בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,358
רעדאגירונגען
ק
צולייגן לינק צו קאזאקן
ק (החלפת טקסט – "׳" ב־"'") |
ק (צולייגן לינק צו קאזאקן) |
||
| (24 מיטלסטע ווערסיעס פון 7 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = country in Eastern Europe|העב=מדינה במזרח אירופה|דייטש=Staat in Osteuropa|}} | |||
{{מדינה | {{מדינה | ||
| נאמען = אוקראינע | | נאמען = אוקראינע | ||
| שורה 27: | שורה 28: | ||
| באמערקונגען = | | באמערקונגען = | ||
}} | }} | ||
''' | '''אוקריינע, אוקראַיִנע''' ({{שפראך-uk|Україна}} "אוקראַייִנאַ", [[רוסיש]]: Украина "אוקראַיִנאַ") איז אַ לאַנד אין מזרח [[אייראָפּע]]. אירע איינוואוינער באַטרעפן 47,425,336 (אין יאָר 2005). איר הויפּטשטאָט איז [[קיעוו]]; איר באַפעלקערונג איז ~ דריי מיליאָן מענטשן. | ||
אוקריינע איז איינע פון די לענדער אין מזרח [[אייראפע]], איר גרעניץ איז צווישן [[פוילן]] און [[סלאוואקיי]] און [[אונגארן]] פון איין זייט, [[בעלארוס]] און [[רוסלאַנד]] פון דער צווייטער זייט, וואָס גייט ביז צו [[רומעניע]], [[מאלדאווע]] און [[שווארצער ים|שוואַרצן ים]]. | |||
פון די גרויסע באַוואוסטע וואַסערן אין אוקריינע זענען דער [[דניעפער]], דער טייך [[בוג]], און דער [[נעסטער]]. | |||
אוקריינע איז אַ פרוכטבאַר לאַנד, עס איז באַדעקט מיט ריזיגע פעלדער און שוואַרצע סטעפּעס וואָס זענען באַוואַקסן מיט פייכטע גוטע פירות און פרוכט. זי איז וואויל באַקאַנט מיט איר [[ווייץ]], [[קאשע|קאַשע]], [[קארן]], [[גערשטן]], [[קאַרטאפל]], [[צוקער]], און איבער אַלץ מיט אירע רייכע אויל פעלדער. | |||
אין די צייטן | אין די צייטן פון קאָמוניזם האָט רוסלאַנד בא'גנב'ט דאָס גאַנצע האב און גוט'ס פון אוקראינע, זי האָט איר אריינגעוואָרפן אין אַ שרעקליכער אָרעמקייט, אויך האָט דער קאָמינינזם צוגעפירט אז די פשוט'ע פויערן אין אוקריינע זאלן נישט ארבעטן און זיך נישט זיך אנשטרענגען צו מאכן געלד, דאָס האָט געהאָלפן מאַכן אַ טעל פון גאַנץ אוקריינע. דעריבער האָט זי פאַרלוירן איר גלאַנץ זי איז געוואָרן אַן ארעמע צוריקגעשטאַנענע מדינה. אויך איז די כאבאר און שוחד געוואָרן דאָרט אומדערטרעגליך. | ||
אין די לעצטע יארן זינט זי איז ארויס פונעם רוסישן שטיוול, פרובירט זי זיך צוריק צוכאפן, די [[עקאנאמיע]] ווערט בעסער, [[ | אין די לעצטע יארן זינט זי איז ארויס פונעם רוסישן שטיוול, פרובירט זי זיך צוריק צוכאפן, די [[עקאנאמיע]] ווערט בעסער, [[אומבאוועגליכע גיטער]] גייען ארויף, און זיי פרובירן צו ווערן א מדינה פון געזעץ. | ||
