12
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:ירושלים"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
דורך רוב מדינות איבער דער וועלט. אין דעם זעקסטן פון דעצעמבער 2017 איז די פאראייניקטע שטאטן געווארן דער ערשטער מדינה צו פארמאל אנערקענען ירושלים אלץ די הויפטשטאט פון מדינת ישראל, און אין פעברואר 2018 האט די פאראייניקטע שטאטן אריבערגעפירט איר אמבאסאדע פון תל אביב קיין ירושלים. מאמענטאל ווערט ירושלים אנערקענט אלס די הויפטשטאט פון מדינת ישראל דורך פינף מדינות: די פאראייניקטע שטאטן, גואטאמאלע, האנדורעס, פּאַפּואַ ניו גיני און די טייל-אנערקענטע קאָסאָוואָ.
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
(דורך רוב מדינות איבער דער וועלט. אין דעם זעקסטן פון דעצעמבער 2017 איז די פאראייניקטע שטאטן געווארן דער ערשטער מדינה צו פארמאל אנערקענען ירושלים אלץ די הויפטשטאט פון מדינת ישראל, און אין פעברואר 2018 האט די פאראייניקטע שטאטן אריבערגעפירט איר אמבאסאדע פון תל אביב קיין ירושלים. מאמענטאל ווערט ירושלים אנערקענט אלס די הויפטשטאט פון מדינת ישראל דורך פינף מדינות: די פאראייניקטע שטאטן, גואטאמאלע, האנדורעס, פּאַפּואַ ניו גיני און די טייל-אנערקענטע קאָסאָוואָ.) צייכנס: וויזועלע רעדאגירונג רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 57: | שורה 57: | ||
ריכטיק אויף סוך [[2011]], איז דאָ אין ירושלים 804,355 [[בירגער]].{{הערה|שם=סטאטיסטיק 2011}} די בירגערשאַפ מערט זיך, אין אַ צאָל פון 1.7 פּראָצענט אַ יאָר. די בירגער פון ירושלים זענען צומישט: | ריכטיק אויף סוך [[2011]], איז דאָ אין ירושלים 804,355 [[בירגער]].{{הערה|שם=סטאטיסטיק 2011}} די בירגערשאַפ מערט זיך, אין אַ צאָל פון 1.7 פּראָצענט אַ יאָר. די בירגער פון ירושלים זענען צומישט: | ||
* צווישן זיי 497,000 (62%) וואָס זענען אידן. | *צווישן זיי 497,000 (62%) וואָס זענען אידן. | ||
* 281,000 (35%) זענען [[איסלאם|מוסולמענער]] [[אראבער|אַראַבער]]. | *281,000 (35%) זענען [[איסלאם|מוסולמענער]] [[אראבער|אַראַבער]]. | ||
* 14,000 (1.8%) זענען [[קריסטנטום|קריסטן]]. | *14,000 (1.8%) זענען [[קריסטנטום|קריסטן]]. | ||
* די פּראָפּאָרציאָנעלקייט צווישן [[מאן|מענער]] און [[פרוי|פרויען]] איז : 1015 פרויען, צו 1000 מענער. | *די פּראָפּאָרציאָנעלקייט צווישן [[מאן|מענער]] און [[פרוי|פרויען]] איז : 1015 פרויען, צו 1000 מענער. | ||
דער [[בירגערמייסטער|בירגערמייסטער]] איז היינט [[משה ליאן]]. די שטאטראט האט 31 מיטגלידער. | דער [[בירגערמייסטער|בירגערמייסטער]] איז היינט [[משה ליאן]]. די שטאטראט האט 31 מיטגלידער. | ||
== אין דער היסטאריע == | ==אין דער היסטאריע== | ||
=== פארצייטישע ירושלים === | ===פארצייטישע ירושלים=== | ||
דער אנהייב פון ירושלים איז געווען אויפן בערגל דרום פון [[הר הבית]] וואס מ'רופט היינט [[עיר דוד]]. בערך אין יאר [[ב'ת]] איז דער יישוב געווארן א שטאט. אין יאר [[ב'ת"ר]] - אפשר אפילו פריער - איז ירושלים שוין געווען אן אנגעזעענע באפעסטיגטע כנעענישע שטאט. בערך אין יאר [[ב'ת"ש]] האט [[אדוני צדק]], דער מלך פון ירושלים, געפירט די מלכים פון דרום ארץ ישראל אין זייער קריג קעגן [[יהושע בן נון]], וואס האט געזיגט איבער זיי אין [[עמק איילון]]. ווען די יבוסים זענען געקומען קיין ירושלים האבן זיי א נאמען געגעבן די שטאט "יבוס"; דער איז געבליבן 200 יאר ביז [[דוד המלך]] האט איינגענומען די שטאט. דער פסוק אין שמואל