אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פרשת שמות"
| שורה 46: | שורה 46: | ||
משה באגעגנט אהרן אין מצרים און ביידע קומען פאר פרעה און פאדערן אין אויבערשטנ'ס נאמען: "שלח את עמי" – שיק ארויס מיין פאלק. פרעה זאגט אפ און פארשווערט די ארבעטס מאסנאמען פאר אידישע קינדער. זיי באקלאגן זיך פאר משה אז זיין קומען האט נאר פארעגערט דעם צושטאנד, און ער רעדט זיך אפ פארן אויבערשטן. אינעם פסוק וואס פארענדיגט די סירה, ענטפערט דער אויבערשטער פאר משה: {{ציטוט|תוכן=וַיֹּאמֶר ה' אֶל מֹשֶׁה עַתָּה תִרְאֶה אֲשֶׁר אֶעֱשֶׂה לְפַרְעֹה כִּי בְיָד חֲזָקָה יְשַׁלְּחֵם וּבְיָד חֲזָקָה יְגָרְשֵׁם מֵאַרְצוֹ. – און גאט האט געזאגט צו משה'ן, אַצינד זע װאס איך װעל טאן צו פרעה, װאָרום מיט א שטארקער האַנט װעט ער מלחמה האלטן, און מיט א שטארקער האנט װעט ער זײ ארױסטרייבן פון זיין לאנד.}} | משה באגעגנט אהרן אין מצרים און ביידע קומען פאר פרעה און פאדערן אין אויבערשטנ'ס נאמען: "שלח את עמי" – שיק ארויס מיין פאלק. פרעה זאגט אפ און פארשווערט די ארבעטס מאסנאמען פאר אידישע קינדער. זיי באקלאגן זיך פאר משה אז זיין קומען האט נאר פארעגערט דעם צושטאנד, און ער רעדט זיך אפ פארן אויבערשטן. אינעם פסוק וואס פארענדיגט די סירה, ענטפערט דער אויבערשטער פאר משה: {{ציטוט|תוכן=וַיֹּאמֶר ה' אֶל מֹשֶׁה עַתָּה תִרְאֶה אֲשֶׁר אֶעֱשֶׂה לְפַרְעֹה כִּי בְיָד חֲזָקָה יְשַׁלְּחֵם וּבְיָד חֲזָקָה יְגָרְשֵׁם מֵאַרְצוֹ. – און גאט האט געזאגט צו משה'ן, אַצינד זע װאס איך װעל טאן צו פרעה, װאָרום מיט א שטארקער האַנט װעט ער מלחמה האלטן, און מיט א שטארקער האנט װעט ער זײ ארױסטרייבן פון זיין לאנד.}} | ||
== | == ליינען דאטומען == | ||
דער שבת וואס אין איר ליינט מען פרשת שמות קען אויספאלן און זעקס אנדערע דאטומען: | דער שבת וואס אין איר ליינט מען פרשת שמות קען אויספאלן און זעקס אנדערע דאטומען: | ||
*[[השא יאר]] און [[השג יאר]] - [[י"ח טבת]] | *[[השא יאר]] און [[השג יאר]] - [[י"ח טבת]] | ||
רעוויזיע פון 00:17, 13 יאנואר 2023
פָּרָשַׁת שְׁמוֹת איז דער ערשטער סידרה אין ספר שמות. אין דער פרשה ווערט געשילדערט די אנהייב פון שעבוד עם ישראל אין מצרים און אויף די ערשטע לעבנס יארן פון משה רבינו און דער באשעפער'ס אים אויסוועלן אלס מנהיג ישראל. אין דער פרשה ווערן פארגעשטעלט עטליכע פערזענליכקייטן וואס ערשיינען במשך די קומענדיגע פרשיות און ספרים, צווישן זיי מרים און אהרן געשוויסטער פון משה, און אזוי אויך פרעה מלך מצרים וואס פארקנעכטעט דאס אידישע פאלק.