כאטש | כאטש אוקריינע איז נישט קיין גרויסע מאכט דאך האט זי אין זיך [[נוקלעארע וואפן]], דאס איז ווייל אין די יארן אונטער קאמוניזם האט רוסלאנד דארט געבויט נוקלעארע רעאקטערן ווייל זיי האבן געהאלטן עס וועט זיי העלפן פאר פארטיידיגונג, שפעטער ווען קאמוניזם איז צעפאַלן האט עס אוקריינע נישט געוואלט צוריקגעבן צו רוסלאנד, אנפאנג האט רוסלאנד פראטעסטירט, אבער מען האט זיך פארגליכן מיט דער הילף פון די אמעריקאנער. | ||
זי פארמאגט עטליכע נוקלעארע רעאקטארן, דער באקאנסטער דערפון איז דער רעאקטער אין [[טשערנאביל]]. דארט איז פארגעקומען דער ריזיגער אויפרייס אין יאר תשמ"ה, דער אויפרייס האט געשדעיגט און פארפעסטעט די לופט ארום מיט שעדליכע ראדיא־אקטיווע שטראלן, עס האט געשאדט נישט בלויז פאר דעם געגנט נאר פאר גאנץ אייראפע, ביז היינט צו טאג ליידן אלע מדינות ארום פון די פארפעסטונגען, עס איז אויך נישט ערלויבט פון דער רעגירונג צו צו גיין אין דעם געגנט ארום. | זי פארמאגט עטליכע נוקלעארע רעאקטארן, דער באקאנסטער דערפון איז דער רעאקטער אין [[טשערנאביל]]. דארט איז פארגעקומען דער ריזיגער אויפרייס אין יאר תשמ"ה, דער אויפרייס האט געשדעיגט און פארפעסטעט די לופט ארום מיט שעדליכע ראדיא־אקטיווע שטראלן, עס האט געשאדט נישט בלויז פאר דעם געגנט נאר פאר גאנץ אייראפע, ביז היינט צו טאג ליידן אלע מדינות ארום פון די פארפעסטונגען, עס איז אויך נישט ערלויבט פון דער רעגירונג צו צו גיין אין דעם געגנט ארום. | ||
די צען גרעסטע שטעט אין אוקראינע זענען [[קיעוו]] (הויפטשטאט זייט 1919), [[כארקעוו]], [[אדעס]], [[דניפראפעטראווסק]], [[דאנעצק]], [[ | די צען גרעסטע שטעט אין אוקראינע זענען [[קיעוו]] (הויפטשטאט זייט 1919), [[כארקעוו]], [[אדעס]], [[דניפראפעטראווסק]], [[דאנעצק]], [[זאפאריזשיע|זאפאריזשיע]], [[לעמבערג]], [[קריווי ריה]], [[מיקאלייעווע]] און [[מאריופאל]]. | ||
== שפראך == | == שפראך == | ||
די אפיציעלע שפראך פון אוקראינע איז [[אוקראיניש]] ({{שפראך-uk|українська мова}} ''אוקראַיינסקאַ מאוואַ'' אויסגעדרוקט [ukraˈjiɲsʲkɐ ˈmɔvɐ])). אינעם 2001 צענזוס האבן 29% פון איינוואוינער אין אוקראינע געמאלדן אז זיי האלטן [[רוסיש]] פאר זייער ערשטער שפראך. רוסיש איז א ביסל | די אפיציעלע שפראך פון אוקראינע איז [[אוקראיניש]] ({{שפראך-uk|українська мова}} ''אוקראַיינסקאַ מאוואַ'' אויסגעדרוקט [ukraˈjiɲsʲkɐ ˈmɔvɐ])). אינעם 2001 צענזוס האבן 29% פון איינוואוינער אין אוקראינע געמאלדן אז זיי האלטן [[רוסיש]] פאר זייער ערשטער שפראך. רוסיש איז א ביסל ענליך צו אוקראיניש. | ||
== היסטאריע == | == היסטאריע == | ||
| שורה 61: | שורה 62: | ||
אייניגע פון אירע באקאנטע שטעט: | אייניגע פון אירע באקאנטע שטעט: | ||
* [[ | * [[קיעוו]] | ||
* [[אדעס|אַדעס]] | * [[אדעס|אַדעס]] | ||
* [[לעמבערג]] | * [[לעמבערג]] | ||
* [[דראָביטש]] | * [[דראָביטש]] | ||
