אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ליקוטי אמרים תניא"

1,335 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 9 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
אין תקציר עריכה
 
(3 צווישנדיגע ווערסיעס פונעם זעלבן באַניצער נישט געוויזן)
שורה 28: שורה 28:
איבער זיין גרויס מיה און עיון ביים שרייבן דעם ספר ווערט דערציילט, אז אויף איין אות האט רבי שניאור זלמן געקענט זיצן עטליכע וואכן, זיך אויסדרוקנדיג צו זיין ברודער רבי יהודה לייב: "אויף א וא״ו אין בינונים מעג מען אוועקגעבן זעקס וואכן, און אויף דער זיבעטער וואך וועט ווערן ליכטיג ממש מיט א אור עצמי. אויף יעדער אות החיבור וואס עס איז אין ספר בינונים האב איך איבערגעטראכט דעם גאנצען ספר"{{הערה|בריוו פון [[רבי יוסף יצחק שניאורסאהן]] פון תרצ"ב. נעתק אין {{היברובוקס|תורת מנחם|רשימת היומן|58881|page=282|עמ=רלו}}}}. די מיה מיט וואס שרייבן דעם תניא און צוגרייטן אים צום דרוק איז געווען פארבונדן, איז במשך יענע יארן באגלייט געווארן מיט אינערליכע איבערלעבונגען, ווי מרה שחורה און שמחה, וואס האבן געשטורעמט דעם זעל פונעם רַב און אפילו געווירקט אויף זיינע חסידים{{הערה|{{היברובוקס|רבי שלום דובער שניאורסאן|תורת שלום - ספר השיחות|60796|page=108|שנת הוצאה=תשע"ט|עמ=86}}}}.
איבער זיין גרויס מיה און עיון ביים שרייבן דעם ספר ווערט דערציילט, אז אויף איין אות האט רבי שניאור זלמן געקענט זיצן עטליכע וואכן, זיך אויסדרוקנדיג צו זיין ברודער רבי יהודה לייב: "אויף א וא״ו אין בינונים מעג מען אוועקגעבן זעקס וואכן, און אויף דער זיבעטער וואך וועט ווערן ליכטיג ממש מיט א אור עצמי. אויף יעדער אות החיבור וואס עס איז אין ספר בינונים האב איך איבערגעטראכט דעם גאנצען ספר"{{הערה|בריוו פון [[רבי יוסף יצחק שניאורסאהן]] פון תרצ"ב. נעתק אין {{היברובוקס|תורת מנחם|רשימת היומן|58881|page=282|עמ=רלו}}}}. די מיה מיט וואס שרייבן דעם תניא און צוגרייטן אים צום דרוק איז געווען פארבונדן, איז במשך יענע יארן באגלייט געווארן מיט אינערליכע איבערלעבונגען, ווי מרה שחורה און שמחה, וואס האבן געשטורעמט דעם זעל פונעם רַב און אפילו געווירקט אויף זיינע חסידים{{הערה|{{היברובוקס|רבי שלום דובער שניאורסאן|תורת שלום - ספר השיחות|60796|page=108|שנת הוצאה=תשע"ט|עמ=86}}}}.


