35,369
רעדאגירונגען
וויקיפּעדיע אנטיק
ק (החלפת טקסט – "ױ" ב־"וי") |
(וויקיפּעדיע אנטיק) |
||
| (9 מיטלסטע ווערסיעס פון 3 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = First of the Ten Commandments|העב=הדיבר הראשון; המצווה להאמין באלוהי היהדות|דייטש=Eröffnungsformel der 10 Gebote|}} | |||
{{אידישקייט}} | {{אידישקייט}} | ||
| שורה 23: | שורה 24: | ||
* גלייבן אין דעם איינציקייט פון דעם אייבערשטן: | * גלייבן אין דעם איינציקייט פון דעם אייבערשטן: | ||
דער מענטש זאל וויסן אז דער אייבערשטער איז איינס, נישט צוויי אדער מער ווי צוויי, אין ס'איז נישט פארהאן אן איינציקייט ווי זיין איינציקייט, ער איז נישט איינציק ווי איין איינהייט וואס האט נאך איינהייטן, און נישט איינציק ווי א קערפערשאפט וואס קען זיך צוטיילן אין טיילן און | דער מענטש זאל וויסן אז דער אייבערשטער איז איינס, נישט צוויי אדער מער ווי צוויי, אין ס'איז נישט פארהאן אן איינציקייט ווי זיין איינציקייט, ער איז נישט איינציק ווי איין איינהייט וואס האט נאך איינהייטן, און נישט איינציק ווי א קערפערשאפט וואס קען זיך צוטיילן אין טיילן און גרעניצן, ער איז איינציג מיט אן איינציקייט וואס האט קיין פארגלייך. | ||
די תורה באַפעלט ייִדישע קינדער צו גלייבן אין דעם איינציגקייט פון דעם אייבערשטן, ווי ס'שטייט "שמע ישראל ד' אל-הינו ד' אחד" <small>(דברים ו. ד.)</small>, און ווי דער ספר החינוך ערקלערט <ref>מצוה תי"ז</ref>, "די תורה לערנט אונז, דערהערט'ס פון מיר | די תורה באַפעלט ייִדישע קינדער צו גלייבן אין דעם איינציגקייט פון דעם אייבערשטן, ווי ס'שטייט "שמע ישראל ד' אל-הינו ד' אחד" <small>(דברים ו. ד.)</small>, און ווי דער ספר החינוך ערקלערט <ref>מצוה תי"ז</ref>, "די תורה לערנט אונז, דערהערט'ס פון מיר אידישע קינדער, עטס זאלטס וויסען און גלויבן אז דער אייבערשטער איז איינציגקייט. די מצוה ווערט גערעכנט צווישן דער צאָל פון די תרי"ג מצוות: לויט דעם רמב"ם אין ספר המצות, אלס מצות עשה ב. לויט דעם ספר המצות גדול (סמ"ג) אלס עשין ב. לויט דעם ספר החינוך אלס מצוה תי"ז. | ||
| שורה 46: | שורה 47: | ||
== מצות - לא יהיה לך אלהים אחרים, הוא ואין בלתו== | == מצות - לא יהיה לך אלהים אחרים, הוא ואין בלתו== | ||
ג) די תורה פאַרבאָט ייִדישע קינדער פון צו גלייבן אין אן אנדערן | ג) די תורה פאַרבאָט ייִדישע קינדער פון צו גלייבן אין אן אנדערן געטליכן עקזיסטענץ אויסער דעם אייבערשטן, ווי ס'שטייט "לא יהיה לך" <small>(שמות כ. ג.)</small>, און ווי דער ספר החינוך ערקלערט <ref>מצוה כ"ו</ref>, "דו זאלסט נישט גלייבן אין אַן אנדערן געטליכן עקזיסטענץ אויסער דעם אייבערשטן". די מצוה ווערט גערעכנט צווישן דער צאָל פון די תרי"ג מצוות: לויט דעם רמב"ם אין ספר המצות, אלס מצות לא תעשה א. לויט דעם ספר המצות גדול (סמ"ג) אלס לאוין א. לויט דעם ספר החינוך אלס מצוה כ"ו. | ||
| שורה 58: | שורה 59: | ||
אין די [[ראשונים]] ווערט אויף זייער ברייטן פארנעם ארום גערעדט פארשידענע מיינונגען וואס הייסט, און ווי אזוי, א איד דארף גלייבן: | אין די [[ראשונים]] ווערט אויף זייער ברייטן פארנעם ארום גערעדט פארשידענע מיינונגען וואס הייסט, און ווי אזוי, א איד דארף גלייבן: | ||