ב, פרק ה, 6-10 (און אויך אין דברי הימים א, יא) פארציילט וויאזוי דוד האט איינגענומען די שטאט. ירושלים איז צום ערשטן באשטימט געווארן אלץ [[הויפטשטאט]] אין יאר [[ב'תתק"נ]] דורך דוד המלך נאכדעם וואס ער האט געמאכט א [[בונד]] מיט די [[עשרת השבטים]] אין [[חברון]]. | דער אנהייב פון ירושלים איז געווען אויפן בערגל דרום פון [[הר הבית]] וואס מ'רופט היינט [[עיר דוד]]. בערך אין יאר [[ב'ת]] איז דער יישוב געווארן א שטאט. אין יאר [[ב'ת"ר]] - אפשר אפילו פריער - איז ירושלים שוין געווען אן אנגעזעענע באפעסטיגטע כנעענישע שטאט. בערך אין יאר [[ב'ת"ש]] האט [[אדוני צדק]], דער מלך פון ירושלים, געפירט די מלכים פון דרום ארץ ישראל אין זייער קריג קעגן [[יהושע בן נון]], וואס האט געזיגט איבער זיי אין [[עמק איילון]]. ווען די יבוסים זענען געקומען קיין ירושלים האבן זיי א נאמען געגעבן די שטאט "יבוס"; דער איז געבליבן 200 יאר ביז [[דוד המלך]] האט איינגענומען די שטאט. דער פסוק אין שמואל ב, פרק ה, 6-10 (און אויך אין דברי הימים א, יא) פארציילט וויאזוי דוד האט איינגענומען די שטאט. ירושלים איז צום ערשטן באשטימט געווארן אלץ [[הויפטשטאט]] אין יאר [[ב'תתק"נ]] דורך דוד המלך נאכדעם וואס ער האט געמאכט א [[בונד]] מיט די [[עשרת השבטים]] אין [[חברון]]. | ||
=== תקופה פון בית ראשון === | ===תקופה פון בית ראשון=== | ||
דוד המלך'ס זון [[שלמה המלך|שלמה]] האט געבויט אין ירושלים דעם [[בית המקדש]]. אזוי ווי דער בית המקדש איז חרוב געווארן און מ'האט איבערגעאקערט די שטאט מערער מאל, איז שווער פאר די ארכעאלאגן צו טרעפן קלארע זאכן פון יענער תקופה. דער ערשטער ארט פון ירושלים, וואס מען רופט היינט עיר דוד, געפינט זיך לעבן דעם אראבישן דערפל [[סילוואן]] (דאס איז [[אראביש]] פארן [[שילוח קוואל|שילוח]]). | דוד המלך'ס זון [[שלמה המלך|שלמה]] האט געבויט אין ירושלים דעם [[בית המקדש]]. אזוי ווי דער בית המקדש איז חרוב געווארן און מ'האט איבערגעאקערט די שטאט מערער מאל, איז שווער פאר די ארכעאלאגן צו טרעפן קלארע זאכן פון יענער תקופה. דער ערשטער ארט פון ירושלים, וואס מען רופט היינט עיר דוד, געפינט זיך לעבן דעם אראבישן דערפל [[סילוואן]] (דאס איז [[אראביש]] פארן [[שילוח קוואל|שילוח]]). | ||
| שורה 75: | שורה 75: | ||
אין יאר {{לינק צו אידיש יאר|3328}} האט די מלוכה פון [[בבל]] געהערשט איבער מלכות יהודה; דער מלך [[יהויכין]] און אלע חשובע אידן אין ירושלים זענען פארטריבן געווארן אין גלות. [[נבוכדנצר]] האט ארויפגעשטעלט [[צדקיהו]] אויף דעם טראן, אבער נאך 11 יאר האט ער מורד געווען און נבוכדנצר האט חרב געמאכט דעם בית המקדש אין יאר {{לינק צו אידיש יאר|3339}}. ווערנט די יארן האבן די ארכעאלאגן אנטפלעקט עטליכע פייל-שפיצן פון די בבליים. | אין יאר {{לינק צו אידיש יאר|3328}} האט די מלוכה פון [[בבל]] געהערשט איבער מלכות יהודה; דער מלך [[יהויכין]] און אלע חשובע אידן אין ירושלים זענען פארטריבן געווארן אין גלות. [[נבוכדנצר]] האט ארויפגעשטעלט [[צדקיהו]] אויף דעם טראן, אבער נאך 11 יאר האט ער מורד געווען און נבוכדנצר האט חרב געמאכט דעם בית המקדש אין יאר {{לינק צו אידיש יאר|3339}}. ווערנט די יארן האבן די ארכעאלאגן אנטפלעקט עטליכע פייל-שפיצן פון די בבליים. | ||
=== תקופה פון בית שני === | ===תקופה פון בית שני=== | ||
=== מיטל אלטער === | ===מיטל אלטער=== | ||
