אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "ליקוטי אמרים תניא"

8,767 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 9 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
(כ'האף ס'גוט)
אין תקציר עריכה
 
(13 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 13: שורה 13:
|היברובוקס=49432
|היברובוקס=49432
}}
}}
'''ספר התניא''', וואס ווערט אויך גערופן '''לקוטי אמרים''' אדער '''ספר של בינונים''' אויפן נאמען פונעם ערשטן חלק, איז א ספר יסוד אין [[חב"ד]] בפרט, און אין [[חסידות]] בכלל. עס איז געדרוקט געווארן צום ערשטן מאל אין יאר [[ה'תקנ"ז]] אין [[סלאוויטא]], דורכן מחבר, דער גרינדער פון חסידות חב"ד [[רבי שניאור זלמן פון לאדי]]. דער ספר ווערט גערופן "תניא" לויטן ווארט מיט וואס עס הייבט זיך אן, און אויף דעם נאמען ווערט דער מחבר גערופן דער "בעל התניא".
דער '''תניא''' איז א פריערדיגער ספר פון [[חסידות]]. עס איז צום ערשט געדרוקט געווארן אנאנים אין יאר תקנ"ז אין [[סלאוויטא]], דורכן מחבר, דער גרינדער פון חסידות חב"ד [[רבי שניאור זלמן פון לאדי]] אונטער דער פארמאלער נאמען '''לקוטי אמרים'''. דער ספר איז באוואסט מיטן נאמען "תניא" לויט איר {{טערמין|אינציפּיט|ערשטע ווארט אין א ספר}}, און אויף דעם נאמען ווערט דער מחבר גערופן דער "בעל התניא".


דער ספר דינט אלס דער ספר יסוד פון חסידות חב"ד, און אנטהאלט אנווייזונגען צום לעבן און עבודת הבורא, באזירט אויף געמיינזאמע ארבעט פון הארץ און מח. עס ווערן דערין אנאליזירט דריי סארט אידן - "צדיק", "רשע" און "בינוני", און דער מחבר שמועסט אויס דער וועג אין עבודת ה' פאר'ן "בינוני", וואס יעדער איד קען זיין (אנדערש ווי די מדריגה פון "צדיק", וואס איז נישט פאר יעדן).
דער ספר דינט אלס דער הויפט חיבור פון תורת [[חב"ד]] און איר צוגאנג צו חסידות, און אנטהאלט אנווייזונגען צום לעבן און עבודת הבורא, באזירט אויף געמיינזאמע ארבעט פון הארץ און מח. עס ווערן דערין אנאליזירט דריי סארט אידן - "צדיק", "רשע" און "בינוני", און דער מחבר שמועסט אויס דער וועג וויאזוי יעדער איד קען ווערן א "בינוני" (אנדערש ווי די מדריגה פון "צדיק", וואס איז נישט פאר יעדן).


דאס איז דער ערשטער ספר וואו עס זענען סיסטעמאטיש אראפגעשריבן געווארן די פרינציפן פון [[חסידות]], און עס האט משפיע געווען אויך אויף די נישט-חסידישע וועלט. ווען דער ספר איז ארויס האט עס אויסגערופן א קאנטראווערסיע אויך אינערהאלב די חסיד'ישע קרייזן, וואס טייל האבן זיך קעגנגעשטעלט צום מהלך פון חב"ד, און בכלל צום פארשפרייטן טיפע חסידות אפענערהייט.
דאס איז דער ערשטער ספר וואו עס זענען סיסטעמאטיש אראפגעשריבן געווארן די פרינציפן פון [[חסידות]], און עס האט משפיע געווען אויך אויף די נישט-חסידישע וועלט. ווען דער ספר איז ארויס האט עס אויסגערופן א קאנטראווערסיע אויך אינערהאלב די חסיד'ישע קרייזן, וואס טייל האבן זיך קעגנגעשטעלט צום מהלך פון חב"ד, און בכלל צום פארשפרייטן טיפע חסידות אפענערהייט.


