1
רעדאגירונג
איך האב אויפגטאש 'מדינת ישראל' רחמנא ליצלן צו 'ארץ ישראל'
מענדל (שמועס | ביישטייערונגען) (איך האב אויפגטאש 'מדינת ישראל' רחמנא ליצלן צו 'ארץ ישראל') צייכן: צוריקגעשטעלט |
|||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|הייליגסטער שטאָט און הויפטשטאט פון | {{דעסקריפציע|הייליגסטער שטאָט און הויפטשטאט פון ארץ ישראל}} | ||
{{יישוב| | {{יישוב| | ||
|נאמען=ירושלים | |נאמען=ירושלים | ||
| שורה 8: | שורה 8: | ||
|בילד=Jerusalem infobox image.JPG | |בילד=Jerusalem infobox image.JPG | ||
|באשרייבונג= | |באשרייבונג= | ||
| | |ארץ={{פאן ישראל}} | ||
| מאפע = Jerusalem WBIL.jpg | | מאפע = Jerusalem WBIL.jpg | ||
|אפטייל טיפ= | |אפטייל טיפ= | ||
| שורה 27: | שורה 27: | ||
|באפעלקערונג= 933,113 | |באפעלקערונג= 933,113 | ||
|באפעלקערונג יאר=2012 | |באפעלקערונג יאר=2012 | ||
|באפעלקערונג הערה={{הערה|שם=סטאטיסטיק 2011|[http://www.cbs.gov.il/ishuvim/yishuv_2011_information.xls באפעלקערונג פון | |באפעלקערונג הערה={{הערה|שם=סטאטיסטיק 2011|[http://www.cbs.gov.il/ishuvim/yishuv_2011_information.xls באפעלקערונג פון ארץ ישראל לויט יישובים, 2011], [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק]]}} | ||
|מטרופולין= | |מטרופולין= | ||
|הערת מטרופולין= | |הערת מטרופולין= | ||
| שורה 44: | שורה 44: | ||
[[טעקע:Hutz.JPG|קליין|250px|אויסערן מיניסטעריום]] | [[טעקע:Hutz.JPG|קליין|250px|אויסערן מיניסטעריום]] | ||
[[טעקע:HaMate HaArtzy 2 Jerusalem.jpg|קליין|250px|[[ישראל פּאליציי הויפטקווארטיר]]]] | [[טעקע:HaMate HaArtzy 2 Jerusalem.jpg|קליין|250px|[[ישראל פּאליציי הויפטקווארטיר]]]] | ||
[[טעקע:BankIsrael01 ST 06.jpg|קליין|250px|[[באנק פון | [[טעקע:BankIsrael01 ST 06.jpg|קליין|250px|[[באנק פון ארץ ישראל]]]] | ||
'''ירושלים''' ({{שפראך-he|יְרוּשָׁלַיִם}}, אַראַביש: '''القدس''' אַל־קודס) איז די אָפיציעלע [[הויפטשטאט|הויפּטשטאָט]] פון [[ | '''ירושלים''' ({{שפראך-he|יְרוּשָׁלַיִם}}, אַראַביש: '''القدس''' אַל־קודס) איז די אָפיציעלע [[הויפטשטאט|הויפּטשטאָט]] פון [[ארץ ישׂראל]], דער צענטער פון דעם ייִדישן פאָלק, נאָך פון גאר אַמאָליקע צייטן. די שטאָט איז פאַרהייליגט, אויף די דריי [[מאנאטעיזם|מאָנאָטעיִסטישע]], גלויבנס: דאס ייִדישע, דאס [[איסלאם|איסלאַמישע]], און דאס [[קריסטנטום|קריסטליכע]] גלויבן. דאָס צענטראַלישקייט פון דער שטאָט, פאַר אַלע גלויבנס, האָט געברענגט אַ סך קריגערייען און וועלט־מלחמות צווישן זיי, ביז היינטיגן טאָג. זייט דעם [[19טער י"ה|19טן יארהונדערט]] האבן זיך אנטוויקלט ארום דער אלטשטאט אסאך נייע געגנטן, וואס זענען היינטצוטאג דער גרעסטער טייל פון דער שטאט. | ||