פרשת שמות הייבט זיך אן אנהייב ספר, א, א, און ענדיגט זיך ו, א. דער פרשה ליינט מען צווישן די טעג י"ח טבת-כ"ה טבת.
אינהאלט פונעם פרשה
גזירות פון פרעה
דער אנהייב פרשה פארבינדט צום ענדע פון ספר בראשית און איז מסכם די נעמען פון די בני ישראל וואס זענען אראפ קיין מצרים. עם ישראל, וואס ווערט צום ערשט אזוי גערופן דורך פרעה, ווערט אידענטיפיצירט אין די אויגן פון די מצריים ווי א פאטענציאלע סכנה און דעריבער זענען די מצריים מחליט אים צו פייניגן מיט פארשידענע וועגן - פיזישע פארשקלאפונג און דאס בויען "ערי מסכנות" - פיתום ורעמסס, און שפעטער א באפעל צו הרג'ענען אלע זכרים וואס ווערן געבוירן. די הייבאמס שפרה און פועה וואס ווערן געשטעלט צו אויספירן די ארבעט פאלגן נישט אויס דעם באפעל, און ראטעווען די קינדער, דערויף באצאלט זיי דער אויבערשטער "ויעש להן בתים".
פרעה פארברייטערט דאס באפעל און פאדערט פון אלע מצריים: "כל הבן היילוד היאורה תשליכוהו". אויפן הינטערגרונט פון דעם באפעל, דערצייל דער פרשה אויף א פאר פון שבט לוי - עמרם און יוכבד - וואס האבן חתונה און ברענגען אויף דער וועלט א בן זכר. די מאמע פון קינד וואס האט מורא אים צו לאזן אינדערהיים, בויט אים א תיבת גומא און לייגט אים אריין אינעם קעסטל אין יאור.
געבורט פון משה און זיין אנטלויף צו מדין
בתיה בת פרעה טרעפט דאס קעסטל מיטן קינד אין טייך, זחי רופט אים "משה", נעמט אים צו איר הויז און ציט אים אויף אין פרעה'ס פאלאץ. ווען משה ווערט גרויס גייט ער ארויס זיך טרעפן מיט זיינע פאלקסלייט וואס זענען אונטערטעניגט אונטער פרעה. אנהייב זעט ער א מצרי'שער מאן שלאגט אן איש עברי, משה הרג'ט דעם מצרי נאך וואס ער מאכט זיכער אז קיינער זעט אים. א טאג דערויף גייט משה ווידער ארויס זען אין די ליידן פון זיינע ברידער, ער זעט צוויי אנשים עברים - דתן און אבירם - ער פרעגט דעם 'רשע' וואס הייבט זיין האנט צו שלאגן זיין חבר, פארוואס ער טוט דאס. בתגובה לכך מתריס אותו אדם 'האם אף אותו מתכוון משה להרוג כפי שהרג אמש את האיש המצרי'. משה מבין שדבר הריגת המצרי התגלה, ולאחר שפרעה שמע על כך ומנסה להרוג את משה, נאלץ משה לברוח לארץ מדין. על הבאר במדין משה מסייע לבנותיו של יתרו לשאוב מבאר המים, לאחר שהרועים שהיו במקום גירשו אותם. בעקבות כך מתענין יתרו אביהם מדוע מיהרו לבוא, לאחר שיתרו שומע את מעשה משה, הוא שולח לקרוא לו לגור בביתו, משה נענה לכך ואף נושא את ציפורה אחת מבנותיו של משה. למשה נולדים שני בנים, גרשם ואליעזר.
ברענעדיגע סנה און צוריקקער קיין מצרים
איין מאל ווען משה פאשעט יתרו'ס שאף קומט ער אן צום בארג סיני און זעט דארט א סנה ברענט אין פייער. ה' רעדט צו משה פון אין די סנה, מעלדט אים אז ער וויל אויסלייזן די אידישע פאלק און זיי ברענגען קיין ארץ ישראל (ארץ כנען), און לייגט ארויף אויף משה'ן דאס פירן דעם פאלק. משה פירט א לענגערע דיסקוסיע מיט'ן אויבערשטן און ברענגט ארויף אסאך פראבלעמען וואס וואלטן אים געשטערט אין דעם שליחות.