א) פארשידענע ראשונים האלטן <small>(רמב"ם, שומר אמונים, חובת הלבבות)</small>, אמונה איז '''צו-וויסן מיט א קלארקייט''', <small>'''לידע''' שיש שם מצוי ראשון וכו' '''וידיעת''' דבר זה מצות עשה</small> <ref>(רמב"ם הלכות יסודי התורה פ"א הלכה א' – הלכה ו' - הלכה ז')</ref>, גלייבן איז נישט בלויז זאגן מיטן מויל איך גלייב, נאר זיך איין בילדן דורך נאך קלערן <small>התבוננת</small> א קלארן וויסטנשאפט, און זיין גלייבן זאל איינשטימן מיט זיין איינבילדונג, <small>האמונה אינה ענין הנאמר בפה, אבל הענין המצוייר בנפש כשיאמין בו כמו שיצוייר</small> <ref>מורה נבוכים ח"א פ"נ</ref>. דערפאר ווער ס'איז פעהיג נאך צו פארשן דעם ענין מיט זיין פארשטענדליכן שכל, ליגט אויף אים א פליכט דאס נאך צופארשן, ווי דער פסוק לערנט אונז, "וידעת היום והשבות אל לבבך" (דברים ד' ל"ט) <ref>חובת הלבבות שער היחוד פ"ג</ref>, נאר וויבאלד דער | א) פארשידענע ראשונים האלטן <small>(רמב"ם, שומר אמונים, חובת הלבבות)</small>, אמונה איז '''צו-וויסן מיט א קלארקייט''', <small>'''לידע''' שיש שם מצוי ראשון וכו' '''וידיעת''' דבר זה מצות עשה</small> <ref>(רמב"ם הלכות יסודי התורה פ"א הלכה א' – הלכה ו' - הלכה ז')</ref>, גלייבן איז נישט בלויז זאגן מיטן מויל איך גלייב, נאר זיך איין בילדן דורך נאך קלערן <small>התבוננת</small> א קלארן וויסטנשאפט, און זיין גלייבן זאל איינשטימן מיט זיין איינבילדונג, <small>האמונה אינה ענין הנאמר בפה, אבל הענין המצוייר בנפש כשיאמין בו כמו שיצוייר</small> <ref>מורה נבוכים ח"א פ"נ</ref>. דערפאר ווער ס'איז פעהיג נאך צו פארשן דעם ענין מיט זיין פארשטענדליכן שכל, ליגט אויף אים א פליכט דאס נאך צופארשן, ווי דער פסוק לערנט אונז, "וידעת היום והשבות אל לבבך" (דברים ד' ל"ט) <ref>חובת הלבבות שער היחוד פ"ג</ref>, נאר וויבאלד דער געווענליכער ייד, וואס קען נישט באלד דערגרייכן די טיפקייט מיט זיין קורצן פארשטאנד, קען דער פארשונג אים שטארק שאטן, איז זיין פליכט ערשט צו לערנען גלייבן פון וואס מען האט אים איבער געגעבן <small>קבלה</small>, ביז ער וועט איינגעוויינן זיין פארשטאנד צו דערגרייכן דער טיפקייט. <small>דע כי ההתחלה בזאת החכמה מזקת מאד, וכו' ולזה נקראו סודות וסתרי תורה וכו' ולזה הספיקה עמהם הקבלה בכל עניין אמתי וכו' ובעבור זה אין להתחיל עם אדם בזה הענין אלא כשיעור שכלו.</small><ref name="MN1:3">מורה נבוכים ח"א פל"ג</ref> | ||
ב) פארשידענע ראשונים האלטן פארקערט <small>(שלטי גבורים, כוזרי)</small> אמונה איז '''גלייבן פון איבערגעבונג''' <small>קבלה</small>, אידן זענען באפוילן '''שמע ישראל''' הערן און איבערגעבן, מען פארלאנגט נישט פארשטן און צו-וויסן נאר הערן און איבערגעבן. <small>וכן נצטוינו שמע ישראל וכו' ולא אמר להשכיל ולהתבונן בידיעת החכמה אלא להאמין היחוד על פי השמיעה והקבלה וכו'</small>.<ref>שלטי גבורים ע"ז פ"א</ref> | ב) פארשידענע ראשונים האלטן פארקערט <small>(שלטי גבורים, כוזרי)</small> אמונה איז '''גלייבן פון איבערגעבונג''' <small>קבלה</small>, אידן זענען באפוילן '''שמע ישראל''' הערן און איבערגעבן, מען פארלאנגט נישט פארשטן און צו-וויסן נאר הערן און איבערגעבן. <small>וכן נצטוינו שמע ישראל וכו' ולא אמר להשכיל ולהתבונן בידיעת החכמה אלא להאמין היחוד על פי השמיעה והקבלה וכו'</small>.<ref>שלטי גבורים ע"ז פ"א</ref> | ||
| שורה 66: | שורה 67: | ||
== פארשטן-חקירה == | == פארשטן-חקירה == | ||
אלע ראשונים זענען איינס, אז פאר א | אלע ראשונים זענען איינס, אז פאר א געווענליכן איד וואס האט נאך נישט דערגרייכט זיין פולן דערגרייכונג אין פארשטאנד דורך לערנען תורה, איז זיין פארשטאנד נאך צו קורץ, דערפאר טאר ער זיך נישט אפגעבן מיט פארשטן גלויבן, ווייל ס'איז זיכער אז ס'וועט אים שאטן.<ref name="MN1:3"/>. | ||
| שורה 81: | שורה 82: | ||
[[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:אמונה באלוהים (יהדות)]] | |||
[[קאַטעגאָריע:וויקיפּעדיע אנטיק]] | |||