== געבוי==
==הונטערגרונט==
דער נוסח פון שער בלאט איז געשריבן געווארן דורכ'ן מחבר. נאכדעם איז דא [[הסכמה|הסכמות]] פון [[רבי משולם זושא פון האניפאלי]] און [[רבי יהודה לייב הכהן]] וואס זיי האבן געגעבן פארן מחבר צום ערשטן דרוק; די הסכמה צו א נאכפאלגנדע דרוק פון די קינדער פונעם מחבר: דער [[מיטלער רבי]], רבי חיים אברהם, און רבי משה. דערנאך קומט די "הקדמת המלקט", וואס איז א בריוו פונעם מחבר וואס ער האט צוגעפאסט אלס הקדמה צום ערשטן חלק, לקוטי אמרים.
אין די תק"נ יארן איז דער אלטער רבי געווען דער איינציגער חסיד'ישער מנהיג אין [[בעלארוס|ווייס-רוסלאנד]]{{הערה|ווי מען זעט פון א בריוו פון דער רַב יאר תקנ"ג (אגרת לה אין תניא): "ונלאיתי נשוא… גדולי הדור המפורסמים שיחיו… רובם ככולם, ה' יאריך ימיהם ושנותיהם בנעימים, הנה משכן כבודם במדינה אחת בעירות סמוכות וקרובות שלא בריחוק מקום כל כך בינותם, והקל מעליהם ונשאו אתם במשא העם… והנה מי לנו גדול ממשה רבינו ע"ה שאמר איכה אשא לבדי וגו'."}}. אין יענע יארן, לויט די רוסישע רעגירונגס דאקומענטן, זענען געווען דארט צענדליגער טויזנטער חסידים, און פילע זענען געקומען צו רבי שניאור זלמן, כדי זיך שואל עצה זיין אין עניני עבודת ה'. טיילמאל פלעגן זיי ווארטן עטליכע וואכן צו אריינקומען אין זיין צימער, אויף "יחידות". אין יענע יארן האט דער רבי געשריבן דריי בריוון, אין וועלכע ער האט געבעטן א ביסל באגרעניצן די אריינגאנג פאר די וואס זענען שוין געווען ביי אים אמאל, כדי אז די אריינגאנג זאל זיין מעגליך פאר די וואס זענען נאך נישט געווען ביי אים{{הערה|[https://chabadlibrary.org/books/6502210042 אגרת לא]; זעט אין מבוא, [https://chabadlibrary.org/books/6502210007 "תקנות לאזניא"]}}. אויף דעם ארויף האט ער געשריבן הדרכה-קונטרסים פאר די חסידים אין עניני עבודה, אלס ערזאץ פאר די "יחידות", און פון די קונטרסים איז באשאפן געווארן דער תניא.
 
אין סוף תקנ"ב, אין אן "אגרת השלוחה לכללות אנשי שלומינו יצ"ו" (וואס איז אריין אין דער הקדמה צום ספר) שרייבט דער אלטער רבי: "די קונטרסים וועלכע הייסן ליקוטי אמרים… זענען תשובות אויף אסאך פראגעס וואס אלע אנ"ש אין אונזער לאנד פרעגן שטענדיג… לשית עצות בנפשם אין עבודת ה'. היות עס איז מער נישטא קיין צייט צו ענטפערן פּריוואט יעדער איינער אויף זייער פראגעס, און אויך איז שכחה מצוי, דעריבער האב איך אראפּגעשריבן די אלע ענטפערס צו אלע די שאלות, למשמרת לאות, עס זאל זיין פאר יעדער איינער א זכרון פאר די אויגן, און ער זאל זיך מער נישט שטופן אריינצוגיין צו רעדן מיט מיר פּריוואט, ווייל אין זיי וועט ער געפונען א בארואיגונג פאר זיין זעל און א ריכטיגע עצה פאר יעדער זאך וואס איז אים שווער אין עבודת ה'"{{הערה|[https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/535540 הקדמת המלקט, מיט א ביאור]}}.
 
דער ספר "ערקלערט אלע אופני העבודה והידיעה ועסק התורה ומצוות. … אלע זיינע הייליגע ווערטער זענען באזירט אויף די גאלדענע שוועלן, די ווארצלען פון דער אמת'ער קבלה". דער מחבר האט, מיט "גרויס פלאג" און "מיט זיין טיפער וויסן און פארשטאנד", פארפאסט זיין ספר לויט "וואס ער האט געקליבן פון אלע הייליגע ווערטער", די "אופני פרטי ההשתלשלות און די כוונות", וואס ווערן ערקלערט אין 'עץ חיים' און 'פרי עץ החיים'{{הערה|[[רבי אהרן הלוי הורוויץ]] פון סטארעשעלע, ב[https://www.sefaria.org/Sha'arei_Avodah%2C_Introduction.11 הקדמת ספרו 'שערי עבודה']}}. דער בעל התניא האט טאקע באטראכט דאס ספר, בלויז ווי א ליקוט, דאס זעט זיך אן אינעם נאמען "ליקוטי אמרים" און אויך אינעם קעפל פונעם רַב'ס אריינפיר, "הקדמת המלקט".
 
איבער זיין גרויס מיה און עיון ביים שרייבן דעם ספר ווערט דערציילט, אז אויף איין אות האט רבי שניאור זלמן געקענט זיצן עטליכע וואכן, זיך אויסדרוקנדיג צו זיין ברודער רבי יהודה לייב: "אויף א וא״ו אין בינונים מעג מען אוועקגעבן זעקס וואכן, און אויף דער זיבעטער וואך וועט ווערן ליכטיג ממש מיט א אור עצמי. אויף יעדער אות החיבור וואס עס איז אין ספר בינונים האב איך איבערגעטראכט דעם גאנצען ספר"{{הערה|בריוו פון [[רבי יוסף יצחק שניאורסאהן]] פון תרצ"ב. נעתק אין {{היברובוקס|תורת מנחם|רשימת היומן|58881|page=282|עמ=רלו}}}}. די מיה מיט וואס שרייבן דעם תניא און צוגרייטן אים צום דרוק איז געווען פארבונדן, איז במשך יענע יארן באגלייט געווארן מיט אינערליכע איבערלעבונגען, ווי מרה שחורה און שמחה, וואס האבן געשטורעמט דעם זעל פונעם רַב און אפילו געווירקט אויף זיינע חסידים{{הערה|{{היברובוקס|רבי שלום דובער שניאורסאן|תורת שלום - ספר השיחות|60796|page=108|שנת הוצאה=תשע"ט|עמ=86}}}}.
 
