אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:דייטשלאנד"

'''דײַטשלאַנד''' ([[העברעאיש]]; '''[[גרמניה]]''' {{שפראך-de| Deutschland דױטשלאַנד}}) איז א [[פעדעראליזם|פעדעראלע]] [[רעפובליק]] אין [[צענטראל אייראפע]]. דאס לאנד איז צוזאמענגעשטעלט פון 16 גרויסע [[לאנד|שטאַטן]] וועלכע מאכן עס איינע פון די גרעסטע [[אינדוסטריע|אינדוסטריאליזירטע]] לענדער אין דער וועלט. דייטשלאנד האט א רייכע [[קולטור]] און קאמפליצירטע [[היסטאריע]] ווייל עס איז ערשט געווארן אן אפיציעל לאנד אין [[1871]]. פאר דעם איז עס געווען צעטיילט צו קלענערע שטילע [[מוניציפאליטעט|מוניציפאליטיס]]. דייטשלאנד איז דאס 7טע גרעסטע לאנד אין [[אייראפע]] אין שטח. עס האט א סך הכל שטח פון 137,827 סקווער מייל (356,970 קוואדראט קילאמעטער). דאס לאנד פארמאגט באלד 82.5 מיליאן איינוואוינער. [[בערלין]] איז דער [[הויפטשטאט]] און דער גרעסטער שטאט. [[באן, דייטשלאנד|באָן]], וועלכע איז אמאל געווען דער הויפטשטאט פון [[מערב דייטשלאנד]], האט פארמאגט א טייל פון די רעגירונגס ביוראען, אבער היינט זענען זיי אריבערגעצויגן געווארן צו בערלין. די פרינציפאלע שפראך איז [[דייטשיש]] און די מענטשן זענען [[קאטאליציזם|קאטוילישע]] אדער [[פראטעסטאנט]] גלויביקע.

אין 1871 זענען די שטעט אונטער די פאראיין געווארן זעלבשטענדיק מיט דעם גרינדונג פון דער דייטשער אימפעריע; דער פרעמיער מיניסטער איז געווען [[אטא פאן ביסמארק|ביזמארק]]. אין דער אנפאנג [[1900ער]] יארן איז דייטשלאנדס עקענאמיע שטארק געוואקסן און אירע פירער האבן געוואלט מער דאמינאץ אין אייראפע, פירנדיג דאס לאנד צו דעם [[ערשטן וועלט קריג]]. דייטשלאנד איז שטארק באזיגט געווארן אין [[1918]] וועלכע האט איבערגעלאזט א פאליטישע און עקענאמישע כאאס אין לאנד. נאכן ערשטן וועלט קריג האט מען אויפגעשטעלט די דעמאקראטישע וויימאר רעפובליק. אן אולטראנאציאנאליזם רעאקציע האט געגעבן קראפט פאר די נארוואס אויפגעקומענע [[נאציאנאלע סאציאליסטישע פארטיי]] ([[נאציזם]]) וועלכע האט געוווּנען די מאכט אין [[1932]] מיט דעם ארכי מערדער [[אדאלף היטלער]] אלס קאנצלער. אין 1933 האט [[אדאלף היטלער]] ימ"ש איבערגעקערט די וויימאר רעפובליק. ער האט זיך געמאכט פרעזידענט פון דער דריטע אימפעריע, נאכן שטארבן פון [[פאן הינדענבורג]]. היטלער האט אויפגעבויט א מעכטיקע ארמיי, טראץ די סאנקציעס וואס האט געהאנגען אויף דייטשלאנד, און אריינגעפירט דער וועלט אין דעם [[צווייטן וועלט קריג]], 6 יאר שפעטער פון ווען ער איז געקומען צום מאכט, אין 1939 ווען די דייטשער ארמיי האט זיך ארײַנגעריסן אין [[פוילן]].

[[טעקע:ICE 3 Oberhaider-Wald-Tunnel.jpg|קליין|250px|די שנעלע ICE באַן װעלכע באַדינט זינט [[2000]]]]

