בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,368
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(צוגעלייגט דעסקריפציע: "אטאמאנישער פּאעט, דרשן, תנ"ך מפרש, און רב (ב. ה'ש"י–ב. ה'שפ"ט)") |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{אישיות רבנית | {{אישיות רבנית | ||
| נאמען = רבי ישראל בן משה נאג'ארה | | נאמען = רבי ישראל בן משה נאג'ארה | ||
| שורה 18: | שורה 17: | ||
==ביאגראפיע== | ==ביאגראפיע== | ||
[[טעקע:PikiWiki Israel 69062 old safed israel najara street.jpg|קליין|ישראל נג'רה גאס אין צפת]] | |||
{{חלונית | {{חלונית | ||
| תוכן = זמירות ישראל … והוא להרב ישראל נאגאר"ה שהיה מ"ץ בק"ק עזה והיה מריץ אגרותיו לרבינו בצלאל אשכנזי ולהרב מהריט"ץ כנראה בקונט' מימי ישראל אשר בסופו, וכתבו משם רבינו האר"י זצ"ל אשר שירותיו חשובות בשמים וכו'. והרב מנחם די לונזאנו בס' שתי ידות משיג עליו בענין השירים. והרב ישראל הנזכר הוא בנו של הרב החסיד מגורי האר"י זצ"ל הרב המחבר לקח טוב… והרב ישראל הנזכר הי"ל איזה חבורים כמו שתראה בהקדמתו לזמירות ישראל ועוד יש חלק שני מפיוטיו בכ"י ונקרא שארית ישראל. | | תוכן = זמירות ישראל … והוא להרב ישראל נאגאר"ה שהיה מ"ץ בק"ק עזה והיה מריץ אגרותיו לרבינו בצלאל אשכנזי ולהרב מהריט"ץ כנראה בקונט' מימי ישראל אשר בסופו, וכתבו משם רבינו האר"י זצ"ל אשר שירותיו חשובות בשמים וכו'. והרב מנחם די לונזאנו בס' שתי ידות משיג עליו בענין השירים. והרב ישראל הנזכר הוא בנו של הרב החסיד מגורי האר"י זצ"ל הרב המחבר לקח טוב… והרב ישראל הנזכר הי"ל איזה חבורים כמו שתראה בהקדמתו לזמירות ישראל ועוד יש חלק שני מפיוטיו בכ"י ונקרא שארית ישראל. | ||
| שורה 52: | שורה 52: | ||
ווי רבי ישראל זאגט אין דער הקדמה צו זיין ספר "זמירות ישראל", איז זיין ציל געווען צו אפקערן די אידישע יוגנט פון סעקולערע לידער. ער האט דאס געטון דורך פארפאסן שירי קודש צו די מעלאדיעס וואס זיי זענען געוואוינט געווען צו הערן{{הערה|שם=גלגוליו|{{אקדמיה|טובה בארי|גלגוליו של הקובץ שארית ישראל לרבי ישראל נג'ארה|39804734|ספר זכרון לפרופ' מאיר בניהו|חלק ב: קבלה ומחשבת ישראל ספרות, שירה, פיוט ותפילה (ירושלים: יד הרב ניסים, תשע"ט), 1085–1094}}}}. דער מוזיקאלישן טאן איז נישט בלויז א באגלייטונג צום טעקסט, נאר טוט אויך טיף פארקערפערן דעם טעקסט'ס אינהאלט{{הערה|{{לינק|שרייבער=אילת אטינגר|קעפל=שירים / רבי ישראל נג'ארה|זייטל=תרבות.il|דאטום=סעפטעמבער 7, 2019|אדרעס=https://tarbutil.cet.ac.il/anthology/על-שירים-של-רבי-ישראל-נגארה/}}.}}. | ווי רבי ישראל זאגט אין דער הקדמה צו זיין ספר "זמירות ישראל", איז זיין ציל געווען צו אפקערן די אידישע יוגנט פון סעקולערע לידער. ער האט דאס געטון דורך פארפאסן שירי קודש צו די מעלאדיעס וואס זיי זענען געוואוינט געווען צו הערן{{הערה|שם=גלגוליו|{{אקדמיה|טובה בארי|גלגוליו של הקובץ שארית ישראל לרבי ישראל נג'ארה|39804734|ספר זכרון לפרופ' מאיר בניהו|חלק ב: קבלה ומחשבת ישראל ספרות, שירה, פיוט ותפילה (ירושלים: יד הרב ניסים, תשע"ט), 1085–1094}}}}. דער מוזיקאלישן טאן איז נישט בלויז א באגלייטונג צום טעקסט, נאר טוט אויך טיף פארקערפערן דעם טעקסט'ס אינהאלט{{הערה|{{לינק|שרייבער=אילת אטינגר|קעפל=שירים / רבי ישראל נג'ארה|זייטל=תרבות.il|דאטום=סעפטעמבער 7, 2019|אדרעס=https://tarbutil.cet.ac.il/anthology/על-שירים-של-רבי-ישראל-נגארה/}}.}}. | ||