ירושלים איז אריבער אונטער דער הערשאפט פון די [[אומאיאדן]] ביז [[750]]. דערנאך איז די הערשאפט אריבער צום [[אבאסישער כאליפאט|אבאסישן כאליפאט]] ביז [[969]], ווען ירושלים איז אריבער צו דער [[פאטימישע דינאסטיע|פאטימישער דינאסטיע]]. דער מיטל מזרח, כולל ארץ ישראל, איז דעמאלסט אריין אין א נישט סטאבילער תקופה בי די [[סעלזשוקן]] האבן איינגענומען ירושלים אין [[1071]] אויף א קורצער תקופה. | ירושלים איז אריבער אונטער דער הערשאפט פון די [[אומאיאדן]] ביז [[750]]. דערנאך איז די הערשאפט אריבער צום [[אבאסישער כאליפאט|אבאסישן כאליפאט]] ביז [[969]], ווען ירושלים איז אריבער צו דער [[פאטימישע דינאסטיע|פאטימישער דינאסטיע]]. דער מיטל מזרח, כולל ארץ ישראל, איז דעמאלסט אריין אין א נישט סטאבילער תקופה בי די [[סעלזשוקן]] האבן איינגענומען ירושלים אין [[1071]] אויף א קורצער תקופה. | ||
=== מאדערנע תקופה === | ===מאדערנע תקופה=== | ||
[[טעקע:Jerusalem Schrein des Buches BW 1.JPG|קליין|250px|[[ישראל מוזעאום]]]] | [[טעקע:Jerusalem Schrein des Buches BW 1.JPG|קליין|250px|[[ישראל מוזעאום]]]] | ||
[[טעקע:Mount Herzl IMG 1149.JPG|קליין|250px|[[הר הרצל]] - נאציאנאלער בית הקברות פון מדינת ישראל]] | [[טעקע:Mount Herzl IMG 1149.JPG|קליין|250px|[[הר הרצל]] - נאציאנאלער בית הקברות פון מדינת ישראל]] | ||
| שורה 87: | שורה 87: | ||
אין אנהייב פון די [[1970ער]] יארן האט מען אויפגעשטעלט די [[מדינת ישראל פאליציי הויפטקווארטיר]] אין קריית הממשלה אין מזרח טייל פון דער שטאט. אין אנהייב פון די [[1980ער]] יארן האט מען אויפגעשטעלט דעם בנין פון דער [[באנק פון מדינת ישראל]] און אין די [[1990ער]] יארן האט מען אויפגעשטעלט לעבן דער באנק דעם [[בג"ץ|הויכגעריכט]] אין דער [[קריית הממשלה]] אין מערב טייל פון דער שטאט.. | אין אנהייב פון די [[1970ער]] יארן האט מען אויפגעשטעלט די [[מדינת ישראל פאליציי הויפטקווארטיר]] אין קריית הממשלה אין מזרח טייל פון דער שטאט. אין אנהייב פון די [[1980ער]] יארן האט מען אויפגעשטעלט דעם בנין פון דער [[באנק פון מדינת ישראל]] און אין די [[1990ער]] יארן האט מען אויפגעשטעלט לעבן דער באנק דעם [[בג"ץ|הויכגעריכט]] אין דער [[קריית הממשלה]] אין מערב טייל פון דער שטאט.. | ||
== וועלט אנערקענונג == | ==וועלט אנערקענונג== | ||
כאטש וואס אין מדינת ישראל איז ירושלים אנערקענט אלס די הויפטשטאט איז אבער ירושלים נישט אנערקענט אלס הויפטשטאט פון מדינת ישראל | כאטש וואס אין מדינת ישראל איז ירושלים אנערקענט אלס די הויפטשטאט איז אבער ירושלים נישט אנערקענט אלס הויפטשטאט פון מדינת ישראל דורך רוב מדינות איבער דער וועלט. | ||
== געאגראפיע == | אין דעם זעקסטן פון דעצעמבער 2017 איז די פאראייניקטע שטאטן געווארן דער ערשטער מדינה צו פארמאל אנערקענען ירושלים אלץ די הויפטשטאט פון מדינת ישראל, און אין פעברואר 2018 האט די פאראייניקטע שטאטן אריבערגעפירט איר אמבאסאדע פון תל אביב קיין ירושלים. | ||
מאמענטאל ווערט ירושלים אנערקענט אלס די הויפטשטאט פון מדינת ישראל דורך פינף מדינות: די פאראייניקטע שטאטן, גואטאמאלע, האנדורעס, פּאַפּואַ ניו גיני און די טייל-אנערקענטע קאָסאָוואָ. | |||
==געאגראפיע== | |||
