בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,382
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 78: | שורה 78: | ||
זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. זיי זענען געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אויף שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים, ספעציעל אין שבת און יום טוב, איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג צווישן משפה און פריינט אין יענער תקופה{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. צענדליגער כתבי יד פון זיינע לידער זענען קאפירט געווארן אין צפון אפריקע און קאטשין אין אינדיע, איבערגעזעצט אין פערסיש-אידיש, און עס זענען אויך דא [[קראים|קאראאישע]], אשכנזישע, תימנ'ער און איטאליענישע קאפיעס. זיין מעטאד האָט באַדייטנד באַאיינפלוסט די "שירת הבקשות" אין חלב (אלעפּאָ) און איראק, און די "מפטירים" אין טערקיי{{הערה|אלמוג בהר, [https://almogbehar.wordpress.com/2013/02/07/רבי-ישראל-נגארה-פייטן-ומהפכן/ רבי ישראל נג'ארה, פייטן ומהפכן], 07/02/2013.}}. | זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. זיי זענען געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אויף שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים, ספעציעל אין שבת און יום טוב, איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג צווישן משפה און פריינט אין יענער תקופה{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. צענדליגער כתבי יד פון זיינע לידער זענען קאפירט געווארן אין צפון אפריקע און קאטשין אין אינדיע, איבערגעזעצט אין פערסיש-אידיש, און עס זענען אויך דא [[קראים|קאראאישע]], אשכנזישע, תימנ'ער און איטאליענישע קאפיעס. זיין מעטאד האָט באַדייטנד באַאיינפלוסט די "שירת הבקשות" אין חלב (אלעפּאָ) און איראק, און די "מפטירים" אין טערקיי{{הערה|אלמוג בהר, [https://almogbehar.wordpress.com/2013/02/07/רבי-ישראל-נגארה-פייטן-ומהפכן/ רבי ישראל נג'ארה, פייטן ומהפכן], 07/02/2013.}}. | ||
<!-- נג'ארה אין אשכנז -->אין 19טן יארהונדערט האט דער דייטש-אידישער געלערנטער יוליוס פירסט (1805–1873) געשריבן אז ר' ישראל איז געווען "פרעמד" | <!-- נג'ארה אין אשכנז -->אין 19טן יארהונדערט האט דער דייטש-אידישער געלערנטער יוליוס פירסט (1805–1873) געשריבן אז ר' ישראל איז געווען "פרעמד" פאר אשכנזים, אויסער זיין אראמישן ליד "יה ריבון". אבער היינטיגע שטודיעס ווייזן אנדערש. אין תע"ב איז אין פראנקפורט ארויסגעגעבן געווארן א קליין קונטרס מיטן נאמען "תפילות נוראות ושבחות והודאות וזמירות ישראל", וואס האט אנטהאלטן אכט לידער פון ר' ישראל{{הערה|[https://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/judaicaffm/content/titleinfo/14526971 תפלות נוראות: ושבחות והודאות וזמירות ישראל], פראנקפורט, תע"ב.}}. דאס ווייזט אויף א געוויסע אנוועזנהייט פון ר' ישראל'ס פאעזיע אין אשכנז. דער ארויסגעבער פון דעם קונטרס, ר' משולם זלמן פישהוף-אויערבאך, איז געווען נאנט צו קרייזן פון שבתי צבי'נישע און משיחישע געדאנקען אין מעהרן{{הערה|זעט: מ' בניהו, ה'חברה הקדושה' של רבי יהודה החסיד, ספונות, ג-ד, תשי"ט-תש"ך, עמ' קעו.}}. ר' משולם דערציילט אז [[רבי דוד אפענהיים]] (1664–1737), א בארימטער רב און ביבליאגראף, האט פינאנצירט א גרופע זינגער וועלכע פלעגן זינגען פאר שחרית{{הערה|זעט: סרוסי און בארי, "ר' ישראל נג'ארה באשכנז".}}. | ||
