אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רבי ישראל נאג'ארה"

400 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 5 חדשים
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה
שורה 55: שורה 55:


אנדערע באקאנטע פיוטים זיינע זענען "יערת דבש"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|52|יערת דבש}}.}}, "יודוך רעיוני"{{הערה|[[:he:יודוך רעיוני|יודוך רעיוני]], אין העברעאישער המכלול.}}, "יעלה בואי לגני"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|89|יעלה יעלה}}.}}, ידידי רועי מקימי{{הערה|[[:he:ידידי רועי מקימי|ידידי רועי מקימי]], אין העברעאישער המכלול.}}, "יעלם שבני"{{הערה|[[:he:יעלם שבני|יעלם שבני]], אין העברעאישער המכלול.}}, און "יונתי זיו יפעתך", דער צענטראלע חתונה ליד אין די קהילות אין [[מומביי]] און אפגאניסטאן{{הערה|אבנר פרץ, "[https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/avnerperetz-yonati ישראל נג'ארה – המפליא בנגינות: על הפיוט יונתי זיו יפעתך]", אתר הפיוט והתפילה; {{הפיוט והתפילה|378|יונתי זיו יפעתך}}.}}.
אנדערע באקאנטע פיוטים זיינע זענען "יערת דבש"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|52|יערת דבש}}.}}, "יודוך רעיוני"{{הערה|[[:he:יודוך רעיוני|יודוך רעיוני]], אין העברעאישער המכלול.}}, "יעלה בואי לגני"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|89|יעלה יעלה}}.}}, ידידי רועי מקימי{{הערה|[[:he:ידידי רועי מקימי|ידידי רועי מקימי]], אין העברעאישער המכלול.}}, "יעלם שבני"{{הערה|[[:he:יעלם שבני|יעלם שבני]], אין העברעאישער המכלול.}}, און "יונתי זיו יפעתך", דער צענטראלע חתונה ליד אין די קהילות אין [[מומביי]] און אפגאניסטאן{{הערה|אבנר פרץ, "[https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/avnerperetz-yonati ישראל נג'ארה – המפליא בנגינות: על הפיוט יונתי זיו יפעתך]", אתר הפיוט והתפילה; {{הפיוט והתפילה|378|יונתי זיו יפעתך}}.}}.
רבי ישראל'ס מופן קיין עזה אין זיינע לעצטע יארן האט אויסגעשטעלט זיינע אייניקלעך צו דער שבתי'אישער באוועגונג. די שבתאים און פראנקיסטן האבן אים שטארק געשעצט; שבתי צבי אליין האט אזוי ליב געהאט איין פון זיינע לידער, "יגלה כבוד מלכותך", אז ער האט עס געמאכט פאר זייערס א הימנע{{הערה|{{אקדמיה|1=גרשם שלום|2=שיר של ישראל נג'ארה בפי השבתאים|3=44410441|5=אין Samuel Löwinger and Joseph Somogyi, eds., ''Ignace Goldziher Memorial Volume'', Part I (בודאפּעסט: Globus, 1948), 41–44}}; {{צ-זשורנאל|אדוין סרוסי|'יגלה כבוד מלכותך': פיוט של ר' ישראל נג'ארה בפי השבתאים ולחניו|תרביץ|סב, חוברת ג (ניסן-סיוון תשנ"ג)|עמ=361–379|JSTOR=23598755}}.}}.


ר' ישראל האט איבערגעלאזט אין כתב יד "'''שארית ישראל'''", א גרויסע זאמלונג פון לידער, וואס האט געזאלט זיין דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל, אבער ער האט עס נישט עספיעט צו דרוקן.
ר' ישראל האט איבערגעלאזט אין כתב יד "'''שארית ישראל'''", א גרויסע זאמלונג פון לידער, וואס האט געזאלט זיין דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל, אבער ער האט עס נישט עספיעט צו דרוקן.
שורה 75: שורה 77:


==אויסנאמען און קריטיק==
==אויסנאמען און קריטיק==
===אין זיין תקופה ===
רבי ישראל'ס נייע איינפירונגען, הויפּטזעכליך זיין נוצן וועלטליכע און אפילו "וואולגארישע" ניגונים פאר הייליגע ווערטער, האבן ארויסגערופן שטארקע קריטיק. [[רבי מנחם די לאנזאנא|רבי מנחם די לאָנזאַנאָ]] פון דמשק האט שטארק קריטיקירט זיינע פאעטישע חידושים, למשל זיינע זמירות וועגן דער חתונה פון דער באשעפער און כלל ישראל{{הערה|{{היברובוקס|מנחם די לונזנו|שתי ידות|6473|page=284|עמ=דף קמב}}. ענליך האט אויך [[חיים נחמן ביאליק]] (א סעקולערער העברעאישער פאעט פון 20'סטן יארהונדערט), אין זיין ארטיקל "שירתנו הצעירה", שארף קריטיקירט ר' ישראל'ס עפנטליכקייט צו די קולטורן פון די גוים. ער האט זיך באקלאגט אז רוב פון ר' ישראל נאג'ארה'ס זמירות זענען פארקריפלונגען און ענדערונגען פון לידער, ווי אן איטאליענישער "דאן זשואן" זינגט צו זיין סעניארא הינטער'ן פענסטער, אבער ר' ישראל נאג'ארה זינגט מיט אש אויפ'ן קאפ, אין דער זעלבער מעלאדיע און אין לשון הקודש, צו קודשא בריך הוא ושכינתיה ביים ארון הקודש ביי תיקון חצות{{הערה|{{פרויקט בן-יהודה|שם=חיים נחמן ביאליק|זיהוי=3032#ג|שם היצירה=שירתנו הצעירה, אות ג, אדעס תרפ"ז}}}}.}}, אבער ר' מנחם אליין האט באוואונדערט די רוחניות'דיגע ווירקונג פון טערקישער מוזיק{{הערה|Beeri, 2019, 62–63.}}. רבי ישראל פארטיידיגט זיך פון די קריטיק אין די הקדמות צו זיינע ספרים, ערקלערנדיג אז ער גיט פּאסיגע טעקסטן צו די פּאפּולערע ניגונים כדי צו הייליגן זיי און דאס איז נויטיג פאר די רוחניותדיגע באדערפענישן פון ציבור.
רבי ישראל'ס נייע איינפירונגען, הויפּטזעכליך זיין נוצן וועלטליכע און אפילו "וואולגארישע" ניגונים פאר הייליגע ווערטער, האבן ארויסגערופן שטארקע קריטיק. [[רבי מנחם די לאנזאנא|רבי מנחם די לאָנזאַנאָ]] פון דמשק האט שטארק קריטיקירט זיינע פאעטישע חידושים, למשל זיינע זמירות וועגן דער חתונה פון דער באשעפער און כלל ישראל{{הערה|{{היברובוקס|מנחם די לונזנו|שתי ידות|6473|page=284|עמ=דף קמב}}.}}, אבער ר' מנחם אליין האט באוואונדערט די רוחניות'דיגע ווירקונג פון טערקישער מוזיק{{הערה|Beeri, 2019, 62–63.}}. רבי ישראל פארטיידיגט זיך פון די קריטיק אין די הקדמות צו זיינע ספרים, ערקלערנדיג אז ער גיט פּאסיגע טעקסטן צו די פּאפּולערע ניגונים כדי צו הייליגן זיי און דאס איז נויטיג פאר די רוחניותדיגע באדערפענישן פון ציבור.


[[רבי חיים וויטאל]] האט אויך געהאט א שטארק נעגאטיווע מיינונג וועגן רבי ישראל נג'ארה. אין זיין "ספר החזיונות" ברענגט ער פון א פרוי וואס אריין אין איר א רוח (א [[דיבוק]]), וועלכע באשולדיגט ר' ישראל אין שווערע עבירות, אריינגערעכנט שכרות, ניבול פה, חילול שבת, זיך קריגן מיט זיין ווייב, אוממאראלישע מעשים, און באציאונגען מיט א גוי'טע{{הערה|{{היברובוקס|2=שבחי רבי חיים וויטאל|3=3767|page=17|מקום הוצאה=אוסטראה|שנת הוצאה=תקפ"ו|עמ=יט}}; רבי חיים וויטאל, '''ספר החזיונות''', מהדורת פיירשטיין, מכון בן-צבי, ירושלים תשס"ו, עמ' 68.}}.
[[רבי חיים וויטאל]] האט אויך געהאט א שטארק נעגאטיווע מיינונג וועגן רבי ישראל נג'ארה. אין זיין "ספר החזיונות" ברענגט ער פון א פרוי וואס אריין אין איר א רוח (א [[דיבוק]]), וועלכע באשולדיגט ר' ישראל אין שווערע עבירות, אריינגערעכנט שכרות, ניבול פה, חילול שבת, זיך קריגן מיט זיין ווייב, אוממאראלישע מעשים, און באציאונגען מיט א גוי'טע{{הערה|{{היברובוקס|2=שבחי רבי חיים וויטאל|3=3767|page=17|מקום הוצאה=אוסטראה|שנת הוצאה=תקפ"ו|עמ=יט}}; רבי חיים וויטאל, '''ספר החזיונות''', מהדורת פיירשטיין, מכון בן-צבי, ירושלים תשס"ו, עמ' 68.}}.
שורה 87: שורה 88:


