רבקה

פון המכלול
ווערסיע פון 23:59, 12 נאוועמבער 2023 דורך שווערמער (שמועס | ביישטייערונגען) (שווערמער האט אריבערגעפירט בלאט רוי:רבקה צו דרעפט:רבקה)
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש


רבקה אמנו (ב'פ"ה - ב'ר"ז), איז די צווייטע פון די פיר אמהות פון כלל ישראל; די ווייב פון יצחק, און מאמע פון יעקב און עשו. איר טאטע, בתואל (וואס איז אויך געווען דער פאטער פון לבן הארמי), איז געווען א זון פון נחור, א שוועסטערקינד פון יצחק.

נאך איר טויט, איז רבקה באערדיגט געווארן אין מערת המכפלה וואו עס זענען באגראבן געווארן אלע אבות און אמהות אויסער רחל. רבקה איז אלט געווען 122 אדער 133 יאר ביי איר טויט.

ביאגראפיע

איבער רבקה ווערט דאס מערסטע דערציילט אין ספר בראשית, און אין מדרשי חז"ל דערויף. רבקה ווערט דערמאנט דאס מערסטע פון אלע אמהות אין ספר בראשית (50 מאל), און איר לעבנס געשיכטע איז דאס מערסטע דעטאלירט[1].

רבקה איז געבוירן געווארן אין יאר ב'פ"ה צו בתואל און מילכה אין חרן, נאך איר ברודער לבן. זי האט געהייראט יצחק און געבוירן יעקב און עשו, און נאך איר פטירה איז זי באערדיגט געווארן אין מערת המכפלה.

רבקה און אליעזר עבד אברהם

אברהם איז עלטער געווארן און האט נאך נישט געהאט גענומען א ווייב פאר זיין זון יצחק. ער האט געשיקט זיין קנעכט צו זיין פאמיליע אין חרן, צו טרעפן דארט א ווייב פאר יצחק, און זיכער מאכן אז ער פארהייראט נישט קיין כנענית[2]. די תורה זאגט נישט די נאמען פון דער קנעכט, אבער לויט מדרשי חז"ל איז דאס געווען אליעזר.

אליעזר האט מיטגענומען מיט זיך אסאך טייערע מתנות עס צו שענקען פאר די צוקופנטיגע כלה, און איז ארויס געפארן קיין ארם נהריים צו ערפילן די באפעל פון זיין האר. ער האט דערגרייכט חרן ביי אוונט, און זיך אפגעשטעלט ווארטן נעבן ברונעם אינדערויסן פון שטאט. ער האט דווקא געווארט דארט וויבאלד ער האט געוואלט זען ווער וועט זיין די וואס וועט אנטרונקען אים און זיינע קעמלען.

אליעזר האט געדאוונט מען זאל אים ווייזן א סימן ווער עס איז די ריכטיגע פרוי פאר יצחק, דורך דעם וואס ווען ער וועט איר בעטן וואסער צו טרונקען, וועט דער רעאקציע פון די פרוי זיין אז זי וועט אים געבן וואסער, און אויך פאר זיינע קעמלען. אזוי דאווענענדיג איז רבקה אנגעקומען, און אליעזר האט איר געבעטן "בייג ביטע דיין קרוג און איך וועל טרינקען". זי האט דערויף גענטפערט "טרינק מיין האר, אויך פאר דיינע קעמלען וועל איך שעפן".

ווען ער האט באקומען די ענטפער, האט ער געוואוסט אז זי איז די וואס פאסט צו זיין יצחק'ס ווייב. צו ארויסווייזן זיין דאנק, האט ער איר געגעבן א גאלדענע נאזבאנד וואס וועגט א בקע און צוויי מעניעס וואס וועגן צען גאלד שטיק אויף אירע הענט.

רבקה און איר פאמיליע

ווען רבקה האט זיך אהיימגעקערט, האבן די הויז געזונד געזען די צירונגען און זיך געוואונדערט דערוועגן. רבקה האט דערציילט וועגן די באגעגעניש מיטן מענטש נעבן ברונעם, און זיי האבן געוואלט וויסן וואו ער געפינט זיך, קלערנדיג אז ער פארמאגט גרויס רייכטום. זיי האבן פארבעטן אליעזר צו קומען נעכטיגן אין זייער הויז, און אים אפגעגעבן כבוד מלכים. דער ברודער פון רבקה, לבן, האט ארויסגעשטארצט מיט זיין חנופה ווילנדיג באקומען גאלד און דימאנטן.

פאר די הויזגעזונד פון רבקה האט אליעזר פארציילט איבער דער סימן וואס ער האט זיך געמאכט, אז די פרוי וואס וועט זאגן "טרינק און אויך פאר דיינע קעמלען וועל איך שעפן", זי איז די פרוי וואס דער באשעפער האט באשטימט פאר זיין האר'ס זון, און דאס איז וואס רבקה האט טאקע געטון.