האנט-געשריבענע עקזעמפלארן פון דער 'תניא' זענען פארשפרייט געווארן אין די טויזענטער נאך איידער עס איז געדרוקט געווארן, און דווקא זייער ריזיגע פארשפרייטונג האט אומדירעקט געפירט צום רַב'ס געצוואונגענע צושטימונג צו דרוקן דעם חיבור דען, ווי מער קאפיסטן איז געווען, אלס מער שיבושים איז געווארן, און נאך מער, "א געוויסע כנופיא פון מנגדי שטת החסידות ודרכי החסידים" האבן בכוונה מזייף געווען די כתבים און עס געוויזן פאר'ן ווילנער גאון, כדי ער זאל באפוילן עס צו פארברענען{{הערה|{{אוצר החכמה|רשימות הריי"צ|קיצורים והערות|102209|page=147|שנת הוצאה=תש"ח|עמ=קלז}}. דער פרשה איז אויך מרומז אין די הסכמה פון רבי זושא אויפ'ן תניא: "ורצונו היה שלא להעלות את הכתבים הם לבית הדפוס, מחמת שאין דרכו בכך, רק מחמת התפשטות הקונטרסים ההם בקרב כל ישראל בהעתקות רבות מידי '''סופרים משונים''', ומחמת ריבוי העתקות שונות, רבו הטעות-סופר במאד, והוכרח להביא הקונטרסים ההם לבית הדפוס". אויך אין די הקדמה פון רַב: "שנתפשטו הקונטרסים… בהעתקות רבות מידי סופרים '''שונים ומשונים'''... הנה על-ידי ריבוי ההעתקות שונות רבו כמו רבו הטעות-סופר במאוד מאוד}}.
האנט-געשריבענע עקזעמפלארן פון דער 'תניא' זענען פארשפרייט געווארן צווישן די חסידים אין די טויזענטער נאך איידער עס איז געדרוקט געווארן, און דווקא זייער ריזיגע פארשפרייטונג האט אומדירעקט געפירט צום רַב'ס געצוואונגענע צושטימונג צו דרוקן דעם חיבור דען, ווי מער קאפיסטן איז געווען, אלס מער שיבושים איז געווארן, און נאך מער, "א געוויסע כנופיא פון מנגדי שטת החסידות ודרכי החסידים" האבן בכוונה מזייף געווען די כתבים און עס געוויזן פאר'ן ווילנער גאון, כדי ער זאל באפוילן עס צו פארברענען{{הערה|{{אוצר החכמה|רשימות הריי"צ|קיצורים והערות|102209|page=147|שנת הוצאה=תש"ח|עמ=קלז}}. דער פרשה איז אויך מרומז אין די הסכמה פון רבי זושא אויפ'ן תניא: "ורצונו היה שלא להעלות את הכתבים הם לבית הדפוס, מחמת שאין דרכו בכך, רק מחמת התפשטות הקונטרסים ההם בקרב כל ישראל בהעתקות רבות מידי '''סופרים משונים''', ומחמת ריבוי העתקות שונות, רבו הטעות-סופר במאד, והוכרח להביא הקונטרסים ההם לבית הדפוס". אויך אין די הקדמה פון רַב: "שנתפשטו הקונטרסים… בהעתקות רבות מידי סופרים '''שונים ומשונים'''... הנה על-ידי ריבוי ההעתקות שונות רבו כמו רבו הטעות-סופר במאוד מאוד. הרב יוסף וויינבערג, '''שיעורים בספר התניא''', [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/535537 הסכמות]; דארט, [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/535540 הקדמת המלקט].}}.


אין תקנ"ו האט דער רַב געשיקט שליחים צו רבי זושא און רבי יהודה לייב הכהן (ביידע פון אניפּאלי) צו באקומען א שריפטליכע הסכמה פון זיי{{אוצר החכמה|רשימות הריי"צ|קיצורים והערות|102209|page=149|שנת הוצאה=תש"ח|עמ=קלט}}. די צוויי זענען צווישן דריי מענטשן אויף וועם דער רַב האט זיך אמאל אויסגעדרוקט אז ער האט אן "אהבה נפשית" צו זיי; דער דריטער איז [[רבי נחום טשערנאבילער]]. איינער פון די באדינגונגען פאר דער רַב’ס צושטימונג צו דרוקן דעם תניא איז געווען אז זיין נאמען זאל נישט דערמאנט ווערן דערויף; לויט ווי דערציילט, האט ר' זושא לכתחילה נישט געוואלט באהאלטן דעם מחבר'ס נאמען, אבער ווען דער שליח איז דערויף באשטאנען, האט ער מסכים געווען, זאגנדיג: "נו, וועל איך ניט שרייבין, מי וועט אליין וויסן, ווער עס קאן מאכען אזא חיבור אז ניט ר' זלמינק'ע". ווען רבי יהודה לייב האט פארענדיגט שרייבן זיין הסכמה, האט ער געזאגט צום שליח: "זע וואס איך האב געשריבן, אין די ווערטער 'ועתה ישמח ישראל' האב איך געמיינט דעם בעל שם טוב, וואס משיח האט אים געזאגט אז ער וועט קומען 'כשיפוצו מעיינותיך חוצה'"{{הערה|[https://drive.google.com/file/d/1h6UPjkMgO3vVQ4s1oo-Ws4vtayNXIg1v/view קונטרס 'רמח אותיות', אות ריח-ריט]}}.
אין תקנ"ו האט דער רַב געשיקט שליחים צו רבי זושא און רבי יהודה לייב הכהן (ביידע פון אניפּאלי) צו באקומען א שריפטליכע הסכמה פון זיי{{הערה|1{{אוצר החכמה|רשימות הריי"צ|קיצורים והערות|102209|page=149|שנת הוצאה=תש"ח|עמ=קלט}}}}. איינער פון די באדינגונגען פאר דער רַב’ס צושטימונג צו דרוקן דעם תניא איז געווען אז זיין נאמען זאל נישט דערמאנט ווערן דערויף; לויט ווי דערציילט, האט ר' זושא לכתחילה נישט געוואלט באהאלטן דעם מחבר'ס נאמען, אבער ווען דער שליח איז דערויף באשטאנען, האט ער מסכים געווען, זאגנדיג: "נו, וועל איך ניט שרייבין, מי וועט אליין וויסן, ווער עס קאן מאכען אזא חיבור אז ניט ר' זלמינק'ע". רבי יהודה לייב האט אין זיין הסכמה מרמז געווען אויפ'ן בעל שם טוב מיט די ווערטער "ועתה ישמח ישראל"{{הערה|[https://drive.google.com/file/d/1h6UPjkMgO3vVQ4s1oo-Ws4vtayNXIg1v/view קונטרס 'רמח אותיות', אות ריח]}}.


