175
רעדאגירונגען
צוגעלייגט בענין מתרגם
(הגהה, צוגעלייגט) |
(צוגעלייגט בענין מתרגם) |
||
| שורה 120: | שורה 120: | ||
מ'זעט אבער אז ער האט אים נאך געקענט ביים לעבן, זע {{היברובוקס|2=סדור רש"י|3=21221|page=145|4="שמעתי מפי צדיק רבי מאיר ברבי יצחק"}}. זיין זון רבי יצחק איז אומגעקומען דורך די קרייצציגלער אין יאר [[ד'תתנ"ו]] ווי דערמאנט אין פנקס הזכרת נשמות פון ווירמייזא.}}. אין ראם פון זיין פאסטן אלס שליח ציבור האט ער מתקן געווען א צאל תיקונים אין דעם נוסח התפילה<ref>למשל דער נוסח "צור ישראל" וואס מיר זאגן יעדן טאג.</ref>, און פארפאסט צענדליגער פיוטים, צווישן זיי אזעלכע וואס מען זאגט ביז'ן היינטיגן טאג. | מ'זעט אבער אז ער האט אים נאך געקענט ביים לעבן, זע {{היברובוקס|2=סדור רש"י|3=21221|page=145|4="שמעתי מפי צדיק רבי מאיר ברבי יצחק"}}. זיין זון רבי יצחק איז אומגעקומען דורך די קרייצציגלער אין יאר [[ד'תתנ"ו]] ווי דערמאנט אין פנקס הזכרת נשמות פון ווירמייזא.}}. אין ראם פון זיין פאסטן אלס שליח ציבור האט ער מתקן געווען א צאל תיקונים אין דעם נוסח התפילה<ref>למשל דער נוסח "צור ישראל" וואס מיר זאגן יעדן טאג.</ref>, און פארפאסט צענדליגער פיוטים, צווישן זיי אזעלכע וואס מען זאגט ביז'ן היינטיגן טאג. | ||
דער פיוט איז נתחבר געווארן אלס "רשות" און אריינפיר פאר'ן "תורגמן", וואס פלעגט איבערזעצן די פסוקים פון די קריאה אויף אראמיש, לויט די תרגום אונקלוס, א מנהג וואס איז געווען איינגעפירט יעדן וואך ביי קריאת התורה בימי חז"ל ביז סוף תקופת הגאונים{{הערה|{{רמב"ם|תפילה|יב|י}}}}, און איז פארבליבן בלויז אין שבועות און | דער פיוט איז נתחבר געווארן אלס "רשות" און אריינפיר פאר'ן "תורגמן", וואס פלעגט איבערזעצן די פסוקים פון די קריאה אויף אראמיש, לויט די תרגום אונקלוס, א מנהג וואס איז געווען איינגעפירט יעדן וואך ביי קריאת התורה בימי חז"ל ביז סוף תקופת הגאונים{{הערה|{{רמב"ם|תפילה|יב|י}}}}, און איז פארבליבן אין רבי מאיר'ס צייטן בלויז אין שבועות און שביעי של פסח{{הערה|זע {{תנ"ך|שמות|כ|יג|מפרש=חזקוני}} "בעצרת שהיא דוגמא מתן תורה, ומתרגמינן הדברות"; {{בבלי|מגילה|כד|א|מפרש=תוספות}} "והא שאנו מתרגמין הפטרות של פסח ועצרת טפי משאר י״ט, לפי שהן מדברות בנס היום כדי לפרסם הנס, וכן במתן תורה כדי לפרסם הנס".