ר' [[הרב יהודה אריה מודינא|יהודה אריה (ליאו) מאדענא]] (1571–1648), א בארימטער ווענעציאנישער רב און דיכטער, האט געשריבן א הקדמה ליד פאר דער ווענעציאנישער אויסגאבע פון "זמירות ישראל". ער האט געלויבט נג'ארה'ס ווערק און זיין "דיכטערישע כשרון". ער האט זיך אויסגעדרוקט אויף ר' נאג'ארה: "לא קם בישראל כישראל"{{הערה|{{אקדמיה|Michela Andreatta|The Poet in the Printing Shop: Leon Modena and the Paratextual Production of Authority in Early Modern Venice|37934110|Shirat Devorah: Festschrift in Honor of Devora Bregman|Edited by Haviva Ishay (Beer-Sheva: Ben Gurion University Press), 2018, pp. 9-29 [English section]}}.|כיוון=שמאל}}. | ר' [[הרב יהודה אריה מודינא|יהודה אריה (ליאו) מאדענא]] (1571–1648), א בארימטער ווענעציאנישער רב און דיכטער, האט געשריבן א הקדמה ליד פאר דער ווענעציאנישער אויסגאבע פון "זמירות ישראל". ער האט געלויבט נג'ארה'ס ווערק און זיין "דיכטערישע כשרון". ער האט זיך אויסגעדרוקט אויף ר' נאג'ארה: "לא קם בישראל כישראל"{{הערה|{{אקדמיה|Michela Andreatta|The Poet in the Printing Shop: Leon Modena and the Paratextual Production of Authority in Early Modern Venice|37934110|Shirat Devorah: Festschrift in Honor of Devora Bregman|Edited by Haviva Ishay (Beer-Sheva: Ben Gurion University Press), 2018, pp. 9-29 [English section]}}.|כיוון=שמאל}}. | ||
| שורה 85: | שורה 85: | ||
זיין אראמישע זמר, "י-ה רבון עלם ועלמיא", אין וועלכן עס קומט צום אויסדרוק די בענקשאפט צו דער גאולה, איז פון די באקאנטסטע פיוטים אין דער וועלט. כאטש ער איז געווען א ספרדישער דורכאויס, איז דער דאזיגער פיוט איינגעפירט געווארן אויך ביי די אשכנזישע קהילות און ווערט געזונגען יעדן שבת. כאטש דער פיוט דערמאנט נישט שבת, און איז נישט געמאכט געווארן דווקא פאר שבת, איז ער געווארן א טייל פון די שבת'דיגע זמירות. צענדליגער ניגונים זענען געווארן און ווערן נאכאלס קאמפּאזירט צו דעם פיוט{{הערה|זעט {{אייוועלט|5952|קה רבון עלם}}.}}. אין "זמירות ישראל" זעלבסט איז דער ניגון דערצו אראביש, אין [[מאקאם|מקאם]] ראַשט. | זיין אראמישע זמר, "י-ה רבון עלם ועלמיא", אין וועלכן עס קומט צום אויסדרוק די בענקשאפט צו דער גאולה, איז פון די באקאנטסטע פיוטים אין דער וועלט. כאטש ער איז געווען א ספרדישער דורכאויס, איז דער דאזיגער פיוט איינגעפירט געווארן אויך ביי די אשכנזישע קהילות און ווערט געזונגען יעדן שבת. כאטש דער פיוט דערמאנט נישט שבת, און איז נישט געמאכט געווארן דווקא פאר שבת, איז ער געווארן א טייל פון די שבת'דיגע זמירות. צענדליגער ניגונים זענען געווארן און ווערן נאכאלס קאמפּאזירט צו דעם פיוט{{הערה|זעט {{אייוועלט|5952|קה רבון עלם}}.}}. אין "זמירות ישראל" זעלבסט איז דער ניגון דערצו אראביש, אין [[מאקאם|מקאם]] ראַשט. | ||
