אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "פרשת משפטים"

פון המכלול
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
וויזועלוויקיטעקסט
(רעדאגירונג)
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע")
 
(54 מיטלסטע ווערסיעס פון 4 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{פרשת שבוע
{{דעסקריפציע|זעקסטע פרשה פון ספר שמות}}{{פרשת שבוע
| פריערדיגע = פרשת יתרו
| פריערדיגע = פרשת יתרו
| קומענדיגע = פרשת תרומה
| קומענדיגע = פרשת תרומה
| פסוקים = {{תנ"ך|שמות|כא|א|קצר=כן}} - {{תנ"ך|שמות|כד|יח|קצר=כן|ללא=ספר}}
| פסוקים = {{תנ"ך|שמות|כא|א}} - {{תנ"ך|שמות|כד|יח|אן=ספר}}
| צאל פסוקים = 118
| צאל פסוקים = 118 (22'סטע)
| אינהאלט = א לאנגע ליסטע פון מצוות און דינים, דערנאך ווערט ערציילט ווי [[משה רבינו]] גייט ארויף אויפן בארג [[הר סיני|סיני]] באקומען די [[לוחות הברית]]
| צאל ווערטער= 1462 (31'סטע)
| צאל אותיות = 5313 (37'סטע)
| אינהאלט = א לאנגע ליסטע פון מצוות און דינים, דערנאך ווערט דערציילט ווי [[משה רבינו]] גייט ארויף אויפן בארג [[הר סיני|סיני]] צו באקומען די [[לוחות הברית]]
| מספר עשה חינוך = 23
| מספר עשה חינוך = 23
| מספר לא תעשה חינוך = 30
| מספר לא תעשה חינוך = 30
| עשה חינוך = דיני [[עבד עברי]], [[אמה עברייה#ייעוד|ייעוד]] און אויסלייזן א [[אמה עברייה]], [[ארבע מיתות בית דין|מיתת חנק]], דיני [[קנס#קנסות ביהדות|קנסות]], [[ארבע מיתות בית דין|מיתת סייף]], דיני [[ארבעה אבות נזיקין]], דיני [[גזל|גנב]], [[דיני שומרים]], דין [[פיתוי (הלכה)|מפתה]], [[מצוות הלוואה|פארבארגן פאר אן ארעמאן]], [[רוב (הלכה)|פסק'ענען נאך רוב דיינים]], [[פריקה וטעינה (מצווה)|פריקה וטעינה]], [[שמיטה|שמיטת קרקעות]], [[שבת|שביתה אין שבת]], [[עלייה לרגל]], [[ביכורים]].
| עשה חינוך = דיני [[עבד עברי]], [[אמה עבריה#יעוד|יעוד]] און אויסלייזן אן [[אמה עבריה]], [[ארבע מיתות בית דין|מיתת חנק]], דיני [[קנסות]], [[ארבע מיתות בית דין|מיתת סייף]], דיני [[ארבעה אבות נזיקין]], דיני [[גניבה|גנב]], [[ארבעה שומרים|דיני שומרים]], דין [[מפתה]], [[הלוואה|פארבארגן פאר אן ארעמאן]], [[רוב|פסק'ענען נאך רוב דיינים]], [[פריקה וטעינה]], [[שמיטה|שמיטת קרקעות]], [[שבת|רוען אין שבת]], [[עליה לרגל]], [[ביכורים]].
| לא תעשה חינוך = פארקויפן א [[אמה עברייה]], אפהאלטן פון איר [[שאר כסות ועונה]], [[איסור הכאת הורים|שלאגן עלטערן]], עסן [[שור הנסקל]], [[איסורי כישוף ביהדות|לאזן א מכשפה לעבן]], [[אונאת הגר|אויספאפן א גר מיט רייד אדער מיט געלט]], [[כל אלמנה ויתום לא תענון|פאניגן א אלמנה אדער א יתום]], [[לא תהיה לו כנושה|מאנען א חוב פון אן ארעמאן]], [[איסור ריבית]], [[איסור קללה|שעלטן א דיין אדער א נשיא]], [[תרומות ומעשרות|פארטוישן די סדר תרומות און מעשרות]], [[טרפה|עסן טרפה]], [[איסור לשון הרע|לשון הרע אדער שמע שווא]], [[פסולי עדות]], [[עונש מוות#הגישה ביהדות|א טיילנעמען מיט עושי רע]], זיך פארלאזן אין [[דיני נפשות]] אויף א צווייטן [[דיין]], פארדרייען א משפט, פסק'נען לויט היפּאָטהעסעס, [[שוחד]], זיך באשווערן אין א אפגאט, [[מסית|בארעדן צו דינען עבודה זרה]], שחט'ן [[קרבן פסח]] ווען ס'איז נאך דא [[חמץ]] אין שטוב,[[נותר|איבערנעכטיגן די אימורים פון קרבן פסח]], [[בשר בחלב|קאכן בשר בחלב]], בינדן א בונד מיט אזעלכע וואס דינען עבודה זרה, [[לא תחנם]]
| לא תעשה חינוך = פארקויפן אן [[אמה עבריה]], אפהאלטן פון איר [[שאר כסות ועונה]], [[מכה אביו ואמו|איסור פון שלאגן די עלטערן]], עסן פון [[שור הנסקל]], [[כישוף|לאזן א מכשפה לעבן]], [[אונאת הגר|אויספאפן א גר]] מיט רייד אדער מיט געלט, [[כל אלמנה ויתום לא תענון|פייניגן אן אלמנה אדער א יתום]], [[לא תהיה לו כנושה|מאנען א חוב פון אן ארעמאן]], [[ריבית|איסור ריבית]], [[איסור קללה|שעלטן א דיין אדער נשיא]], [[תרומות ומעשרות|פארטוישן די סדר פון תרומות און מעשרות]], [[טריפה|עסן טריפות]], [[לשון הרע|לשון הרע אדער שמע שווא]], [[פסולי עדות]], [[טויטשטראף|אנטיילנעמען מיט עושי רע]], זיך פארלאזן אין [[דיני נפשות]] אויף א צווייטן [[דיין]], פארדרייען א משפט, פסק'נען לויט שאצונגען, [[שוחד]], זיך באשווערן אין א אפגאט, [[מסית|בארעדן צו דינען עבודה זרה]], שחט'ן [[קרבן פסח]] ווען ס'איז נאך דא [[חמץ]] אין שטוב, [[נותר|איבערנעכטיגן די אימורים פון קרבן פסח]], [[בשר בחלב|קאכן בשר בחלב]], שליסן א בונד מיט אזעלכע וואס דינען עבודה זרה, [[לא תחנם]]
|עדה1=אשכנז'ישע און ספרד'ישע
| עדה1=אשכנזים און ספרדים
|הפטרה1={{תנ"ך|ירמיהו|לד|ח|כב|קצר=כן}}, און אויך {{תנ"ך|ירמיהו|לג|כה|כו|קצר=כן}}
| עדה2=תימנים
|עדה2=תימנ'ישע
| עדה3=איטאליענער
|הפטרה2={{תנ"ך|ירמיהו|לד|ח|קצר=כן}} - {{תנ"ך|ירמיהו|לה|יט|קצר=כן|ללא=ספר}}
| הפטורה1={{תנ"ך|ירמיהו|לד|ח|כב}}, און מ'לייגט צו {{תנ"ך|ירמיהו|לג|כה|כו}}
|עדה3=איטליע'נישע
| הפטורה2={{תנ"ך|ירמיהו|לד|ח}} - {{תנ"ך|ירמיהו|לה|יט|אן=ספר}}
|הפטרה3={{תנ"ך|ירמיהו|לד|ח|קצר=כן}} - {{תנ"ך|ירמיהו|לה|יא|קצר=כן|ללא=ספר}}
| הפטורה3={{תנ"ך|ירמיהו|לד|ח}} - {{תנ"ך|ירמיהו|לה|יא|אן=ספר}}
}}
}}
'''{{מנוקד|פרשת מִשְׁפָּטִים}}''' איז די זעקסטע [[סדרה]] פון [[ספר שמות]], און די אכצנטע פון די תורה בכלל. די פרשה גייט פון {{תנ"ך|שמות|כא|א|אן=ספר|לאנג=יא}} ביז {{תנ"ך|שמות|כד|יח|אן=ספר|לאנג=יא}}, לויט'ן אנגענומענעם צעטיילונג פון [[קאפיטלען פון תנ"ך|קאפיטלען]], פארמאגנדיג אינאיינעם 118 פסוקים, און 33 פרשיות - זעקס [[פרשה פתוחה|פתוחות]] און 27 [[פרשה סתומה|סתומות]].