דייטשלאנד ווערט צומאל גערופן "דאס לאנד פון דיכטער און דענקער". עס איז דאס געבורטסלאנד פון קאמפאזיטארן ווי [[לודוויג וואן בעטהאוון|בעטהאוון]], [[יאהאן זעבאסטיאן באך |באך]], [[יאהאנעס בראהמס|בראהמס]] און [[ריכארד וואגנער|וואגנער]], דיכטער ווי [[יאהאן וואלפגאנג פאן געטע|געטע]], [[פרידריך שילער|שילער]] און [[היינריך היינע|היינע]], פילאזאפן ווי [[גאטפריד ווילהעלם לייבניץ|לייבניץ]], [[אימאנועל קאנט|קאנט]], [[געארג ווילהעלם פרידריך העגל|העגל]], [[קארל מארקס|מארקס]], [[פרידריך ענגלס|ענגלס]], [[פראנץ ראזנצווייג|ראזנצווייג]], [[ארטור שאפנהויער|שאפנהויער]], [[פרידריך ניטשע|ניטשע]], [[משה מענדלסאן|מענדלסאן]] און [[מארטין היידעגער|היידעגער]], טעאלאגן ווי [[מארטין לוטער|לוטער]] און שרייבער ווי [[עריך קאסטנר]], [[הערמן העסע|העסע]] און [[טאמאס מאן|מאן]].

[[טעקע:Karlsruhe bundesverfassungsgericht.jpg|קליין|250px|דער [[הױכן געריכט]] אין דײַטשלאַנד]]

אויך די פאלגנדע 200 יאר נאך די קרייץ ציגלער זענען געווען ביטערע פאר די אידן. די [[קאטוילישע קירכע]] האט איינגעשטעלט די אזויגערופענע אינקוויזיציע וועלכע האט פארהאסט אלע ערליי וועלטליכע און רעליגיע משפיעים, אריינגערעכנט געלערנטע גוים וועלכע האבן שטודירט סייענס און אנדערע זאכן. די קאטאליקן האבן נישט געוואלט אז מענטשן זאלן זיך אויסלערנען צופיל חכמות און האבן אויסגע'הרג'ט אלע וויסנשאפטלער און להבדיל רבנים און תלמידי חכמים. אין יענע יארן האט זיך אויך אנגעהויבן די טרויעריג בארימטע בלוט בילבולם אין וועלכע די אידן זענען אנגעקלאגט געווארן פאר'ן נוצן גוי'אישע בלוט פאר מצות. די בלוט בילבולים האבן אנגעהאלטן ביז טיף אריין אין די רעפארמאציע יארן און האט זיך נאך געמאכט "דא און דארט" ביז ממש הארט בעפאר דעם וועלט קריג.  

נאך דעם קריג זענען גאר אסאך אידן צוריק געקומען קיין דייטשלאנד. זיי זענען געווען איינגעטיילט אין דרײַ גרופעס: מענטשן וואס האבן געוואוינט אין דייטשלאנד בעפאר דער קריג און האבן זיך צוריקגעקערט צו זייערע שטעט און היימען, פארלוירענע מענטשן אן פאמיליעס פון גאנץ אייראפע וועלכע האבן געפונען רעזערוואט אין דייטשלאנד, און אן ערך פון 20,000 אידן וועלכע זענען געווען באהאלטן אין דייטשלאנד דורכאויס דער קריג. סך הכל איז די צאל אידן אין דייטשלאנד נאך דער קריג געווען נאר 5 פראצענט פון בעפאר דער קריג. דער נומער איז שטארק רעדוצירט געווארן וואס שפעטער נאך דער קריג ווען די דייטשע אידן האבן [[אימיגרירט]] קיין [[ארץ ישראל]] און [[אמעריקע]]. אידן האבן זיך באזעצט נאך דער קריג אין מערב [[בערלין]], [[מינכן]], [[פראנקפורט]], [[דוסלדארף]], [[האמבורג]], און [[קעלן]]. ווייניגער פון 1,000 אידן האבן געוואוינט אין מזרח דייטשלאנד און אלע פון זיי אין מזרח בערלין.

די ווידער-פאראייגונג פון דייטשלאנד און שפעטער די צוזאמענפאל פון דעם [[סאוועטן פארבאנד]] האט געברענגט נאך אידן קיין דייטשלאנד וועלכע האט דעגרייכט 40,000 אין צאל. עס איז געווארן א גרעסערער פארלאנג פאר [[כשר]]ע עסן און און שולעס און נייע יידישע ארגאניזאציעס האבן זיך געגרינדעט. די צאל פון נישט יידישע אידן איז געשאצט געווארן צו דאפלט (80,000). היינט האלט די צאל אידן ביי 60,000 אבער רוב אידן זענען [[רעפארם יידנטום|רעפארמער]] אדער [[קאנסערוואטיוו יידנטום|קאנסערוואטיווער]] באוועגונגען וועלכע לאזט איבער זייער א קליינע צאל [[ארטאדאקסישע יידנטום|ארטאדאקסישע יידן]].

[[קאטעגאריע:אומבאקוקט]]

[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]