אין דעם ספר זמירות ישראל איז אויך דא זיין באקאנטן פיוט "ירד דודי לגנו", אויך באקאנט אלס די "'''כתובה לחג השבועות'''", וואס איז א פאעטישע פאראדיע וואס באשרייבט די תנאים צווישן ישראל און גא-ט{{הערה|{{הפיוט והתפילה|868|ירד דודי לגנו (כתובה לחג השבועות)}}; | אין דעם ספר זמירות ישראל איז אויך דא זיין באקאנטן פיוט "ירד דודי לגנו", אויך באקאנט אלס די "'''כתובה לחג השבועות'''", וואס איז א פאעטישע פאראדיע וואס באשרייבט די תנאים צווישן ישראל און גא-ט{{הערה|{{הפיוט והתפילה|868|ירד דודי לגנו (כתובה לחג השבועות)}}; Israel Davidson, ''[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044009500968&seq=66 Parody in Jewish literature]'', 1907, pp. 34–36.}}. עס געפינט זיך אין ספרדישע און תימנישע סידורים און מען ליינט דאס אין פיל קהילות פון עדות המזרח אויף שבועות. ענליכע כתובות זענען אינספירירט געווארן פון זיין ווערק{{הערה|איתי מרינברג, [https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/ketuba-piyut-in-depth-look דודי לי ואני לו: על הכתובה של ר' ישראל נג'ארה ושל ר' יהודה קלעי], אתר הפיוט והתפילה.}}, א שטייגער ווי דער נוסח פון שטר תנאים און כתובה וואס איז איינגעפירט צו ליינען אום שבועות אין די סיגוט-סאטמארער הויפן, וועלכע איז בטעות צוגעשריבן געווארן צו ר' ישראל{{הערה|Beeri, 2019, 71. זעט {{פורום אהח|1=סדר התנאים והכתובה שמיוחס לר' ישראל נגארה מי חיבר|2=34139}}; {{אייוועלט|42714|ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?}}.}}. | ||
אנדערע באקאנטע פיוטים זיינע זענען "יערת דבש"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|52|יערת דבש}}.}}, "יודוך רעיוני"{{הערה|[[:he:יודוך רעיוני|יודוך רעיוני]], אין העברעאישער המכלול.}}, "יעלה בואי לגני"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|89|יעלה יעלה}}.}}, "יעלם שבני"{{הערה|[[:he:יעלם שבני|יעלם שבני]], אין העברעאישער המכלול.}}, און "יונתי זיו יפעתך", דער טראדיציאנלער חתונה ליד אין די קהילות פון [[מומביי]] און אפגאניסטאן{{הערה|אבנר פרץ, "[https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/avnerperetz-yonati ישראל נג'ארה – המפליא בנגינות: על הפיוט יונתי זיו יפעתך]", אתר הפיוט והתפילה; {{הפיוט והתפילה|378|יונתי זיו יפעתך}}.}}. | אנדערע באקאנטע פיוטים זיינע זענען "יערת דבש"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|52|יערת דבש}}.}}, "יודוך רעיוני"{{הערה|[[:he:יודוך רעיוני|יודוך רעיוני]], אין העברעאישער המכלול.}}, "יעלה בואי לגני"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|89|יעלה יעלה}}.}}, "יעלם שבני"{{הערה|[[:he:יעלם שבני|יעלם שבני]], אין העברעאישער המכלול.}}, און "יונתי זיו יפעתך", דער טראדיציאנלער חתונה ליד אין די קהילות פון [[מומביי]] און אפגאניסטאן{{הערה|אבנר פרץ, "[https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/avnerperetz-yonati ישראל נג'ארה – המפליא בנגינות: על הפיוט יונתי זיו יפעתך]", אתר הפיוט והתפילה; {{הפיוט והתפילה|378|יונתי זיו יפעתך}}.}}. | ||