צווישן אנדערע, פרובירט משה אפצוזאגן דעם שליחות מיטן אויסרייד אז ער איז אן "ערל שפתיים", אבער ה' שטעלט צו זיין זייט זיין ברודער אהרן ווי א "נביא" (לויט רש"י: דאלמעטשער). אזוי אויך, ה' באוואפנט משה מיט צייכענעס און מופתים וואס זאלן אים העלפן צו איבערצייגן דאס פאלק און פרעה אין זיינע ווערטער, און אויך איז ער אים מגלה זיינע ספעציעלע נעמען.
משה נעמט זיינע פרוי און זין אויפ'ן וועג צוריק קיין מצרים. אויפ'ן וועג פאסירט אן אומערקלערבארע געשעעניש: "ויפגשהו ה' ויבקש המיתו". צפורה מל'עט איר זון, און דורך דעם גייט אוועק די סכנה, און צפורה רופט אויס: "חתן דמים למולות".
משה און אהרן פארמעסטן זיך מיט פרעה
משה באגעגנט אהרן אין מצרים און ביידע קומען פאר פרעה און פאדערן אין אויבערשטנ'ס נאמען: "שלח את עמי" – שיק ארויס מיין פאלק. פרעה זאגט אפ און פארשווערט די ארבעטס מאסנאמען פאר אידישע קינדער. זיי באקלאגן זיך פאר משה אז זיין קומען האט נאר פארעגערט דעם צושטאנד, און ער רעדט זיך אפ פארן אויבערשטן. אינעם פסוק וואס פארענדיגט די סירה, ענטפערט דער אויבערשטער פאר משה:
וַיֹּאמֶר ה' אֶל מֹשֶׁה עַתָּה תִרְאֶה אֲשֶׁר אֶעֱשֶׂה לְפַרְעֹה כִּי בְיָד חֲזָקָה יְשַׁלְּחֵם וּבְיָד חֲזָקָה יְגָרְשֵׁם מֵאַרְצוֹ. – און גאט האט געזאגט צו משה'ן, אַצינד זע װאס איך װעל טאן צו פרעה, װאָרום מיט א שטארקער האַנט װעט ער מלחמה האלטן, און מיט א שטארקער האנט װעט ער זײ ארױסטרייבן פון זיין לאנד.
ליינען דאטומען
דער שבת וואס אין איר ליינט מען פרשת שמות קען אויספאלן און זעקס אנדערע דאטומען:
- השא יאר און השג יאר - י"ח טבת
- הכז יאר - י"ט טבת
- החא יאר - כ' טבת
- גכה יאר און בשה יאר, גכז יאר און בשז יאר - כ"א טבת
- בחג יאר און זשג יאר, בחה יאר און זשה יאר - כ"ג טבת
- זחא יאר און זחג יאר - כ"ה טבת
הפטרה
בהפטרת פרשת שמות מתקיים מצב יוצא דופן שבו כל אחת ממסורות הקריאה המרכזיות של העדות השונות קוראת בספר אחר מספרי הנביאים:
- התימנים, העיראקים, הטוניסאים והלובים, מפטירים ביחזקאל טז, א–יד, בנבואה בה מתאר יחזקאל את הורתו ולידתו של עם ישראל וכיצד ה' גידלם וטיפחם – כמשל לשעבוד מצרים ויציאת מצרים.
- האשכנזים והמרוקאים קוראים את הנבואה "הבאים ישרש יעקב", המזכירה את ניסי יציאת מצרים, בספר ישעיהו, מכז, ו עד כח, יג, ומוסיפים את הכב–כג בכט. וכן בנוסח רומניא קראו אותה הפטרה, אלא שלא הוסיפו את הפסוקים מפרק כט.
