אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:לאנדאן"

{{יישוב

|נאמען= לאָנדאָן

'''לאנדאן''' ({{שפראך-en|London}} ''לֹאַנדן'') איז די [[הויפטשטאט]] פון [[ענגלאנד]] און פונעם [[פאראייניגטע קעניגרייך|פאראייניגטן קעניגרייך]], און די גרעסטע שטאט און [[מעטראפאליטען שטח|מעטראפאליטן שטח]] אינעם קעניגרייך. לאנדאן געפינט זיך אויפן [[טעמז|טעמז טייך]]. דער יישוב פון לאנדאן גייט צוריק צוויי טויזנט יאר צום יאר [[1טער י"ה|ג'תת"ג]] ווען די רוימער האבן אויפגעשטעלט דאס שטעטל לאנדיניום. דער אלטער יישוב איז די [[סיטי פון לאנדאן]] וואָס היט אירע [[מיטל אלטער|מיטלאַלטער]] גרעניצן ביז היינט, אבער היינט רופט מען לאנדאן דעם גאנצן געגנט פון לאנדאן, ד"ה דעם שטח פון [[גרויסלאנדאן]], וואס ווערט רעגירט דורך די [[בירגערמייסטער פון לאנדאן]] און [[לאנדאנער פארזאמלונג]].

לאנדאן איז אן אינטערנאציאנאלער [[טראנספארט]] מיטלפונקט: זי האט זעקס אינטערנאציאנאלע [[פליפעלד|לופטפעלדער]] און אויך א [[פארט]] פאר [[שיף|שיפן]]. דער הויפט פליפעלד, [[לאנדאן היטרוי פליפעלד|לאנדאן היטרוי]], איז דער וועלט'ס מערסט באשעפטיגטער פליפעלד לויט דעם נומער פון אינטערנאציאנאלע פאסאזשירן.{{הערה|שם=wsj230211

| deadurl=no}}</ref>

די שטאָט לאנדאן איז די היים פאר טויזענטער [[חרדים|חרדישע]] פאמיליעס און איז די גרעסטע חרדישע שטאָט אין [[אייראפע]].

== געאגראפיע ==

דער לאנדאנער [[פאסט]]אלער דיסטריקט באדעקט 40% פון לאנדאן; דאס איז דער שטח וואו 'לאנדאן' איז א טייל פונעם אדרעס.

מאדערנער לאנדאן שטייט אויפן [[טעמז]], א טייך וואס פליסט אריבער דער שטאט פון דרום־מערב קיין מזרח. דער טעמז טאל איז א [[פארפלייצונג]] [[פלוין]] ארומגענומען מיט בערג ווי פארלאמענט בארג, אדינגטאן בערג און פרימראז בארג.

=== קלימאט ===

=== דיסטריקטן ===

=== פארקן ===

== שטאט אויסבליק ==

== דעמאגראפיע ==

   

דער שטאטישער שטח פון לאנדאן האט אומגעפער 14 מיליאן איינוואוינער, און ווערט גערעכנט דער גרעסטער שטאטישער שטח אין [[אייראפע]], און צווישן די 20 גרעסטע אין דער וועלט.

== היסטאריע ==

[[טעקע:PalaceOfWestminsterAtNight.jpg|קליין|דער פאלאץ פון וועסטמינסטער ביינאכט, אריבער דעם טעמז]]

אינעם 9טן יארהונדערט לספירה זענען מענטשן צוריקגעקומען אין גאר גיך איז זי געווארן די גרעסטע שטאט אין דעם ענגלישן קעניגרייך, און זיין הויפטשטאט פונעם [[12טער י"ה|12טן יארהונדערט]]. מיט די יארן האט לאנדאן ווייטער צוגעצויגן די ארומיגע דערפער ביז זי איז געווארן די גרעסטע שטאט אין דער וועלט פון 1831 ביז 1925.