}}{{ביאור|אין אשכנז האט מען מתרגם געווען מיט דעם תרגום ירושלמי, וואס לייגט צו מדרשים און ערקלערונגען. אויך האט מען צוגעלייגט לענגערע פיוטים אויף אראמיש, אזוי ווי די מנהג אין ארץ ישראל. די עשרת הדברות זענען געזאגט געווארן מיטן טעם העליון וואס צוטיילט זיי אין צען באזונדערע פסוקים. צווישן די פסוקים זענען געזאגט געווארן לענגערע פיוטים, וואס זענען גערופן געווארן "דיברות", צוליב וואס זיי הייבן זיך אן "דיברא"{{הערה|{{אוצר החכמה|יונה פרנקל|מחזור לשבועות כמנהג בני אשכנז לכל ענפיהם|602835|page=8|מקום הוצאה=ירושלים|שנת הוצאה=תש"ס|עמ=י-יא|מבוא}}; {{צ-בוך|מחבר=יוסף יהלום, מיכאל סוקולוף|נאמען=שירת בני מערבא|מקום הוצאה=ירושלים|מו"ל=האקדמיה הלאומית הישראלית למדעים|שנת הוצאה=תשנ"ט}}.}}.}}. שפעטער ווען דאס האט שוין אויך נישט אנגעהאלטן, איז אבער דער פיוט פון אקדמות פארבליבן<ref>צוערשט איז דאס געשריבן געווארן אלס השערה דורך: רבי שלמה חעלמא, שלחן תמיד, ירושלים תשס"ד, עמ' קד, סי' יט, זר זהב, אות ג; {{צ-בוך|מחבר=מהר"ם אש|נאמען=זכרון יהודה|עמ=לח}}; {{צ-בוך|מחבר=רבי וואלף היידנהיים|נאמען=הבנת המקרא|עמ=לח|סדרה=סוף חומש שמות}}, און נאך. שפעטער איז געדרוקט געווארן דער מחזור וויטרי וואס ברענגט דעם מנהג מתרגם צו זיין אין שבועות און שביעי של פסח, ווי אויך פילע רשויות פארן מתרגם. די השערה איז אממערסטנס באשטעטיגט געווארן ווען עס זענען געפונען געווארן אריגינאלע כתבי יד און מחזורים וואס דערמאנען די פיוטים און תרגומים בשייכות מיט'ן אקדמות.</ref>. | ||
דעם מנהג צו זאגן דעם פיוט אקדמות ביים ליינען נאך דעם ערשטן פסוק פון בחודש השלישי, ווערט פארצייכנט אין די פריערדיגע ספרים פון מנהגי אשכנז{{הערה|{{היברובוקס|רבי אברהם קלויזנער|מנהגים|24905}}, געברענגט אין {{היברובוקס|רבי יעקב מולן|ספר מהרי"ל|44458|page=54}}, {{היברובוקס|טירנא, רבי יצחק אייזיק|ספר המנהגים|8913|page=33}}}}. אויך געפונט מען דאס אין פריערדיגע מחזורים געשריבן בכתב יד, צווישן זיי אין מחזור ווירמייזא{{הערה|{{אוצר החכמה|2=מחזור וורמיישא מנהג אשכנז|3=618509|page=146|שנת הוצאה=ה'ל"ב}}}}. | דעם מנהג צו זאגן דעם פיוט אקדמות ביים ליינען נאך דעם ערשטן פסוק פון בחודש השלישי, ווערט פארצייכנט אין די פריערדיגע ספרים פון מנהגי אשכנז{{הערה|{{היברובוקס|רבי אברהם קלויזנער|מנהגים|24905}}, געברענגט אין {{היברובוקס|רבי יעקב מולן|ספר מהרי"ל|44458|page=54}}, {{היברובוקס|טירנא, רבי יצחק אייזיק|ספר המנהגים|8913|page=33}}}}. אויך געפונט מען דאס אין פריערדיגע מחזורים געשריבן בכתב יד, צווישן זיי אין מחזור ווירמייזא{{הערה|{{אוצר החכמה|2=מחזור וורמיישא מנהג אשכנז|3=618509|page=146|שנת הוצאה=ה'ל"ב}}}}. | ||