די שטאָט פון ירושלים געפונט זיך אויף די "יהודה-בערג" צווישן דעם [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]] (הים התיכון) און דעם [[ים המלח]] אין אַ הויך פון אַ 650-840 [[מעטער]] איבערן מיטלענדישן ים. | די שטאָט פון ירושלים געפונט זיך אויף די "יהודה-בערג" צווישן דעם [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]] (הים התיכון) און דעם [[ים המלח]] אין אַ הויך פון אַ 650-840 [[מעטער]] איבערן מיטלענדישן ים. | ||
| שורה 79: | שורה 79: | ||
===מאדערנע תקופה=== | ===מאדערנע תקופה=== | ||
[[טעקע:Jerusalem Schrein des Buches BW 1.JPG|קליין|250px|[[ישראל מוזעאום]]]] | [[טעקע:Jerusalem Schrein des Buches BW 1.JPG|קליין|250px|[[ישראל מוזעאום]]]] | ||
[[טעקע:Mount Herzl IMG 1149.JPG|קליין|250px|[[הר הרצל]] - נאציאנאלער בית הקברות פון | [[טעקע:Mount Herzl IMG 1149.JPG|קליין|250px|[[הר הרצל]] - נאציאנאלער בית הקברות פון ארץ ישראל]] | ||
אין 1860 האט מען אנגעהויבן בויען נייע געגנטן אינדרויסן פון די מויערן פון ירושלים. דער ערשטער געגנט איז געווען [[משכנות שאננים]], די קאלאניע וואס [[משה מאנטיפיארי]] האט אויפגעשטעלט. מען האט באזעצט דעם געגנט אין 1866. א פאר יאר שפעטער אין 1868 האט הרב דוד בן שמעון פון [[מאראקא]] געבויט "מחנה ישראל", א געגנט פון קליינע הייזער מיט א שול "צוף דבש". אין 1869 האט [[רבי יוסף ריוולין]] אויפגעשטעלט [[נחלת שבעה]]. נאכהער האט דער עושר ר' דוד ריס מנדב געווען געלט צוצובויען צען הייזער מיטן נאמען "בית דוד" לעבן נחלת שבעה. | אין 1860 האט מען אנגעהויבן בויען נייע געגנטן אינדרויסן פון די מויערן פון ירושלים. דער ערשטער געגנט איז געווען [[משכנות שאננים]], די קאלאניע וואס [[משה מאנטיפיארי]] האט אויפגעשטעלט. מען האט באזעצט דעם געגנט אין 1866. א פאר יאר שפעטער אין 1868 האט הרב דוד בן שמעון פון [[מאראקא]] געבויט "מחנה ישראל", א געגנט פון קליינע הייזער מיט א שול "צוף דבש". אין 1869 האט [[רבי יוסף ריוולין]] אויפגעשטעלט [[נחלת שבעה]]. נאכהער האט דער עושר ר' דוד ריס מנדב געווען געלט צוצובויען צען הייזער מיטן נאמען "בית דוד" לעבן נחלת שבעה. | ||
מרחשון תרל"ד (1873) האט ר' יוסף ריוולין געמאכט אן אסיפה דריי טעג אדורכצושמועסן אויפשטעלן נאך א געגנט ארויס פון די מויערן. רב מאיר אויערבאך אב"ד קאליש, און ראב"ד פונעם אשכנזישן בית דין אין ירושלים האט געגעבן א גרויסער סומע געלט פאר דעם צוועק, און האט אויך געקויפט פינף הייזער פאר זיינע יורשים, בתנאי אז טאמער איינער פארלאזט ארץ ישראל פארלירט ער זיין חלק אין דער ירושה. | מרחשון תרל"ד (1873) האט ר' יוסף ריוולין געמאכט אן אסיפה דריי טעג אדורכצושמועסן אויפשטעלן נאך א געגנט ארויס פון די מויערן. רב מאיר אויערבאך אב"ד קאליש, און ראב"ד פונעם אשכנזישן בית דין אין ירושלים האט געגעבן א גרויסער סומע געלט פאר דעם צוועק, און האט אויך געקויפט פינף הייזער פאר זיינע יורשים, בתנאי אז טאמער איינער פארלאזט ארץ ישראל פארלירט ער זיין חלק אין דער ירושה. | ||