דער ספר "'''זמירות ישראל'''", זיין הויפט זאמלונג פון געדיכטן און פיוטים, איז געדרוקט געווארן בחייו אין דריי (אדער פיר) אויפלאגעס, און אויסער דעם איז עס קאפירט געווארן שריפטליך אין פילע קהילות{{הערה|שם=טסלר1}}. די ערשטע אויסגאבע איז געווען אין צפת אין שמ"ז און האט אנטהאלטן 109 פיוטים{{הערה|{{היברובוקס||זמירות ישראל|21788|מקום הוצאה=צפת|שנת הוצאה=שמ"ז}}.}}. די צווייטע אויסגאבע איז געווען אין סאַלאָניקי אין שנ"ד. די דריטע פארגרעסערטע אויסגאבע אין ווענעציע (שנ"ט–ש"ס){{הערה|{{היברובוקס|2=זמירות ישראל|3=45788|מקום הוצאה=ווענעציע|שנת הוצאה=שנ"ט–ש"ס}}. א שפעטערע אויסגאבע איז [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b0000049973&seq=5 בעלגראד, תקצ"ח].}} האט אנטהאלטן 346 פיוטים און איז צעטיילט אין דריי חלקים: (1) "עולת תמיד", 225 פיוטים פאר וואכנטעג, ארגאניזירט לויט'ן אָטאָמאַנישן מקאם סיסטעם; (2) "עולת שבת", 54 פיוטים פאר יעדן שבת פון יאר; (3) "עולת חודש": 160 פיוטים און קינות פאר די ימים נוראים, פורים, תשעה באב, און פארשידענע געלעגנהייטן. | דער ספר "'''זמירות ישראל'''", זיין הויפט זאמלונג פון געדיכטן און פיוטים, איז געדרוקט געווארן בחייו אין דריי (אדער פיר) אויפלאגעס, און אויסער דעם איז עס קאפירט געווארן שריפטליך אין פילע קהילות{{הערה|שם=טסלר1}}. די ערשטע אויסגאבע איז געווען אין צפת אין שמ"ז און האט אנטהאלטן 109 פיוטים{{הערה|{{היברובוקס||זמירות ישראל|21788|מקום הוצאה=צפת|שנת הוצאה=שמ"ז}}.}}. דאס ספר איז איינס פון בלויז זעקס ספרים וואס זענען געדרוקט געווארן אין יענעם דרוקעריי אין צפת, און איז היינט א זעלטן ספר{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/introductions/piyut/about-the-meaning-of-the-piyut|שרייבער=אפרים חזן|קעפל=הפיוט מהו? הגדרות ותולדות|זייטל=הפיוט והתפילה}}.}}. די צווייטע אויסגאבע איז געווען אין סאַלאָניקי אין שנ"ד. די דריטע פארגרעסערטע אויסגאבע אין ווענעציע (שנ"ט–ש"ס){{הערה|{{היברובוקס|2=זמירות ישראל|3=45788|מקום הוצאה=ווענעציע|שנת הוצאה=שנ"ט–ש"ס}}. א שפעטערע אויסגאבע איז [https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b0000049973&seq=5 בעלגראד, תקצ"ח].}} האט אנטהאלטן 346 פיוטים און איז צעטיילט אין דריי חלקים: (1) "עולת תמיד", 225 פיוטים פאר וואכנטעג, ארגאניזירט לויט'ן אָטאָמאַנישן מקאם סיסטעם; (2) "עולת שבת", 54 פיוטים פאר יעדן שבת פון יאר; (3) "עולת חודש": 160 פיוטים און קינות פאר די ימים נוראים, פורים, תשעה באב, און פארשידענע געלעגנהייטן. | ||
