524
רעדאגירונגען
החלפות (יי), לשון
ק (החלפת טקסט – "פילאסאפיע" ב־"פילאזאפיע") |
(החלפות (יי), לשון) |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
[[טעקע:Maimonides-2.jpg|קליין|150px|רבי משה בן | [[טעקע:Maimonides-2.jpg|קליין|150px|רבי משה בן מיימון]] | ||
'''רבי משה בן מיימון''', באקאנט מיט די [[ראשי תיבות]] '''רַמְבַּ"ם''', ([[י"ד ניסן]] [[ד'תתצ"ח]] - [[כ' טבת]] [[ד'תתקס"ה]]) איז געווען פון די גדולי [[פוסק|הפוסקים]] פון אלע דורות, פון די חשובע [[פילאסאף|פילאסאפן]] פונעם מיטל־אלטער, און א דאקטער. | '''רבי משה בן מיימון''', באקאנט מיט די [[ראשי תיבות]] '''רַמְבַּ"ם''', ([[י"ד ניסן]] [[ד'תתצ"ח]] - [[כ' טבת]] [[ד'תתקס"ה]]) איז געווען פון די גדולי [[פוסק|הפוסקים]] פון אלע דורות, פון די חשובע [[פילאסאף|פילאסאפן]] פונעם מיטל־אלטער, און א דאקטער. | ||
| שורה 8: | שורה 8: | ||
== לעבנסגעשיכטע == | == לעבנסגעשיכטע == | ||
אין ד'תתק"ח האט די משפחה פארלאזט קארדאבע צוליב די אינוואזיע פון די [[אלמאהאדן]]. אין ד'תתק"ך איז דער רמב"ם אנטלאפן פון [[ספרד]] קיין [[פאס]] אין מאראקא, ווייל מען האט אים פאר'מסר'ט פארן קעניג. אין ד'תתקכ"ה האבן זיי זיך געצויגן קיין [[עכו]] אבער נאך פינעף חדשים האבן זיי זיך באזעצט אין [[פאסטאט]], [[מצרים]] . דער מלך פון מצרים האט אים גענומען פאר זיין פערזענליכן דאקטער. | אין ד'תתק"ח האט די משפחה פארלאזט קארדאבע צוליב די אינוואזיע פון די [[אלמאהאדן]]. אין ד'תתק"ך איז דער רמב"ם אנטלאפן פון [[ספרד]] קיין [[פאס]] אין מאראקא, ווייל מען האט אים פאר'מסר'ט פארן קעניג. אין ד'תתקכ"ה האבן זיי זיך געצויגן קיין [[עכו]] אבער נאך פינעף חדשים האבן זיי זיך באזעצט אין [[פאסטאט]], [[מצרים]]. דער מלך פון מצרים האט אים גענומען פאר זיין פערזענליכן דאקטער. | ||
לויט דער [[הלכה]] טאר נישט א גרויסער טייל יידן זיך באזעצן אין מצרים עס איז דא א [[לאו]] דערויף, דער רמב"ם האט אבער נישט געהאט קיין ברירה וויבאלד ער האט געמוזט אהין אנטלויפן פאר זיין לעבן, אזוי ווי דער קעניג האט אים גענומען פאר א דאקטער דארט, האט ער שוין נישט געקענט פון דארט אוועקגיין, ער פלעגט זיך אונטערשרייבן הכותב העובר בכל יום ג' לאוין. זיין היתר איז געווען אזוי ווי די גמרא פארציילט אויף [[אבטולמס בן ראובן]] <ref>כפתור ופרח פ"ה ע' 12</ref> | לויט דער [[הלכה]] טאר נישט א גרויסער טייל יידן זיך באזעצן אין מצרים עס איז דא א [[לאו]] דערויף, דער רמב"ם האט אבער נישט געהאט קיין ברירה וויבאלד ער האט געמוזט אהין אנטלויפן פאר זיין לעבן, אזוי ווי דער קעניג האט אים גענומען פאר א דאקטער דארט, האט ער שוין נישט געקענט פון דארט אוועקגיין, ער פלעגט זיך אונטערשרייבן הכותב העובר בכל יום ג' לאוין. זיין היתר איז געווען אזוי ווי די גמרא פארציילט אויף [[אבטולמס בן ראובן]] <ref>כפתור ופרח פ"ה ע' 12</ref> | ||