=== טוריזם ===

טוריזם איז א הויפט אינדוסטריע אין לאנדאן און באארבעט דעם עקוויוואלענט פון 350,000 גאנצטאגיקע ארבעטער אין לאנדאן אין 2003,<ref name=london_117>{{cite web|url=http://www.personneltoday.com/articles/2005/02/15/27958/london-is-the-hr-centre-of-opportunity-in-the-uk.html|title=London is the HR centre of opportunity in the UK|date=15 פעברואר 2005|publisher=PersonnelToday.com|accessdate=3טן יוני 2006| archiveurl = http://www.webcitation.org/5yo1GNS8r | archivedate = 19טן מאי 2011| deadurl=no}}</ref> און די יערליכע הוצאות פון טוריסטן איז אומגעפער  £15&nbsp;ביליאן.<ref name=london_118>"{{cite web |url=http://www.visitlondon.com/uploads/8551importanceoflondon_2004jun.pdf |format=PDF|title= The Importance of Tourism in London |archiveurl=http://web.archive.org/web/20070628053808/http://www.visitlondon.com/uploads/8551importanceoflondon_2004jun.pdf |archivedate=28 June 2007 |ref=harv }}", Visit London. דערגרייכט דעם 3טן יוני 2006.</ref> לאנדאן ציט צו מער ווי 15&nbsp;מיליאן אינטערנאציאנאלע באזוכער א יאר, אזוי איז עס פון דער וועלטס מערסט באזוכטע שטאט. לאנדאן ציט צו 27&nbsp;מיליאן איבערנעכטיקע באזוכער יעדע יאר.<ref name="London 101">"{{PDFlink|{{cite web |url=http://corporate.visitlondon.com/ems/downloads/8112london101.pdf |format=PDF|title= London 101: One Hundred and One Amazing Facts About London |archiveurl=http://web.archive.org/web/20070628053808/http://corporate.visitlondon.com/ems/downloads/8112london101.pdf |archivedate=28 June 2007 |ref=harv }}|1.15&nbsp;[[Mebibyte|MiB]]<!-- application/pdf, 1207545 bytes -->}}", Visit London. דערגרייכט דעם 3טן יוני 2006.</ref>

אין 2009 זענען די צען מערסט-באזוכטע אטראקציעס אין לאנדאן געווען:<ref>{{cite web|url=http://www.visitlondon.com/attractions/culture/top-ten-attractions |title=Top 10 London Attractions |publisher=Visit London |date=1 April 2011 |accessdate={{ר}}26סטן אפריל 2011| archiveurl = http://www.webcitation.org/5yo1Gbp7Y | archivedate = {{ר}}19טן מאי 2011| deadurl=no}}</ref>

# נאציאנאלע גאלעריע

# טייט מאדערן

# [[לאנדאנער אויג]]

# [[טורעם פון לאנדאן]]

# [[מאדאם טוסא]]

=== באנען ===

[[טעקע:westminster.tube.station.jubilee.arp.jpg|קליין|דער [[לאנדאנער אונטערגרונט]] איז די עלטסטע, לענגסטע און טייערסטע [[מעטרא]] סיסטעם אויף דער וועלט, דאטירנטיג פון  1863.<ref name="Metro">{{cite web |url=http://www.tfl.gov.uk/corporate/modesoftransport/londonunderground/1604.aspx |title=London Underground: History|author=Transport for London |accessdate=2006-09-17}}</ref><ref name="Metro1">"[http://www.guardian.co.uk/china/story/0,,1953214,00.html Beijing plans to overtake London with world's longest subway]", Guardian Unlimited, דערגרייכט דעם [[2007-12-14]].</ref>]]

לאנדאן האט אויך א צווייטע 'מעטרא' סיסטעם, [[דאקלאנדס לייכטע באן]], וואס ניצט קלענערע און גרינגערע צוגן. די באן האט געעפנט אין 1987 צו באדינען מזרח לאנדאן און גריניטש, פון ביידע זייטן פון דעם [[טעמז]] טייך.

רוב פון די צווישנשטעט באנען פארן נישט אדורך לאנדאן, נאר זיי ענדיגן אין איינער פון די פערצן סוף-סטאנציעס ארום דעם צענטער פון לאנדאן. עס זענען פאראן אבער צוויי אויסנאמען. ערשטנס, די [[טעמזלינק]] רוטע, וואס ווערט אפערירט היינט פון ערשטער קאפיטאל קאנעקט, צווישן [[בעדפארד]] און [[ברייטאן]], פארנדיג אדורך לאנדאן צפון־דרום.  