האנט-געשריבענע עקזעמפלארן פון דער 'תניא' זענען פארשפרייט געווארן צווישן די חסידים אין די טויזענטער נאך איידער עס איז געדרוקט געווארן, און דווקא זייער ריזיגע פארשפרייטונג האט אומדירעקט געפירט צום רַב'ס געצוואונגענע צושטימונג צו דרוקן דעם חיבור דען, ווי מער קאפיסטן איז געווען, אלס מער שיבושים איז געווארן, און נאך מער, "א געוויסע כנופיא פון מנגדי שטת החסידות ודרכי החסידים" האבן בכוונה מזייף געווען די כתבים און עס געוויזן פאר'ן ווילנער גאון, כדי ער זאל באפוילן עס צו פארברענען{{הערה|{{אוצר החכמה|רשימות הריי"צ|קיצורים והערות|102209|page=147|שנת הוצאה=תש"ח|עמ=קלז}}. דער פרשה איז אויך מרומז אין די הסכמה פון רבי זושא אויפ'ן תניא: "ורצונו היה שלא להעלות את הכתבים הם לבית הדפוס, מחמת שאין דרכו בכך, רק מחמת התפשטות הקונטרסים ההם בקרב כל ישראל בהעתקות רבות מידי '''סופרים משונים''', ומחמת ריבוי העתקות שונות, רבו הטעות-סופר במאד, והוכרח להביא הקונטרסים ההם לבית הדפוס". אויך אין די הקדמה פון רַב: "שנתפשטו הקונטרסים… בהעתקות רבות מידי סופרים '''שונים ומשונים'''... הנה על-ידי ריבוי ההעתקות שונות רבו כמו רבו הטעות-סופר במאוד מאוד. הרב יוסף וויינבערג, '''שיעורים בספר התניא''', [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/535537 הסכמות]; דארט, [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/535540 הקדמת המלקט].}}.
 
אין תקנ"ו האט דער רַב געשיקט שליחים צו רבי זושא און רבי יהודה לייב הכהן (ביידע פון אניפּאלי) צו באקומען א שריפטליכע הסכמה פון זיי{{הערה|1{{אוצר החכמה|רשימות הריי"צ|קיצורים והערות|102209|page=149|שנת הוצאה=תש"ח|עמ=קלט}}}}. איינער פון די באדינגונגען פאר דער רַב’ס צושטימונג צו דרוקן דעם תניא איז געווען אז זיין נאמען זאל נישט דערמאנט ווערן דערויף; לויט ווי דערציילט, האט ר' זושא לכתחילה נישט געוואלט באהאלטן דעם מחבר'ס נאמען, אבער ווען דער שליח איז דערויף באשטאנען, האט ער מסכים געווען, זאגנדיג: "נו, וועל איך ניט שרייבין, מי וועט אליין וויסן, ווער עס קאן מאכען אזא חיבור אז ניט ר' זלמינק'ע". רבי יהודה לייב האט אין זיין הסכמה מרמז געווען אויפ'ן בעל שם טוב מיט די ווערטער "ועתה ישמח ישראל"{{הערה|[https://drive.google.com/file/d/1h6UPjkMgO3vVQ4s1oo-Ws4vtayNXIg1v/view קונטרס 'רמח אותיות', אות ריח]}}.
 
== געבוי און אינהאלט==
דער נוסח פון שער בלאט איז געשריבן געווארן דורכ'ן מחבר. נאכדעם איז דא [[הסכמה|הסכמות]] פון [[רבי משולם זושא פון האניפאלי]] און [[רבי יהודה לייב הכהן]]; די הסכמה צו א נאכפאלגנדע דרוק פון די קינדער פונעם מחבר: דער [[מיטלער רבי]], רבי חיים אברהם, און רבי משה. דערנאך קומט די "הקדמת המלקט", וואס איז א בריוו פונעם מחבר וואס ער האט צוגעפאסט אלס הקדמה צום ערשטן חלק, לקוטי אמרים.


=== ערשטער חלק: לקוטי אמרים ===
=== ערשטער חלק: לקוטי אמרים ===
שורה 27: שורה 40:
[[טעקע:tanya_tlv.jpg|שמאל|ממוזער|250px|ספר התניא געדרוקט אין [[תל אביב]] אין יאר [[תש"ג]]. די ערשטע מהדורא געדרוקט אין [[ארץ ישראל]].]]
[[טעקע:tanya_tlv.jpg|שמאל|ממוזער|250px|ספר התניא געדרוקט אין [[תל אביב]] אין יאר [[תש"ג]]. די ערשטע מהדורא געדרוקט אין [[ארץ ישראל]].]]