אין אנהייב פון די [[1970ער]] יארן האט מען אויפגעשטעלט די [[ | אין אנהייב פון די [[1970ער]] יארן האט מען אויפגעשטעלט די [[ארץ ישראל פאליציי הויפטקווארטיר]] אין קריית הממשלה אין מזרח טייל פון דער שטאט. אין אנהייב פון די [[1980ער]] יארן האט מען אויפגעשטעלט דעם בנין פון דער [[באנק פון ארץ ישראל]] און אין די [[1990ער]] יארן האט מען אויפגעשטעלט לעבן דער באנק דעם [[בג"ץ|הויכגעריכט]] אין דער [[קריית הממשלה]] אין מערב טייל פון דער שטאט.. | ||
==וועלט אנערקענונג== | ==וועלט אנערקענונג== | ||
כאטש וואס אין | כאטש וואס אין ארץ ישראל איז ירושלים אנערקענט אלס די הויפטשטאט איז אבער ירושלים נישט אנערקענט אלס הויפטשטאט פון ארץ ישראל דורך רוב מדינות איבער דער וועלט. | ||
אין דעם זעקסטן פון דעצעמבער 2017 איז די [[פאראייניגטע שטאטן]] געווארן די ערשטע מדינה צו פארמאל אנערקענען ירושלים אלץ די הויפטשטאט פון | אין דעם זעקסטן פון דעצעמבער 2017 איז די [[פאראייניגטע שטאטן]] געווארן די ערשטע מדינה צו פארמאל אנערקענען ירושלים אלץ די הויפטשטאט פון ארץ ישראל, און אין פעברואר 2018 האט די פאראייניגטע שטאטן אריבערגעפירט איר אמבאסאדע פון [[תל אביב-יפו|תל אביב]] קיין ירושלים. | ||
מאמענטאל ווערט ירושלים אנערקענט אלס די הויפטשטאט פון | מאמענטאל ווערט ירושלים אנערקענט אלס די הויפטשטאט פון ארץ ישראל דורך פינף מדינות: די [[פאראייניגטע שטאטן]], [[גואטאמאלע]], [[האנדורעס]], [[פּאַפּואַ ניו גיני]] און די טייל-אנערקענטע [[קאָסאָווע]]. | ||
==געאגראפיע== | ==געאגראפיע== | ||
| שורה 112: | שורה 112: | ||
און ירושלים געפונט זיך די [[מלחה באן סטאנציע]], און די [[תנכישע זאא באן סטאנציע]]. די באן רייזע קיין [[תל אביב]] געדויערט אומגעפער א שעה און פופציג מינוט, וועגן דעם איז די באן נישט אנגענעם פאר פאסאזשירן. | און ירושלים געפונט זיך די [[מלחה באן סטאנציע]], און די [[תנכישע זאא באן סטאנציע]]. די באן רייזע קיין [[תל אביב]] געדויערט אומגעפער א שעה און פופציג מינוט, וועגן דעם איז די באן נישט אנגענעם פאר פאסאזשירן. | ||
[[ | [[ארץ ישראל באנען]] בויט דעריבער א נייע באן סטאנציע, קעגן איבער דער אויטאבוס סטאנציע אויף [[יפו גאס]], וואס וועט פארקורצן דעם וועג פון ירושלים קיין תל אביב, צו א האלבע שעה. | ||
זייט 19טן אויגוסט 2011 פארט דער טראמוויי אויף דער [[ירושלים לייכטע באנען|רויטער ליניע]]. | זייט 19טן אויגוסט 2011 פארט דער טראמוויי אויף דער [[ירושלים לייכטע באנען|רויטער ליניע]]. | ||
| שורה 136: | שורה 136: | ||