[[רבי שלום דובער שניאורסאהן|רבי שלום דובער שניאורסאן]] (רש"ב) פון חב"ד האט קאמפּאזירט א ניגון אויף ר' ישראל'ס "ידידי רועי מקימי", א פיוט וואס דרוקט אויס די בענקשאפט פון כלל ישראל אין גלות צו ג-ט און ענדיגט זיך מיט א בקשה אויף די בויאונג פונעם בית המקדש און ביאת המשיח{{הערה|[[:he:ידידי רועי מקימי|ידידי רועי מקימי]], אין העברעאישער המכלול.}}. דער ניגון איז געזונגען געווארן מיט גרויסע רגש און טרערן דורך חסידים אין ליובאוויטש, בפרט נאך דער הסתלקות פון [[רבי שמואל שניאורסאהן|מהר"ש]]{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://chabadpedia.co.il/index.php/ניגון_ידידי_רועי_מקימי|קעפל=ניגון ידידי רועי מקימי|זייטל=חב"דפדיה}}.}}. | [[רבי שלום דובער שניאורסאהן|רבי שלום דובער שניאורסאן]] (רש"ב) פון חב"ד האט קאמפּאזירט א ניגון אויף ר' ישראל'ס "ידידי רועי מקימי", א פיוט וואס דרוקט אויס די בענקשאפט פון כלל ישראל אין גלות צו ג-ט און ענדיגט זיך מיט א בקשה אויף די בויאונג פונעם בית המקדש און ביאת המשיח{{הערה|[[:he:ידידי רועי מקימי|ידידי רועי מקימי]], אין העברעאישער המכלול; {{הפיוט והתפילה|96|ידידי רועי}}.}}. דער ניגון איז געזונגען געווארן מיט גרויסע רגש און טרערן דורך חסידים אין ליובאוויטש, בפרט נאך דער הסתלקות פון [[רבי שמואל שניאורסאהן|מהר"ש]]{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://chabadpedia.co.il/index.php/ניגון_ידידי_רועי_מקימי|קעפל=ניגון ידידי רועי מקימי|זייטל=חב"דפדיה}}.}}. | ||
רבי ישראל'ס אריבערציען זיך קיין עזה אין זיינע לעצטע יארן האט אויסגעשטעלט זיינע אייניקלעך צו דער שבתאישער באוועגונג. די שבתאים און פראנקיסטן האבן אים שטארק געשעצט; שבתי צבי אליין האט אזוי ליב געהאט איין פון זיינע לידער, "יגלה כבוד מלכותך", אז ער האט עס געמאכט פאר זיינס א הימנע{{הערה|{{אקדמיה|1=גרשם שלום|2=שיר של ישראל נג'ארה בפי השבתאים|3=44410441|5=אין Samuel Löwinger and Joseph Somogyi, eds., ''Ignace Goldziher Memorial Volume'', Part I (בודאפעסט: Globus, 1948), 41–44}}; {{צ-זשורנאל|אדוין סרוסי|'יגלה כבוד מלכותך': פיוט של ר' ישראל נג'ארה בפי השבתאים ולחניו|תרביץ|סב, חוברת ג (ניסן-סיוון תשנ"ג)|עמ=361–379|JSTOR=23598755}}.}}. | רבי ישראל'ס אריבערציען זיך קיין עזה אין זיינע לעצטע יארן האט אויסגעשטעלט זיינע אייניקלעך צו דער שבתאישער באוועגונג. די שבתאים און פראנקיסטן האבן אים שטארק געשעצט; שבתי צבי אליין האט אזוי ליב געהאט איין פון זיינע לידער, "יגלה כבוד מלכותך", אז ער האט עס געמאכט פאר זיינס א הימנע{{הערה|{{אקדמיה|1=גרשם שלום|2=שיר של ישראל נג'ארה בפי השבתאים|3=44410441|5=אין Samuel Löwinger and Joseph Somogyi, eds., ''Ignace Goldziher Memorial Volume'', Part I (בודאפעסט: Globus, 1948), 41–44}}; {{צ-זשורנאל|אדוין סרוסי|'יגלה כבוד מלכותך': פיוט של ר' ישראל נג'ארה בפי השבתאים ולחניו|תרביץ|סב, חוברת ג (ניסן-סיוון תשנ"ג)|עמ=361–379|JSTOR=23598755}}.}}. | ||
| שורה 106: | שורה 106: | ||
דער חתם סופר פלעגט אנהייב נישט זינגען דעם פיוט "יה רבון עלם". ווען מען האט אים געפרעגט פארוואס, האט ער געזאגט: "איידער איך וועל ענטפלעקן מיין טעם, איז מיר ענדערש אז איר זאלט עס זינגען"{{הערה|זעט {{היברובוקס|2=אוצרות הסופר|3=58497|page=141|באנד=יט|שנת הוצאה=תשס"ט|עמ=קלז|4=הערה יא}}.}}. | דער חתם סופר פלעגט אנהייב נישט זינגען דעם פיוט "יה רבון עלם". ווען מען האט אים געפרעגט פארוואס, האט ער געזאגט: "איידער איך וועל ענטפלעקן מיין טעם, איז מיר ענדערש אז איר זאלט עס זינגען"{{הערה|זעט {{היברובוקס|2=אוצרות הסופר|3=58497|page=141|באנד=יט|שנת הוצאה=תשס"ט|עמ=קלז|4=הערה יא}}.}}. | ||