מען קען צעטיילן די 53 פרקים פון דעם חלק אין זעקס טיילן: א. ביאורים וואס איז דאס א בינוני (פרקים א'-י"ב); ב. די עבודה פון א בינוני (י"ג-כ"ה); ג. עצות אין עבודת השם (כ"ו-ל"ד); ד. דער רצון ה' אז עס זאל זיין א "דירה בתחתונים" (ל"ה-מ'), ה. אהבת השם (מ"א-נ'), ו. די מעלה פון טון מצוות דווקא אויף דער וועלט (נ"א-נ"ג). דרך אגב ווערט אויך ערקלערט אין ספר אנדערע נושאים אין עבודת השם אויפן דרך החסידות, ווי גאולה, אהבת ישראל, און נאך.
די 53 פרקים פון דעם חלק דיסקוטירן ביאורים וואס איז דאס א בינוני (פרקים א'-י"ב); די עבודה פון א בינוני (י"ג-כ"ה); עצות אין עבודת השם (כ"ו-ל"ד); דער רצון ה' אז עס זאל זיין א "דירה בתחתונים" (ל"ה-מ'); אהבת השם (מ"א-נ'); און די מעלה פון טון מצוות דווקא אויף דער וועלט (נ"א-נ"ג). דרך אגב ווערט אויך ערקלערט אין ספר אנדערע נושאים אין עבודת השם אויפן דרך החסידות, ווי גאולה, אהבת ישראל, און נאך.


==== דער בינוני און זיין געראנגל ====
==== דער בינוני און זיין געראנגל ====
שורה 59: שורה 72:


==== קונטרס אחרון ====
==== קונטרס אחרון ====
דער חלק באשטייט פון ניין סימנים. אין די ערשטע פינף זענען פארהאן עיונים און ערקלערונגען בנוגע צו סתירות אין זוהר און קבלה, וואס דער מחבר האט געשריבן אין די צייט וואס ער האט פארפאסט דעם ספר התניא. די לעצטע דריי זענען בריוון פונעם מחבר.
דער חלק באשטייט פון ניין סימנים. אין די ערשטע פינף זענען פארהאן "פלפול ועיון עמוק" בנוגע צו אויסזעענדע סתירות אין זוהר, 'עץ חיים', און 'פרי עץ חיים', וואס דער מחבר האט געשריבן אין די צייט וואס ער האט פארפאסט דעם ספר התניא{{הערה|הסכמה פון "הרבנים בני הגאון המחבר" למהדורת תקע"ד}}. די לעצטע דריי זענען בריוון פונעם מחבר.


קונטרס אחרון ווערט געווענליך גערעכנט אין כלל פון אגרת הקודש, וואס איז דער פערטער און לעצטער פון די חלקים פון תניא.
קונטרס אחרון ווערט געווענליך גערעכנט אין כלל פון אגרת הקודש, וואס איז דער פערטער און לעצטער פון די חלקים פון תניא.


==גדולי ישראל אויפן ספר==
==גדולי ישראל אויפן ספר==
==== די התנגדות ====
==== התנגדות ====
ווען דער ספר איז ערשינען, איז [[רבי אברהם פון קאליסק|רבי אברהם קאליסקער]], א נאנטער פריינט פון דער בעל התניא, ארויסגעקומען אנטקעגן דעם ספר מיט די טענה אז נישט דאס איז דער דרך החסידות{{הערה|אגרות קודש לרבי שניאור זלמן, נספחים 22 - 23, עמוד תצ"ח}}, און אז זייערע רבי'ס - דהיינו דער [[מעזריטשער מגיד]] און [[רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק]] - פלעגן אכט געבן אז פאר רוב חסידים האבן זיי נאר גערעדט דברי מוסר און אמונת חכמים, ווייל פנימיות התורה, ווי דאס וואס ווערט דערמאנט אין ספר, דארף מען רעדן נאר פאר בני עלייה{{הערה|אגרות קודש סוף ספר [[פרי הארץ]], אגרת מ"ו}}. די מחלוקת האט זיך פארגרעסערט מיט דער צייט און נאך צדיקים זענען געווארן אריינגעמישט, ווי [[רבי ברוך פון מעזשביזש]] און [[רבי אשר פון סטאלין]]. ווען [[רבי נחמן פון ברסלב]] האט באזוכט אין ארץ ישראל, אין יאר [[ה'תקנ"ט]] (1799 למנינם), האט ער פרובירט צו מאכן שלום{{הערה|שבחי הר"ן, סימן כ'; חיי מוהר"ן, סימן ט'}}.
ווען דער ספר איז ערשינען, איז [[רבי אברהם פון קאליסק|רבי אברהם קאליסקער]], א נאנטער פריינט פון דער בעל התניא, ארויסגעקומען אנטקעגן דעם ספר מיט די טענה אז נישט דאס איז דער דרך החסידות{{הערה|אגרות קודש לרבי שניאור זלמן, נספחים 22 - 23, עמוד תצ"ח}}, און אז זייערע רבי'ס - דהיינו דער [[מעזריטשער מגיד]] און [[רבי מנחם מענדל פון וויטעבסק]] - פלעגן אכט געבן אז פאר רוב חסידים האבן זיי נאר גערעדט דברי מוסר און אמונת חכמים, ווייל פנימיות התורה, ווי דאס וואס ווערט דערמאנט אין ספר, דארף מען רעדן נאר פאר בני עלייה{{הערה|אגרות קודש סוף ספר [[פרי הארץ]], אגרת מ"ו}}. די מחלוקת האט זיך פארגרעסערט מיט דער צייט און נאך צדיקים זענען געווארן אריינגעמישט, ווי [[רבי ברוך פון מעזשיבוזש]] און [[רבי אשר פון סטאלין]]. ווען [[רבי נחמן פון ברסלב]] האט באזוכט אין ארץ ישראל, אין יאר [[ה'תקנ"ט]] (1799 למנינם), האט ער פרובירט צו מאכן שלום{{הערה|שבחי הר"ן, סימן כ'; חיי מוהר"ן, סימן ט'}}.