* [[בראָד]] | * [[בראָד]] | ||
* [[ | * [[סטאַניסלאוו]] | ||
* [[העליטש]] | * [[העליטש]] | ||
* [[וויזשניץ, אוקראינע|וויזשניץ]] | * [[וויזשניץ, אוקראינע|וויזשניץ]] | ||
| שורה 76: | שורה 77: | ||
* [[בארדיטשעוו|באַרדיטשעוו]] | * [[בארדיטשעוו|באַרדיטשעוו]] | ||
* [[סעליש]] | * [[סעליש]] | ||
* [[טשערנאוויץ| | * [[טשערנאוויץ|טשערנאָוויִץ]] | ||
* [[קאמעניץ, אוקראינע|קאַמעניץ]] | * [[קאמעניץ, אוקראינע|קאַמעניץ]] | ||
* [[מונקאטש]] | * [[מונקאטש]] | ||
| שורה 110: | שורה 111: | ||
|6 || [[דאנעצקער גובערניע|דאנעצק]] | |6 || [[דאנעצקער גובערניע|דאנעצק]] | ||
|15 || [[מיקאלייעווע]] | |15 || [[מיקאלייעווע]] | ||
|24 || [[ | |24 || [[זאפאריזשיער גובערניע|זאפאריזשע]] | ||
|- | |- | ||
|7 || [[איוואנוא-פראנקיווסק]] | |7 || [[איוואנוא-פראנקיווסק]] | ||
| שורה 133: | שורה 134: | ||
== עקאנאמיע == | == עקאנאמיע == | ||
אין די סאוועטע צייטן האט אוקראינע געהאט די צווייטע גרעסטע עקאנאמיע אינעם [[ראטן פארבאנד]]. זייט איר ווערן | אין די סאוועטע צייטן האט אוקראינע געהאט די צווייטע גרעסטע עקאנאמיע אינעם [[ראטן פארבאנד]]. זייט איר ווערן זעלבסטשטענדיג אין 1991 האט זי זיך געצויגן פון א פלאנירטער עקאנאמיע צו א [[מארק עקאנאמיע]]. אין 1993 איז די אינפלאציע געווען גאר הויך. | ||
פארן יאר 2010 איז דער [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט]] לויט קויפקראפט פאריטעט געווען $305.2 ביליאן (געשאצט דורכן [[CIA]]), דער 38סטער אין דער וועלט. | פארן יאר 2010 איז דער [[ברוטא אינלענדישער פראדוקט]] לויט קויפקראפט פאריטעט געווען $305.2 ביליאן (געשאצט דורכן [[CIA]]), דער 38סטער אין דער וועלט. | ||
| שורה 144: | שורה 145: | ||
=== קארפאראציעס === | === קארפאראציעס === | ||
אוקראינע האט א גרויסע שווער־אינדוסטריע, און איז פון די גרעסטע ראפינירערס פון מעטאלורגישע פראדוקטן אין מזרח אייראפע. אויך איז אוקראינע באוואוסט פאר איר פאבריקאציע פון טראנספארט פראדוקטן. און באשטימט פאר די [[אנטאנאוו]] לופטמאשינען. | אוקראינע האט א גרויסע שווער־אינדוסטריע, און איז פון די גרעסטע ראפינירערס פון מעטאלורגישע פראדוקטן אין [[מזרח אייראפע]]. אויך איז אוקראינע באוואוסט פאר איר פאבריקאציע פון טראנספארט פראדוקטן. און באשטימט פאר די [[אנטאנאוו]] לופטמאשינען. | ||
=== טראנספארט === | === טראנספארט === | ||
| שורה 159: | שורה 160: | ||
== אידן אין אוקראינע == | == אידן אין אוקראינע == | ||