[[טעקע:HebrewU-Mandelinstitute.jpg|קליין|220px|געביידע פונעם מאנדל אינסטיטוט פאר אידישקייט וויסנשאפטן המכון למדעי היהדות אין דעם [[העברעאישער אוניווערסיטעט אין ירושלים|העברעאישן אוניווערסיטעט אין ירושלים]] אויף [[הר הצופים]]]] | [[טעקע:HebrewU-Mandelinstitute.jpg|קליין|220px|געביידע פונעם מאנדל אינסטיטוט פאר אידישקייט וויסנשאפטן המכון למדעי היהדות אין דעם [[העברעאישער אוניווערסיטעט אין ירושלים|העברעאישן אוניווערסיטעט אין ירושלים]] אויף [[הר הצופים]]]] | ||
===שולעס=== | ===שולעס=== | ||
ירושלים האט שטאטישע שולעס וואס ווערן געפירט לויט דעם [[בילדונג מיניסטעריום]] אין | ירושלים האט שטאטישע שולעס וואס ווערן געפירט לויט דעם [[בילדונג מיניסטעריום]] אין ארץ ישראל, ווי אויך חרדישע חדרים און מיידל שולעס, און אויך אראבישע שולעס. | ||
;יידישע שולעס | ;יידישע שולעס | ||
| שורה 171: | שורה 171: | ||
טעקע:Julius Jacobs house.jpg|[[בית ראש הממשלה]] - בית אגיון | טעקע:Julius Jacobs house.jpg|[[בית ראש הממשלה]] - בית אגיון | ||
טעקע:Jerusalem Great Synagogue05.jpg|[[היכל שלמה]] | טעקע:Jerusalem Great Synagogue05.jpg|[[היכל שלמה]] | ||
טעקע:The National Library of Israel building - Amitay Katz.jpg|[[ | טעקע:The National Library of Israel building - Amitay Katz.jpg|[[ארץ ישראל נאציאנאלע ביבליאטעק]] | ||
טעקע:Binyanei-HaUmah.JPG|[[בנייני האומה]] | טעקע:Binyanei-HaUmah.JPG|[[בנייני האומה]] | ||
טעקע:Bible Lands Museum Jerusalem.JPG|[[די ביבל לאַנדס מוזעאום ירושלים]] | טעקע:Bible Lands Museum Jerusalem.JPG|[[די ביבל לאַנדס מוזעאום ירושלים]] | ||
| שורה 179: | שורה 179: | ||
טעקע:גנזךהמדינה.JPG|[[ישראל שטאט ארכיוון]] | טעקע:גנזךהמדינה.JPG|[[ישראל שטאט ארכיוון]] | ||
טעקע:Bezalel.jpg|[[בצלאל אקאדעמיע פאר מאדעלירונג און קונסט]] | טעקע:Bezalel.jpg|[[בצלאל אקאדעמיע פאר מאדעלירונג און קונסט]] | ||
טעקע:Hotel king david jeruslaem efi elian.JPG|[[קינג דעיוויד האטעל]] - עס איז דער באַאַמטער אַקקאָממאָדאַטיאָן פאַר געסט פון די רעגירונג פון | טעקע:Hotel king david jeruslaem efi elian.JPG|[[קינג דעיוויד האטעל]] - עס איז דער באַאַמטער אַקקאָממאָדאַטיאָן פאַר געסט פון די רעגירונג פון ארץ ישראל | ||
</gallery> | </gallery> | ||
| שורה 205: | שורה 205: | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
{{שטעט אין | {{שטעט אין ארץ ישראל}} | ||
{{ירושלים}} | {{ירושלים}} | ||
{{פרומע אידישע געגענטן}} | {{פרומע אידישע געגענטן}} | ||
| שורה 215: | שורה 215: | ||
[[קאַטעגאָריע:היסטאריע פון ארץ ישראל]] | [[קאַטעגאָריע:היסטאריע פון ארץ ישראל]] | ||
[[he:ירושלים]] | [[he:ירושלים]] | ||
[[קאַטעגאָריע:ישובים אין | [[קאַטעגאָריע:ישובים אין ארץ ישראל]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||