ירושלים געפינט זיך אויפן דרום עק פון א [[פלאטא]] אין די [[הרי יהודה]], וואס נעמען איין [[הר הזיתים]] (צו מזרח) און [[הר הצופים]] (צו צפון־מזרח). די אלטשטאט איז הויך אומגעפער 760 מעטער. גאנץ ירושלים איז ארומגענומען מיט טאלן און [[טייכבעט]]ן (וואדיס). די [[נחל קדרון|קדרון]] און [[גיא בן הנם]] טאלן קומען צוזאמען א ביסל דרום פון דער אלטשטאט ירושלים. אין דער צייטן פון דעם תנ"ך איז ירושלים געווען ארומגענומען מיט וועלדער פון [[מאנדל]]ביימער, [[איילבירט]] ביימער און סאסנעס. | ירושלים געפינט זיך אויפן דרום עק פון א [[פלאטא]] אין די [[הרי יהודה]], וואס נעמען איין [[הר הזיתים]] (צו מזרח) און [[הר הצופים]] (צו צפון־מזרח). די אלטשטאט איז הויך אומגעפער 760 מעטער. גאנץ ירושלים איז ארומגענומען מיט טאלן און [[טייכבעט]]ן (וואדיס). די [[נחל קדרון|קדרון]] און [[גיא בן הנם]] טאלן קומען צוזאמען א ביסל דרום פון דער אלטשטאט ירושלים. אין דער צייטן פון דעם תנ"ך איז ירושלים געווען ארומגענומען מיט וועלדער פון [[מאנדל]]ביימער, [[איילבירט]] ביימער און סאסנעס. | ||
{{ירושלים מאפע}} | {{ירושלים מאפע}} | ||
== טראנספארט == | ==טראנספארט== | ||
[[טעקע:Jerusalem-Central-bus-station.jpg|ימין|קליין|געביידע פון דער צענטראלע אויטאבוס סטאנציע]] | [[טעקע:Jerusalem-Central-bus-station.jpg|ימין|קליין|געביידע פון דער צענטראלע אויטאבוס סטאנציע]] | ||
[[טעקע:Porush Bus.JPG|קליין|220px|[[ירושלים צענטראלע אויטאבוס סטאַנציע]]]] | [[טעקע:Porush Bus.JPG|קליין|220px|[[ירושלים צענטראלע אויטאבוס סטאַנציע]]]] | ||
| שורה 100: | שורה 104: | ||
די עפנטליכע טראנספארט אין ירושלים איז געגרינדעט בעיקר אויף צענדליקע שטעטליכע אויטאבוס רוטעס, עטליכע 45% פון די איינוואוינער אין ירושלים ניצן די שטעטליכע אויטאבוסן צו פארן אין דער ארבעט און ארויס פון דער שטאט. | די עפנטליכע טראנספארט אין ירושלים איז געגרינדעט בעיקר אויף צענדליקע שטעטליכע אויטאבוס רוטעס, עטליכע 45% פון די איינוואוינער אין ירושלים ניצן די שטעטליכע אויטאבוסן צו פארן אין דער ארבעט און ארויס פון דער שטאט. | ||
=== אויטאבוסן === | ===אויטאבוסן=== | ||
פון די 1930ער יארן זענען די יידישע אויטאבוסן אין ירושלים געווען געפירט דורך דער "המקשר" געזעלשאפט, ביז דער [[זעקסטאגיגע מלחמה|זעקסטאגיגער מלחמה]]. היינט פירט [[אגד]] די אויטאבוס דינסט אין ירושלים. פון דער [[ירושלים צענטראלע אויטאבוס סטאנציע]] קען מען אנקומען צו רוב פלעצער אין לאנד. אגד און [[דן]], און נאך פארשידענע געזעלשאפטן, פירן טויזנטער פאסאזשירן, פון און צו ירושלים. | פון די 1930ער יארן זענען די יידישע אויטאבוסן אין ירושלים געווען געפירט דורך דער "המקשר" געזעלשאפט, ביז דער [[זעקסטאגיגע מלחמה|זעקסטאגיגער מלחמה]]. היינט פירט [[אגד]] די אויטאבוס דינסט אין ירושלים. פון דער [[ירושלים צענטראלע אויטאבוס סטאנציע]] קען מען אנקומען צו רוב פלעצער אין לאנד. אגד און [[דן]], און נאך פארשידענע געזעלשאפטן, פירן טויזנטער פאסאזשירן, פון און צו ירושלים. | ||
| שורה 108: | שורה 112: | ||
דעם 29סטן יוני 2010 גייט מען מאכן אסאך ענדערונגען אין די אויטאבוס רוטעס אין ירושלים.{{הערה|[http://jet.gov.il/Items/01804/changesadd.pdf ענדערונגען אין בוס רוטעס אין ירושלים]}} | דעם 29סטן יוני 2010 גייט מען מאכן אסאך ענדערונגען אין די אויטאבוס רוטעס אין ירושלים.{{הערה|[http://jet.gov.il/Items/01804/changesadd.pdf ענדערונגען אין בוס רוטעס אין ירושלים]}} | ||
=== באנען === | ===באנען=== | ||
און ירושלים געפונט זיך די [[מלחה באן סטאנציע]], און די [[תנכישע זאא באן סטאנציע]]. די באן רייזע קיין [[תל אביב]] געדויערט אומגעפער א שעה און פופציג מינוט, וועגן דעם איז די באן נישט אנגענעם פאר פאסאזשירן. | און ירושלים געפונט זיך די [[מלחה באן סטאנציע]], און די [[תנכישע זאא באן סטאנציע]]. די באן רייזע קיין [[תל אביב]] געדויערט אומגעפער א שעה און פופציג מינוט, וועגן דעם איז די באן נישט אנגענעם פאר פאסאזשירן. | ||