נאך זיין פטירה איז זיין געשטאלט געווארן געערט, טראץ דער שטארקער התנגדות וואס ער האט געטראפן אין זיין לעבן. זיין שירה איז געווארן א מאדעל פאר שירי קודש. ר' ישראל'ס פיוטים זענען אויך אויסגעלויבט געווארן דורך [[רבי יהודה אריה די מודינא]], וועלכער האָט קאָמפּאָנירט א ליד לכבוד אים, וואָס איז געדרוקט געוואָרן אין אָנהייב פון עולת שבת, דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל{{מקור}}.
נאך זיין פטירה איז זיין געשטאלט געווארן געערט, טראץ דער שטארקער התנגדות וואס ער האט געטראפן אין זיין לעבן. זיין שירה איז געווארן א מאדעל פאר שירי קודש. ר' ישראל'ס פיוטים זענען אויך אויסגעלויבט געווארן דורך [[רבי יהודה אריה די מודינא]], וועלכער האָט קאָמפּאָנירט א ליד לכבוד אים, וואָס איז געדרוקט געוואָרן אין אָנהייב פון עולת שבת, דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל{{מקור}}.
===אין שפעטערדיגע תקופות===
רבי ישראל'ס מופן קיין עזה אין זיינע לעצטע יארן האט אויסגעשטעלט זיינע אייניקלעך צו דער שבתי'אישער באוועגונג. די שבתאים און פראנקיסטן האבן אים שטארק געשעצט; שבתי צבי אליין האט אזוי ליב געהאט איין פון זיינע לידער, "יגלה כבוד מלכותך", אז ער האט עס געמאכט פאר זייערס א הימנע{{הערה|{{אקדמיה|1=גרשם שלום|2=שיר של ישראל נג'ארה בפי השבתאים|3=44410441|5=אין Samuel Löwinger and Joseph Somogyi, eds., ''Ignace Goldziher Memorial Volume'', Part I (בודאפּעסט: Globus, 1948), 41–44}}; {{צ-זשורנאל|אדוין סרוסי|'יגלה כבוד מלכותך': פיוט של ר' ישראל נג'ארה בפי השבתאים ולחניו|תרביץ|סב, חוברת ג (ניסן-סיוון תשנ"ג)|עמ=361–379|JSTOR=23598755}}.}}.
[[חיים נחמן ביאליק]] (א סעקולערער העברעאישער פאעט פון 20'סטן יארהונדערט) האט אין זיין ארטיקל "שירתנו הצעירה" שארף קריטיקירט נג'ארה'ס עפנטליכקייט צו די קולטורן פון די גוים. ער האט זיך באקלאגט אויף "דער גלות'ישער, מאדנער און באזונדערער קרעכץ, וואס איר נאטור איז צו פאראידישן אין קאנטאקט אפילו איטאליענישע ליבעס-לידער און זייערע ניגונים". ער האט ערקלערט אז רוב פון ר' ישראל נאג'ארה'ס זמירות זענען מינים פון "סירוסים ושנויים" (פארקריפלונגען און ענדערונגען) פון לידער, ווי אן איטאליענישער "דאן זשואן" זינגט צו זיין סעניארא הינטער'ן פענסטער, אבער ר' ישראל נאג'ארה זינגט מיט אש אויפ'ן קאפ, אין דער זעלבער מעלאדיע און אין לשון הקודש, צו קודשא בריך הוא ושכינתיה ביים ארון הקודש ביים תיקון חצות{{הערה|{{פרויקט בן-יהודה|שם=חיים נחמן ביאליק|זיהוי=3032#ג|שם היצירה=שירתנו הצעירה, אות ג, אדעס תרפ"ז}}}}.


מאיר בניהו פארטיידיגט ר' ישראל און שלאגט פאָר אז זיינע קריטיקער האבן אים אפשר מקנא געווען צוליב זיינע דרשות און די פילע מענטשן וואס זענען זיך צוזאמענגעקליבן ביי אים{{הערה|אסופות ד, זז' 234–235.}}.
מאיר בניהו פארטיידיגט ר' ישראל און שלאגט פאָר אז זיינע קריטיקער האבן אים אפשר מקנא געווען צוליב זיינע דרשות און די פילע מענטשן וואס זענען זיך צוזאמענגעקליבן ביי אים{{הערה|אסופות ד, זז' 234–235.}}.