| שורה 23: | שורה 23: | ||
== זיינע ספרים == | == זיינע ספרים == | ||
=== משנה תורה === | === משנה תורה === | ||
די הויפט ווערק פונעם רמב"ם איז זיין '''[[משנה תורה]]''' (אויך באקאנט ווי "יד החזקה"): דאס ספר האט האט 14 חלקים, דעריבער הייסט עס אויך י"ד החזקה, י"ד איז גימטריא פערצן. | די הויפט ווערק פונעם רמב"ם איז זיין '''[[משנה תורה]]''' (אויך באקאנט ווי "יד החזקה"): דאס ספר האט האט 14 חלקים, דעריבער הייסט עס אויך י"ד החזקה, י"ד איז גימטריא פערצן. | ||
אין דער הקדמה פון פירוש המשניות שרייבט ער אז ווען איימעצער לערנט [[תנ"ך|תורה שבכתב]], און שפעטער זיין חיבור - דארף ער נישט אנקומען צו אנדערע חיבורים. | אין דער הקדמה פון פירוש המשניות שרייבט ער אז ווען איימעצער לערנט [[תנ"ך|תורה שבכתב]], און שפעטער זיין חיבור - דארף ער נישט אנקומען צו אנדערע חיבורים. | ||
| שורה 33: | שורה 33: | ||
עס איז דא אסאך מפורשים און ספרים אויפן רמב"ם, אזוי ווי זיין לשון איז זייער פליסיג און עס ליגט דערין אלע הלכות, זענען געווען אסאך ראשונים וואס האבן געהאלטן אז מען מוז צו זייכענען אויפן רמב"ם וואס דער הלכה איז אזוי און וואס נישט, ווייל אויב נישט וועט מען אנעמען דער רייד פונעם רמב"ם אלעס דאס לעצטע ווארט אין די הלכה, דעריבער געקומען דער [[ראב"ד]] און צוגעצייכנט אלע מאל ווי ער איז מחולק. דער ראב"ד איז שטענדיג מחולק מיטן רמב"ם, צומאל שרייבט ער שארפע לשונות אויף אים, ער נעמט אן בדרך כלל ווי רבני אשכנז. דער רמב"ם איז געקומען פון ספרד נעמט ער אן בדרך כלל ווי רבני ספרד. און דער הקדמה פונעם רמב"ם צייכנט דער ראב"ד אז דער רמב"ם האט נישט גוט געטוען דערמיט וואס ער צייכנט נישט אהן קיין מקורות. אבער דאך שרייבט ער אויפן רמב"ם <ref>הל' כלאים פ"י</ref> א גרויסע מלאכה האט דער רמב"ם געטון ער האט צוזאמען גענומען פון גמרא בבלי ירושלמי תוספות. | עס איז דא אסאך מפורשים און ספרים אויפן רמב"ם, אזוי ווי זיין לשון איז זייער פליסיג און עס ליגט דערין אלע הלכות, זענען געווען אסאך ראשונים וואס האבן געהאלטן אז מען מוז צו זייכענען אויפן רמב"ם וואס דער הלכה איז אזוי און וואס נישט, ווייל אויב נישט וועט מען אנעמען דער רייד פונעם רמב"ם אלעס דאס לעצטע ווארט אין די הלכה, דעריבער געקומען דער [[ראב"ד]] און צוגעצייכנט אלע מאל ווי ער איז מחולק. דער ראב"ד איז שטענדיג מחולק מיטן רמב"ם, צומאל שרייבט ער שארפע לשונות