מאכל. | ||
ס'איז א מנהג צו זינגען דעם פיוט [[יום ליבשה]] ביי דער סעודה. אויך ווען מען בענטשט נאך דער סעודה זאגט מען דעם פיוט "נודה לשמך", און ביים סוף פון בענטשן לייגט מען צו זעקס "הרחמן"'ס וואס האבן א שייכות מיטן ברית. | |||
==פארוואס האט גאט געהייסן זיך מל זיין== | ==פארוואס האט גאט געהייסן זיך מל זיין== | ||
| שורה 50: | שורה 53: | ||
דא ביי ברית מילה, זאגט די [[תורה]] ארויס, אז דאס מל זיין דעם אבר הזכר, איז אן [[אות]], א צייכן, צווישן אידן מיט גאט פון דער וועלט, אז דאס אידישע פאלק באלאנגט צו אים. און דאס איז אונזער [[סימבאל]]. | דא ביי ברית מילה, זאגט די [[תורה]] ארויס, אז דאס מל זיין דעם אבר הזכר, איז אן [[אות]], א צייכן, צווישן אידן מיט גאט פון דער וועלט, אז דאס אידישע פאלק באלאנגט צו אים. און דאס איז אונזער [[סימבאל]]. | ||
דער גרעסטער פון די [[חוקרים]] און [[ | דער גרעסטער פון די [[חוקרים]] און [[פילאזאפיע|פילאזאפן]] ביי אידן, דער הייליגער [[רמב"ם]], זאגט אז דאס מל זיין איז אפצושוואכן און נידערן דעם כח התאוה, אז די תאוה ביים אידישן פאלק זאל נישט זיין אויף אזא מאסיוון פארנעם, ווי ביי דעם גוי. [http://www.daat.ac.il/daat/mahshevt/more/c17-2.htm] | ||
דער רמב"ם, אויסער דעם וואס ער איז געווען א [[דינאמישער]] פארשער, א פיליזאף פון העכסטן קאליבער, איז ער אויך געווען דער גרעסטער [[דאקטאר]] און מעדיצינישער עקספערט אויף דער וועלט אין זיינערצייט. און ווי מיר זעען האט ער אויך פארשטאנען מיט זיין חכמה אז דאס אראפנעמען די [[ערלה]] (אויבערשטע הייטל), פאראורזאכט דאס רעדוצירן דעם כח התאוה. | דער רמב"ם, אויסער דעם וואס ער איז געווען א [[דינאמישער]] פארשער, א פיליזאף פון העכסטן קאליבער, איז ער אויך געווען דער גרעסטער [[דאקטאר]] און מעדיצינישער עקספערט אויף דער וועלט אין זיינערצייט. און ווי מיר זעען האט ער אויך פארשטאנען מיט זיין חכמה אז דאס אראפנעמען די [[ערלה]] (אויבערשטע הייטל), פאראורזאכט דאס רעדוצירן דעם כח התאוה. | ||
[[בילד:Chazon ish in tel aviv.jpg|שמאל|ממוזער|250px| | [[בילד:Chazon ish in tel aviv.jpg|שמאל|ממוזער|250px|[[רבי אברהם ישעיהו קארעליץ]] דער "[[חזון-איש]]" סנדק אין ברית מילה תל אביב]] | ||
[[בילד:יהושע כ'ץ.jpg|250px|קליין|טעקסט=| '''הרב יהושע הכהן כ"ץ''' [[אשכנזישער רב]] פון מעלה אדומים סנדק אין ברית מילה]] | [[בילד:יהושע כ'ץ.jpg|250px|קליין|טעקסט=| '''הרב יהושע הכהן כ"ץ''' [[אשכנזישער רב]] פון מעלה אדומים סנדק אין ברית מילה]] | ||
[[בילד:הרב ראובן יוסף גרשנוביץ סנדק.jpg|קליין| הרב '''ראובן יוסף גרשונוביץ''' סנדק אין ברית מילה]] | [[בילד:הרב ראובן יוסף גרשנוביץ סנדק.jpg|קליין| הרב '''ראובן יוסף גרשונוביץ''' סנדק אין ברית מילה]] | ||
== זעט אויך== | ==זעט אויך== | ||
* [[וואכנאכט]] | *[[וואכנאכט]] | ||
[[קאַטעגאָריע:ברית מילה]] | [[קאַטעגאָריע:ברית מילה]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||
[[he:ברית מילה]] | |||
[[קאַטעגאָריע:פרשת לך לך]] | |||
[[קאַטעגאָריע:אידישקייט]] | |||
[[קאַטעגאָריע:אברהם אבינו]] | |||
[[קאַטעגאָריע:בונדן אין תנ"ך]] | |||