'''פרשת מִשְׁפָּטִים''' איז די זעקסטע [[פרשת השבוע|פרשה]] פון ספר [[שמות]]. ס'גייט אהן פון {{תנ"ך|שמות|כא|א|ללא=ספר}} ביז {{תנ"ך|שמות|כד|יח|ללא=ספר}}. אן מערהייט פרשה ווערט אויסגערעכנט אסאך [[מצוות]] און דינים, בעיקר וואס האט מיט [[דיני ממונות]]. אין סוף פרשה ווערט ערציילט איבער די בונד פון די אידן מיטן באשעפער, און אויפן ארויפגיין פון משה צום בארג סיני.
אין מערהייט פרשה ווערט אויסגערעכנט אסאך [[מצוות]] און דינים, בעיקר וואס האט מיט [[דיני ממונות]]. אין סוף פרשה ווערט דערציילט איבער דער בונד פון די אידן מיטן באשעפער, און דאס ארויפגיין פון משה צום בארג סיני.


א טייל פון די יארן ווערט פרשת משפטים געליינט אין שבת בעפאר [[ראש חודש]] [[אדר]], וואס דערין ליינט מען אויך די ערשטע פרשה פון די "[[ארבע פרשיות]]" - [[פרשת שקלים]].
פרשת משפטים ווערט געליינט צווישן [[כ"ד שבט]] און [[א' אדר]], און איז די זעקסטע פון די [[שובבי"ם]] וואכן, און די לעצטע אין פשוט'ע יארן. אין רוב פון די פשוט'ע יארן (אויסער אין [[השא יאר]]ן) געפאלט דאס א שבת בעפאר [[ראש חודש]] [[אדר]], וואס דאן ליינט מען [[מפטיר]] די ערשטע פרשה פון די "[[ארבע פרשיות]]" - [[פרשת שקלים]].


==תוכן הפרשה==
ביי די ספרדים איז געווען איינגעפירט אין טייל [[עיבור יאר]]ן ([[השג יאר|השג]] און [[החא יאר]]ן) צו צעטיילן משפטים אויף צוויי - "משפטים" און "אם כסף תלוה" ({{תנ"ך|שמות|כב|כד|אן=ספר}}){{ביאור|דער מנהג ווערט געברענגט דורך די ראשונים אין די ספרדי'שע פלעצער, לויט'ן כלל פון "סגיר ופסח" - אז [[פרשת מצורע|פרשת "מצורע"]] ("סגיר" אויף [[אראמיש]]) ווערט געליינט דער שבת פאר "[[פסח]]", און אין יארן וואס [[ראש השנה]] געפאלט אום [[דאנערשטאג]] (השג און החא יארן), פעלט אויס נאך א קריאה בעפאר פסח אז מצורע זאל געפאלן אין איינקלאנג מיט'ן כלל. דער [[ראב"ח]] שרייבט דעם מנהג אין ספר העבור{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר העבור|3=21292|page=86|לינק טעקסט=השער העשירי, הפרק האחד}}.}} וועלכע שלאגט פאר צו צעטיילן [[פרשת וירא|וירא]], משפטים, אדער [[פרשת כי תשא|כי תשא]] (ווי טייל יוצאי ליביע פירן זיך). אויך אין [[ספר האשכול]] ווערט דערמאנט אז טייל נעמען אן דעם כלל פון סגיר ופסח{{הערה|{{היברובוקס|2=ספר האשכול|3=9047|page=270|מהדורה=אלבעק|עמ=דף ס"ה ע"א}}.}}. אויך דער [[מאירי]] שרייבט דער מנהג צו צעטיילן [[כי תשא]]{{הערה|{{היברובוקס|2=קרית ספר|3=41282|page=80|באנד=חלק א'|עמ=פג-פד}}.}}, און עס ווערט אויך דערמאנט אין ארחות חיים פון [[רבי אהרן הכהן מלוניל]]{{הערה|[https://machon.oretzion.com/document/ארחות%20חיים%20ב%20סופי%20עדכני.pdf#page=89 הל' קריאת ספר תורה סי' ס"ג].}}, און אין [[אבודרהם]]{{הערה|{{שיתופתא|Abudarham,_Hebrew_Calendar,_Order_of_Parashiot_and_Haftarot/82|סדר הפשריות וההפטרות - פ"ב}}.}}. דער [[ספר החינוך]] צעטיילט אויך די [[s:ספר החינוך (סדר דפוס פרנקפורט)/ספר שמות|מצוות אין משפטים]] פאר צוויי פרשיות.{{ש}}אין [[מחזור ויטרי]]{{הערה|{{שיתופתא|Machzor_Vitry,_Laws_of_Purim/256|סימן רנ"ו}}.}} און נאך פיל ראשונים איז אבער דער כלל "פקיד ופסח", אז מען ליינט [[פרשת צו]] (פקיד) אום [[שבת הגדול]], גילטיג סיי אין א פשוט יאר און סיי אין אן עיבור יאר. עס ווערט אבער אויך געברענגט אלס דער מנהג פון צרפת, אדער אלס מנהג פון [[רבינו תם]]{{הערה|אזוי אין די {{היברובוקס|2=השלמות למחזור ויטרי|3=10172|page=410|עמ=6}}.}} פאר אן עיבור יאר איז "סגיר ופסח" (מצורע), און פאר השג און החא יארן - "פטיר ופסח" (אדער "אוחר ופסח") - [[פרשת אחרי]], און דער מנהג ווערט גע'פסק'נט אין [[טור]] און אין [[שלחן ערוך]]{{הערה|{{טור|אורח חיים|תכח}}; {{שלחן ערוך|אורח חיים|תכח|ד}}.}}.}}, און אזוי האבן זיך געפירט די אידן אין [[טוניזיע]] ביז שפעטערע יארן{{הערה|זעט {{דעת|מרדכי סיטבון, אברהם הטל|daat/toshba/minhagim/tu2.htm|"ממנהגי יהדות תוניסיה"}}.}}.
[[קובץ:Davis The Covenant Confirmed.jpg|שמאל|ממוזער|300px|טקס כריתת הברית על המצוות והדינים שבפרשה, איור של ג'ון סטיפל דייויס]]
בהמשך ל[[מעמד הר סיני]], מוסר ה' למשה רשימה ארוכה של מצוות ודינים עבור בני ישראל<ref>כך על פי סדר הכתובים. אמנם יש מ[[פרשני המקרא]] המייחסים את הדינים שבפרשה למשפטים שנאמרו ב[[מרה (אתר מקראי)|מי מרה]], וכמו כן יש הגורסים שמדובר באסופת חוקים שונים שנקבצו לכאן, ואשר נאמרו במקומות שונים.</ref>. רוב המצוות עוסקות במשפט עברי, בדינים ובהלכות הנוגעים ליחסים משפטיים בין אדם לחברו. בין השאר מפורטים הדינים הבאים:
*דיני [[עבד עברי]] ו[[אמה עברייה]]
*אלימות לגווניה - [[הריגה]], חבלה גופנית,
*דיני נזק שנגרם על ידי רכושו של אדם ([[ארבעה אבות נזיקין]]): [[קרן (אב נזיקין)|שורו שנגח]], [[בור (אב נזיקין)|בור]] שפתח ונפל לתוכו אדם, [[אש]] שהבעיר אדם והזיקה לרכוש
*דיני [[גנב]], [[גזל]]ן, ודין [[הבא במחתרת]]
*[[דיני שומרים]] - אחריות אדם על רכוש אחרים המופקד בידו
* דין ה[[מפתה]] נערה לשכב עמו
*איסור עינוי אלמנה ויתום ואיסור [[אונאת הגר]]
* דיני [[הלוואה]] - [[איסור ריבית]] ומצוות השבת [[משכון]]
* איסור הטיית משפט, [[עדות שקר]] ולקיחת [[שוחד]]
* מצוות [[השבת אבדה]] ו[[פריקה וטעינה]]


לקראת סוף הרשימה מפורטים גם מצוות שבין אדם למקום, כגון:
==פרשה אינהאלט==
*מצוות [[בכור בהמה טהורה]], איסור [[טרפה]] ו[[בשר בחלב]]
[[טעקע:Davis The Covenant Confirmed.jpg|שמאל|ממוזער|300px|די בונד פון די אידן מיטן באשעפער, געמאלן דורך דזשאן סטיפל דעיוויס]]
*מצוות [[שבת]], [[שמיטה]] ו[[שלוש רגלים|שלושת הרגלים]]
===געזעצן===
* הנחיות בנוגע לכניסה ל[[ארץ ישראל]] - הבטחת סיוע שמימי, ואזהרה שלא ילכו אחרי [[עבודת אלילים|עבודת האלילים]] של עמי הארץ
נאך דער [[מעמד הר סיני]], ווען ס'זענען געגעבן געווארן פאר כלל ישראל די [[עשרת הדברות]], געבט דער באשעפער פאר כלל ישראל דורך משה רבינו נאך א לאנגע ליסטע פון מצוות און דינים{{הערה|אזוי קומט אויס פון די סדר הפרשיות, אבער אין {{מכילתא דרבי ישמעאל|כא|א}} איז פארהאן א מחלוקת דערוועגן, און רבי יהודה לערנט אז די פרשה איז שוין געזאגט געווארן אין [[מרה]]. אזוי אויך זענען דא{{הבהרה|ווער?}} וואס לערנען אז זיי זענען א זאמלונג פון מצוות און דינים וואס זענען געזאגט געווארן אין פארשידענע אומשטענדן און פלעצער, און זענען נאר געשריבן געווארן צוזאמען דא.}}. דאס מערהייט פון די מצוות זענען איבער די געזעצן וואס זענען נוגע צווישן איין מענטש און אנדערן, צווישן זיי ווי פאלגנד:
* דיני [[עבד עברי]] און [[אמה עבריה]].
* שטראף אדער פארגיטיגונג פאר הרג'ענען אדער שעדיגן א צווייטן.
* דינים איבער זיין פארמעגן וואס האט געשעדיגט ([[ארבעה אבות נזיקין]]): זיין אקס וואס האט [[קרן (אב נזיקין)|געשטויסן]] אדער [[שן ורגל|געגעסן]], זיין [[בור (אב נזיקין)|גרוב]] אדער [[אש (אב נזיקין)|פייער]] וואס האט געשעדיגט.
* דיני [[גנב]], [[גזל]]ן, און דער דין פון [[הבא במחתרת]].
* [[ארבעה שומרים|דיני שומרים]].
* דער דין פון א מפתה.
* איסור צו פייניגן אן אלמנה און יתום, און פאפן א [[גר]].
* דיני [[הלוואה]] - איסור [[ריבית]] און די מצוה צוריקצוגעבן א [[משכון]].
* איסור צו פארדרייען א משפט, [[עדות שקר]] און נעמען [[שוחד]].
* מצוה פון [[השבת אבידה]] און [[פריקה וטעינה]].


לאחר שמשה מוסר לעם את המצוות שנאמרו לו,{{הערה|כך על פי סדר הכתובים, אך לפי [[פירוש רש"י לתורה]] הסיפור הבא התרחש באמת עוד קודם לכן, לפני מעמד הר סיני}} נערכת כריתת ברית בין ה' ובין עם ישראל. [[משה]] בונה מזבח ומקריב קרבנות למרגלות [[הר סיני]] יחד עם אהרן וזקני ישראל. אחר כך הוא עולה אל הר סיני לקבלת [[לוחות הברית]], ושוהה שם "ארבעים יום וארבעים לילה".
ביי די ענדע פון די רשימה ווערן אויסגערעכנט אויך אנדערע מצוות, וועלכע גייען אן בין אדם למקום:
* מקריב זיין דער [[בכור]] פון א טהור'ע בהמה, איסור פון [[טריפה]] און פון [[בשר בחלב]].
* די מצוות פון [[שבת]], [[שמיטה]] און די [[שלש רגלים]].
* אנווייזונגען פאר די אריינגאנג אין [[ארץ ישראל]] - א צוזאג פון הימלישע הילף, און אַ ווארענונג נישט צו נאָכפאָלגן די [[עבודה זרה]] פון די פעלקער וואס וואוינען יעצט אין דעם לאַנד.


==הפטרה==
===דער בונד===
[[הפטרה|מפטירים]] ב{{תנ"ך|ירמיהו|לד}}, שם מתאר ירמיהו את דיני העבד העברי, ונוזף בעם על שאינם מקיימים אותם. לגבי סיום ההפטרה נחלקו המנהגים שמנהג התימנים להמשיך עד סוף פרק ל"ה ומנהג הספרדים והאשכנזים לחזור למפרע לפסוקים האחרונים של פרק לג, לגבי החזרה למפרע דנו בזה האם מותר לחזור למפרע, במשנה ברורה<ref>אורח חיים סיממן קמד ס"ק ט</ref> הביא מחלוקת אם מותר לחזור למפרע, וברש"ש <ref>יומא ע ע"א</ref> כתב שהמנהג בפרשת משפטים לחזור למפרע, ובספר טעמא דקרא (פרשת משפטים) כתב שבמקום שקוראים מנביא על קלף אין לחזור למפרע <ref>באריכות יש על זה ב[https://forum.otzar.org/viewtopic.php?t=37573 פורום אוצר החכמה]</ref>.
נאך וואס משה רבינו האט איבער געגעבן פאר די אידן די אלע מצוות{{הערה|אזוי לויט די סדר הפסוקים, און לויט טייל מפרשים, ווי דער [[אבן עזרא]] און [[רמב"ן]] {{תנ"ך|שמות|כד|א|אן=ספר}}; אבער אין [[רש"י]] (דארט, און {{תנ"ך|שמות|יט|יא|אן=ספר|מפרש=רש"י}}) שטייט אז ס'איז געווען נאך פאר מתן תורה.}}, איז געווארן געשניטן א בונד צווישן די אידן מיט דער באשעפער. דערנאך האט משה געבויט א מזבח צופוסנס פון בארג סיני, וואו ער האט מקריב געווען [[קרבנות]] צוזאמען מיט אהרן און די זקנים, און אויפגעשטעלט צוועלף מציבות.


הפטרת משפטים נקראת רק בכרבע מהשנים, בשנים מסוג [[שנת השא|השא]], [[שנת השג|השג]], [[שנת החא|החא]], [[שנת בשז|בשז]] ו[[שנת גכז|גכז]]. בשאר השנים הפשוטות קוראים את הפטרת [[פרשת שקלים]], ובשאר ה[[שנה מעוברת|שנים המעוברות]] קוראים את הפטרת [[ראש חודש]] או "מחר חודש".
משה רבינו האט דאן געשריבן און פארגעליינט פאר די אידן דעם 'ספר הברית' - [[ספר בראשית]] און האלב פון ספר שמות{{הערה|רש"י}}, אדער פרשת משפטים{{הערה|רמב"ן}}, אדער די פרשיות [[פרשת בהר|בהר]] און [[פרשת בחוקותי|בחוקותי]]{{הערה|חזקוני}} - אויף וואס די אידן האבן געענטפערט "[[נעשה ונשמע]]"{{הערה|{{תנ"ך|שמות|כד|ז}}}}.


==קישורים חיצוניים==
דערנאך איז משה רבינו ארויף דעם בארג סיני באקומען די [[לוחות הברית]], און האלט זיך אויף דארט פערציג טעג און פערציג נעכט.
{{מיזמים|ויקיטקסט=פרשת משפטים}}
{{קישורי פרשה|פרשה=משפטים|ממרא=0206|תורת אמת ספר=00761|תורת אמת פרשה=0005|נחמה=18|בית חב"ד=475324|ישיבה=31|בינינו=7168|אתר פרשת השבוע=2011/01/mishpatim|בר-אילן=mishpatim}}


==הערות שוליים==
==מצוות אין דער פרשה==
{{הערות שוליים}}
לויט ווי אויסגערעכנט אינעם [[ספר החינוך]]{{הערה|{{ספר החינוך|מב|צד}}.}} איז פארהאן 53 [[תרי"ג מצוות|מצוות]] אין דער פרשה:


{{פרשיות השבוע}}
{| class="wikitable"
[[קטגוריה:פרשות ספר שמות|משפטים]]
|+
[[קטגוריה:משפט עברי]]
!מצוה
[[קטגוריה:פרשות השבוע|משפטים]]
!מקור
{{ו}}
!אקטועל היינטיגע צייטן
פרשת '''משפטים''' איז די זעקסטע פרשה אין [[ספר שמות]], זי קומט נאך [[פרשת יתרו]].
!באפוילענע
|-
|דינים פון [[עבד עברי]]
|כִּי תִקְנֶה עֶבֶד עִבְרִי וגו' ({{תנ"ך|שמות|כא|ב|אן=ספר}})
|ניין
|מענער
|-
|יעוד פון אן [[אמה עבריה]]
|אִם רָעָה בְּעֵינֵי אֲדֹנֶיהָ אֲשֶׁר לא [לוֹ] יְעָדָהּ וְהֶפְדָּהּ ({{תנ"ך|שמות|כא|ח|אן=ספר}})
|ניין
|דער קויפער פון אן אמה עבריה
|-
|אויסלייזן אן אמה עבריה
|וְהֶפְדָּהּ ({{תנ"ך|שמות|כא|ח|אן=ספר}})
|ניין
|דער קויפער פון אן אמה עבריה
|-
|נישט פארקויפן די אמה עבריה פאר א צווייטן
|לְעַם נָכְרִי לֹא יִמְשֹׁל לְמָכְרָהּ בְּבִגְדוֹ בָהּ ({{תנ"ך|שמות|כא|ח|אן=ספר}})
|ניין
|דער קויפער פון אן אמה עבריה
|-
|נישט פארמינערן [[שאר כסות ועונה]]
|שְׁאֵרָהּ כְּסוּתָהּ וְעֹנָתָהּ לֹא יִגְרָע ({{תנ"ך|שמות|כא|י|אן=ספר}})
|יא
|מענער
|-
|[[ארבע מיתות בית דין|מיתת חנק]]
|מַכֵּה אִישׁ וָמֵת מוֹת יוּמָת ({{תנ"ך|שמות|כא|יב|אן=ספר}})
|ניין
|[[בית דין]]
|-
|נישט שלאגן עלטערן
|וּמַכֵּה אָבִיו וְאִמּוֹ מוֹת יוּמָת ({{תנ"ך|שמות|כא|טו|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|דיני [[קנס (הלכה)|קנסות]]
|וְכִי יְרִיבֻן אֲנָשִׁים וגו' ({{תנ"ך|שמות|כא|יח|אן=ספר}})
|יא
|בית דין סמוכין
|-
|[[ארבע מיתות בית דין|מיתת הרג]]
|נָקֹם יִנָּקֵם ({{תנ"ך|שמות|כא|כ|אן=ספר}})
|ניין
|[[בית דין]]
|-
|דיני [[קרן (אב נזיקין)|קרן]]
|וְכִי יִגַּח שׁוֹר וגו' ({{תנ"ך|שמות|כא|כח|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|נישט עסן פון [[שור הנסקל]]
|סָקוֹל יִסָּקֵל הַשּׁוֹר וְלֹא יֵאָכֵל אֶת בְּשָׂרוֹ ({{תנ"ך|שמות|כא|כח|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|דיני [[בור (אב נזיקין)|בור]]
|וְכִי יִפְתַּח אִישׁ בּוֹר וגו' ({{תנ"ך|שמות|כא|לג|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|דיני [[גנב]]
|כִּי יִגְנֹב אִישׁ וגו' ({{תנ"ך|שמות|כא|לז|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|דיני [[שן ורגל]]
|כִּי יַבְעֶר אִישׁ וגו' ({{תנ"ך|שמות|כב|ד|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|דיני [[אש (אב נזיקין)|אש]]
|שַׁלֵּם יְשַׁלֵּם הַמַּבְעִר אֶת הַבְּעֵרָה ({{תנ"ך|שמות|כב|ה|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|דיני [[שומר חינם]]
|כִּי יִתֵּן אִישׁ אֶל רֵעֵהוּ כֶּסֶף אוֹ כֵלִים לִשְׁמֹר וגו' ({{תנ"ך|שמות|כב|ו|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|דיני [[טוען ונטען]]
|אֲשֶׁר יֹאמַר כִּי הוּא זֶה ({{תנ"ך|שמות|כב|ח|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|דינים פון [[שומר שכר]] און [[שוכר]]
|כִּי יִתֵּן אִישׁ אֶל רֵעֵהוּ חֲמוֹר אוֹ שׁוֹר וגו' ({{תנ"ך|שמות|כב|ט|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|דיני [[שואל]]
| וְכִי יִשְׁאַל אִישׁ מֵעִם רֵעֵהוּ וגו' ({{תנ"ך|שמות|כב|יג|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|דיני [[מפתה]]
|וְכִי יְפַתֶּה אִישׁ בְּתוּלָה וגו' ({{תנ"ך|שמות|כב|טו|אן=ספר}})
|יא
|בית דין סמוכין
|-
|נישט לאזן לעבן א [[כישוף|מכשפה]]
|מְכַשֵּׁפָה לֹא תְחַיֶּה ({{תנ"ך|שמות|כב|יז|אן=ספר}})
|ניין
|בית דין סמוכין
|-
|איסור אויף [[אונאת גר|טשעפען א גר]]
|וְגֵר לֹא תוֹנֶה ({{תנ"ך|שמות|כב|כ|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|איסור אויף באשווינדלען א גר
|וְלֹא תִלְחָצֶנּוּ ({{תנ"ך|שמות|כב|כ|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|איסור אויף פייניגן א [[יתום]] אדער [[אלמנה]]
|כָּל אַלְמָנָה וְיָתוֹם לֹא תְעַנּוּן ({{תנ"ך|שמות|כב|כא|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|[[הלוואה|בארגן]] פאר אן ארימאן
|אִם כֶּסֶף תַּלְוֶה ({{תנ"ך|שמות|כב|כד|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|לא תהיה לו כנושה
|לֹא תִהְיֶה לוֹ כְּנֹשֶׁה ({{תנ"ך|שמות|כב|כד|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|נישט האבן שייכות מיט א [[ריבית]] פארבארג (אלס [[ערבות|ערב]], עד, סופר)
|לֹא תְשִׂימוּן עָלָיו נֶשֶׁךְ ({{תנ"ך|שמות|כב|כד|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|נישט שעלטן א דיין
|אֱלֹהִים לֹא תְקַלֵּל ({{תנ"ך|שמות|כב|כז|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|[[ברכת השם]]
|אֱלֹקִים לֹא תְקַלֵּל ({{תנ"ך|שמות|כב|כז|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|נישט שעלטן א נשיא
|וְנָשִׂיא בְעַמְּךָ לֹא תָאֹר ({{תנ"ך|שמות|כב|כז|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|נישט טוישן דעם סדר פון תרומות ומעשרות
|מְלֵאָתְךָ וְדִמְעֲךָ לֹא תְאַחֵר ({{תנ"ך|שמות|כב|כח|אן=ספר}})
|ניין
|יעדער
|-
|נישט עסן [[טריפה]]
|וּבָשָׂר בַּשָּׂדֶה טְרֵפָה לֹא תֹאכֵלוּ ({{תנ"ך|שמות|כב|ל|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|נישט הערן טענות פון איין בעל דין אן דעם צווייטן
|לֹא תִשָּׂא שֵׁמַע שָׁוְא ({{תנ"ך|שמות|כג|א|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|נישט אננעמען עדות פון [[פסולי עדות]]
|אַל תָּשֶׁת יָדְךָ עִם רָשָׁע לִהְיֹת עֵד חָמָס ({{תנ"ך|שמות|כג|א|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|נישט גיין נאך מערהייט פון איין ביי [[דיני נפשות]]
|לֹא תִהְיֶה אַחֲרֵי רַבִּים לְרָעֹת ({{תנ"ך|שמות|כג|ב|אן=ספר}})
|ניין
|בית דין
|-
|נישט מלמד זיין חובה נאך זכות ביי דיני נפשות
|וְלֹא תַעֲנֶה עַל רִב לִנְטֹת ({{תנ"ך|שמות|כג|ב|אן=ספר}})
|ניין
|בית דין
|-
|גיין נאך רוב
|אַחֲרֵי רַבִּים לְהַטֹּת ({{תנ"ך|שמות|כג|ב|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|נישט נייגן דעם דין לטובת אן ארימאן
|וְדָל לֹא תֶהְדַּר בְּרִיבוֹ ({{תנ"ך|שמות|כג|ג|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|[[פריקה וטעינה|פריקה]]
|עָזֹב תַּעֲזֹב עִמּוֹ ({{תנ"ך|שמות|כג|ה|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|נישט נייגן דעם דין קעגן א רשע
|לֹא תַטֶּה מִשְׁפַּט אֶבְיֹנְךָ בְּרִיבוֹ ({{תנ"ך|שמות|כג|ו|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|נישט פסק'ענען דיני נפשות לויט אומדנא
|וְנָקִי וְצַדִּיק אַל תַּהֲרֹג ({{תנ"ך|שמות|כג|ז|אן=ספר}})
|ניין
|בית דין
|-
|נישט נעמען [[שוחד]]
|וְשֹׁחַד לֹא תִקָּח ({{תנ"ך|שמות|כג|ח|אן=ספר}})
|יא
|בית דין
|-
|[[שמיטה|שמיטת קרקעות]]
|וְהַשְּׁבִיעִת תִּשְׁמְטֶנָּה וּנְטַשְׁתָּהּ ({{תנ"ך|שמות|כג|יא|אן=ספר}})
|ניין (מה"ת){{הערה|לויט ווי עס שטייט אין ספר החינוך; עס איז פארהאן א ברייטע מחלוקת צווישן די ראשונים און אחרונים דערוועגן.}}
|יעדער
|-
|רוען פון [[ל"ט מלאכות|מלאכה]] אין [[שבת]]
|וּבַיּוֹם הַשְּׁבִיעִי תִּשְׁבֹּת ({{תנ"ך|שמות|כג|יב|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|נישט [[שבועה|שווערן]] אין נאמען פון [[עבודה זרה]]
|וְשֵׁם אֱלֹהִים אֲחֵרִים לֹא תַזְכִּירוּ ({{תנ"ך|שמות|כג|יג|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|נישט צורעדן צו דינען עבודה זרה
|לֹא יִשָּׁמַע עַל פִּיךָ ({{תנ"ך|שמות|כג|יג|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|שלמי חגיגה
|שָׁלֹשׁ רְגָלִים תָּחֹג לִי בַּשָּׁנָה ({{תנ"ך|שמות|כג|יד|אן=ספר}})
|ניין
|מענער
|-
|נישט שחט'ן דעם [[קרבן פסח]] ווען [[חמץ]] איז נאך אין שטוב
|לֹא תִזְבַּח עַל חָמֵץ דַּם זִבְחִי ({{תנ"ך|שמות|כג|יח|אן=ספר}})
|ניין
|יעדער
|-
|נישט איבערנעכטיגן די אימורים פון קרבן פסח
|וְלֹא יָלִין חֵלֶב חַגִּי עַד בֹּקֶר ({{תנ"ך|שמות|כג|יח|אן=ספר}})
|ניין
|מענער כהנים
|-
|ברענגען [[ביכורים]]
|רֵאשִׁית בִּכּוּרֵי אַדְמָתְךָ תָּבִיא ({{תנ"ך|שמות|כג|יט|אן=ספר}})
|ניין
|מענער
|-
|נישט קאכן [[בשר בחלב]]
|לֹא תְבַשֵּׁל גְּדִי בַּחֲלֵב אִמּוֹ ({{תנ"ך|שמות|כג|יט|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|נישט שניידן א בונד מיט עובדי עבודה זרה
|לֹא תִכְרֹת לָהֶם וְלֵאלֹהֵיהֶם בְּרִית ({{תנ"ך|שמות|כג|לב|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|-
|נישט לאזן עובדי עבודה זרה וואוינען אין ארץ ישראל
|לֹא יֵשְׁבוּ בְּאַרְצְךָ ({{תנ"ך|שמות|כג|לג|אן=ספר}})
|יא
|יעדער
|}
 
== דאטומען ==
דער שבת ווען מ'ליינט די פרשה, קען געפאלן אין זיבן אנדערע דאטומען:
*[[השא יאר]] און [[השג יאר]] - [[כ"ד שבט]]
*[[הכז יאר]] - [[כ"ה שבט]]
*[[החא יאר]] - [[כ"ו שבט]]
*[[גכה יאר]] און [[בשה יאר]], [[גכז יאר]] און [[בשז יאר]] - [[כ"ז שבט]]
*[[בחג יאר]] און [[זשג יאר]], [[בחה יאר]] און [[זשה יאר]] - [[כ"ט שבט]]
*[[זחא יאר]] - [[א' אדר]]
*[[זחג יאר]] - [[א' אדר א']]
 
==הפטורה==
די [[הפטורה]] פון פרשת משפטים איז אין [[ספר ירמיהו]], פון {{תנ"ך|ירמיהו|לד|ח|אן=ספר|לאנג=יא}}, וואו [[ירמיהו הנביא]] דערמאנט די געזעצן פון אן עבד עברי, און מוסר'ט די אידן פארוואס זיי האבן דאס נישט איינגעהאלטן. די תימנים ענדיגן סוף {{תנ"ך|ירמיהו|לה|יט|אן=ספר|לאנג=יא}}{{הערה|{{שיתופתא|1=Mishneh_Torah,_The_Order_of_Prayer/5?selectedunittext=3|2=רמב"ם - סדר התפילה ה׳, ד'}}.}}, די אשכנזים און ספרדים ליינען ביז {{תנ"ך|ירמיהו|לד|כ|לאנג=יא|אן=ספר}}, און כדי צו צוענדיגן מיט א גוטע זאך גייט מען צוריק, צולייגנדיג די לעצטע פסוקים פון {{תנ"ך|ירמיהו|לג|כה|כו|לאנג=יא|אן=ספר}}{{הערה|[[אבודרהם]] {{שיתופתא|Abudarham,_Hebrew_Calendar,_Order_of_Parashiot_and_Haftarot/19|סדר העיבור, סדר הפרשיות וההפטרות}}.}}, א זאך וואס טייל פוסקים האלטן איז נישט אויסגעהאלטן, ווייל מען טאר נישט ליינען צוריקצואוועגס{{הערה|לויט {{בבלי|יומא|ע|א}}; זעט אין די נושאי כלים אויף {{שלחן ערוך|אורח חיים|קמד|א}}; {{משנה ברורה|קמד|ט}}. [[רבי שמואל שטראשון|רש"ש]] {{שיתופתא|Rashash_on_Yoma/70a|יומא עא.}} ברענגט אז אזוי איז דער מנהג למעשה.}}. [[רבי חיים קאניעווסקי]] שרייבט{{הערה|{{היברובוקס|2=טעמא דקרא|3=49911|page=73|עמ=עג|לינק טעקסט=סוף פרשת משפטים}}, און ברענגט אזוי פון {{היברובוקס|2=שערי אפרים|3=34320|page=273|לינק טעקסט=שער ט', סימן כ"ח}}.}}, אז ביי די פלעצער וואו מ'ליינט די הפטורה פון קלף, זאל מען חושש זיין דערצו און נישט צוריקגיין. ביי די [[ראמאניאטן|ראָמאַניאטן]] ליינט מען {{תנ"ך|ישעיהו|נו|א|לאנג=יא}} - {{תנ"ך|ישעיהו|נז|י|לאנג=יא|אן=ספר}}.
 
למעשה ליינט מען גאנץ זעלטן די הפטורה פון משפטים (ארום 23.8% יארן, אין די קביעות [[השא יאר|השא]], [[השג יאר|השג]], [[החא יאר|החא]], [[בשז יאר|בשז]] און [[גכז יאר|גכז]]), וויבאלד אין די אנדערע שנים פשוטות (ארום 59.8% פון אלע יארן) ווערט פרשת משפטים געליינט א שבת בעפאר [[ראש חודש]] [[אדר]], און דאן ליינט מען די הפטורה פון [[ארבע פרשיות#שבת שקלים|שבת שקלים]]. אין די איבריגע עיבור יארן געפאלט פרשת משפטים אום שבת ראש חודש [[אדר א']] (ארום 5.8% פון אלע יארן), אדער שבת ערב ראש חודש (ארום 10.5% פון אלע יארן), וואס דאן ליינט מען די הפטורה פון [[שבת ראש חודש]] אדער "מחר חודש".


אין "ספר השלחן"{{הערה|{{היברובוקס|רבי חייא בן שלמה אבן חביב תלמיד הרשב"א|ספר השולחן|16251|page=75|לינק טעקסט=הלכות תפילה שער ו}}.}} שטייט, אז לויט דער מנהג פון צעטיילן משפטים אין צוויי, ליינט מען די הפטורה נאך "אם כסף" אין {{תנ"ך|ירמיהו|לא|ל|לט|לאנג=יא}}, און מען לייגט צו {{תנ"ך|ירמיהו|לג|י|טז|לאנג=יא|אן=ספר}}; און אין יארן אין וועלכע די פרשה ווערט נישט צעטיילט, זאגט מען די געווענליכע הפטורה פון (די ערשטע האלב) משפטים. (די באזונדערע הפטורה פון "אם כסף" האט דעריבער נאר געקענט אויסקומען אין החא יארן, ווייל אין השג יארן געפאלט דער שבת אין ראש חודש).


* עבד עברי
==דרויסנדיגע לינקס==
* ווען א בהמה פון א מענטש איז מזיק
{{קישורי פרשה|בית חב"ד=475324|בינינו=7168|אתר פרשת השבוע=2011/01/mishpatim}}
* שומרים
* שמיטה


==נאטיצן==
{{ביאורים}}


==הפטרה==
==רעפערענצן==
מען ליינט די הפטורה אין [[ספר ירמיהו]], פרק ל"ד, דארט שרייבט ירמיהו די דינים פון אן עבד עברי און זאגט דאס פאלק מוסר וואס זיי היטן נישט די דינים. רוב יארן ליינט מען נישט די הפטורה משפטים, נאר די יארן מיט א קביעות [[השא יאר|השא]], [[השג יאר|השג]], [[החא יאר|החא]], [[בשז יאר|בשז]] אדער [[גכז יאר|גכז]]. אין אנדערע פשוטע יארן ליינט מען די הפטורה פון [[פרשת שקלים]], אין אנדערע [[שנה מעוברת|עיבור יארן]] ליינט מען די הפטורה אדער פון [[ראש חודש]] אדער "מחר חודש".
{{רעפערענצן}}


{{פרשת השבוע|משפטים}}
{{פרשיות השבוע}}
{{שטומף|אידישקייט}}
{{ספר שמות}}
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]  
[[קאַטעגאָריע:פרשיות ספר שמות|משפטים]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[קאַטעגאָריע:דיני ממונות]]
[[קאַטעגאָריע:מתן תורה]]
[[קאַטעגאָריע:פרשת משפטים|*]]
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]]
[[he:פרשת משפטים]]
{{קרד}}

יעצטיגע רעוויזיע זינט 08:24, 8 יולי 2024

Arrow r.svg משפטים Arrow l.svg
פסוקים שמות כא, א - כד, יח
צאל פסוקים 118 (22'סטע)
צאל ווערטער 1462 (31'סטע)
צאל אותיות 5313 (37'סטע)
אינהאלט א לאנגע ליסטע פון מצוות און דינים, דערנאך ווערט דערציילט ווי משה רבינו גייט ארויף אויפן בארג סיני צו באקומען די לוחות הברית
מצוות אין דער פרשה לויטן ספר החינוך
עשה (23)  לא תעשה (30)
דיני עבד עברי, יעוד און אויסלייזן אן אמה עבריה, מיתת חנק, דיני קנסות, מיתת סייף, דיני ארבעה אבות נזיקין, דיני גנב, דיני שומרים, דין מפתה, פארבארגן פאר אן ארעמאן, פסק'ענען נאך רוב דיינים, פריקה וטעינה, שמיטת קרקעות, רוען אין שבת, עליה לרגל, ביכורים. פארקויפן אן אמה עבריה, אפהאלטן פון איר שאר כסות ועונה, איסור פון שלאגן די עלטערן, עסן פון שור הנסקל, לאזן א מכשפה לעבן, אויספאפן א גר מיט רייד אדער מיט געלט, פייניגן אן אלמנה אדער א יתום, מאנען א חוב פון אן ארעמאן, איסור ריבית, שעלטן א דיין אדער נשיא, פארטוישן די סדר פון תרומות און מעשרות, עסן טריפות, לשון הרע אדער שמע שווא, פסולי עדות, אנטיילנעמען מיט עושי רע, זיך פארלאזן אין דיני נפשות אויף א צווייטן דיין, פארדרייען א משפט, פסק'נען לויט שאצונגען, שוחד, זיך באשווערן אין א אפגאט, בארעדן צו דינען עבודה זרה, שחט'ן קרבן פסח ווען ס'איז נאך דא חמץ אין שטוב, איבערנעכטיגן די אימורים פון קרבן פסח, קאכן בשר בחלב, שליסן א בונד מיט אזעלכע וואס דינען עבודה זרה, לא תחנם
הפטורה
אשכנזים און ספרדים ירמיהו לד, ח–כב, און מ'לייגט צו ירמיהו לג, כה–כו
תימנים ירמיהו לד, ח - לה, יט
איטאליענער ירמיהו לד, ח - לה, יא

פרשת מִשְׁפָּטִים איז די זעקסטע סדרה פון ספר שמות, און די אכצנטע פון די תורה בכלל. די פרשה גייט פון קאַפּיטל כ"א, פסוק א' ביז קאַפּיטל כ"ד, פסוק י"ח, לויט'ן אנגענומענעם צעטיילונג פון קאפיטלען, פארמאגנדיג אינאיינעם 118 פסוקים, און 33 פרשיות - זעקס פתוחות און 27 סתומות.

אין מערהייט פרשה ווערט אויסגערעכנט אסאך מצוות און דינים, בעיקר וואס האט מיט דיני ממונות. אין סוף פרשה ווערט דערציילט איבער דער בונד פון די אידן מיטן באשעפער, און דאס ארויפגיין פון משה צום בארג סיני.

פרשת משפטים ווערט געליינט צווישן כ"ד שבט און א' אדר, און איז די זעקסטע פון די שובבי"ם וואכן, און די לעצטע אין פשוט'ע יארן. אין רוב פון די פשוט'ע יארן (אויסער אין השא יארן) געפאלט דאס א שבת בעפאר ראש חודש אדר, וואס דאן ליינט מען מפטיר די ערשטע פרשה פון די "ארבע פרשיות" - פרשת שקלים.

ביי די ספרדים איז געווען איינגעפירט אין טייל עיבור יארן (השג און החא יארן) צו צעטיילן משפטים אויף צוויי - "משפטים" און "אם כסף תלוה" (כב, כד)[א], און אזוי האבן זיך געפירט די אידן אין טוניזיע ביז שפעטערע יארן[9].

פרשה אינהאלט

די בונד פון די אידן מיטן באשעפער, געמאלן דורך דזשאן סטיפל דעיוויס

געזעצן

נאך דער מעמד הר סיני, ווען ס'זענען געגעבן געווארן פאר כלל ישראל די עשרת הדברות, געבט דער באשעפער פאר כלל ישראל דורך משה רבינו נאך א לאנגע ליסטע פון מצוות און דינים[10]. דאס מערהייט פון די מצוות זענען איבער די געזעצן וואס זענען נוגע צווישן איין מענטש און אנדערן, צווישן זיי ווי פאלגנד:

ביי די ענדע פון די רשימה ווערן אויסגערעכנט אויך אנדערע מצוות, וועלכע גייען אן בין אדם למקום:

  • מקריב זיין דער בכור פון א טהור'ע בהמה, איסור פון טריפה און פון בשר בחלב.
  • די מצוות פון שבת, שמיטה און די שלש רגלים.
  • אנווייזונגען פאר די אריינגאנג אין ארץ ישראל - א צוזאג פון הימלישע הילף, און אַ ווארענונג נישט צו נאָכפאָלגן די עבודה זרה פון די פעלקער וואס וואוינען יעצט אין דעם לאַנד.

דער בונד

נאך וואס משה רבינו האט איבער געגעבן פאר די אידן די אלע מצוות[11], איז געווארן געשניטן א בונד צווישן די אידן מיט דער באשעפער. דערנאך האט משה געבויט א מזבח צופוסנס פון בארג סיני, וואו ער האט מקריב געווען קרבנות צוזאמען מיט אהרן און די זקנים, און אויפגעשטעלט צוועלף מציבות.

משה רבינו האט דאן געשריבן און פארגעליינט פאר די אידן דעם 'ספר הברית' - ספר בראשית און האלב פון ספר שמות[12], אדער פרשת משפטים[13], אדער די פרשיות בהר און בחוקותי[14] - אויף וואס די אידן האבן געענטפערט "נעשה ונשמע"[15].

דערנאך איז משה רבינו ארויף דעם בארג סיני באקומען די לוחות הברית, און האלט זיך אויף דארט פערציג טעג און פערציג נעכט.

מצוות אין דער פרשה

לויט ווי אויסגערעכנט אינעם ספר החינוך[16] איז פארהאן 53 מצוות אין דער פרשה:

מצוה מקור אקטועל היינטיגע צייטן באפוילענע
דינים פון עבד עברי כִּי תִקְנֶה עֶבֶד עִבְרִי וגו' (כא, ב) ניין מענער
יעוד פון אן אמה עבריה אִם רָעָה בְּעֵינֵי אֲדֹנֶיהָ אֲשֶׁר לא [לוֹ] יְעָדָהּ וְהֶפְדָּהּ (כא, ח) ניין דער קויפער פון אן אמה עבריה
אויסלייזן אן אמה עבריה וְהֶפְדָּהּ (כא, ח) ניין דער קויפער פון אן אמה עבריה
נישט פארקויפן די אמה עבריה פאר א צווייטן לְעַם נָכְרִי לֹא יִמְשֹׁל לְמָכְרָהּ בְּבִגְדוֹ בָהּ (כא, ח) ניין דער קויפער פון אן אמה עבריה
נישט פארמינערן שאר כסות ועונה שְׁאֵרָהּ כְּסוּתָהּ וְעֹנָתָהּ לֹא יִגְרָע (כא, י) יא מענער
מיתת חנק מַכֵּה אִישׁ וָמֵת מוֹת יוּמָת (כא, יב) ניין בית דין
נישט שלאגן עלטערן וּמַכֵּה אָבִיו וְאִמּוֹ מוֹת יוּמָת (כא, טו) יא יעדער
דיני קנסות וְכִי יְרִיבֻן אֲנָשִׁים וגו' (כא, יח) יא בית דין סמוכין
מיתת הרג נָקֹם יִנָּקֵם (כא, כ) ניין בית דין
דיני קרן וְכִי יִגַּח שׁוֹר וגו' (כא, כח) יא בית דין
נישט עסן פון שור הנסקל סָקוֹל יִסָּקֵל הַשּׁוֹר וְלֹא יֵאָכֵל אֶת בְּשָׂרוֹ (כא, כח) יא יעדער
דיני בור וְכִי יִפְתַּח אִישׁ בּוֹר וגו' (כא, לג) יא בית דין
דיני גנב כִּי יִגְנֹב אִישׁ וגו' (כא, לז) יא בית דין
דיני שן ורגל כִּי יַבְעֶר אִישׁ וגו' (כב, ד) יא בית דין
דיני אש שַׁלֵּם יְשַׁלֵּם הַמַּבְעִר אֶת הַבְּעֵרָה (כב, ה) יא בית דין
דיני שומר חינם כִּי יִתֵּן אִישׁ אֶל רֵעֵהוּ כֶּסֶף אוֹ כֵלִים לִשְׁמֹר וגו' (כב, ו) יא בית דין
דיני טוען ונטען אֲשֶׁר יֹאמַר כִּי הוּא זֶה (כב, ח) יא בית דין
דינים פון שומר שכר און שוכר כִּי יִתֵּן אִישׁ אֶל רֵעֵהוּ חֲמוֹר אוֹ שׁוֹר וגו' (כב, ט) יא בית דין
דיני שואל וְכִי יִשְׁאַל אִישׁ מֵעִם רֵעֵהוּ וגו' (כב, יג) יא בית דין
דיני מפתה וְכִי יְפַתֶּה אִישׁ בְּתוּלָה וגו' (כב, טו) יא בית דין סמוכין
נישט לאזן לעבן א מכשפה מְכַשֵּׁפָה לֹא תְחַיֶּה (כב, יז) ניין בית דין סמוכין
איסור אויף טשעפען א גר וְגֵר לֹא תוֹנֶה (כב, כ) יא יעדער
איסור אויף באשווינדלען א גר וְלֹא תִלְחָצֶנּוּ (כב, כ) יא יעדער
איסור אויף פייניגן א יתום אדער אלמנה כָּל אַלְמָנָה וְיָתוֹם לֹא תְעַנּוּן (כב, כא) יא יעדער
בארגן פאר אן ארימאן אִם כֶּסֶף תַּלְוֶה (כב, כד) יא יעדער
לא תהיה לו כנושה לֹא תִהְיֶה לוֹ כְּנֹשֶׁה (כב, כד) יא יעדער
נישט האבן שייכות מיט א ריבית פארבארג (אלס ערב, עד, סופר) לֹא תְשִׂימוּן עָלָיו נֶשֶׁךְ (כב, כד) יא יעדער
נישט שעלטן א דיין אֱלֹהִים לֹא תְקַלֵּל (כב, כז) יא יעדער
ברכת השם אֱלֹקִים לֹא תְקַלֵּל (כב, כז) יא יעדער
נישט שעלטן א נשיא וְנָשִׂיא בְעַמְּךָ לֹא תָאֹר (כב, כז) יא יעדער
נישט טוישן דעם סדר פון תרומות ומעשרות מְלֵאָתְךָ וְדִמְעֲךָ לֹא תְאַחֵר (כב, כח) ניין יעדער
נישט עסן טריפה וּבָשָׂר בַּשָּׂדֶה טְרֵפָה לֹא תֹאכֵלוּ (כב, ל) יא יעדער
נישט הערן טענות פון איין בעל דין אן דעם צווייטן לֹא תִשָּׂא שֵׁמַע שָׁוְא (כג, א) יא בית דין
נישט אננעמען עדות פון פסולי עדות אַל תָּשֶׁת יָדְךָ עִם רָשָׁע לִהְיֹת עֵד חָמָס (כג, א) יא בית דין
נישט גיין נאך מערהייט פון איין ביי דיני נפשות לֹא תִהְיֶה אַחֲרֵי רַבִּים לְרָעֹת (כג, ב) ניין בית דין
נישט מלמד זיין חובה נאך זכות ביי דיני נפשות וְלֹא תַעֲנֶה עַל רִב לִנְטֹת (כג, ב) ניין בית דין
גיין נאך רוב אַחֲרֵי רַבִּים לְהַטֹּת (כג, ב) יא יעדער
נישט נייגן דעם דין לטובת אן ארימאן וְדָל לֹא תֶהְדַּר בְּרִיבוֹ (כג, ג) יא בית דין
פריקה עָזֹב תַּעֲזֹב עִמּוֹ (כג, ה) יא יעדער
נישט נייגן דעם דין קעגן א רשע לֹא תַטֶּה מִשְׁפַּט אֶבְיֹנְךָ בְּרִיבוֹ (כג, ו) יא בית דין
נישט פסק'ענען דיני נפשות לויט אומדנא וְנָקִי וְצַדִּיק אַל תַּהֲרֹג (כג, ז) ניין בית דין
נישט נעמען שוחד וְשֹׁחַד לֹא תִקָּח (כג, ח) יא בית דין
שמיטת קרקעות וְהַשְּׁבִיעִת תִּשְׁמְטֶנָּה וּנְטַשְׁתָּהּ (כג, יא) ניין (מה"ת)[17] יעדער
רוען פון מלאכה אין שבת וּבַיּוֹם הַשְּׁבִיעִי תִּשְׁבֹּת (כג, יב) יא יעדער
נישט שווערן אין נאמען פון עבודה זרה וְשֵׁם אֱלֹהִים אֲחֵרִים לֹא תַזְכִּירוּ (כג, יג) יא יעדער
נישט צורעדן צו דינען עבודה זרה לֹא יִשָּׁמַע עַל פִּיךָ (כג, יג) יא יעדער
שלמי חגיגה שָׁלֹשׁ רְגָלִים תָּחֹג לִי בַּשָּׁנָה (כג, יד) ניין מענער
נישט שחט'ן דעם קרבן פסח ווען חמץ איז נאך אין שטוב לֹא תִזְבַּח עַל חָמֵץ דַּם זִבְחִי (כג, יח) ניין יעדער
נישט איבערנעכטיגן די אימורים פון קרבן פסח וְלֹא יָלִין חֵלֶב חַגִּי עַד בֹּקֶר (כג, יח) ניין מענער כהנים
ברענגען ביכורים רֵאשִׁית בִּכּוּרֵי אַדְמָתְךָ תָּבִיא (כג, יט) ניין מענער
נישט קאכן בשר בחלב לֹא תְבַשֵּׁל גְּדִי בַּחֲלֵב אִמּוֹ (כג, יט) יא יעדער
נישט שניידן א בונד מיט עובדי עבודה זרה לֹא תִכְרֹת לָהֶם וְלֵאלֹהֵיהֶם בְּרִית (כג, לב) יא יעדער
נישט לאזן עובדי עבודה זרה וואוינען אין ארץ ישראל לֹא יֵשְׁבוּ בְּאַרְצְךָ (כג, לג) יא יעדער

דאטומען

דער שבת ווען מ'ליינט די פרשה, קען געפאלן אין זיבן אנדערע דאטומען:

הפטורה

די הפטורה פון פרשת משפטים איז אין ספר ירמיהו, פון קאַפּיטל ל"ד, פסוק ח', וואו ירמיהו הנביא דערמאנט די געזעצן פון אן עבד עברי, און מוסר'ט די אידן פארוואס זיי האבן דאס נישט איינגעהאלטן. די תימנים ענדיגן סוף קאַפּיטל ל"ה, פסוק י"ט[18], די אשכנזים און ספרדים ליינען ביז קאַפּיטל ל"ד, פסוק כ', און כדי צו צוענדיגן מיט א גוטע זאך גייט מען צוריק, צולייגנדיג די לעצטע פסוקים פון קאַפּיטל ל"ג, פסוקים כ"ה–כ"ו[19], א זאך וואס טייל פוסקים האלטן איז נישט אויסגעהאלטן, ווייל מען טאר נישט ליינען צוריקצואוועגס[20]. רבי חיים קאניעווסקי שרייבט[21], אז ביי די פלעצער וואו מ'ליינט די הפטורה פון קלף, זאל מען חושש זיין דערצו און נישט צוריקגיין. ביי די ראָמאַניאטן ליינט מען ספר ישעיהו, קאַפּיטל נ"ו, פסוק א' - קאַפּיטל נ"ז, פסוק י'.

למעשה ליינט מען גאנץ זעלטן די הפטורה פון משפטים (ארום 23.8% יארן, אין די קביעות השא, השג, החא, בשז און גכז), וויבאלד אין די אנדערע שנים פשוטות (ארום 59.8% פון אלע יארן) ווערט פרשת משפטים געליינט א שבת בעפאר ראש חודש אדר, און דאן ליינט מען די הפטורה פון שבת שקלים. אין די איבריגע עיבור יארן געפאלט פרשת משפטים אום שבת ראש חודש אדר א' (ארום 5.8% פון אלע יארן), אדער שבת ערב ראש חודש (ארום 10.5% פון אלע יארן), וואס דאן ליינט מען די הפטורה פון שבת ראש חודש אדער "מחר חודש".

אין "ספר השלחן"[22] שטייט, אז לויט דער מנהג פון צעטיילן משפטים אין צוויי, ליינט מען די הפטורה נאך "אם כסף" אין ספר ירמיהו, קאַפּיטל ל"א, פסוקים ל'–ל"ט, און מען לייגט צו קאַפּיטל ל"ג, פסוקים י'–ט"ז; און אין יארן אין וועלכע די פרשה ווערט נישט צעטיילט, זאגט מען די געווענליכע הפטורה פון (די ערשטע האלב) משפטים. (די באזונדערע הפטורה פון "אם כסף" האט דעריבער נאר געקענט אויסקומען אין החא יארן, ווייל אין השג יארן געפאלט דער שבת אין ראש חודש).

דרויסנדיגע לינקס

טעקסט:

טייטש

  • מאיר הלוי לעטעריס, "פרשת משפטים", חמשה חומשי תורה אין אידיש, ניו יארק, תרע"ד

פארברייטערונג:

נאטיצן

  1. ↑ דער מנהג ווערט געברענגט דורך די ראשונים אין די ספרדי'שע פלעצער, לויט'ן כלל פון "סגיר ופסח" - אז פרשת "מצורע" ("סגיר" אויף אראמיש) ווערט געליינט דער שבת פאר "פסח", און אין יארן וואס ראש השנה געפאלט אום דאנערשטאג (השג און החא יארן), פעלט אויס נאך א קריאה בעפאר פסח אז מצורע זאל געפאלן אין איינקלאנג מיט'ן כלל. דער ראב"ח שרייבט דעם מנהג אין ספר העבור[1] וועלכע שלאגט פאר צו צעטיילן וירא, משפטים, אדער כי תשא (ווי טייל יוצאי ליביע פירן זיך). אויך אין ספר האשכול ווערט דערמאנט אז טייל נעמען אן דעם כלל פון סגיר ופסח[2]. אויך דער מאירי שרייבט דער מנהג צו צעטיילן כי תשא[3], און עס ווערט אויך דערמאנט אין ארחות חיים פון רבי אהרן הכהן מלוניל[4], און אין אבודרהם[5]. דער ספר החינוך צעטיילט אויך די מצוות אין משפטים פאר צוויי פרשיות.
    אין מחזור ויטרי[6] און נאך פיל ראשונים איז אבער דער כלל "פקיד ופסח", אז מען ליינט פרשת צו (פקיד) אום שבת הגדול, גילטיג סיי אין א פשוט יאר און סיי אין אן עיבור יאר. עס ווערט אבער אויך געברענגט אלס דער מנהג פון צרפת, אדער אלס מנהג פון רבינו תם[7] פאר אן עיבור יאר איז "סגיר ופסח" (מצורע), און פאר השג און החא יארן - "פטיר ופסח" (אדער "אוחר ופסח") - פרשת אחרי, און דער מנהג ווערט גע'פסק'נט אין טור און אין שלחן ערוך[8].

רעפערענצן

  1. ↑ ספר העבור, השער העשירי, הפרק האחד.
  2. ↑ ספר האשכול, אלבעק, דף ס"ה ע"א.
  3. ↑ קרית ספר חלק א', עמ' פג-פד.
  4. ↑ הל' קריאת ספר תורה סי' ס"ג.
  5. ↑ סדר הפשריות וההפטרות - פ"ב.
  6. ↑ סימן רנ"ו.
  7. ↑ אזוי אין די השלמות למחזור ויטרי, עמ' 6.
  8. ↑ טור, אורח חיים, סימן תכ"ח; שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תכ"ח, סעיף ד'.
  9. ↑ זעט מרדכי סיטבון, אברהם הטל, ‏"ממנהגי יהדות תוניסיה", אויף "דעת".
  10. ↑ אזוי קומט אויס פון די סדר הפרשיות, אבער אין מכילתא דרבי ישמעאל, פרק כא פסוק א איז פארהאן א מחלוקת דערוועגן, און רבי יהודה לערנט אז די פרשה איז שוין געזאגט געווארן אין מרה. אזוי אויך זענען דא[אויסקלארונג פארלאנגט] וואס לערנען אז זיי זענען א זאמלונג פון מצוות און דינים וואס זענען געזאגט געווארן אין פארשידענע אומשטענדן און פלעצער, און זענען נאר געשריבן געווארן צוזאמען דא.
  11. ↑ אזוי לויט די סדר הפסוקים, און לויט טייל מפרשים, ווי דער אבן עזרא און רמב"ן כד, א; אבער אין רש"י (דארט, און רש"י, יט, יא) שטייט אז ס'איז געווען נאך פאר מתן תורה.
  12. ↑ רש"י
  13. ↑ רמב"ן
  14. ↑ חזקוני
  15. ↑ שמות כד, ז
  16. ↑ ספר החינוך, מצוות מב–צד.
  17. ↑ לויט ווי עס שטייט אין ספר החינוך; עס איז פארהאן א ברייטע מחלוקת צווישן די ראשונים און אחרונים דערוועגן.
  18. ↑ רמב"ם - סדר התפילה ה׳, ד'.
  19. ↑ אבודרהם סדר העיבור, סדר הפרשיות וההפטרות.
  20. ↑ לויט יומא ע, א; זעט אין די נושאי כלים אויף שולחן ערוך, אורח חיים, סימן קמ"ד, סעיף א'; משנה ברורה, סימן קמ"ד, סעיף קטן ט'. רש"ש יומא עא. ברענגט אז אזוי איז דער מנהג למעשה.
  21. ↑ טעמא דקרא, סוף פרשת משפטים, עמ' עג, און ברענגט אזוי פון שערי אפרים, שער ט', סימן כ"ח.
  22. ↑ רבי חייא בן שלמה אבן חביב תלמיד הרשב"א, ספר השולחן, הלכות תפילה שער ו.


פרשיות
ספר בראשית בראשית • נח • לך לך • וירא • חיי שרה • תולדות • ויצא • וישלח • וישב • מקץ • ויגש • ויחי
Torah2.jpg
ספר שמות שמות • וארא • בא • בשלח • יתרו • משפטים • תרומה • תצוה • כי תשא • ויקהל • פקודי
ספר ויקרא ויקרא • צו • שמיני • תזריע • מצורע • אחרי • קדושים • אמור • בהר • בחוקותי
ספר במדבר במדבר • נשא • בהעלותך • שלח • קרח • חקת • בלק • פינחס • מטות • מסעי
ספר דברים דברים • ואתחנן • עקב • ראה • שופטים • כי תצא • כי תבוא • נצבים • וילך • האזינו • וזאת הברכה
ספר שמות
פרשת שמות גזירות פרעה • גלות מצרים • משה אין קאסטן • בתיה בת פרעה • משה'ס אנטלויף קיין מדין • דער ברענענדיגער סנה • צפורה במלון • משה בארמון פרעה
פרשת וארא צען מכות • מכת דם • מכת צפרדע • מכת כינים • מכת ערוב • מכת דבר • מכת שחין • מכת ברד
פרשת בא מכת ארבה • מכת חושך • פסח מצרים • מכת בכורות • יציאת מצרים • קידוש בכורות • תפילין
פרשת בשלח עמוד הענן און עמוד האש • קריעת ים סוף • שירת הים • שירת מרים • מרה • אילם • מן • פרשת המן • תחום שבת • רפידים • מלחמת עמלק
פרשת יתרו יתרו און צפורה • עצת יתרו • שלשת ימי הגבלה • מעמד הר סיני • עשרת הדיברות • לא תעשון אתי
פרשת משפטים עבד עברי • אמה עבריה • חובל • נזקי בהמה (קרן, שן ורגל) • בור • אש • גניבה און הבא במחתרת • ארבעה שומרים • מפתה • כל אלמנה ויתום לא תענון • טריפה • אחרי רבים להטות • ברית האגנות • לוחות הברית
פרשת תרומה בויען דעם משכן • ארון הברית • כפורת • כרובים • שולחן הפנים • מנורה • יריעות המשכן • קרשים • אדנים • פרוכת • מזבח הנחושת • קלעי חצר המשכן
פרשת תצוה הדלקת הנרות אין בית המקדש • בגדי כהונה • קרבן תמיד • שבעת ימי המילואים • חנוכת המשכן • מזבח הזהב
פרשת כי תשא מחצית השקל • כיור • קטורת • שמן המשחה • חטא העגל • שבירת הלוחות • שלש עשרה מידות של רחמים • קרינת פני משה
פרשת ויקהל יריעות המשכן • קרשים • ארון • שולחן • מנורה • מזבח הזהב • מזבח הנחושת • כיור • קלעי החצר
פרשת פקודי סיכום הקמת המשכן • חנוכת המשכן
צענטראלע פערזאנען שפרה און פועה • עמרם • יוכבד • משה • אהרן • מרים הנביאה • פרעה • בתיה • יתרו • צפורה • נחשון בן עמינדב • יהושע בן נון • בצלאל בן אורי • אהליאב בן אחיסמך
ספר בראשית • ספר שמות • ספר ויקרא • ספר במדבר • ספר דברים
טיילן פון דער ארטיקל זענען מעגליך איבערגעזעצט פון העברעאישער וויקיפעדיע
cc-by-sa 3.0 ערלויבעניש • אריגינעלער בלאט • ביישטייערער
גענומען פון "https://yi.hamichlol.org.il/w/index.php?title=פרשת_משפטים&oldid=325195"