ארום פופצן משפחות פון חב"ד וועלכע האבן געוואוינט אין [[טבריה]] האבן זיך געצויגן צוליב די מחלוקת קיין [[חברון]], וואו זיי האבן אויפגעשטעלט דער [[חב"ד]]'סקער געגנט{{הערה|זעט: ח' שטימן כ"ץ, '''ראשיתן של עליות החסידים''', [[יד בן צבי]], עמ' 111}}.
ארום פופצן משפחות פון חב"ד וועלכע האבן געוואוינט אין [[טבריה]] האבן זיך געצויגן צוליב די מחלוקת קיין [[חברון]], וואו זיי האבן אויפגעשטעלט דער [[חב"ד]]'סקער געגנט{{הערה|זעט: ח' שטימן כ"ץ, '''ראשיתן של עליות החסידים''', [[יד בן צבי]], עמ' 111}}.


==== די שעצונג ====
==== שעצונג ====
פון די צווייטע זייט, האט דער ספר באקומען אסאך שעצונג פון אנדערע חסיד'ישע גדולים. לויט ווי מען פארציילט אין חב"ד, האט זיך [[רבי לוי יצחק פון בארדיטשוב]] אנגערופן ווען ער האט געזען דעם ספר: "איך וואונדער זיך וויאזוי מען קען אריינלייגן אזא גרויסן באשעפער אין אזא קליין ספר"{{הערה|שמועס פון רבי'ן פון ליובאוויטש, כ"ד טבת תשל"ט; אגרות בעל התניא ובני דורו, עמוד קס"ט}}; [[רבי ברוך פון מעזשביזש]] האט געזאגט: "תניא איז דער ספר פארן שכל"{{הערה|בית רבי פרק כ"א הערה ד'}}; [[רבי אברהם יהושע העשיל (אפטא)|דער אוהב ישראל פון אפטא]] האט געזאגט: "אויך אונזערע עלטערן, [[אברהם]] [[יצחק]] און [[יעקב]], האבן זיך געפירט לויט דער דרך וואס עס שטייט אין תניא"{{הערה|הקדמה צו [[אמרי יוסף]], מאמר שביעי אות י'}}; [[רבי ישראל האפשטיין|דער קאזשניצער מגיד]] פלעגט דערין לערנען יעדן טאג אנגעטון מיט די [[תפילין דרבינו תם]], זאגנדיג אז עס איז א ספר פון [[גן עדן]]{{הערה|[[רבי שמעון זעליכאווער]], '''נהרי אש''', עמוד רי"ג}}; [[רבי מנחם מענדיל מארגנשטערן|רבי מנחם מענדל פון קאצק]] האט זיך אויסגעדרוקט אז דער ספר איז אלוקות{{הערה|אמת ואמונה, עמוד ק"פ}}. אפילו ביי אזא נישט-חסיד'ישער גדול ווי [[רבי עקיבא אייגער]] פלעגט ליגן דער ספר אויפן טיש{{הערה|אגרות סופרים עמ' 56, בשם זיין איידעם}}. לויט געוויסע, האט אויך [[רבי חיים וואלאזשינער]] דורכגעלערנט דעם ספר התניא און דערפון אנגענומען פילע פרטים פון זיין שיטה{{הערה|תורה שלמה חלק שמיני, מילואים עמוד רמ"ט. זעט אויך: קובץ היכל העש"ט, גליון ה' (כסלו תשס"ד), עמוד כ"ה}}.
פון די צווייטע זייט, האט דער ספר באקומען אסאך שעצונג פון אנדערע חסיד'ישע גדולים. לויט ווי מען פארציילט אין חב"ד, האט זיך [[רבי לוי יצחק פון בארדיטשוב]] אנגערופן ווען ער האט געזען דעם ספר: "איך וואונדער זיך וויאזוי מען קען אריינלייגן אזא גרויסן באשעפער אין אזא קליין ספר"{{הערה|שמועס פון רבי'ן פון ליובאוויטש, כ"ד טבת תשל"ט; אגרות בעל התניא ובני דורו, עמוד קס"ט}}; [[רבי ברוך פון מעזשיבוזש]] האט געזאגט: "תניא איז דער ספר פארן שכל"{{הערה|בית רבי פרק כ"א הערה ד'}}; [[רבי אברהם יהושע העשיל (אפטא)|דער אוהב ישראל פון אפטא]] האט געזאגט: "אויך אונזערע עלטערן, [[אברהם]] [[יצחק]] און [[יעקב]], האבן זיך געפירט לויט דער דרך וואס עס שטייט אין תניא"{{הערה|הקדמה צו [[אמרי יוסף]], מאמר שביעי אות י'}}; [[רבי ישראל האפשטיין|דער קאזשניצער מגיד]] פלעגט דערין לערנען יעדן טאג אנגעטון מיט די [[תפילין דרבינו תם]], זאגנדיג אז עס איז א ספר פון [[גן עדן]]{{הערה|[[רבי שמעון זעליכאווער]], '''נהרי אש''', עמוד רי"ג}}; [[רבי מנחם מענדיל מארגנשטערן|רבי מנחם מענדל פון קאצק]] האט זיך אויסגעדרוקט אז דער ספר איז אלוקות{{הערה|אמת ואמונה, עמוד ק"פ}}. אפילו ביי אזא נישט-חסיד'ישער גדול ווי [[רבי עקיבא אייגער]] פלעגט ליגן דער ספר אויפן טיש{{הערה|אגרות סופרים עמ' 56, בשם זיין איידעם}}. לויט געוויסע, האט אויך [[רבי חיים וואלאזשינער]] דורכגעלערנט דעם ספר התניא און דערפון אנגענומען פילע פרטים פון זיין שיטה{{הערה|תורה שלמה חלק שמיני, מילואים עמוד רמ"ט. זעט אויך: קובץ היכל העש"ט, גליון ה' (כסלו תשס"ד), עמוד כ"ה}}.


אין חב"ד בפרט איז עס באזונדער געשעצט. דער [[ריי"ץ]] פלעגט עס רופן 'דער תורה שבכתב פון חסידות'{{הערה|אגרות קודש להריי"צ, חלק ד' עמוד רס"א}}. אין חב"ד לערנט מען שוין דעם ספר פון יונגערהייט, און עס איז אנגענומען אז עס איז א סגולה אויף: [[אמונה]] און באשיצן פון מחשבות זרות און הרהורי כפירה{{הערה|אגרות קודש, חלק ו' עמוד קכ"ג}}; ווי [[קטורת]] קעגן אלע רוחניות'דיגע מגפות{{הערה|קיצורים והערות לספר לקוטי אמרים, עמוד קכ"ה}}; שפע ברכה און הצלחה{{הערה|קיצורים והערות לספר לקוטי אמרים, עמוד קכח}}. די רבי'ס פון חב"ד האבן געזאגט אז מען זאל מיטנעמען דעם ספר וואוהין מען פארט, אלס סגולה צו שמירה און הצלה{{הערה|זעט: אגרות קודש חלק י"ג אגרת ד'תרמט; אגרות קודש חלק י"ט אגרת ז'רסח; ליקוט מענות תשנ"ב, מענה של"א}}.
אין חב"ד בפרט איז עס באזונדער געשעצט. דער [[ריי"ץ]] פלעגט עס רופן 'דער תורה שבכתב פון חסידות'{{הערה|אגרות קודש להריי"צ, חלק ד' עמוד רס"א}}. אין חב"ד לערנט מען שוין דעם ספר פון יונגערהייט, און עס איז אנגענומען אז עס איז א סגולה אויף: [[אמונה]] און באשיצן פון מחשבות זרות און הרהורי כפירה{{הערה|אגרות קודש, חלק ו' עמוד קכ"ג}}; ווי [[קטורת]] קעגן אלע רוחניות'דיגע מגפות{{הערה|קיצורים והערות לספר לקוטי אמרים, עמוד קכ"ה}}; שפע ברכה און הצלחה{{הערה|קיצורים והערות לספר לקוטי אמרים, עמוד קכח}}. די רבי'ס פון חב"ד האבן געזאגט אז מען זאל מיטנעמען דעם ספר וואוהין מען פארט, אלס סגולה צו שמירה און הצלה{{הערה|זעט: אגרות קודש חלק י"ג אגרת ד'תרמט; אגרות קודש חלק י"ט אגרת ז'רסח; ליקוט מענות תשנ"ב, מענה של"א}}.