| שורה 115: | שורה 119: | ||
זייט 19טן אויגוסט 2011 פארט דער טראמוויי אויף דער [[ירושלים לייכטע באנען|רויטער ליניע]]. | זייט 19טן אויגוסט 2011 פארט דער טראמוויי אויף דער [[ירושלים לייכטע באנען|רויטער ליניע]]. | ||
=== שאסייען === | ===שאסייען=== | ||
איינע פון די אלטע הויפטגאסן אין ירושלים איז די [[יפו גאס]]. היינט זענען די הויפטגאסן [[שאסיי 60 (ישראל)|שאסיי 60]], וואס אין ירושלים ווערט גערופן "שאסיי 1", און דער בעגין שאסיי. | איינע פון די אלטע הויפטגאסן אין ירושלים איז די [[יפו גאס]]. היינט זענען די הויפטגאסן [[שאסיי 60 (ישראל)|שאסיי 60]], וואס אין ירושלים ווערט גערופן "שאסיי 1", און דער בעגין שאסיי. | ||
| שורה 129: | שורה 133: | ||
אין 2022 האט מען געעפנט [[שאסיי 16]], פונעם מוצא איבערבייט מיט שאסיי 1 ביזן גבעת מרדכי איבערבייט אויף בעגין שאסיי. | אין 2022 האט מען געעפנט [[שאסיי 16]], פונעם מוצא איבערבייט מיט שאסיי 1 ביזן גבעת מרדכי איבערבייט אויף בעגין שאסיי. | ||
== חינוך == | ==חינוך== | ||
אין ירושלים פועלן אסאך חדרים, ישיבות און מיידלעך סעמינארן. צווישן די ישיבה־גדולה'ס זענען: די [[מירער ישיבה]] (די גרעסטע ישיבה אין דער וועלט), [[חברון ישיבה]], [[קול תורה]], [[שפת אמת (ישיבה)|שפת אמת]], [[מרכז הרב]] און [[בריסק (ישיבה)|בריסק]]. | אין ירושלים פועלן אסאך חדרים, ישיבות און מיידלעך סעמינארן. צווישן די ישיבה־גדולה'ס זענען: די [[מירער ישיבה]] (די גרעסטע ישיבה אין דער וועלט), [[חברון ישיבה]], [[קול תורה]], [[שפת אמת (ישיבה)|שפת אמת]], [[מרכז הרב]] און [[בריסק (ישיבה)|בריסק]]. | ||
== בילדונג == | ==בילדונג== | ||
[[טעקע:HebrewU-Mandelinstitute.jpg|קליין|220px|געביידע פונעם מאנדל אינסטיטוט פאר אידישקייט וויסנשאפטן המכון למדעי היהדות אין דעם [[העברעאישער אוניווערסיטעט אין ירושלים|העברעאישן אוניווערסיטעט אין ירושלים]] אויף [[הר הצופים]]]] | [[טעקע:HebrewU-Mandelinstitute.jpg|קליין|220px|געביידע פונעם מאנדל אינסטיטוט פאר אידישקייט וויסנשאפטן המכון למדעי היהדות אין דעם [[העברעאישער אוניווערסיטעט אין ירושלים|העברעאישן אוניווערסיטעט אין ירושלים]] אויף [[הר הצופים]]]] | ||
=== שולעס === | ===שולעס=== | ||
ירושלים האט שטאטישע שולעס וואס ווערן געפירט לויט דעם [[בילדונג מיניסטעריום]] אין מדינת ישראל, ווי אויךחרדישע חדרים און מיידל שולעס, און אויך אראבישע שולעס. | ירושלים האט שטאטישע שולעס וואס ווערן געפירט לויט דעם [[בילדונג מיניסטעריום]] אין מדינת ישראל, ווי אויךחרדישע חדרים און מיידל שולעס, און אויך אראבישע שולעס. | ||
| שורה 143: | שורה 147: | ||
די אראבישע בילדונג אין ירושלים גייט אן אין מזרח פון דער שטאט און שליסט איין סיי שטאטישע שולעס סיי פריוואטע. | די אראבישע בילדונג אין ירושלים גייט אן אין מזרח פון דער שטאט און שליסט איין סיי שטאטישע שולעס סיי פריוואטע. | ||
=== אקאדעמישע אנשטאלטן === | ===אקאדעמישע אנשטאלטן=== | ||
אין ירושלים געפינען זיך אינסטיטוציעס פאר העכערער בילדונג, צווישן זיי די [[בצלאל אקאדעמיע פאר מאדעלירונג און קונסט]], [[ירושלים הויכשולע פאר טעכנאלאגיע]], די [[אקאדעמיע פאר מוזיק און טאנץ (ירושלים)|אקאדעמיע פאר מוזיק און טאנץ]]. | אין ירושלים געפינען זיך אינסטיטוציעס פאר העכערער בילדונג, צווישן זיי די [[בצלאל אקאדעמיע פאר מאדעלירונג און קונסט]], [[ירושלים הויכשולע פאר טעכנאלאגיע]], די [[אקאדעמיע פאר מוזיק און טאנץ (ירושלים)|אקאדעמיע פאר מוזיק און טאנץ]]. | ||
| שורה 150: | שורה 154: | ||
ירושלים דינט אויך אלס פלאץ פון אסאך פארשונג אנשטאלטן ווי די [[ישראלישע אקאדעמיע פון וויסנשאפטן]], [[אקאדעמיע פאר דער העברעישער שפראך]], [[ישראלישער אינסטיטוט פאר דעמאקראטיע]], [[וואן ליר אינסטיטוט]] און [[שלום הארטמאן אינסטיטוט]]. | ירושלים דינט אויך אלס פלאץ פון אסאך פארשונג אנשטאלטן ווי די [[ישראלישע אקאדעמיע פון וויסנשאפטן]], [[אקאדעמיע פאר דער העברעישער שפראך]], [[ישראלישער אינסטיטוט פאר דעמאקראטיע]], [[וואן ליר אינסטיטוט]] און [[שלום הארטמאן אינסטיטוט]]. | ||
== טוריזם == | ==טוריזם== | ||
אין 2009 האט מען איינגעשריבן אין די [[האטעל]]ן אין [[ישראל]] 8.1 מיליאן איבערנעכטיקן פון [[טוריזם|טוריסטן]], צווישן זיי 2.6 מיליאן אין ירושלים, קעגן 1.9 מיליאן אין [[תל אביב]]. אויך די צאל נאכטלעגערס פון [[ישראלישער]] אין יענעם יאר איז געווען העכער אין ירושלים ווי אין תל אביב - 639 טויזנט קעגן 435 טויזנט.{{הערה|"התיירות לישראל 2009 - דו"ח סטטיסטי" פונעם טוריזם ביורא}} די צאל האטעל צימערן אין ירושלים איז מער ווי 10,000 צימערן, און דער פלאן פון דער שטאטראט איז צו העכערן די צאל צימערן נאך 8,000 ביז 2020. | אין 2009 האט מען איינגעשריבן אין די [[האטעל]]ן אין [[ישראל]] 8.1 מיליאן איבערנעכטיקן פון [[טוריזם|טוריסטן]], צווישן זיי 2.6 מיליאן אין ירושלים, קעגן 1.9 מיליאן אין [[תל אביב]]. אויך די צאל נאכטלעגערס פון [[ישראלישער]] אין יענעם יאר איז געווען העכער אין ירושלים ווי אין תל אביב - 639 טויזנט קעגן 435 טויזנט.{{הערה|"התיירות לישראל 2009 - דו"ח סטטיסטי" פונעם טוריזם ביורא}} די צאל האטעל צימערן אין ירושלים איז מער ווי 10,000 צימערן, און דער פלאן פון דער שטאטראט איז צו העכערן די צאל צימערן נאך 8,000 ביז 2020. | ||
| שורה 156: | שורה 160: | ||
אין 2010 איז ירושלים גראדירט געווארן ערשטער פלאץ אין דער ליסטע פון "בעסטע שטעט פאר שפאצירן און פארוויילן" פונעם מאגאזין "[[Travel + Leisure]]", אין דער קאטעגאריע "[[אפריקע]] און [[מיטל מזרח]]".{{הערה|1={{cite web|url=http://www.travelandleisure.com/worldsbest/2010/cities/africa-middle-east-cities/15|title=World's Best Awards 2010 - Africa and the Middle East|accessdate=2010-07-11}}}} יענעם יאר איז ירושלים געווארן גראדירט דורכן TripAdvisor [[וועבזייטל]] אין זיבעטן ארט אין דער ליסטע פון בעסטע [[שטאט|שטעט]] אין דער [[וועלט]] אין דער "קולטור און באזוכן טוריסטישע ערטער" קאטעגאריע.{{הערה|1={{cite web|url=http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3956579,00.html|title=Jerusalem ranked among the best cities in the world|accessdate=2010-10-10}}}} אזוי אויך איז די שטאט אויסגעקליבן געווארן צו זיין די [[הויפטשטאט פון אראבישער קולטור]] פאר 2009. | אין 2010 איז ירושלים גראדירט געווארן ערשטער פלאץ אין דער ליסטע פון "בעסטע שטעט פאר שפאצירן און פארוויילן" פונעם מאגאזין "[[Travel + Leisure]]", אין דער קאטעגאריע "[[אפריקע]] און [[מיטל מזרח]]".{{הערה|1={{cite web|url=http://www.travelandleisure.com/worldsbest/2010/cities/africa-middle-east-cities/15|title=World's Best Awards 2010 - Africa and the Middle East|accessdate=2010-07-11}}}} יענעם יאר איז ירושלים געווארן גראדירט דורכן TripAdvisor [[וועבזייטל]] אין זיבעטן ארט אין דער ליסטע פון בעסטע [[שטאט|שטעט]] אין דער [[וועלט]] אין דער "קולטור און באזוכן טוריסטישע ערטער" קאטעגאריע.{{הערה|1={{cite web|url=http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3956579,00.html|title=Jerusalem ranked among the best cities in the world|accessdate=2010-10-10}}}} אזוי אויך איז די שטאט אויסגעקליבן געווארן צו זיין די [[הויפטשטאט פון אראבישער קולטור]] פאר 2009. | ||
== קולטור == | ==קולטור== | ||
=== מוזעאומס און נאציאנאלע אנשטאלטן === | ===מוזעאומס און נאציאנאלע אנשטאלטן=== | ||
אין ירושלים געפינען זיך די מערהייט פון די צענטראלע קולטורעלע אנשטאלטן אין ישראל, למשל דער [[ישראל מוזעאום]], איינער פון די פירנדע מוזעאומס פאר קונסט אין דער וועלט, וואס נעמט איין דעם [[היכל הספר]] וואו ס'איז געשפייכלערט דעם עלצטן [[תנ"ך]] אין דער וועלט. | אין ירושלים געפינען זיך די מערהייט פון די צענטראלע קולטורעלע אנשטאלטן אין ישראל, למשל דער [[ישראל מוזעאום]], איינער פון די פירנדע מוזעאומס פאר קונסט אין דער וועלט, וואס נעמט איין דעם [[היכל הספר]] וואו ס'איז געשפייכלערט דעם עלצטן [[תנ"ך]] אין דער וועלט. | ||
== וועטער == | ==וועטער== | ||
אין זומער איז ווארעם און טרוקן, אין ווינטער איז קאלט און עס רעגנט; אמאל שנייט אויך,בפרט אין די הויכע געגנטן. | אין זומער איז ווארעם און טרוקן, אין ווינטער איז קאלט און עס רעגנט; אמאל שנייט אויך,בפרט אין די הויכע געגנטן. | ||
== צווילינג שטעט == | ==צווילינג שטעט== | ||
* {{פאן פאראייניגטע שטאטן|[[ניו יארק (שטאט)|ניו יאָרק]]}} - 1993 | *{{פאן פאראייניגטע שטאטן|[[ניו יארק (שטאט)|ניו יאָרק]]}} - 1993 | ||
* {{פאן טשעכיי|[[פראג]]}} | *{{פאן טשעכיי|[[פראג]]}} | ||
== גאַלעריע == | ==גאַלעריע== | ||
<gallery> | <gallery> | ||
טעקע:מכון המקדש - 1.jpg|[[מכון המקדש]] | טעקע:מכון המקדש - 1.jpg|[[מכון המקדש]] | ||
| שורה 187: | שורה 191: | ||
</gallery> | </gallery> | ||
== וועבלינק == | ==וועבלינק== | ||
{{commonscat|Jerusalem}} | {{commonscat|Jerusalem}} | ||
* [http://www.jerusalem.muni.il אפיציעלע וועבזייטל פונעם ירושלימער מוניציפאליטעט] | *[http://www.jerusalem.muni.il אפיציעלע וועבזייטל פונעם ירושלימער מוניציפאליטעט] | ||
* [http://www.jerusalem.muni.il Jerusalem.muni.il] - אתר האינטרנט של עיריית ירושלים | *[http://www.jerusalem.muni.il Jerusalem.muni.il] - אתר האינטרנט של עיריית ירושלים | ||
* [http://www.greenmap.org.il/ המפה הירוקה של ירושלים] - מדריך אתרים ועסקים בני קיימא בעיר | *[http://www.greenmap.org.il/ המפה הירוקה של ירושלים] - מדריך אתרים ועסקים בני קיימא בעיר | ||
* [http://www.cbs.gov.il/reader/newhodaot/hodaa_template.html?hodaa=201011095 לקט נתונים לרגל יום ירושלים תש"ע], 10 במאי 2010, [[הלשכה המרכזית לסטטיסטיקה]] {{PDF}} | *[http://www.cbs.gov.il/reader/newhodaot/hodaa_template.html?hodaa=201011095 לקט נתונים לרגל יום ירושלים תש"ע], 10 במאי 2010, [[הלשכה המרכזית לסטטיסטיקה]] {{PDF}} | ||
* [http://www.jerusalem-library.org/ ספריית ירושלים הווירטואלית] - מאגר אקדמי של [[האוניברסיטה העברית]] ו[[אוניברסיטת אל-קודס]] | *[http://www.jerusalem-library.org/ ספריית ירושלים הווירטואלית] - מאגר אקדמי של [[האוניברסיטה העברית]] ו[[אוניברסיטת אל-קודס]] | ||