- הספרדים מפטירים בספר ירמיהו, מתחילתו ועד ב, ג, בו מתוארת הקדשתו של ירמיהו כנביא - באופן שמזכיר את הקדשתו של משה בפרשתנו. כך נוהגים גם האיטלקים, אלא שמסיימים א, יט.
פיצול חריג זה הוא תוצאה של מהלך דברים ייחודי. ההפטרה המקורית הבבלית של פרשת שמות, המופיעה בספרות הגאונים ותקופתם ובמשנה תורה לרמב"ם, היא ההפטרה מיחזקאל, שכיום נוהגים בה התימנים וחלק קטן מקהילות הספרדים. הפטרה זו היא חלק מנבואת פורענות של יחזקאל הפותחת במילים "הודע את ירושלים את תועבותיה". פרק זה נאסר לשימוש כהפטרה בידי רבי אליעזר.[1] אף על פי שההלכה נפסקה שלא כדעת רבי אליעזר, בקהילות רבות העדיפו שלא לקרוא פרק זה, ובקשו להחליף אותו בפרק אחר.[2] בחיפוש אחר הפטרה מתאימה אחרת, קהילות אחדות בחרו בתחילת ספר ירמיהו, שעוסק בהקדשת הנביא. קהילות אחרות, החליטו לאמץ את ההפטרה שנהגה בסדר הקריאה הארץ-ישראלי לתחילת ספר שמות (ונהגה גם בנוסח רומניא), בספר ישעיהו. הפטרה זו, כשאר ההפטרות במנהג ארץ ישראל, נקבעה בשל פתיחתה הדומה לפתיחת הקריאה בתורה – "בני יעקב הבאים מצרימה" ו"הבאים ישרש יעקב".[3]
קישורים חיצוניים
| וויקימעדיע פונדאציע פּראיעקטן |
|---|
 טעקסט אויף וויקיביבליאטעק: פרשת שמות |
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:פרשה לינקס
פאראמעטער [ בר-אילן, ממרא, ישיבה, תורת אמת פרשה, נחמה, תורת אמת ספר, פרשה ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע
פארלאנגטע פאראמעטער [ בינינו ] פעלן טעקסט:
פרשת שמות, אויף שיתופתא
פרשת שמות, אויפן "וויקיטעקסט" זייטל - פרשת שמות - טעקסט מיט תרגום אונקלוס, אויפ'ן "מכון ממרא" זייטל
- פרשת שמות, אויפ'ן "מקראות גדולות הכתר" זייטל
טייטש
- מאיר הלוי לעטעריס, "פרשת שמות", חמשה חומשי תורה אין אידיש, ניו יארק, תרע"ד
פארברייטערונג:
- שיעורים אויף פרשת שמות אויף קול הלשון
- פרשת שמות, אויפ'ן מחלקי המים זייטל
- פרשת שמות, אויפ'ן "בית חב"ד" זייטל
- זעט שיעורים אויף פרשת שמות, אויפן "בינינו" זייטל
- פרשת שמות, אויפן "פרשת השבוע" זייטל
- דער ארטיקל "פרשת שמות", אויפ'ן "ויקישיבה" זייטל
- נושאים אויף פרשת שמות אויפ'ן "על התורה" זייטל
הערות שוליים
| פרשיות | ||
|---|---|---|
| ספר בראשית | בראשית • נח • לך לך • וירא • חיי שרה • תולדות • ויצא • וישלח • וישב • מקץ • ויגש • ויחי |  |
| ספר שמות | שמות • וארא • בא • בשלח • יתרו • משפטים • תרומה • תצוה • כי תשא • ויקהל • פקודי | |
| ספר ויקרא | ויקרא • צו • שמיני • תזריע • מצורע • אחרי • קדושים • אמור • בהר • בחוקותי | |
| ספר במדבר | במדבר • נשא • בהעלותך • שלח • קרח • חקת • בלק • פינחס • מטות • מסעי | |
| ספר דברים | דברים • ואתחנן • עקב • ראה • שופטים • כי תצא • כי תבוא • נצבים • וילך • האזינו • וזאת הברכה | |