נאך וואס אליעזר האט דערציילט די הויזגעזונד איבער זיין האר און איבער זיין ציל מיטן קומען, האבן זיי איינגעשטימט צו געבן רבקה'ן פאר יצחק, אויב רבקה וועט אויך איינשטימען דערצו; זאגנדיג "לאמיר רופן די מיידל און איר פרעגן". רבקה האט מסכים געווען צו חתונה האבן מיט יצחק און זאפארט ארויסצוגיין אין וועג מיט איר זייגערין. פארן ארויספארן, האבן איר די הויזגעזונד געווינטשן: "אונזער שוועסטער, פון דיר זאל ארויסקומען צענדליגער טויזנטער, און דיינע קינדער זאלן איינעמען די שטעט פון זייערע פיינט".

אנקום פון רבקה קיין כנען

ווען אליעזר, רבקה און איר זייגערין זענען אנגעקומען צום נגב אין כנען, דארט וואו יצחק האט געוואוינט, איז רבקה אראפ פונעם קעמל זעענדיג יצחק, און האט פארדעקט איר קאפ אלס צניעות. יצחק האט איר אריינגעבענגט צום געצעלט וואס דארט איז זיין מאמע שרה אוועק, און דארט האט ער איר געהייראט.

רבקה און אירע קינדער

פונקט ווי שרה און רחל, איז אויך רבקה געווען אין אנהייב א עקרה. נאך צוואנציג קינדערלאזע יארן האבן זיך יצחק און רבקה געשטעלט איינבעטן ביים אויבערשטן פאר קינדער, גאט האט אויסגעהערט זייער געבעט און זי איז געווארן טראגעדיג. די קינדער האבן זיך געשלאגן אין איר, איז זי געגאנגען פארשן דערוועגן ביים אויבערשטן. לויט ווי עס ווערט דערציילט אין מדרש האט עשו פרובירט ארויסגיין ווען מען איז אריבער נעבן אן עבודה זרה, און יעקב האט פרובירט ארויסגיין ווען זי איז אריבער נעבן א שול. רבקה וואס האט געמיינט אז דאס איז איין קינד האט נישט געקענט פארשטיין וואס דא גייט פאר. דאן האט מען איר געזאגט אז זי גייט געבוירן א צווילינג וואס גייען זיך צוטיילן פאר צוויי פעלקער, און דער עלטערער וועט דינען דעם יונגערן: ”וַיֹּאמֶר ה' לָהּ שְׁנֵי גוֹיִם בְּבִטְנֵךְ וּשְׁנֵי לְאֻמִּים מִמֵּעַיִךְ יִפָּרֵדוּ וּלְאֹם מִלְאֹם יֶאֱמָץ וְרַב יַעֲבֹד צָעִיר”. זי האט טאקע געבוירן א צווילינג, ווען יצחק איז געווען אין עלטער פון זעכציג יאר. דער ערשטער א רויטער און האריגער וועמען מען האט א נאמען געגעבן עשו, דער צווייטער איז ארויסגעקומען אנכאפנדיג די פירשט פון עשו, און מען האט אים א נאמען געגעבן יעקב. עשו איז אויפגעוואקסן א יעגער - א פעלד מענטש, אין צייט וואס יעקב איז געווען אן "איש תם" און געזעצן אין געצעלט. יצחק האט ליב געהאט עשו, און רבקה האט געגליכן יעקב.

דאס צונעמען די ברכות

יצחק איז פארעלטערט געווארן און שווער געקענט זען, ווען ער האט גערופן עשו און אים געבעטן צו פאנגען און צורישן עסן ווי ער גלייכט, און ער וועט אים דאן בענטשן איידער'ן שטארבן[3]. רבקה האט דאס געהערט און באפוילן יעקב צו ברענגען צוויי ציגן, וועלכע זי האט צוגעגרייט ווי יצחק האט ליב געהאט. כדי יצחק זאל נישט אויפכאפן אז יעקב איז נישט עשיו דורכן טאפן זיינע הענט, האט זי אנגעטון יעקב עשו'ס קליידער, און ארויפגעלייגט די פעל פון די ציגן אויף זיינע הענט און האלז אז זיי זאלן זיין האריג ווי עשו'ס, און אים געשיקט מיט די גוטע שפייז און ברויט צו יצחק. יעקב האט זיך אנגעגעבן אלס עשו, אהינגעגעבן דאס עסן און געבעטן די ברכות. יצחק האט געגעסן און געטרינקען און געגעבן פאר יעקב די ברכות.

ווי נאר יעקב איז ארויס, איז עשו צוריקגעקומען פון יאגד מיט שפייז פאר יצחק. זעענדיג וואס האט פאסירט האט ער אויסגעבראכן אין א געוויין, און ארויסבאקומען א ברכה פון יצחק. ער איז אבער נישט געווען צופרידן און ער האט געוועבט פלענער צו הרג'ענען יעקב פארן נעמען די ברכות. רבקה האט באפוילן יעקב צו אנטלויפן צו איר ברודער לבן אין חרן פאר א שטיק צייט, ביז עשו בארואיגט זיך און פארגעסט דערפון.