* ישראל ברדוגו, [http://www.kikarhashabat.co.il/67884.html?gview=photoblog ירושלים של מעלה] - פרויקט צילום ממעוף הציפור, כיכר השבת {{תמונה}} | *ישראל ברדוגו, [http://www.kikarhashabat.co.il/67884.html?gview=photoblog ירושלים של מעלה] - פרויקט צילום ממעוף הציפור, כיכר השבת {{תמונה}} | ||
* [[הלל כהן]], [http://www.jiis.org.il/.upload/kikar.pdf '''כיכר השוק ריקה - עלייתה ונפילתה של ירושלים הערבית 1967 - 2007'''], הוצאת עברית, 2007 | *[[הלל כהן]], [http://www.jiis.org.il/.upload/kikar.pdf '''כיכר השוק ריקה - עלייתה ונפילתה של ירושלים הערבית 1967 - 2007'''], הוצאת עברית, 2007 | ||
* מאיה חושן, מיכל קורח, '''[http://www.jiis.org.il/?cmd=publication.155&act=read&id=704 על נתונייך ירושלים 2014], מכון ירושלים לחקר ישראל''' {{גוגל ספרים|20D5od8grbwC|מלא}} | *מאיה חושן, מיכל קורח, '''[http://www.jiis.org.il/?cmd=publication.155&act=read&id=704 על נתונייך ירושלים 2014], מכון ירושלים לחקר ישראל''' {{גוגל ספרים|20D5od8grbwC|מלא}} | ||
* [[אורה אחימאיר]] ו[[יעקב בר סימן טוב]], [http://www.jiis.org.il/.upload/publications/jerusalem_40yrs_heb.pdf '''40 שנה בירושלים'''], בהוצאת מכון ירושלים לחקר ישראל. | *[[אורה אחימאיר]] ו[[יעקב בר סימן טוב]], [http://www.jiis.org.il/.upload/publications/jerusalem_40yrs_heb.pdf '''40 שנה בירושלים'''], בהוצאת מכון ירושלים לחקר ישראל. | ||
* [http://jerhinshnatonout.jerusalem.muni.il/pages/index_manhah.aspx?year=2014 שנתון מערכת החינוך בירושלים לשנת 2014] | *[http://jerhinshnatonout.jerusalem.muni.il/pages/index_manhah.aspx?year=2014 שנתון מערכת החינוך בירושלים לשנת 2014] | ||
* [http://jerusalem.com Jerusalem.com] – ירושלים בתמונות, קטעי וידאו וסיורים וירטואליים {{ענגליש}} | *[http://jerusalem.com Jerusalem.com] – ירושלים בתמונות, קטעי וידאו וסיורים וירטואליים {{ענגליש}} | ||
* [http://mikrarevivim.blogspot.co.il/2011/05/blog-post_27.html שמות רבים לירושלים], בתוך: ד"ר לאה מזור, על מקרא הוראה וחינוך | *[http://mikrarevivim.blogspot.co.il/2011/05/blog-post_27.html שמות רבים לירושלים], בתוך: ד"ר לאה מזור, על מקרא הוראה וחינוך | ||
* [[מכון ירושלים לחקר ישראל]]: [http://jiis.org.il/?cmd=publication.155 פרסומי מחקר בנושא ירושלים] | *[[מכון ירושלים לחקר ישראל]]: [http://jiis.org.il/?cmd=publication.155 פרסומי מחקר בנושא ירושלים] | ||
* [http://www.jiis.org.il/?cmd=statistic.489 השנתון הסטטיסיטי לירושלים], [http://www.jiis.org.il/ מכון ירושלים לחקר ישראל] | *[http://www.jiis.org.il/?cmd=statistic.489 השנתון הסטטיסיטי לירושלים], [http://www.jiis.org.il/ מכון ירושלים לחקר ישראל] | ||
* [http://www.jiis.org.il/?cmd=media.341&act=read&id=968 מחקר אודות מנופי הפיתוח של ירושלים] (פרויקט "מרום") | *[http://www.jiis.org.il/?cmd=media.341&act=read&id=968 מחקר אודות מנופי הפיתוח של ירושלים] (פרויקט "מרום") | ||
* [http://idfarchives.bloger.co.il/230557/ נא להכיר הקו העירוני שחילק את ירושלים עד 1967 בלוג "מאוצרות ארכיון צה"ל ומעהב"ט"] | *[http://idfarchives.bloger.co.il/230557/ נא להכיר הקו העירוני שחילק את ירושלים עד 1967 בלוג "מאוצרות ארכיון צה"ל ומעהב"ט"] | ||
== רעפערענצן == | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפליסטע}} | {{רעפליסטע}} | ||