גאון און בניהו פארטיידיגן ר' ישראל און שלאגן פאָר אז זיינע קריטיקער האבן אים אפשר מקנא געווען צוליב זיינע דרשות און די פילע מענטשן וואס זענען זיך צוזאמענגעקליבן ביי אים{{הערה|גאון, מזרח ומעריב ה, עמ' 149; בניהו, אסופות ד, זז' 234–235.}}. | גאון און בניהו פארטיידיגן ר' ישראל און שלאגן פאָר אז זיינע קריטיקער האבן אים אפשר מקנא געווען צוליב זיינע דרשות און די פילע מענטשן וואס זענען זיך צוזאמענגעקליבן ביי אים{{הערה|גאון, מזרח ומעריב ה, עמ' 149; בניהו, אסופות ד, זז' 234–235.}}. פיל רבנים און גדולי הדור האבן נישט מקבל געװען די קריטיק און האבן װײטער געזונגען ר' ישראל נאגארה'ס פיוטים, צווישן זיי דער אוהב ישראל פון אפטא, דער בני יששכר, רבי הערשעלע רימנובער, רבי איציקל וואורקער און נאך פילע{{הערה|זעט א.י. דיין, האוצר כא.}}. | ||
אין דער מאדערנע צייט האט [[חיים נחמן ביאליק]] (א סעקולערער העברעאישער פאעט פון 20'סטן יארהונדערט), אין זיין ארטיקל "שירתנו הצעירה", שארף קריטיקירט ר' ישראל'ס עפנטליכקייט צו די קולטורן פון די גוים. ער האט זיך באקלאגט אז רוב פון ר' ישראל נאג'ארה'ס זמירות זענען פארקריפלונגען און ענדערונגען פון לידער ווי אן איטאליענישער "דאן זשואן" זינגט צו זיין "סעניארא" הינטער'ן פענסטער, אבער ר' ישראל נאג'ארה זינגט מיט אש אויפ'ן קאפ, אין דער זעלבער מעלאדיע און אין לשון הקודש, צו קודשא בריך הוא ושכינתיה ביים ארון הקודש ביי תיקון חצות{{הערה|{{פרויקט בן-יהודה|שם=חיים נחמן ביאליק|זיהוי=3032#ג|שם היצירה=שירתנו הצעירה, אות ג, אדעס תרפ"ז}}; {{לינק|אדרעס=https://almogbehar.wordpress.com/2012/11/04/ר-ישראל-נגארה-חיים-נחמן-ביאליק-ובוז/|שרייבער=אלמוג בהר|קעפל=ר' ישראל נג'ארה, חיים נחמן ביאליק ובוז|דאטום=04/11/2012}}.}}. | אין דער מאדערנע צייט האט [[חיים נחמן ביאליק]] (א סעקולערער העברעאישער פאעט פון 20'סטן יארהונדערט), אין זיין ארטיקל "שירתנו הצעירה", שארף קריטיקירט ר' ישראל'ס עפנטליכקייט צו די קולטורן פון די גוים. ער האט זיך באקלאגט אז רוב פון ר' ישראל נאג'ארה'ס זמירות זענען פארקריפלונגען און ענדערונגען פון לידער ווי אן איטאליענישער "דאן זשואן" זינגט צו זיין "סעניארא" הינטער'ן פענסטער, אבער ר' ישראל נאג'ארה זינגט מיט אש אויפ'ן קאפ, אין דער זעלבער מעלאדיע און אין לשון הקודש, צו קודשא בריך הוא ושכינתיה ביים ארון הקודש ביי תיקון חצות{{הערה|{{פרויקט בן-יהודה|שם=חיים נחמן ביאליק|זיהוי=3032#ג|שם היצירה=שירתנו הצעירה, אות ג, אדעס תרפ"ז}}; {{לינק|אדרעס=https://almogbehar.wordpress.com/2012/11/04/ר-ישראל-נגארה-חיים-נחמן-ביאליק-ובוז/|שרייבער=אלמוג בהר|קעפל=ר' ישראל נג'ארה, חיים נחמן ביאליק ובוז|דאטום=04/11/2012}}.}}. | ||
| שורה 142: | שורה 142: | ||
*[https://www.bac.org.il/home/searchbytag?contentType=blog&search=רבי%20ישראל%20נג'ארה&tagID=5047 רבי ישראל נג'ארה], בית אבי חי | *[https://www.bac.org.il/home/searchbytag?contentType=blog&search=רבי%20ישראל%20נג'ארה&tagID=5047 רבי ישראל נג'ארה], בית אבי חי | ||
*[https://www.kedma.xyz/2023/11/63.html פרק 63 • המשורר מעזה • רבי ישראל נג׳ארה], קדמא פודקאסט, נובמבר 06, 2023 | *[https://www.kedma.xyz/2023/11/63.html פרק 63 • המשורר מעזה • רבי ישראל נג׳ארה], קדמא פודקאסט, נובמבר 06, 2023 | ||
*{{אנצ דעת|1041|נגארה ישראל}} | |||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||