אין חז"ל

אין מדרש[4] שטייט אז אויף רבקה איז געזאגט געווארן כְּשׁוֹשַׁנָּה בֵּין הַחוֹחִים (שיר השירים ב, ב), זייענדיג א טאכטער פון א פאפּער, א שוועסטער פון לבן הארמי, פון א פלאץ פון פאפּערס, "והצדקת הזאת, יצאה מבינותם".

די מדרש[5] ברענגט דריי נסים וועלכע זענען אנגעגאנגען ביי שרה וועלכע האבן זיך אויפגעהערט נאך איר פטירה, און ווען רבקה איז אנגקומען זענען זיי צוריקגעקומען: די ליכט פון ערב שבת האבן געברענגט א גאנצע וואך, עס איז געווען א ברכה אין די טייג, און א וואלקן האט געהויערט איבער'ן געצעלט.

כראנאלאגיע

וועגן די עלטער פון רבקה ביי איר חתונה איז פארהאן צוויי דעות[6]:

  1. אין סדר עולם רבה (פרק א)[7] שטייט אז יצחק האט חתונה געהאט זייענדיג אלט פערציג יאר, און רבקה זייענדיג אלט דריי יאר - "ווייל ווען אברהם איז צוריק געקומען פון די עקידה אין הר המוריה איז ער אינפארמירט געווארן וועגן די געבורט פון רבקה, און יצחק איז דעמאלט געווען אלט זיבן און דרייסיג יאר, ווייל דעמאלט איז שרה געשטארבן - פון יצחק'ס געבורט ביז די עקידה ווען שרה איז געשטארבן זענען דא זיבן און דרייסיג יאר, און זי איז געווען אלט ניינציג יאר ווען יצחק איז געבוירן געווארן, און הונדערט זיבן און צוואנציג ווען זי איז געשטארבן, ווי עס שטייט אין פסוק (כג, א) ויהיו חיי שרה וגו', קומט אויס אז יצחק איז דעמאלט אלט געווען זיבן און דרייסיג יאר און דעמאלט איז רבקה געבוירן געווארן, האט ער געווארט ביז ווען מען קען שוין חתונה האבן מיט איר (דריי יאר) און דעמאלט האט ער איר געהייראט".
  2. לויט'ן משמעות אין גמרא[6] און ספרי[8], האט יצחק אבינו געהייראט רבקה אין עלטער פון פערצן יאר.
געשעעניש די צייט און ארט סדר עולם ספרי
רבקה'ס געבורט "ובתואל ילד את רבקה" (בראשית כב, כ); "כשבא אברהם מהר המוריה (לאחר עקידת יצחק) נתבשר שנולדה רבקה" (רש"י, כה, כ)
רבקה'ס חתונה "וַיְהִי יִצְחָק בֶּן-אַרְבָּעִים שָׁנָה בְּקַחְתּוֹ אֶת-רִבְקָה בַּת-בְּתוּאֵל הָאֲרַמִּי מִפַּדַּן אֲרָם אֲחוֹת לָבָן הָאֲרַמִּי לוֹ לְאִשָּׁה" (כה, כ) 3 יאר 14 יאר
געבורט פון יעקב און עשו "שבתשרי נולדו אבות" (ראש השנה יא, א) 23 יאר 34 יאר
מכירת הבכורה ביי די טאג פון אברהם'ס פטירה 38 יאר 49 יאר
די ברכות פון יצחק "אמר רבי יהושע בן קרחה: אם מגיע אדם לפרק אבותיו ידאג חמש שנים לפניהם וחמש לאחר כן, ויצחק היה בן מאה עשרים ושלש" (רש"י, כז, ב) 86 יאר 97 יאר
רבקה'ס פטירה דער פסוק צייכנט נישט די לעבנס יארן פון רבקה אימנו, אבער חז"ל זאגן אז דבורה (וואס איר צייט ווען זי איז געשטארבן איז יא באקאנט) איז נפטר געווארן צוזאמען מיט רבקה 122 יאר 133 יאר

זעט אויך

רעפערענצן

  1. אבינועם ספיר, מה מסתיר התנ"ך - סודותיו של ספר בראשית, הוצאת ידיעות אחרונות, 2017, עמ' 98
  2. קאַפּיטל כ"ד.
  3. בראשית כז
  4. שיר השירים רבה, פרשה ב', פסקה ב', געברענגט אין רש"י, כה, ב, ד"ה בת בתואל.
  5. בראשית רבה, פרשה ס', פסקה ט"ז, געברענגט אין רש"י, כד, סז.
  6. 6.0 6.1 ראשונים, יבמות סא, ב.
  7. ווערט געברענגט אין רש"י, בראשית כה, כ. זעט אין גור אריה דארט, אז די פסוק פריער אין כד, טז רופט איר אן "נערה" - וְהַנַּעֲרָ טֹבַת מַרְאֶה מְאֹד, וויבאלד זי איז געווען ערוואקסן און געבויט ווי א נערה.
  8. ספרי אויף דברים לד, ז (פיסקא שנז).