=== בוסן ===

[[טעקע:London Bus route 139 A.jpg|קליין|דער מאדערנער ענווירא 400 טאפלדעק בוס וואס באדינט רוטע 139]]

לאנדאן האט א מאדערן [[טראמוויי]] נעצווערק, "[[טראמלינק|טראַמלינק]]", באזירט אין קרוידן אין דרום לאנדאן. דאס נעצווערק האט 39 סטאנציעס און פיר רוטעס; אין 2008 האט עס געטראגן 26.5 מיליאן מענטשן. זייט יוני 2008 געהערט טראמלינק אינגאנצן צו [[טראנספארט פאר לאנדאן]].

לאנדאן איז א הויפט אינטערנאציאנאלער לופט טראנספארט קנופ. ס'זענען דא אכט פליפעלדער וואס רופן זיך "לאנדאן ערפארט", אבער דער עיקר פארקער פארט אדורך פינף הויפט ערפארטן.

=== שאסייען ===

אין צענטראל לאנדאן פארן מערסטע מענטשן מיט פובליקן טראנספארט, אבער אין דרויסנדיקן לאנדאן פארט מען אסאך מיט אן אויטא. לאנדאן האט דריי רינג שאסייען: די אינערוועניגסטער רינג שאסיי, די צפון און דרום קיילעכדיגע גאסן און דער M25.

לאנדאן האט אויך צוויי "פארקירן און פארן" ערטער וואס זענען באקוועם פאר איינקויפער אויף אקספארד גאס און באנד גאס, וועסמינסטער סיטי ראט אויטא פארקן האט א בוס דינסט פון די פארק ליין און מארבל ארטש אויטא פארקן.

== בילדונג ==

אין 2008/9 איז געווען די העכערע בילדונג סטודענטן באפעלקערונג אין לאנדאן אומגעפער 412,000, פון זיי 287,000 איינגעשריבן פאר ערשטע דיפלאמען און 118,000 וואס שטודירן ביי שוין גראדואירטן ניווא. די צאל אינטערנאציאנאלע סטודענטן אין לאנדאן איז געווען 97,150, א פערטל פון סה"כ אין דעם פאראייניגטן קעניגרייך.

== קולטור ==

אין 1824 איז געגרינדעט געווארן די נאציאנאלע גאלעריע פאר דער נאציאנאלער בריטישער זאמלונג פון געמעלן; די גאלעריע פארנעמט א חשובן ארט אין טראפאלגאר סקווער.

=== מוזיק ===

[[טעקע:Royal Albert Hall Crop, London - Nov 2012.jpg|קליין|ראיאל אלבערט האל]]

=== ספארט ===

לאנדאן האט צוויי טעסט [[קריקעט]] גרונטן, לארדס אין סט דזשאנס וואוד און דער אוול אין קענינגטן.

אויך קומט פאר יעדע יאר דער אקספארד און קעמברידזש רודערשיפל געיעג אויפן [[טעמז]], פון פאטני קיין מארטלייק.

== אידישער יישוב אין לאנדאן ==

אין תרפ"ו איז געשאפן געווארן דער יסוד פון דער היינטיגער חרדישער קהילה, דאס [[התאחדות קהלות החרדים]]. היינט צוטאג דינט דארטן אלס רב הרב [[משה חיים אפרים פאדווא]] וואס ער איז אן איידעם ביים ריסקעווער רב, וואס האט איבערגענומען דעם כתר הרבנות פון זיין טאטן, הרב [[חנוך העניך פאדווא]], וואס האט געדינט דארטן ארום א יובל יארן.

צווישן די גרויסע יידישע שולעס אין לאנדאן זענען JFS, חשמונאים, יסודי התורה און [[בית יעקב]] פון גאלדערס גרין. די ישיבות אין לאנדאן זענען כולל בעלז, באבאוו, לב שמחה (די גערער ישיבה פון אייראפע), ישיבת חיי עולם און די [[מתיבתא (לאנדאן)|מתיבתא]].

== שוועסטער שטעט ==

{{לאנדאן}}

{{גרעסטע שטעט אין דער וועלט}}

[[קאַטעגאָריע:לאנדאן|*]]