==אויפלאגעס און ביאורים==
==אויפלאגעס און ביאורים==
איידער דער ספר איז געדרוקט געווארן צום ערשטן מאל, פלעגן די חסידים זיך אליין נאכשרייבן העתקות דערפון. אבער וויבאלד עס זענען געשאפן געווארן אסאך טעותים צוליב די פילע העתקות{{ביאור|אין חב"ד פארציילט מען, אז עס זענען אויך געווען דירעקטע זיופים דורך די מתנגדים אויף חסידות, און אז דערפאר שטייט אין די הסכמה פון [[רבי משולם זושא פון האניפאלי]] און אין הקדמה פונעם מחבר "סופרים '''משונים'''"{{הערה|הרב יוסף וויינבערג, '''שיעורים בספר התניא''', [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/535537 הסכמות]; דארט, [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/535540 הקדמת המלקט]}}.}}, האט רבי שניאור זלמן מחליט געווען צו דרוקן דעם ספר{{הערה|'''לקוטי אמרים תניא''', הסכמת [[רבי משולם זושא פון האניפאלי]]; דארט, הקדמת המלקט}}. דער מחבר האט צום ערשטן מאל געדרוקט דעם ספר אין [[זיטאמיר-סלאוויטא דרוק|סלאוויטא]] אין יאר [[ה'תקנ"ז]], אבער דארט איז נאר געדרוקט געווארן די ערשטע צוויי חלקים, לקוטי אמרים און שער היחוד והאמונה. אין יאר תקס"ה איז עס געווארן איבערגעדרוקט דורכן מחבר אין זאלקווא, און ביי די אויפלאגע איז צוגעלייגט געווארן א צווייטע מהדורא פון אגרת התשובה צום ספר, נאך וואס א ערשטע ווערסיע דערפון איז שוין געווארן געדרוקט באזונדער אין יאר תקנ"ט. אין יאר [[ה'תקע"ד]], א קורצע צייט נאך די פטירה פונעם מחבר, האבן זיינע קינדער צוגעלייגט די לעצטע צוויי חלקים, אגרת הקודש און קונטרס אחרון{{הערה|שם=נזר התניא|1=נזר התניא, פרק שביעי; מפתח העניינים לספר התניא; און נאך}}. דערנאך איז עס געדרוקט געווארן נאך צענדליגע מאל.
דער מחבר האט צום ערשטן מאל געדרוקט דעם ספר אין [[זיטאמיר-סלאוויטא דרוק|סלאוויטא]] אין יאר [[ה'תקנ"ז]], אבער דארט איז נאר געדרוקט געווארן די ערשטע צוויי חלקים, לקוטי אמרים און שער היחוד והאמונה. אין יאר תקס"ה איז עס געווארן איבערגעדרוקט דורכן מחבר אין זאלקווא, און ביי די אויפלאגע איז צוגעלייגט געווארן א צווייטע מהדורא פון אגרת התשובה צום ספר, נאך וואס א ערשטע ווערסיע דערפון איז שוין געווארן געדרוקט באזונדער אין יאר תקנ"ט. אין יאר [[ה'תקע"ד]], א קורצע צייט נאך די פטירה פונעם מחבר, האבן זיינע קינדער צוגעלייגט די לעצטע צוויי חלקים, אגרת הקודש און קונטרס אחרון{{הערה|שם=נזר התניא|1=נזר התניא, פרק שביעי; מפתח העניינים לספר התניא; און נאך}}. דערנאך איז עס געדרוקט געווארן נאך צענדליגע מאל.


אין יאר תר"ס איז דער ספר געדרוקט געווארן דורך [[דפוס ראם]] אין ווילנא. אין די אויפלאגע האט מען מגיה געווען דעם גאנצן ספר לויט אריגינעלע כתבי ידות, און עס זענען צוגעלייגט געווארן נאך השלמות פון די בריוון. די רעכטן אויף די אויפלאגע זענען שפעטער געווארן פארקויפט פאר [[רבי שלום דובער שניאורסאהן]] פון [[ליובאוויטש (חסידות)|ליובאוויטש]], און אלע ווייטערדיגע דרוקן זענען קאפירט פון דעם דרוק.
אין יאר תר"ס איז דער ספר געדרוקט געווארן דורך [[דפוס ראם]] אין ווילנא. אין די אויפלאגע האט מען מגיה געווען דעם גאנצן ספר לויט אריגינעלע כתבי ידות, און עס זענען צוגעלייגט געווארן נאך השלמות פון די בריוון. די רעכטן אויף די אויפלאגע זענען שפעטער געווארן פארקויפט פאר [[רבי שלום דובער שניאורסאהן]] פון [[ליובאוויטש (חסידות)|ליובאוויטש]], און אלע ווייטערדיגע דרוקן זענען קאפירט פון דעם דרוק.


ביי חסידי חב"ד איז אנגענומען בשם דער מחבר, אז ביים שרייבן דעם ספר האט ער מדייק געווען אין יעדע ווארט און אפילו אין יעדע אות{{הערה|{{צ-בוך|שם=רשימת היומן|עמ=רלו|סדרה=תורת מנחם}}}}. אסאך ספרים זענען געשטעלט צו ערקלערן און פארברייטערן די רייד פון תניא, אריינגערעכנט: [[קונטרס ההתפעלות]] (פון [[מיטלער רבי]]); "נר מצווה ותורה אור - שער האמונה ושער היחוד" (פון מיטלער רבי); "דרך חיים" און "שער התשובה" - ספרים באזירט אויף "אגרת התשובה" אין תניא (פון מיטלער רבי); "שערי עבודה" און "שערי היחוד והאמונה" (פון [[רבי אהרן פון סטראשעלא]], א תלמיד מובהק פון דער בעל התניא); "קיצורים והערות לספר התניא" (פון דער [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן (צמח צדק)|צמח צדק]]); "מאמר האמנת אלקות" (אין ספר [[דרך מצותיך]], פון דער צמח צדק); "רשימות על התניא: מראי מקומות, הערות וציונים בספר של בינונים" (פון [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן]]).
אסאך ספרים זענען געשטעלט צו ערקלערן און פארברייטערן די רייד פון תניא, אריינגערעכנט: [[קונטרס ההתפעלות]] (פון [[מיטלער רבי]]); "נר מצווה ותורה אור - שער האמונה ושער היחוד" (פון מיטלער רבי); "דרך חיים" און "שער התשובה" - ספרים באזירט אויף "אגרת התשובה" אין תניא (פון מיטלער רבי); "שערי עבודה" און "שערי היחוד והאמונה" (פון [[רבי אהרן פון סטראשעלא]], א תלמיד מובהק פון דער בעל התניא); "קיצורים והערות לספר התניא" (פון דער [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן (צמח צדק)|צמח צדק]]); "מאמר האמנת אלקות" (אין ספר [[דרך מצותיך]], פון דער צמח צדק); "רשימות על התניא: מראי מקומות, הערות וציונים בספר של בינונים" (פון [[רבי מנחם מענדל שניאורסאהן]]).