אויף אים, ער נעמט אן בדרך כלל ווי רבני אשכנז. דער רמב"ם איז געקומען פון ספרד נעמט ער אן בדרך כלל ווי רבני ספרד. און דער הקדמה פונעם רמב"ם צייכנט דער ראב"ד אז דער רמב"ם האט נישט גוט געטוען דערמיט וואס ער צייכנט נישט אהן קיין מקורות. אבער דאך שרייבט ער אויפן רמב"ם <ref>הל' כלאים פ"י</ref> א גרויסע מלאכה האט דער רמב"ם געטון ער האט צוזאמען גענומען פון גמרא בבלי ירושלמי תוספות. | ||
דער רמ"ע מפאנו <ref>שו"ת סי' ק"ח</ref> שרייבט מען זאל נישט מיינען אז דער ראב"ד האט געמיינט קליין צו מאכן דעם כבוד פונעם רמב"ם, ער האט געקריגט מיט אים כדי מען זאל נישט אפ'פסק'נן אינגאנצען ווי דער רמב"ם, און אויך כדי מען זאל זיך נישט נאכשלעפן אנצונעמען אלעס וואס שטייט אין ספר המורה. | דער רמ"ע מפאנו <ref>שו"ת סי' ק"ח</ref> שרייבט מען זאל נישט מיינען אז דער ראב"ד האט געמיינט קליין צו מאכן דעם כבוד פונעם רמב"ם, ער האט געקריגט מיט אים כדי מען זאל נישט אפ'פסק'נן אינגאנצען ווי דער רמב"ם, און אויך כדי מען זאל זיך נישט נאכשלעפן אנצונעמען אלעס וואס שטייט אין ספר המורה. | ||
* מגדל עוז, דאס ספר איז דער ערשטער וואס צייכנט אן די מראה מקומות פון ווי אין תלמוד אדער מדרשים דער רמב"ם נעמט זיינע הלכות, ער נעמט זיך אייביג אן אויפן רמב"ם און צייגט אויף אז דער רמב"ם איז גערעכט. ער שרייבט אויך אז דער רמב"ם האט געקענט סודות התורה אין קבלה <ref>הל' יסודי התורה פ"א</ref> | * מגדל עוז, דאס ספר איז דער ערשטער וואס צייכנט אן די מראה מקומות פון ווי אין תלמוד אדער מדרשים דער רמב"ם נעמט זיינע הלכות, ער נעמט זיך אייביג אן אויפן רמב"ם און צייגט אויף אז דער רמב"ם איז גערעכט. ער שרייבט אויך אז דער רמב"ם האט געקענט סודות התורה אין קבלה <ref>הל' יסודי התורה פ"א</ref> | ||
* מגיד משנה, כסף משנה, משנה למלך, לחם משנה, שער המלך | * מגיד משנה, כסף משנה, משנה למלך, לחם משנה, שער המלך | ||
| שורה 43: | שורה 41: | ||
'''פירוש המשניות''': אן ערקלערונג אויף די [[משניות|ששה סדר משנה]]. ביי די 23 יאר האט ער זי אנגעהויבן צו שרייבן און עס געענדיגט ביין די דרייסיג יאר. | '''פירוש המשניות''': אן ערקלערונג אויף די [[משניות|ששה סדר משנה]]. ביי די 23 יאר האט ער זי אנגעהויבן צו שרייבן און עס געענדיגט ביין די דרייסיג יאר. | ||
''' | ''' [http://press.tau.ac.il/perplexed/ מורה נבוכים]''' א פילאסאפיש ספר, געשריבן אויף אראביש מיט עברישע אותיות און פארטייטשט אויף לשון-קודש דורך [[שמואל איבן תיבון]] אין יאר [[ד'תתקס"ד]]. | ||
'''ספר המצות''' | '''ספר המצות''' | ||
דער רמב"ם האט מסדר געווען די תרי"ג מצות אויף זיין אייגענארטיגן סדר, ער איז אין דעם ספר פונקטליך מברר וואס ער האלט עס גייט אריין אין דעם חשבון פון תרי"ג און וואס ער איז א דרבנן אבער א אסמכתא, ער קריגט אסאך מיט דעם סדר פון רבי [[סעדיה גאון]], אזוי האט אויך אנגענומען שפעטער דער [[ספר החינוך]] חוץ מיט מצוה ק"ג וואס דער חינוך איז משנה, אבער דער רמב"ן און אנדערע קריגן אויפן רמב"ם איז פארענטפערן רבינו סעדיה גאון. | דער רמב"ם האט מסדר געווען די תרי"ג מצות אויף זיין אייגענארטיגן סדר, ער איז אין דעם ספר פונקטליך מברר וואס ער האלט עס גייט אריין אין דעם חשבון פון תרי"ג און וואס ער איז א דרבנן אבער א אסמכתא, ער קריגט אסאך מיט דעם סדר פון רבי [[סעדיה גאון]], אזוי האט אויך אנגענומען שפעטער דער [[ספר החינוך]] חוץ מיט מצוה ק"ג וואס דער חינוך איז משנה, אבער דער רמב"ן און אנדערע קריגן אויפן רמב"ם איז פארענטפערן רבינו סעדיה גאון. | ||
* אין דער הקדמה פון פירוש המשניות שטייט אז ער האט געמאכט ספרים אויף דריי סדרים פון ש"ס, אין פי' המשניות פרק חלק שרייבט ער ער האט מסביר געווען די מדרשים און די ספרי הנביאים. אין פי' המשניות מסכת תמיד שרייבט ער אז ער האט געמאכט חיבורים אויף ירושלמי. | * אין דער הקדמה פון פירוש המשניות שטייט אז ער האט געמאכט ספרים אויף דריי סדרים פון ש"ס, אין פי' המשניות פרק חלק שרייבט ער ער האט מסביר געווען די מדרשים און די ספרי הנביאים. אין פי' המשניות מסכת תמיד שרייבט ער אז ער האט געמאכט חיבורים אויף ירושלמי. | ||
* [[תשובות הרמב"ם]], ספר [[תמים דעים]] | * [[תשובות הרמב"ם]], ספר [[תמים דעים]] | ||
| שורה 62: | שורה 58: | ||
== זיין הסתלקות און זיין זון == | == זיין הסתלקות און זיין זון == | ||
דער רמב"ם איז נפטר געווארן [[כ' טבת]] [[ד'תתקס"ד]] (1204), [[מצרים]]. זיין גוף איז ארויפגעפירט געווארן קיין ארץ ישראל אויף א וואונדערליכן אופן אין ליגט אין [[טבריה]]. | דער רמב"ם איז נפטר געווארן [[כ' טבת]] [[ד'תתקס"ד]] (1204), [[מצרים]]. זיין גוף איז ארויפגעפירט געווארן קיין ארץ ישראל אויף א וואונדערליכן אופן אין ליגט אין [[טבריה]]. | ||
זיין זון איז אויך געווען פון די גדולי הדור רבי [[אברהם בן הרמב"ם]], וואס האט פארפאסט דאס ספר [[המספיק לעובדי ה']] | זיין זון איז אויך געווען פון די גדולי הדור רבי [[אברהם בן הרמב"ם]], וואס האט פארפאסט דאס ספר [[המספיק לעובדי ה']] | ||
| שורה 85: | שורה 81: | ||
[[קאַטעגאָריע:פילאסאפן]] | [[קאַטעגאָריע:פילאסאפן]] | ||
[[קאטעגאריע:אומבאקוקט]] | [[קאטעגאריע:אומבאקוקט]] | ||
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | [[קאטעגאריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||