אין אוקריינע וואוינען אידן שוין הונדערטער יארן, ביז דער [[ערשטער וועלט קריג]] האבן זיך געציילט די אידן אין די אוקריינישע שטעט קרוב צו צוויי מיליאן, זעלבסטפארשטענליך אז די אידן פון אוקריינע זענען נישט געווארן געשוינט, און די ביטערע פאגראמען זענען אנגעקומען קיין אוקריינע, אידן האבן געליטן פון [[פאגראם|פאגראמען]] אלע יארן, עס איז באקאנט פון די קאזאקן וואס אידן האבן געליטן אין די יארן פון [[ה'ת"ח]] ווען דער גרויזאמער פירער פון די קאזאקן [[כמעלניצקי]] האט גע'הרג'ט און גע'שחט'ן איבער הונדערט טויזנט אידן פון די אוקריינער שטעט, אין די צייטן פון בעל שם טוב, און אויך אין שנת [[ה'תקכ"ח]] ווען מען האט גע'הרג'עט טויזנטער אידן ווי עס ווערט באשריבן אין ספר שער המלך און אין שבחי בעל שם טוב. דערנאך זענען געקומען די פאגראמען ביי דער ערשטער וועלט קריג און נאך דער ערשטער וועלט קריג, דאס מערסטע צווישן זיי איז באקאנט דער [[קעשענעווער פאגראם]], וואוו די [[אנטיסעמיט]]ן האבן זיך פארזאמעלט אין באנדעס אין געהארגט אסאך אידן, ספעציעל פרומע אידן, וואס זענען געווען קעגן די קאמוניזם אדער האבן געהאט געלד. דעמאלטס זענען אסאך אידן פון אוקריינע אנטלאפן קיין [[אמעריקע]]. | אין אוקריינע וואוינען אידן שוין הונדערטער יארן, ביז דער [[ערשטער וועלט קריג]] האבן זיך געציילט די אידן אין די אוקריינישע שטעט קרוב צו צוויי מיליאן, זעלבסטפארשטענליך אז די אידן פון אוקריינע זענען נישט געווארן געשוינט, און די ביטערע פאגראמען זענען אנגעקומען קיין אוקריינע, אידן האבן געליטן פון [[פאגראם|פאגראמען]] אלע יארן, עס איז באקאנט פון די קאזאקן וואס אידן האבן געליטן אין די יארן פון [[ה'ת"ח]] ווען דער גרויזאמער פירער פון די [[קאזאקן]] [[כמעלניצקי]] האט גע'הרג'ט און גע'שחט'ן איבער הונדערט טויזנט אידן פון די אוקריינער שטעט, אין די צייטן פון בעל שם טוב, און אויך אין שנת [[ה'תקכ"ח]] ווען מען האט גע'הרג'עט טויזנטער אידן ווי עס ווערט באשריבן אין ספר שער המלך און אין שבחי בעל שם טוב. דערנאך זענען געקומען די פאגראמען ביי דער ערשטער וועלט קריג און נאך דער ערשטער וועלט קריג, דאס מערסטע צווישן זיי איז באקאנט דער [[קעשענעווער פאגראם]], וואוו די [[אנטיסעמיט]]ן האבן זיך פארזאמעלט אין באנדעס אין געהארגט אסאך אידן, ספעציעל פרומע אידן, וואס זענען געווען קעגן די קאמוניזם אדער האבן געהאט געלד. דעמאלטס זענען אסאך אידן פון אוקריינע אנטלאפן קיין [[אמעריקע]]. | ||
ביי דער [[צווייטער וועלט קריג]] האבן די נאציס מיט די הילף פון די אוקריינישע באפעלקערוגנ אויסגעהרג'ט דאס מערהייט פון דאס אוקראינער אידן. די אוקריינער גוי האט זיך הונדערט פראצענט צוגעשטעלט צו די פאדערונגען פון די נאציס אז אלע אידן מוזן גע'הרג'ט ווערן, דאס מערסטע איז באקאנט די גרויזאמען רציחות אין באבי יאר ווי מער פון הונדערט טויזנט אידן זענען געשחטען געווארן מיט מיתות משונות. | ביי דער [[צווייטער וועלט קריג]] האבן די נאציס מיט די הילף פון די אוקריינישע באפעלקערוגנ אויסגעהרג'ט דאס מערהייט פון דאס אוקראינער אידן. די אוקריינער גוי האט זיך הונדערט פראצענט צוגעשטעלט צו די פאדערונגען פון די נאציס אז אלע אידן מוזן גע'הרג'ט ווערן, דאס מערסטע איז באקאנט די גרויזאמען רציחות אין באבי יאר ווי מער פון הונדערט טויזנט אידן זענען געשחטען געווארן מיט מיתות משונות. | ||