==צו ליינען מער==
==צו ליינען מער==
* [[יהושע מונדשיין]], '''תורת חב"ד ביבליוגרפיות''', ספרי אדמו"ר הזקן נבג"מ, לקוטי אמרים הוא ספר התניא, מהדורותיו תרגומיו וביאוריו, הוצאת קה"ת, כפר חב"ד תשמ"ב
*{{היברובוקס|יהושע מונדשיין|תורת חב"ד: לקוטי אמרים תניא – ביבליוגרפיה|24552|מקום הוצאה=כפר חב"ד|שנת הוצאה=תשמ"ב|מו"ל=הוצאת קה"ת}}
* אברהם שמואל בוקיעט, '''נזר התניא''', כפר חב"ד אדר תשס
*{{היברובוקס|הלל צייטלין|אריינפיר אין חסידות און דער וועג פון חב"ד|4186|page=87|שנת הוצאה=תשי|מו"ל=פארלאג מתנות|עמ=96-103}}
* אברהם שמואל בוקיעט, '''התניא - נחלת העם''', תשע"א
*{{אוצר החכמה|אברהם שמואל בוקיעט|התניא נחלת העם|162896|שנת הוצאה=תשס"ח}} ([https://tablet.otzar.org/he/book/book.php?book=168952 פארברייטערט, תשע"א])
* יצחק נחמן שטראה און משה מרינובסקי, '''תולדות ספר התניא: כתיבתו, הדפסתו, התפשטותו''', ניו יארק תשע"ז
* {{אוצר החכמה|יצחק נחמן שטראה|תולדות ספר התניא|621051|שנת הוצאה=תשע"ז|מו"ל=היכל מנחם - בארא פארק}}


==דרויסנדע לינקס==
==דרויסנדיגע לינקס==
* {{היברובוקס|2=ספר התניא|3=49432|4=צורת הדף, ניו יארק תשט"ז|סופיקס=יא}}
* {{הספרייה הדיגיטלית|2=לקוטי אמרים-תניא|3=001351302|4=ערשטער דרוק, סלאוויטא תקנ"ו}} ({{היברובוקס|2=היברובוקס|3=24555}})
* [https://www.chabadlibrary.org/books/adhaz/tanya/1/index.htm ספר התניא] אין טעקסט, אויפן וועבזייטל פון חב"ד ביבליאטעק
*'''שיעורים בספר התניא - אידיש''': [http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=19841&st=&pgnum=1 ליקוטי אמרים] {{*}} [http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=19842&pgnum=1 שער היחוד והאמונה ואגרת התשובה] {{*}} [http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=19843&pgnum=1 אגרת הקודש וקונטרס אחרון], אויף [[היברובוקס]]
* [https://he.chabad.org/article.asp?aid=677822 דער שיעור היומי] מיט דער פירוש "שיעורים בספר התניא", אויף "Chabad.org"
*
* {{הספרייה הדיגיטלית|2=לקוטי אמרים-תניא|3=001351302|4=ערשטער דרוק, סלאוויטא תקנ"ו}}
* [https://www.chabadlibrary.org/books/3400000000 טעקסט פון ספר התניא], אויפ'ן חב"ד ביבליאטעק וועבזייטל ([https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/369431 מנוקד])
* [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/2090577 מהו ספר התניא? מאמרים, טקסט של ספר התניא עם ביאורים, שיעורי וידאו ועוד], אויף Chabad.org


==נאטיצן==
==נאטיצן==
שורה 99: שורה 113:
{{רעפערענצן}}
{{רעפערענצן}}


{{חב"ד}}
{{שניאור זלמן מלאדי}}


[[קאטעגאריע:חסידישע ספרים]]
[[קאַטעגאָריע:חסידישע ספרים]]
[[קאַטעגאָריע:חב"ד]]
[[קאַטעגאָריע:חב"ד]]
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
[[קאַטעגאָריע:קבלה ספרים]]
[[קאַטעגאָריע:מחשבה ספרים]]


[[HE:ספר התניא]]
[[HE:ספר התניא]]