== געבוי און אינהאלט==
== געבוי און אינהאלט==
שורה 40: שורה 40:
[[טעקע:tanya_tlv.jpg|שמאל|ממוזער|250px|ספר התניא געדרוקט אין [[תל אביב]] אין יאר [[תש"ג]]. די ערשטע מהדורא געדרוקט אין [[ארץ ישראל]].]]
[[טעקע:tanya_tlv.jpg|שמאל|ממוזער|250px|ספר התניא געדרוקט אין [[תל אביב]] אין יאר [[תש"ג]]. די ערשטע מהדורא געדרוקט אין [[ארץ ישראל]].]]


מען קען צעטיילן די 53 פרקים פון דעם חלק אין זעקס טיילן: א. ביאורים וואס איז דאס א בינוני (פרקים א'-י"ב); ב. די עבודה פון א בינוני (י"ג-כ"ה); ג. עצות אין עבודת השם (כ"ו-ל"ד); ד. דער רצון ה' אז עס זאל זיין א "דירה בתחתונים" (ל"ה-מ'), ה. אהבת השם (מ"א-נ'), ו. די מעלה פון טון מצוות דווקא אויף דער וועלט (נ"א-נ"ג). דרך אגב ווערט אויך ערקלערט אין ספר אנדערע נושאים אין עבודת השם אויפן דרך החסידות, ווי גאולה, אהבת ישראל, און נאך.
די 53 פרקים פון דעם חלק דיסקוטירן ביאורים וואס איז דאס א בינוני (פרקים א'-י"ב); די עבודה פון א בינוני (י"ג-כ"ה); עצות אין עבודת השם (כ"ו-ל"ד); דער רצון ה' אז עס זאל זיין א "דירה בתחתונים" (ל"ה-מ'); אהבת השם (מ"א-נ'); און די מעלה פון טון מצוות דווקא אויף דער וועלט (נ"א-נ"ג). דרך אגב ווערט אויך ערקלערט אין ספר אנדערע נושאים אין עבודת השם אויפן דרך החסידות, ווי גאולה, אהבת ישראל, און נאך.


==== דער בינוני און זיין געראנגל ====
==== דער בינוני און זיין געראנגל ====
שורה 88: שורה 88:


==אויפלאגעס און ביאורים==
==אויפלאגעס און ביאורים==
איידער דער ספר איז געדרוקט געווארן צום ערשטן מאל, פלעגן די חסידים זיך אליין נאכשרייבן העתקות דערפון. אבער וויבאלד עס זענען געשאפן געווארן אסאך טעותים צוליב די פילע העתקות{{ביאור|אין חב"ד פארציילט מען, אז עס זענען אויך געווען דירעקטע זיופים דורך די מתנגדים אויף חסידות, און אז דערפאר שטייט אין די הסכמה פון [[רבי משולם זושא פון האניפאלי]] און אין הקדמה פונעם מחבר "סופרים '''משונים'''"{{הערה|הרב יוסף וויינבערג, '''שיעורים בספר התניא''', [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/535537 הסכמות]; דארט, [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/535540 הקדמת המלקט]}}.}}, האט רבי שניאור זלמן מחליט געווען צו דרוקן דעם ספר{{הערה|'''לקוטי אמרים תניא''', הסכמת [[רבי משולם זושא פון האניפאלי]]; דארט, הקדמת המלקט}}. דער מחבר האט צום ערשטן מאל געדרוקט דעם ספר אין [[זיטאמיר-סלאוויטא דרוק|סלאוויטא]] אין יאר [[ה'תקנ"ז]], אבער דארט איז נאר געדרוקט געווארן די ערשטע צוויי חלקים, לקוטי אמרים און שער היחוד והאמונה. אין יאר תקס"ה איז עס געווארן איבערגעדרוקט דורכן מחבר אין זאלקווא, און ביי די אויפלאגע איז צוגעלייגט געווארן א צווייטע מהדורא פון אגרת התשובה צום ספר, נאך וואס א ערשטע ווערסיע דערפון איז שוין געווארן געדרוקט באזונדער אין יאר תקנ"ט. אין יאר [[ה'תקע"ד]], א קורצע צייט נאך די פטירה פונעם מחבר, האבן זיינע קינדער צוגעלייגט די לעצטע צוויי חלקים, אגרת הקודש און קונטרס אחרון{{הערה|שם=נזר התניא|1=נזר התניא, פרק שביעי; מפתח העניינים לספר התניא; און נאך}}. דערנאך איז עס געדרוקט געווארן נאך צענדליגע מאל.
דער מחבר האט צום ערשטן מאל געדרוקט דעם ספר אין [[זיטאמיר-סלאוויטא דרוק|סלאוויטא]] אין יאר [[ה'תקנ"ז]], אבער דארט איז נאר געדרוקט געווארן די ערשטע צוויי חלקים, לקוטי אמרים און שער היחוד והאמונה. אין יאר תקס"ה איז עס געווארן איבערגעדרוקט דורכן מחבר אין זאלקווא, און ביי די אויפלאגע איז צוגעלייגט געווארן א צווייטע מהדורא פון אגרת התשובה צום ספר, נאך וואס א ערשטע ווערסיע דערפון איז שוין געווארן געדרוקט באזונדער אין יאר תקנ"ט. אין יאר [[ה'תקע"ד]], א קורצע צייט נאך די פטירה פונעם מחבר, האבן זיינע קינדער צוגעלייגט די לעצטע צוויי חלקים, אגרת הקודש און קונטרס אחרון{{הערה|שם=נזר התניא|1=נזר התניא, פרק שביעי; מפתח העניינים לספר התניא; און נאך}}. דערנאך איז עס געדרוקט געווארן נאך צענדליגע מאל.


אין יאר תר"ס איז דער ספר געדרוקט געווארן דורך [[דפוס ראם]] אין ווילנא. אין די אויפלאגע האט מען מגיה געווען דעם גאנצן ספר לויט אריגינעלע כתבי ידות, און עס זענען צוגעלייגט געווארן נאך השלמות פון די בריוון. די רעכטן אויף די אויפלאגע זענען שפעטער געווארן פארקויפט פאר [[רבי שלום דובער שניאורסאהן]] פון [[ליובאוויטש (חסידות)|ליובאוויטש]], און אלע ווייטערדיגע דרוקן זענען קאפירט פון דעם דרוק.
אין יאר תר"ס איז דער ספר געדרוקט געווארן דורך [[דפוס ראם]] אין ווילנא. אין די אויפלאגע האט מען מגיה געווען דעם גאנצן ספר לויט אריגינעלע כתבי ידות, און עס זענען צוגעלייגט געווארן נאך השלמות פון די בריוון. די רעכטן אויף די אויפלאגע זענען שפעטער געווארן פארקויפט פאר [[רבי שלום דובער שניאורסאהן]] פון [[ליובאוויטש (חסידות)|ליובאוויטש]], און אלע ווייטערדיגע דרוקן זענען קאפירט פון דעם דרוק.


ביי חסידי חב"ד איז אנגענומען בשם דער מחבר, אז ביים שרייבן דעם ספר האט ער מדייק געווען אין יעדע ווארט און אפילו אין יעדע אות{{הערה|{{צ-בוך|שם=רשימת היומן|עמ=רלו|סדרה=תורת מנחם}}}}. אסאך ספרים זענען געשטעלט צו ערקלערן און פארברייטערן די רייד פון תניא, אריינגערעכנט: [[קונטרס ההתפעלות]] (פון [[מיטלער רבי]]); "נר מצווה ותורה אור - שער האמונה ושער היחוד" (פון מיטלער רבי); "דרך חיים" און "שער התשובה" - ספרים באזירט אויף "אגרת התשובה" אין תניא (פון מיטלער רבי); "שערי עבודה" און "שערי היחוד והאמונה" (פון [[רבי אהרן פון סטראשעלא]], א תלמיד מובהק פון דער בעל התניא); "קיצורים והערות לספר התניא" (פון דער [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן (צמח צדק)|צמח צדק]]); "מאמר האמנת אלקות" (אין ספר [[דרך מצותיך]], פון דער צמח צדק); "רשימות על התניא: מראי מקומות, הערות וציונים בספר של בינונים" (פון [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן]]).
אסאך ספרים זענען געשטעלט צו ערקלערן און פארברייטערן די רייד פון תניא, אריינגערעכנט: [[קונטרס ההתפעלות]] (פון [[מיטלער רבי]]); "נר מצווה ותורה אור - שער האמונה ושער היחוד" (פון מיטלער רבי); "דרך חיים" און "שער התשובה" - ספרים באזירט אויף "אגרת התשובה" אין תניא (פון מיטלער רבי); "שערי עבודה" און "שערי היחוד והאמונה" (פון [[רבי אהרן פון סטראשעלא]], א תלמיד מובהק פון דער בעל התניא); "קיצורים והערות לספר התניא" (פון דער [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן (צמח צדק)|צמח צדק]]); "מאמר האמנת אלקות" (אין ספר [[דרך מצותיך]], פון דער צמח צדק); "רשימות על התניא: מראי מקומות, הערות וציונים בספר של בינונים" (פון [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן]]).


==צו ליינען מער==
==צו ליינען מער==
*{{היברובוקס|יהושע מונדשיין|תורת חב"ד: לקוטי אמרים תניא – ביבליוגרפיה|24552|מקום הוצאה=כפר חב"ד|שנת הוצאה=תשמ"ב|מו"ל=הוצאת קה"ת}}
*{{היברובוקס|יהושע מונדשיין|תורת חב"ד: לקוטי אמרים תניא – ביבליוגרפיה|24552|מקום הוצאה=כפר חב"ד|שנת הוצאה=תשמ"ב|מו"ל=הוצאת קה"ת}}
*{{היברובוקס|הלל צייטלין|אריינפיר אין חסידות און דער וועג פון חב"ד|4186|page=87|שנת הוצאה=תשי"ז|מו"ל=פארלאג מתנות|עמ=96-103}}
*{{היברובוקס|הלל צייטלין|אריינפיר אין חסידות און דער וועג פון חב"ד|4186|page=87|שנת הוצאה=תשי"ז|מו"ל=פארלאג מתנות|עמ=96-103}}
* אברהם שמואל בוקיעט, '''נזר התניא''', כפר חב"ד אדר תשס"ז
*{{אוצר החכמה|אברהם שמואל בוקיעט|התניא נחלת העם|162896|שנת הוצאה=תשס"ח}} ([https://tablet.otzar.org/he/book/book.php?book=168952 פארברייטערט, תשע"א])
* אברהם שמואל בוקיעט, '''התניא - נחלת העם''', תשע"א
* {{אוצר החכמה|יצחק נחמן שטראה|תולדות ספר התניא|621051|שנת הוצאה=תשע"ז|מו"ל=היכל מנחם - בארא פארק}}
* יצחק נחמן שטראה און משה מרינובסקי, '''תולדות ספר התניא: כתיבתו, הדפסתו, התפשטותו''', ניו יארק תשע"ז


==דרויסנדיגע לינקס==
==דרויסנדיגע לינקס==
* {{היברובוקס|2=ספר התניא|3=49432|4=צורת הדף, ניו יארק תשט"ז|סופיקס=יא}}
* {{הספרייה הדיגיטלית|2=לקוטי אמרים-תניא|3=001351302|4=ערשטער דרוק, סלאוויטא תקנ"ו}} ({{היברובוקס|2=היברובוקס|3=24555}})
* [https://www.chabadlibrary.org/books/3400000000 ספר התניא] אין טעקסט, אויפ'ן חב"ד ביבליאטעק וועבזייטל
*'''שיעורים בספר התניא - אידיש''': [http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=19841&st=&pgnum=1 ליקוטי אמרים] {{*}} [http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=19842&pgnum=1 שער היחוד והאמונה ואגרת התשובה] {{*}} [http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=19843&pgnum=1 אגרת הקודש וקונטרס אחרון], אויף [[היברובוקס]]
*
* [https://www.chabadlibrary.org/books/3400000000 טעקסט פון ספר התניא], אויפ'ן חב"ד ביבליאטעק וועבזייטל ([https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/369431 מנוקד])
* [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/2090577 מהו ספר התניא? מאמרים, טקסט של ספר התניא עם ביאורים, שיעורי וידאו ועוד], אויף Chabad.org
* [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/2090577 מהו ספר התניא? מאמרים, טקסט של ספר התניא עם ביאורים, שיעורי וידאו ועוד], אויף Chabad.org
* {{הספרייה הדיגיטלית|2=לקוטי אמרים-תניא|3=001351302|4=ערשטער דרוק, סלאוויטא תקנ"ו}}


==נאטיצן==
==נאטיצן==