=== דאס וויגעלע פון חסידות === | === דאס וויגעלע פון חסידות === | ||
אוקראינע איז באקאנט ביי אידן אויך צוליב וואס דארט איז געווען דאס וויגעלע פון חסידות, די חסידות באוועגונג האט זיך אנגעהויבן אין אוקריינא, די ערשטע גרויסע חסידישע רביים שטאמען פון דארט, ווי דער [[בעל שם טוב]] פון [[ | אוקראינע איז באקאנט ביי אידן אויך צוליב וואס דארט איז געווען דאס וויגעלע פון חסידות, די חסידות באוועגונג האט זיך אנגעהויבן אין אוקריינא, די ערשטע גרויסע חסידישע רביים שטאמען פון דארט, ווי דער [[בעל שם טוב]] פון [[מעזשיבוזש]], מיט זיינע תלמידים, ווי: | ||
* דער [[דוב בער פון מעזריטש|מעזריטשער מגיד]] | * דער [[רבי דוב בער פון מעזריטש|מעזריטשער מגיד]] | ||
* | * [[רבי יעקב יוסף פון פולנאה]] | ||
* | * [[רבי פנחס קאריצער]] | ||
* רבי יוסף קאמינקער און רבי שלום שכנא | * רבי יוסף קאמינקער און רבי שלום שכנא | ||
* | * [[רבי לוי יצחק בערדיטשעווער|רבי לוי יצחק פון בערדיטשעווער]] | ||
* די גרויסע רביים פון דער | * די גרויסע רביים פון דער טשערנאבילער גזע פון [[רבי מנחם נחום טווערסקי|נחום]] און זיין זון [[רבי מרדכי טווערסקי|מרדכי פון טשערנאביל]], און דערנאך זיינע קינדער מיט זייער רבי'שע הויפן, | ||
* די אייניקעלך פון בעל שם טוב | * די אייניקעלך פון בעל שם טוב [[רבי ברוך מעזשיבוזשער|ברוך פון מעזשיבוזש]], [[רבי משה חיים אפרים פון סדילקאוו]] (מחבר פון [[דגל מחנה אפרים]]) און [[רבי נחמן מברסלב]]. | ||
* | * [[רבי אהרן טיטיעווער]] | ||
* דער [[אברהם דוב אויערבאך|בית עין]] | * דער [[אברהם דוב אויערבאך|בית עין]] | ||
* | * [[רבי מרדכי מנעשכיז]] | ||
* רבי יקותיאל יודא מלאנדא | * רבי יקותיאל יודא מלאנדא | ||
* | * [[רבי יחיאל מיכל פון זלאטשאוו|מיכל זלאטשאווער]] | ||
* | * | ||
== רעפערענצן == | == רעפערענצן == | ||
| שורה 185: | שורה 186: | ||
{{לענדער פון אייראפע}} | {{לענדער פון אייראפע}} | ||
{{לענדער ארום דעם שווארצן ים}} | {{לענדער ארום דעם שווארצן ים}} | ||
{{קהל פון | {{קהל פון זעלבסטשטענדיגע שטאטן (קזס)}} | ||
[[קאַטעגאָריע:אוקראינע|*]] | [[קאַטעגאָריע:אוקראינע|*]] | ||
[[he:אוקראינה]] | |||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | |||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | |||