פרשת בחוקותי

בחוקותי
פסוקים	ויקרא כו, ג - כז, לד
צאל פסוקים	78 (46'סטע)
צאל ווערטער	1013 (47'סטע)
צאל אותיות	3992 (47'סטע)
אינהאלט	ברכות און קללות; דינים פון הקדש, קדשים און מתנות כהונה
מצוות אין דער פרשה לויטן ספר החינוך
עשה (7)  לא תעשה (5) ערכי אדם, קדשים-בהמה און די תמורה זאלן זיין קדשים, ערכי בהמה, ערכי בתים, ערכי שדות, הייליגן חרם צום כהן אדער הקדש, מעשר בהמה נישט מאכן תמורה, טוישן א בהמה צו א צווייטע קרבן, פארקויפן א פעלד פון חרם, אויסלייזן א פעלד פון חרם, פארקויפן מעשר בהמה
הפטורה
ספרדים און אשכנזים	ירמיהו טז, יט - יז, יד
רוב תימנים	יחזקאל לד, א–כז
איטאליענער און טייל תימנים	יחזקאל לד, א–טו

פרשת בְּחֻקֹּתַי איז די צענטע און לעצטע סדרה פון ספר ויקרא, און די 33'סטע פון דער תורה בכלל. די פרשה גייט פון קאַפּיטל כ"ו, פסוק ג', ביז סוף ספר - קאַפּיטל כ"ז, פסוק ל"ד, לויטן אנגענומענעם צעטיילונג פון קאפיטלען, פארמאגנדיג אינאיינעם 57 פסוקים און פינף פרשיות - דריי פתוחות און צוויי סתומות.

רוב פון דער פרשה פארנעמט ברכות און קללות געוואָנדן אין היטן די תורה; דאן ווערן אויסגערעכנט עטליכע דינים פון ערכין - אריינגערעכנט ערכי אדם, בהמה, בתים און שדות, הקדש, קדשים; דינים פון תמורה, חרם'דיגע פארמעגן וואס מען געבט פאר די כהנים, און מעשר בהמה.

פרשת בחוקותי ווערט געליינט צווישן די דאטומען י"ט און כ"ז אייר. אין יארן וואס זענען נישט מעובר (אויסער הכז יארן אין ארץ ישראל) ווערט בהר געליינט אינאיינעם מיט פרשת בהר. ווען אינאיינעם באטרעפט די קריאה פון בהר און בחוקותי 135 פסוקים.

דער שבת ווערט גערופן "שבת חזק" צוליב דעם מנהג פון אויסרופן "חזק חזק ונתחזק!" אדער "חזק חזק חזק" ווען מען ענדיגט ליינען דעם ספר.

פרשה אינהאלט

מתנות כהונה

ברכות און קללות

די פרשה הייבט אן ווי גאָט זאגט צו אַז אויב די אידן וועלן נאָכגיין זיינע געזעצן, וועט ער זיי בענטשן מיט רעגנס אין זייער צייט, שפע'דיגע שניטן, פרידן, זיג איבער פיינט, פרוכטבארקייט, און גאָט'ס אנוועזנהייט.

דאַן קומט א פרשה פון קללות ("תוכחה"). אויב די אידן טוען נישט אָפּהיטן גאָט'ס מצוות, וועט גאָט ברענגען אויף די אידן צרות, קדחת, היץ, גע'גנב'עטע אדער ארעמע שניט, זיי וועלן ווערן באזיגט דורך פיינט, אנגעפאלן דורך ווילדע חיות, מגיפה, הונגער, וויסטעניש, און שרעק. די וואָס בלייבן וועלן ווערן אַוועקגענומען צום לאַנד פון זייערע פיינט, וואו עס וועט זיי לייד טון איבער זייערע זינד, זיי וועלן מודה זיין אויף זיי און ווערן פאַרצייט. די תורה ענדיגט די קללות מיט עטליכע פסוקים פון טרייסט: "אָבער אַפילו דאַן, ווען זיי וועלן זיין אין דעם לאַנד פון זייערע פיינט, וועל איך זיי נישט פאַראַכטן, און וועל זיי נישט פאַראומווערדיגן… און איך וועל זיך דערמאנען פאַר זייערטוועגן דעם בונד" מיט אברהם, יצחק און יעקב און מיט "די ערשטע, וואָס איך האָב זיי אַרויסגעצויגן פון לאַנד מצרים".

דינים פון ערכין, תמורה, און מעשר

דאן ווערן אויסגערעכנט דינים פון ערכין. גאָט האָט געזאָגט צו משה'ן צו אָנזאָגן די אידן אַז ווען איינער מאַכט א נדר צו ברענגען פאַר גאָט די ווערד פון אַ מענטש, וועט די פאלגנדע וואָג אָנגיין:

• פון 20 ביז 60 יאָר אַלט: פאַר אַ מאַן, 50 שקל זילבער; פאַר אַ פרוי, 30 שקל;
• פון 5 ביז 20 יאר: פאר א אינגל, 20 שקל; פאַר אַ מיידל, 10 שקל;
• פון 1 חודש ביז 5 יאר: פאר א אינגל, 5 שקל; פאַר אַ מיידל, 3 שקל;
• 60 יאָר אָדער העכער: פאַר אַ מאַן, 15 שקל; פאַר אַ פרוי, 10 שקל.

אויב א נודר קען זיך נישט ערלויבן די באצאלונג, דארף דער נודר זיך שטעלן פאר'ן כהן, און דער כהן וועט אָפּשאַצן דעם נודר לויט וואָס דער נודר קען זיך ערלויבן. אויב דער נדר איז וועגן אַ בהמה וואָס מען קען ברענגען אַלס קרבן, איז די בהמה הייליג, און מען קען איר נישט פאַרבייטן ("תמורה") מיט אַן אַנדער בהמה, און אויב מען וועט פאַרבייטן איין בהמה פאַר אַן אַנדערן, וועט דער נדר און איר בייט ביידע זיין הייליג. אויב דער נדר איז וועגן אַ טמא'נע בהמה וואָס קען נישט ווערן געברענגט אַלס א קרבן, זאָל דער נודר געבן די בהמה צום כהן, דער כהן זאָל עס אָפּשאַצן, און אויב דער נודר וויל עס אויסלייזן, זאָל דער נודר צוגעבן א פינפטל צו זיין שאַצונג. אויב מען איז מקדיש אַ הויז צו גאָט, זאָל דער כהן עס אָפּשאַצן, און אויב דער נדבן וויל עס אויסלייזן, דאַרף דער נדבן צוגעבן א פינפטל צו די שאַצונג.

אויב איינער איז מקדיש צו גאָט א פעלד פון זיינע עלטערן, זאָל דער כֹּהן עס אָפּשאַצן לויט זיין פאטענציעלע וואוקס. דער כהן זאל רעכענען די פּרייז לויט די יאָרן וואָס זענען געבליבן ביז דעם קומענדיגן יובל יאָר, און רעדוצירן די שאַצונג לויט דעם. אויב דער נודר וויל אויסלייזן די פעלד, דארף דער נודר צוגעבן א פינפטל צו דער שאצונג, אבער אויב דער נודר וועט נישט אויסלייזן די פעלד און די פעלד ווערט פארקויפט, וועט עס מער נישט קענען אויסגעלייזט ווערן, און ביי יובל זאָל דאָס פעלד ווערן דעם כהנ'ס אייגנטום.

אויב איינער איז מקדיש א פעלד וואס ער האט געקויפט (נישט א ירושה פעלד) דארף דער כהן אויסרעכענען די שאצונג ביז'ן יובל יאר, דער נודר דאַרף באצאלן די שאצונג פון יענעם טאג, און אין יובל זאל די ערד זיך אומקערן צום מענטש וועמענ'ס אַרבטייל דאס פעלד איז געווען. קיין בכור פון אַ ריינע בהמה קען נישט ווערן הקדש, ווייל עס געהערט שוין צו גאָט. אָבער א בכור פון אַן אומריינער בהמה זאָל אויסגעלייזט ווערן לויט איר שאַצונג און צוגאב צו אַ פינפטל, און אויב וועט עס נישט אויסגעלייזט ווערן, זאָל עס פאַרקויפט ווערן לויט איר שאַצונג. קיין זאך וואָס עמיצער וועט מאַכן חרם צו גאָט קען נישט פאַרקויפט אָדער אויסגעלייזט ווערן.

א מענטש וואס ערווארט טויט־שטראף, קען נישט ווערן געשאצט צו געבן זיין ווערד פאר הקדש. מעשר געהערט צו גאט, און ער זאָל צוגעבן דערצו א פינפטל ביים אויסלייזן. יעדער צענטער קאָפּ פון בהמות זאָל זיין הייליג צו גאָט, און דער בעל הבית זאָל נישט קלויבן צווישן גוט אָדער שלעכט ביים ציילן די מעשר.

מנהגים ביים ליינען

ווען מען ליינט די פרשה אום שבת, פירט מען זיך אז איין מענטש קומט ארויף צו ליינען די אלע קללות, ווייל אויב מען וועט זיך אפשטעלן אינמיטן פון זייער ליינען און רופן אן אנדערן מענטש צו קומען צו דער תורה, וועט עס געבן דעם איינדרוק אז זיי האבן זיך אפגעשטעלט אינמיטן ווייל זיי ווילן נישט הערן גאָט'ס תוכחה. אין גמרא און אין מדרש לערנט רבי חייא בר גמדא דעם דין אלס אסמכתא פון פּסוק: "מוּסַר ה' בְּנִי אַל תִּמְאָס, וְאַל תָּקֹץ בְּתוֹכַחְתּוֹ" - אל תעשו קוצים קוצים (שניטן). אין גמרא ווערט דערפאר געגעבן נאך צוויי סיבות: א. דער וואס איז עולה מאכט ברכות פאר'ן און נאכ'ן ליינען, און הקב"ה וויל נישט ווערן געבענטשט ווען זיינע זין ווערן געשאָלטן מיט צרות. רבי יהושע דסכנין לערנט דאס ארויס פון פסוק עִמּוֹ אָנֹכִי בְצָרָה. ב. ליינען די תורה דארף זיך אָנהייבן און ענדיגן מיט א גוטע זאך, און אינמיטן ליינען די קללות איז דאָס נישט מעגליך. אסאך פירן זיך אז דער בעל קורא איז עולה, עס זאל נישט אויסזען ווי ער שעלט דעם מענטש וואס שטייט נעבן אים. ביי ספרדים איז דא א מנהג אז דער חכם איז עולה און פאר'ן ליינען די תוכחה זאגט ער "מוסר ה' בני אל תמאס כי את אשר יאהב" וגו'. אין טייל פלעצער ליינט מען די תוכחה אן דעם וואס מ'זאל מאכן די ברכות פאר דעם און נאך דעם.

מ'פירט זיך צו ליינען די קללות מיט א נידעריגן שטימע.

מצוות אין דער פרשה

לויט ווי אויסגערעכנט אינעם ספר החינוך זענען פארהאן צוועלף מצוות אין דער פרשה, זיבן עשין און פינף לאווין:

	עשה / לאו	מצוה	מקור	אקטועל היינט	באפוילענע
1	עשה	ערכין - אפשאצן די ווערד פאר קדשים, פון א מענטש	אִישׁ כִּי יַפְלִא נֶדֶר בְּעֶרְכְּךָ נְפָשֹׁת לַה' (כז, ב)	יא	יעדער
2	לאו	נישט אויפטוישן א קדשים-בהמה צו א צווייטע	לֹא יַחֲלִיפֶנּוּ וְלֹא יָמִיר אֹתוֹ (כז, י)	יא	יעדער
3	עשה	די קדשים-בהמה און די תמורה זאלן ביידע זיין קדשים	וְהָיָה הוּא וּתְמוּרָתוֹ יִהְיֶה קֹּדֶשׁ (כז, י)	יא	יעדער
4	עשה	ערכין פון א (טמא'נע) בהמה	וְהֶעֱמִיד אֶת הַבְּהֵמָה לִפְנֵי הַכֹּהֵן. וְהֶעֱמִיד אֶת הַבְּהֵמָה לִפְנֵי הַכֹּהֵן (כז, יא–יב)	ניין	יעדער
5	עשה	ערכין פון הייזער	וְאִישׁ כִּי יַקְדִּשׁ אֶת בֵּיתוֹ קֹדֶשׁ לַה' וגו' (כז, יד–טו)	ניין	יעדער
6	עשה	ערכין פון פעלדער	וְאִם מִשְּׂדֵה אֲחֻזָּתוֹ יַקְדִּישׁ אִישׁ לַה' וגו' (כז, טז–כה)	ניין	יעדער
7	לאו	נישט טוישן קדשים פון איין קרבן צום צווייטן	לֹא יַקְדִּישׁ אִישׁ אֹתוֹ (כז, כו)	יא	יעדער
8	עשה	געבן מוחרמ'דיגע פארמעגן פאר די כהנים	אַךְ כָּל חֵרֶם אֲשֶׁר יַחֲרִם אִישׁ וגו' (כז, כח)	ניין	יעדער
9	לאו	נישט האנדלען מיט חרם	...לֹא יִמָּכֵר (כז, כח)	יא	יעדער
10	לאו	נישט אויסלייזן חרם	...לֹא יִמָּכֵר (כז, כח)	יא	יעדער
11	עשה	אפשיידן יערליך מעשר בהמה	וְכָל מַעְשַׂר בָּקָר וָצֹאן כֹּל אֲשֶׁר יַעֲבֹר תַּחַת הַשָּׁבֶט הָעֲשִׂירִי יִהְיֶה קֹּדֶשׁ לַה' (כז, לב)	יא (מה"ת)	יעדער
12	לאו	נישט פארקויפן מעשר בהמה	...לֹא יִגָּאֵל (כז, לג)	יא	יעדער

דאטומען

לויט די תקנת עזרא הסופר ווערט פרשת בחוקותי, וואס אַנטהאַלט קללות, געליינט פאר דעם יום־טוב שבועות, כּדי צו מרמז זיין אַז "תכלה שנה וקללותיה". למעשה איז איינגעפירט נישט צו ליינען די קללות ממש נאנט צו שבועות, נאר אריינהאקן צווישן זיי מיט פרשת במדבר.

דער שבת ווען מ'ליינט די פרשה קען געפאלן אין זיבן (אין א"י, אין חו"ל זעקס) אנדערע דאטומען:

אינאיינעם מיט פרשת בהר:

• השא יאר און זחא יאר - כ"ו אייר
• זשג יאר און בחג יאר - כ"ד אייר
• בשה יאר און גכה יאר - כ"ב אייר

באזונדער:

• החא יאר - י"ט אייר
• השג יאר - י"ז אייר
• זחג יאר - כ"ד אייר
• זשה יאר און בחה יאר - כ"ב אייר
• בשז יאר און גכז יאר - אין ארץ ישראל - כ' אייר, אין חוץ לארץ - כ"ז אייר

אין ארץ ישראל באזונדער, אין חוץ לארץ אינאיינעם:

• הכז יאר - כ"ז אייר

הפטורה

די ספרדים און אשכנזים ליינען די הפטורה אין ספר ירמיהו, קאַפּיטל ט"ז, פסוק י"ט – קאַפּיטל י"ז, פסוק י"ד (די הפטורה פון בהר ביי די תימנים), אין די נבואה פון ירמיהו איבער די ברכות פאר די וואס פארלאזן זיך אויף גאט, און קללות פאר די וואס נישט. די תימנים און איטאליענער ליינען אין ספר יחזקאל, קאַפּיטל ל"ד, פון פסוק א'; רוב תימנים ענדיגן ביי פסוק כ"ז, און די איטאליענער און טייל תימנים ביי פסוק ט"ו. ביי די ראָמאַניאטן ליינט מען ספר ישעיהו, קאַפּיטל א', פסוק י"ט - קאַפּיטל ב', פסוק י"א.

דרויסנדיגע לינקס

טעקסט:

• פרשת בחוקותי, אויף שיתופתא
• פרשת בחוקותי, אויפן "וויקיטעקסט" זייטל
• פרשת בחוקותי - טעקסט מיט תרגום אונקלוס, אויפ'ן "מכון ממרא" זייטל
• פרשת בחוקותי, אויפ'ן "מקראות גדולות הכתר" זייטל

טייטש

• מאיר הלוי לעטעריס, "פרשת בחוקותי", חמשה חומשי תורה אין אידיש, ניו יארק, תרע"ד

פארברייטערונג:

• שיעורים אויף פרשת בחוקותי אויף קול הלשון
• פרשת בחוקותי, אויפ'ן מחלקי המים זייטל
• פרשת בחוקותי, אויפ'ן "בית חב"ד" זייטל
• זעט שיעורים אויף פרשת בחוקותי, אויפן "בינינו" זייטל
• פרשת בחוקותי, אויפן "פרשת השבוע" זייטל
• דער ארטיקל "פרשת בחוקותי", אויפ'ן "ויקישיבה" זייטל
• נושאים אויף פרשת בחוקותי אויפ'ן "על התורה" זייטל
• Eli Ducker, The Haftarot for Behar and Behukkotai