מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
3,951
רעדאגירונגען
אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "נמרוד"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
קיין רעדאגירונג באמערקונג
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 10: | שורה 10: | ||
}} | }} | ||
[[טעקע:Athanasius Kircher - Turris Babel - 1679 (page 165 crop).jpg|קליין|בילד פון נמרוד, פון 1679 בוך טוריס בבל פון אַטהאַנאַסיוס קירטשער]] | [[טעקע:Athanasius Kircher - Turris Babel - 1679 (page 165 crop).jpg|קליין|בילד פון נמרוד, פון 1679 בוך טוריס בבל פון אַטהאַנאַסיוס קירטשער]] | ||
==אין תנ"ך== | '''נִמְרוֹד''' ווערט דערמאנט אין [[ספר בראשית]] און אין [[דברי הימים]] אלס א זון פון [[כוש (זון פון חם)|כוש]], און דעריבער אן אייניקל פון [[נח]], וואס האט איז געווען א קעניג אין א צאל שטעט אין ארץ [[שנער|שִׁנְעָר]]. דער תורה שטעלט אים פאָר אז "ער האט אנגעהויבן זיין א העלד אויפ'ן וועלט; ער איז געווען א העלד יעגער פאַר גא-ט". חז"ל זאגן אז ער האט צוגערעדט די בירגער צו ווידערשפּעניגן גא-ט, און אויך בויען דעם [[מגדל בבל]]. | ||
נמרוד | |||
==אין תנ"ך== | |||
נמרוד ערשיינט אין [[פרשת נח]] צווישן די דורות פון נח, און אויך אין {{תנ"ך|דברי הימים א|א}}. ער ווערט דערמאנט אלס דער זון פון [[כוש (זון פון חם)|כוש]], אייניקל פון [[חם]], און אור-אייניקל פון [[נח]]: | |||
{{ציטוט | {{ציטוט | ||
| וְכוּשׁ יָלַד אֶת נִמְרֹד, הוּא הֵחֵל לִהְיוֹת גִּבֹּר בָּאָרֶץ; | | וְכוּשׁ יָלַד אֶת נִמְרֹד, הוּא הֵחֵל לִהְיוֹת גִּבֹּר בָּאָרֶץ; | ||
| שורה 21: | שורה 22: | ||
| שורות = יא | | שורות = יא | ||
}} | }} | ||
אנדערש ווי די אנדערע אייניקלעך פון נח | אנדערש ווי די אנדערע אייניקלעך פון נח ווערט נישט בלויז דערמאנט נמרוד'ס נאמען, נאר אויך איינצלהייטן פון זיין לעבן. ער איז געווען א מעכטיגער [[יעגער]], און אז "ראשית ממלכתו", די אנהייב פון זיין קעניגרייך, איז געווען בבל, ארך, אכד, און כלנה אין ארץ שנער. "ראשית ממלכתו" איז אן אייגנארטיגע לשון וואס מ'טרעפט נישט אנדערשוואו. און די ווערטער מיינען אז ער האט געהערשט איבער די שטעט, און מסתמא האט ער זיי אויך געבויט{{הערה|קיל רנד}}. | ||
[[ | פון די לשון הפסוק "{{מנוקד|מִן הָאָרֶץ הַהִוא יָצָא אַשּׁוּר}}" ({{תנ"ך|בראשית|י|יא}}) איז אומקלאר ווער, נמרוד צו אשור בן שם, איז ארויס פון שנער און געבויט אינעם לאנד [[אשור]] די שטעט [[נינוה]], כלח, רסן, און רחובות עיר. אונקלוס{{הערה|שם=פוזן|זע רפאל בנימין פוזן, פרשגן בראשית, ירושלים תשע"ב, זייט 211, 199843}}, תרגום ירושלמי, רש"י, רד"ק, און נאך לערנען אז אשור איז ארויס פון ארץ שנער און געבויט די שטעט, און טייל לייגן צו אז זיין גיין איז געקומען פון קעגנערשאפט צו נמרוד און די דור הפלגה; ווידער תרגום יונתן{{הערה|<!--דארט=פזון|-->זע דארט הערה 132.}}, דער רמב"ן, חזקוני, און אנדערע לערנען אז נמרוד האט אויסגעברייטערט זיין קעניגרייך קיין אשור. | ||
אין {{תנ"ך|מיכה|ה|ו}}, איז משמע אז "ארץ נמרוד" איז א סינאנים צו אשור, וואס שטימט מיט דער מיינונג אז נמרוד האט עס געבויט{{הערה|זע רמב"ן אויף {{תנ"ך|בראשית|י|יא}}.}}; אבער א צאל מפרשים, ווי רש"י און דער רד"ק{{הערה|אויף {{תנ"ך|מיכה|ה|ו}}.}}, טייטשן אז "ארץ נמרוד" באציט זיך צו בבל{{הערה|תנ"ך עם פירוש דעת מקרא - כ (תרי עשר ב), תנ"ך דעת מקרא, ירושלים, תש"נ 154898}}. | |||
==אין מדרש== | ==אין מדרש== | ||
[[טעקע:Anonymous Dutch artist - The Tower of Babel.jpg|Anonymous Dutch artist - The Tower of Babel|קליין|שמאל|250px|נמרוד קעגן דעם | [[טעקע:Anonymous Dutch artist - The Tower of Babel.jpg|Anonymous Dutch artist - The Tower of Babel|קליין|שמאל|250px|נמרוד קעגן דעם הינטערגרונד פון בבל טורעם, אויל מאלעריי פון די 17'טע יארהונדערט]] | ||
[[חז"ל]] | |||
{| | [[חז"ל]] באצייכענען נמרוד אלס דער וואס האט צוגערעדט זיין דור צו בויען דען [[מגדל בבל]]{{הערה|רש"י {{תנ"ך|בראשית|י|ח}}; {{בבלי|חולין|פט|א}}.}}. די ווערטער "לפני ה'" ({{תנ"ך|בראשית|י|ט}}) וואס שטייט ביי אים ווערט אויסגעטייטשט אז האט געזינדיגט להכעיס, און ער איז געווען א "מכיר את בוראו ומתכוון למרוד בו", איינער וואס קען ווייסט ס'איז דא א גא-ט און צילט ווידערצושפעניגן אין אים{{הערה|ספרא בחקותי ב, ב}}{{הערה|שם=לפניה|רש"י {{תנ"ך|בראשית|י|ט}}; רלב"ג דארט.}}. זיין נאמען "נמרוד" ווערט אויסגעטייטשט פון דעם לשון "מרידה", ער האט ווידערגעשפּעניגט אין גא-ט און געמאכט אנדערע ווידערשפעניג, און מיט זיין שארפן צונג אפגערעדט מענטשן פון דינען גא-ט{{הערה|{{בבלי|עירובין|נג|א}}.}}{{הערה|<!--דארט=לפניה|-->תרגום ירושלמי דארט.}}. | ||
|- | |||
| {{ | חז"ל'ס בליק אויף נמרוד ערשיינט אויך אין אנדערע חיבורים פון זמן בית שני. פילון האלכסנדרי שרייבט אז נמרוד איז געווען א זינדיגער וואס האט זיך קעגנגעשטעלט גא-ט, טייטשנדיג "לפני ה'" – "אנטקעגן גא-ט". ער שרייבט אז נמרוד קען באצייכנט ווערן אז דער ערשטער אין שפיץ זינדיגער, און ווייזט אן אז זיין נאמען באדייט "ווידערשפעניגן"{{הערה|פילון האלכסנדרי, שמואל בלקין (איבערזעצער), מדרשי פילון, ניו יארק, תשמ"ט, זייט רכה, 200093}}. [[יוסף בן מתתיהו]] שילדערט נמרוד ווי איינער וואס אפגערעדט די מענטשהייט פון דינען גא-ט, און גלייבן אז זייער מאכט איז דאס וואס ברענגט זייער גליק. ער האט צוביסלעך געברענגט די מענטשהייט אונטער זיין טיראניע, און זיי צוגערעדט צו בויען דעם [[מגדל בבל]] זיך צו באשיצן דארט פון א צוקונפטיגן מבול{{הערה|{{יוספוס|קדמוניות|א|ד}}.}} | ||
| | |||
האט | אנדערש איז דער מיינונג פונעם [[רבי אברהם אבן עזרא|אבן עזרא]], וואס טייטשט דעם פסוק "לפני ה'" אז נמרוד פלעגט פאנגען בעלי חיים זיי מקריב צו זיין פאר אן עולה לה'{{הערה|<!--דארט=לפניה|-->אבן עזרא דארט.}}. דער רמב"ן דינגט זיך שטארק אויף אים, זאגנדיג אז ער איז מצדיק דעם רשע{{הערה|<!--דארט=לפניה|-->רמב"ן דארט.}}. | ||
|} | |||
אין {{מדרש רבה|בראשית|לח|יג}} ווערט געשילדערט די געשיכטע פון אברהם און זיין פאטער תרח'ס געשעפט פון אפגעטער, אין וועלכער נמרוד באפעלט אריינצואווארפן [[אברהם]] אין קאלך-אויוון, פון וועלכן אברהם ווערט געראטעוועט בנס. די גמרא דערציילט אז נמרוד האט דורכאויס יענע געשיכטע איינגעשפארט אברהם אין שטאט כותא במשך דריי יאר, און זיבן יאר אין קדרו{{הערה|{{בבלי|בבא בתרא|צא|א}}}}. [[חז"ל]] זאגן אז נמרוד "[[אמרפל]] מלך שנער" וואס ווערט דערמאנט אין {{תנ"ך|בראשית|יד}}. ער הייסט אמרפל "שאמר והפיל", ער האט געהייסן און אריינגעווארפן אברהם אין קאלך-אויוון{{הערה|{{בבלי|עירובין|נג|א}}.}}. | |||
אין פרקי דרבי אליעזר ווערט דערציילט אז די "כתנות עור" וואס דער אייבערשטער האט געמאכט פאר אדם און חווה ({{תנ"ך|בראשית|ג|כא}}) זענען געווען מיט [[נח]] אין דער תיבה, און חם האט עס גע'ירש'נט און עס איז אנגעקומען צו נמרוד. ווען נמרוד האט עס געטראגן האבן אלע חיות געפאלן צו זיינע פיס, און די מענטשן האבן געמיינט אז דאס איז צוליב זיין גרויסער כוח, און זיי האבן אים געקרוינט אלס קעניג. שפעטער איז איז נמרוד ערמארדעט געווארן דורך [[עשו]] ווען יענער האט בארויבט נמרוד זיין ספעציעלע קליידער, ווי עס ווערט אויך געברענגט אין אנדערע מדרשים{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|סה|טז}}. לויט {{מדרש רבה|בראשית|סג|יג}} האט נמרוד געוואלט הרג'ענען עשו.}}, און די זענען די "בגדי עשיו החמודות"{{הערה|{{פרקי דרבי אליעזר|כד}}}}. לויט'ן [[ספר הישר|ספר הישר]] איז נמרוד אלט געווען 215 יאר ווען ער איז געשטארבן. | |||
==היסטארישע אידענטיטעט== | |||
היסטאריקער, אָריענטאַליסטיקער, און אַסיריאָלאָגן זוכן שוין לאנג א פארבינדונג צווישן נמרוד פון דער תורה און היסטארישע פערזאנען אין בבל און ארום, אבער קיין מלך מיטן נאמען נמרוד אדער אן ענליכן נאמען געפינט מען נישט אין קיין איינע פון די עלטערע און צאלרייכע היסטארישע שומערישע, אַקאַדישע, אשורישע אדער בבלישע קעניגן-ליסטעס. עס ווערט אויך נישט דערמאנט א נאמען נמרוד אין קיין אנדערע שריפטן פון מעסאָפּאָטאַמיע אדער אירע שכנים, אין סיי וועלכן קאנטעקסט, אין די בראָנז-צייט, אייזן-צייט, אדער פאר-קריסטלעכע קלאסישע עפאכע. | |||
עס זעט אויס אז די מעשיות איבער נמרוד באציען זיך צו דער שפעטער בראָנז-צייט, וויבאלד די תורה דערמאנט די שטעט "ארך" און "אכד". דער חורבן פון דעם שטאט "אכד" און דער צוזאמפאל פון איר קייזערטום איז פארגעקומען ארום 2200–2154 פצ"ר (לויט דער לאנגער כראנאלאגיע), און "ארך" (שומעריש-אַקאַדיש "אורוק") האט פארלוירן איר וויכטיגקייט אַרום 2000 פצ"ר צוליב קאמפן צווישן איסין, אור, לאַרסאַ, און עילם{{הערה|כיוון=שמאל|{{cite book |author-link=Stephen L Harris |last=Harris |first=Stephen L. |title=Understanding the Bible |location=Palo Alto |publisher=Mayfield |year=1985}}}}. | |||
א צאל פרואוון אים צו פארבינדן מיט היסטארישע פערזאנען זענען געמאכט געווארן, אבער אן סיי ערפאלג. | |||
דער קריסטלעכער בישאף אייסעביוס פון קייסאריע (4'טער יארהונדערט למספרם), האט באמערקט אז דער בבלישער היסטאריקער בעראָסוס (3'טן יארהונדערט פצ"ר) האט געזאגט אז דער ערשטער קעניג נאכן מבול איז געווען אייעכאָיאָס פון כאַלדאַ (כאַלדאַ איז א קליין שטאַט אין דרום-מזרח מעסאָפּאָטאַמיע וואס איז געגרינדעט געווארן שפעט אין 9'טן יארהונדערט פצ"ר), און האט אים אידענטיפיצירט מיט נמרוד. די זעלבע האט געהאלטן דזשארדזש סינקעלוס ארום 800 למספרם. | |||
אבער פוננקט ווי נמרוד, געפינט זיך קיין קעניג מיטן נאמען אייעכאיאס נישט אין קיין מעסאפּאטאמישע רעקארדס. שפעטערע סומעראָלאָגן האבן פארגעשלאגן צו פארבינדן סיי דעם עוועכאיאס, סיי "אייעכאָראָס" וואס ערשיינט אין די עלטסטע קאפּיעס פון אייליאַן (ארום 200 למספרם) אלס דער קעניג פון בבל און זיידע פון גילגאַמעש, מיט'ן גרינדער פון אורוק וואס איז באקאנט פון קיילנשריפט דאקומענטן אלס "ענמערקאַר"{{הערה|כיוון=שמאל|{{cite book |last=Henkelman |first=Wouter F. M. |chapter=The Birth of Gilgamesh |title=Altertum und Mittelmeerraum: die antike Welt diesseits und jenseits der Levante |page=819}}}}. | |||
דעיוויד ראָל האט פארגעשלאגן א טעאריע אז נמרוד אז טאקע דער אויבנדערמאנטער ענמערקאַר. די געשיכטע פון "ענמערקאַר און דער האר פון אַראַטאַ"{{הערה|כיוון=שמאל|{{cite web |url=http://etcsl.orinst.ox.ac.uk/section1/tr1823.htm |title=Enmerkar and the lord of Aratta: translation |publisher=Etcsl.orinst.ox.ac.uk |access-date=12 November 2009}}}} טראגט עטליכע ענליכקייטן צו דער מעשה פון נמרוד און מגדל בבל, און דער "-קאַר" סופיקס אין ענמערקאַר מיינט א "פאנגער", א פאך מיט וואס די תורה באצייכנט נמרוד. ער האלט אויך אז דאס שטאט ערידו נעבן אור איז דער אריגינעלער בבל, און אז דער אומגעפארטיגטער זיגוראט דארט אין מגדל בבל{{הערה|כיוון=שמאל|egends: The Genesis of Civilization (1998) and The Lost Testament (2002) by David Rohl}}. | |||
טייל האבן פארגעשלאגן א מעגליכער פאַרבינדונג צווישן דעם האר פון מאַראַד און נמרוד, אין די ארטיגע שפראך איז א האר "ני" און "נמרוד" איז אלזא "ני מאַראַד"{{הערה|כיוון=שמאל|{{cite magazine |last=Prince |first=J.D. |year=1920 |title=A Possible Sumerian Original of the Name Nimrod |journal=Journal of the American Oriental Society}}}}. | |||
טייל האבן געזען אין אים דער בבלישער העלד איזדובאַר גישדובאַר, וועלכע איז באצייכנט אלס א גרויסע פאנגער, אלץ באגלייט מיט פיר הונט. טייל פארשער האלטן איז די ריכטיגע וועג פון ליינען זיין נאמען איז מעגליך "נאַרמַ אודו". אנדערע האלטן אז ער איז דער בבלישער אפגאט מרודך, וועלכע וועט אויך באצייכנט ווי א פאנגער, און מ'קען אויך ליינען זיין נאמען ווי "נאַמר אוד"{{הערה|1={{יודאיקה|2=Nimrod|לינק=https://www.jewishencyclopedia.com/articles/11548-nimrod}}|כיוון=שמאל}}. | |||
אנדערע גלייבן אז נמרוד איז "בילוס", א קעניג און אפגראט באקאנט פון גריכישע מיטאלאגע, באזירט אויף דעם פאקט אז בבלישע און אשורישע אויפשריפטן טראגן די נעמען "ביל-ניברו"{{הערה|כיוון=שמאל|{{cite book |title=The Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World|volume=1|pages=347–350}} }}. יגאל לעווין האט צוגעשטעלט צו נמרוד סרגון פון אכד אדער זיין אייניקל נאראם-סין{{הערה|כיוון=שמאל|{{cite magazine |first=Yigal |last=Levin |title=Nimrod the Mighty, King of Kish, King of Sumer and Akkad |magazine=Vetus Testamentum |volume=52 |year=2002 |issue=3 |pages=350–356 |doi=10.1163/156853302760197494}}}}. | |||
==די נאמען "נמרוד"== | ==די נאמען "נמרוד"== | ||
ביי אידן האלט מען זיך אפ פון נוצן דאס נאמען "נמרוד", וויבאלד ער איז געווען א רשע, און בפרט אז זיין נאמען ווייזט אויף זיין שלעכטע נאטור. אבער צווישן אזעלכע וואס זענען נישט קיין שומרי תורה ומצוות איז די נאמען געווען זייער מצוי אין פארגאנגענהייט אבער איז זייער ווייניגער געווארן היינטיגע צייטן. | ביי אידן האלט מען זיך אפ פון נוצן דאס נאמען "נמרוד", וויבאלד ער איז געווען א רשע, און בפרט אז זיין נאמען ווייזט אויף זיין שלעכטע נאטור. אבער צווישן אזעלכע וואס זענען נישט קיין שומרי תורה ומצוות איז די נאמען געווען זייער מצוי אין פארגאנגענהייט אבער איז זייער ווייניגער געווארן היינטיגע צייטן. | ||
די מעשיות וואס זענען פארבונדן | די מעשיות וואס זענען פארבונדן געווארן ארום די נאמען פון נמרוד ערשיינען, להבדיל, אויך אין [[קריסטנטום|קריסטליכע]] און [[איסלאם|איסלאמישע]] טראַדיציעס, און עס ערשיינט אויך ווי א קריסטליכע פאמיליע נאמען. עס זענען אויך פארהאן צייטונגען אין פארשידענע טעמעס וואס טראגן די נאמען נמרוד. דאס פאָרשטעלן נמרוד ווי א יאַגד העלד ווערט אָפּגעשפּיגלט מיטן נוצן זיין נאמען פאר בריטישע קריגס שיפן, א בריטישער קריגס פליגער, הוקר נמרוד, בריטישער קוק פליגער, [[הוקר סידלי נמרוד]], און א איזראעלישער [[אנטי טאנק מיסיל]], [[נמרוד (מיסיל)|נמרוד]]. | ||
צופוסנס פון [[חרמון]] געפונט זיך די [[נמרוד פעסטונג]], און נאנט צו אים איז אויפגעשטעלט געווארן די שטעטל [[נמרוד (יישוב)|נמרוד]]. אין | צופוסנס פון [[חרמון]] געפונט זיך די [[נמרוד פעסטונג]], און נאנט צו אים איז אויפגעשטעלט געווארן די שטעטל [[נמרוד (יישוב)|נמרוד]]. אין פינף שטאַטן אין אמעריקע זענען פארהאן שטעט וואס טראגן די נאמען נמרוד. | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
| שורה 61: | שורה 78: | ||
{{אילן יוחסין של דמויות ספר בראשית}} | {{אילן יוחסין של דמויות ספר בראשית}} | ||
[[ | [[קאטעגאריע:פערזאנען אין ספר בראשית]] | ||
[[ | [[קאטעגאריע:מלכי הגויים בתנ"ך]] | ||
[[ | [[קאטעגאריע:אברהם]] | ||
[[he:נמרוד]] | [[he:נמרוד]] | ||