ר' ישראל האט איבערגעלאזט אין כתב יד "'''שארית ישראל'''", א גרויסע זאמלונג פון לידער, וואס האט געזאלט זיין דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל, אבער ער האט עס נישט עספיעט צו דרוקן. | ר' ישראל האט איבערגעלאזט אין כתב יד "'''שארית ישראל'''", א גרויסע זאמלונג פון לידער, וואס האט געזאלט זיין דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל, אבער ער האט עס נישט עספיעט צו דרוקן. | ||
| שורה 75: | שורה 75: | ||
זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. זיי זענען געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אויף שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים, ספעציעל אין שבת און יום טוב, איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג צווישן משפה און פריינט אין יענער תקופה{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. צענדליגער כתבי יד פון זיינע לידער זענען קאפירט געווארן אין צפון אפריקע און קאטשין אין אינדיע, איבערגעזעצט אין פערסיש-אידיש, און עס זענען אויך דא [[קראים|קאראאישע]], אשכנזישע, תימנ'ער און איטאליענישע קאפיעס. | זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. זיי זענען געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אויף שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים, ספעציעל אין שבת און יום טוב, איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג צווישן משפה און פריינט אין יענער תקופה{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. צענדליגער כתבי יד פון זיינע לידער זענען קאפירט געווארן אין צפון אפריקע און קאטשין אין אינדיע, איבערגעזעצט אין פערסיש-אידיש, און עס זענען אויך דא [[קראים|קאראאישע]], אשכנזישע, תימנ'ער און איטאליענישע קאפיעס. | ||
<!-- נג'ארה אין אשכנז -->אין 19טן יארהונדערט האט דער דייטש-אידישער געלערנטער יוליוס פירסט (1805–1873) געשריבן אז ר' ישראל איז געווען "פרעמד" (בלתי ידוע) פאר אשכנזים, אויסער זיין ארמישן ליד "יה ריבון עלם ועלמיא". אבער היינטיגע שטודיעס ווייזן אנדערש. אין תע"ב איז אין פראנקפורט ארויסגעגעבן געווארן א קליין קונטרס מיטן נאמען "תפילות נוראות ושבחות והודאות וזמירות ישראל", וואס האט אנטהאלטן אכט לידער פון ר' ישראל{{הערה|[https://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/judaicaffm/content/titleinfo/14526971 תפלות נוראות: ושבחות והודאות וזמירות ישראל / מה״ה ... כמוהר״ר ישראל בן הרב ... משה נאגארה ... ; אשר לקט ואסף ... כמוהר״ר משולם זלמן בה״ה ... יעקב אלעזר פישהוף אויערבך ... עם תוספות דבריו], פראנקפורט, תע"ב.}}. דאס ווייזט אויף א געוויסע אנוועזנהייט פון ר' ישראל'ס פאעזיע אין אשכנז. דער ארויסגעבער פון דעם קונטרס, ר' משולם זלמן פישהוף, איז געווען נאנט צו קרייזן פון שבתי צבי'נישע און משיחישע געדאנקען אין מאראוויע. רבי משולם פישהוף האט דערמאנט אז [[רבי דוד אפענהיים]] (1664–1737), א בארימטער רב און ביבליאגראף, האט פינאנצירט א גרופע זינגער וועלכע פלעגן זינגען פאר שחרית{{הערה|זעט: סרוסי און בארי, "ר' ישראל נג'ארה באשכנז".}}. | |||
ר' [[הרב יהודה אריה מודינא|יהודה אריה (ליאו) מאדענא]] (1571–1648), א בארימטער ווענעציאנישער רב און דיכטער, האט געשריבן א הקדמה ליד פאר דער ווענעציאנישער אויסגאבע פון "זמירות ישראל". ער האט געלויבט נג'ארה'ס ווערק און זיין "דיכטערישע כשרון". ער האט זיך אויסגעדרוקט אויף ר' נאג'ארה: "לא קם בישראל כישראל"{{הערה|{{אקדמיה|Michela Andreatta|The Poet in the Printing Shop: Leon Modena and the Paratextual Production of Authority in Early Modern Venice|37934110|Shirat Devorah: Festschrift in Honor of Devora Bregman|Edited by Haviva Ishay (Beer-Sheva: Ben Gurion University Press), 2018, pp. 9-29 [English section]}}.|כיוון=שמאל}}. | |||
די פילע קאפיעס זענען לעבעדיגע עדות אויף דער פארשפרייטונג פון זיינע לידער און זייער אקטיווער אנוועזנהייט אין די ערטער{{הערה|שם=מקור|{{לינק|אדרעס=https://www.makorrishon.co.il/opinion/781129/|שרייבער=נחם אילן|קעפל=שירי רבי ישראל נג'ארה מתכנסים לספר אחד|זייטל=מקור ראשון|דאטום=סעפטעמבער 2, 2024}}.}}. פאעזיע אין לשון הקודש ביי די עדות המזרח שטיצט זיך שטארק אויף זיין ארבעט און זיינע חידושים, ביז די לעצטע צייטן{{הערה|{{פעמים|יוסף יהלום|ר' ישראל נג'ארה והתחדשות השירה העברית במזרח לאחר גירוש ספרד|13/Article_13.6|תשמ"ב, עמ' 96–124}}.}}. | |||
זיין אראמישע זמר, "י-ה רבון עלם ועלמיא", אין וועלכן עס קומט צום אויסדרוק די בענקשאפט צו דער גאולה, איז פון די באקאנטסטע פיוטים אין דער וועלט. כאטש ער איז געווען א ספרדישער דורכאויס, איז דער דאזיגער פיוט איינגעפירט געווארן אויך ביי די אשכנזישע קהילות און ווערט געזונגען יעדן שבת. כאטש דער פיוט דערמאנט נישט שבת, און איז נישט געמאכט געווארן דווקא פאר שבת, איז ער געווארן א טייל פון די שבת'דיגע זמירות. צענדליגער ניגונים זענען געווארן און ווערן נאכאלס קאמפּאזירט צו דעם פיוט{{הערה|זעט {{אייוועלט|5952|קה רבון עלם}}.}}. אין "זמירות ישראל" זעלבסט איז דער ניגון דערצו אראביש, אין [[מאקאם|מקאם]] ראַשט. | זיין אראמישע זמר, "י-ה רבון עלם ועלמיא", אין וועלכן עס קומט צום אויסדרוק די בענקשאפט צו דער גאולה, איז פון די באקאנטסטע פיוטים אין דער וועלט. כאטש ער איז געווען א ספרדישער דורכאויס, איז דער דאזיגער פיוט איינגעפירט געווארן אויך ביי די אשכנזישע קהילות און ווערט געזונגען יעדן שבת. כאטש דער פיוט דערמאנט נישט שבת, און איז נישט געמאכט געווארן דווקא פאר שבת, איז ער געווארן א טייל פון די שבת'דיגע זמירות. צענדליגער ניגונים זענען געווארן און ווערן נאכאלס קאמפּאזירט צו דעם פיוט{{הערה|זעט {{אייוועלט|5952|קה רבון עלם}}.}}. אין "זמירות ישראל" זעלבסט איז דער ניגון דערצו אראביש, אין [[מאקאם|מקאם]] ראַשט. | ||
| שורה 97: | שורה 101: | ||
דער חמדת ימים אליין שרייבט: "די קדמונים וכל בעלי השיר האבן שוין פארפאסט ספּעציעלע פיוטים צו זינגען שבת און פון זיי אלע האט מיר נישט געפאלן, בלויז די פיוטים פון בעל זמירות ישראל דאית בהון קבלה אמיתית, און דער איש המשכיל ישכיל בם אז עס זענען פארהאן פילע פון זיי וואס מען זאל נישט זאגן און שבתות און ימים טובים, און ער האט זיך פארלאזט על עין המשכיל"{{הערה|{{תורת אמת|[[חמדת ימים]]|חלק א, פרק ח, אות פב|01830|0491_L2}}}}. | דער חמדת ימים אליין שרייבט: "די קדמונים וכל בעלי השיר האבן שוין פארפאסט ספּעציעלע פיוטים צו זינגען שבת און פון זיי אלע האט מיר נישט געפאלן, בלויז די פיוטים פון בעל זמירות ישראל דאית בהון קבלה אמיתית, און דער איש המשכיל ישכיל בם אז עס זענען פארהאן פילע פון זיי וואס מען זאל נישט זאגן און שבתות און ימים טובים, און ער האט זיך פארלאזט על עין המשכיל"{{הערה|{{תורת אמת|[[חמדת ימים]]|חלק א, פרק ח, אות פב|01830|0491_L2}}}}. | ||
דער חתם סופר פלעגט אנהייב נישט זינגען דעם פיוט "יה רבון עלם". ווען מען האט אים געפרעגט פארוואס, האט ער געזאגט: "איידער איך וועל ענטפלעקן מיין טעם, איז מיר ענדערש אז איר זאלט עס זינגען"{{הערה|זעט {{היברובוקס|2=אוצרות הסופר|3=58497|page=141|באנד=יט|שנת הוצאה=תשס"ט|עמ=קלז|4=הערה יא}}.}}. | דער חתם סופר פלעגט אנהייב נישט זינגען דעם פיוט "יה רבון עלם". ווען מען האט אים געפרעגט פארוואס, האט ער געזאגט: "איידער איך וועל ענטפלעקן מיין טעם, איז מיר ענדערש אז איר זאלט עס זינגען"{{הערה|זעט {{היברובוקס|2=אוצרות הסופר|3=58497|page=141|באנד=יט|שנת הוצאה=תשס"ט|עמ=קלז|4=הערה יא}}.}}. | ||
| שורה 118: | שורה 120: | ||
*{{אקדמיה|1=אדוין סרוסי וטובה בארי|2=ר' ישראל נג'ארה באשכנז|3=31603764|5=Academia.edu}} | *{{אקדמיה|1=אדוין סרוסי וטובה בארי|2=ר' ישראל נג'ארה באשכנז|3=31603764|5=Academia.edu}} | ||
* טובה בארי, אדוין סרוסי, '''שארית ישראל''' א–ב, יד יצחק בן-צבי, תשפ"ד ([https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_con.pdf תוכן הענינים], [https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_pre.pdf עמ' 15–21 - "תולדות המחקר בספר 'שארית ישראל'"], [https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_chap.pdf עמ' 22–31]). | * טובה בארי, אדוין סרוסי, '''שארית ישראל''' א–ב, יד יצחק בן-צבי, תשפ"ד ([https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_con.pdf תוכן הענינים], [https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_pre.pdf עמ' 15–21 - "תולדות המחקר בספר 'שארית ישראל'"], [https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_chap.pdf עמ' 22–31]). | ||
*{{אקדמיה|שלי אלקיים|השושנה המיסטית: ר' ישראל נג'ארה|3431074|הפיוט כצוהר תרבותי: כיוונים חדשים להבנת הפיוט ולהבנייתו התרבותית|עורכת: חביבה פדיה. ירושלים: מכון ון ליר, 2012}} | |||
<div class="mw-content-ltr"> | <div class="mw-content-ltr"> | ||
*{{אקדמיה|Tova Beeri|Israel Najara: A Beloved and Popular Poet|44464141|The Poet and the World|2019, pp. 59–76}}. | *{{אקדמיה|Tova Beeri|Israel Najara: A Beloved and Popular Poet|44464141|The Poet and the World|2019, pp. 59–76}}. | ||