בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,381
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|תפילה פראזע}} | {{דעסקריפציע|תפילה פראזע}} | ||
[[טעקע:Hagada024-2.jpg|קליין|"לשנה הבאה בירושלם", בילדער אין הגדה של פסח פון | [[טעקע:Hagada024-2.jpg|קליין|"לשנה הבאה בירושלם", בילדער אין הגדה של פסח פון יוסף בודקו, 1917]] | ||
'''לְשָׁנָה הַבָּאָה בִּירוּשָׁלַיִם''', וואס מיינט אויף אידיש "קומענדיגע יאר אין ירושלים", איז א באקאנטע פראזע וואס ווערט טראַדיציאָנעל געזאגט ביי דער ענדע פון די סדר פסח ביינאכט, און ביי מזרח-אייראפעאישע קהילות אויך ביים ענדע פון [[נעילה]] אויף [[יום כיפור]]. די פראזע דרוקט אויס האפענונג און וואונטש פאר דער גאולה און א צוריקקער צו א ווידער־אויפגעבויטן ירושלים. | '''לְשָׁנָה הַבָּאָה בִּירוּשָׁלַיִם''', וואס מיינט אויף אידיש "קומענדיגע יאר אין ירושלים", איז א באקאנטע פראזע וואס ווערט טראַדיציאָנעל געזאגט ביי דער ענדע פון די סדר פסח ביינאכט, און ביי מזרח-אייראפעאישע קהילות אויך ביים ענדע פון [[נעילה]] אויף [[יום כיפור]]. די פראזע דרוקט אויס האפענונג און וואונטש פאר דער גאולה און א צוריקקער צו א ווידער־אויפגעבויטן ירושלים. | ||
==מקור== | ==מקור== | ||
די פראזע "לשנה הבאה בירושלים" ווערט נישט דערמאנט אין תנ"ך, ש"ס, אדער סיי וועלכע פון די הגדות פון די פריע ראשונים. דער ערשטער דאָקומענטירטער ערשיינונג פון דעם וואונטש איז אין פיוטים פון [[רבי יוסף אבן אביתור]] (ענדע 10טער יארהונדערט). אין | די פראזע "לשנה הבאה בירושלים" ווערט נישט דערמאנט אין תנ"ך, ש"ס, אדער סיי וועלכע פון די הגדות פון די פריע ראשונים. דער ערשטער דאָקומענטירטער ערשיינונג פון דעם וואונטש איז אין פיוטים פון [[רבי יוסף אבן אביתור]] (ענדע 10טער יארהונדערט). אין זיין פיוט "אאמיר מסתתר", וועלכע איז געפונען געווארן אין דער קאירא גניזה און ערשיינט אין פילע אשכנזישע מחזורים ביי די פיוטים פאר שבת הגדול{{הערה|[https://he.wikisource.org/wiki/סידור/נוסח_אשכנז/שבת/שחרית_לשבת_הגדול_(מזרחי) שחרית לשבת הגדול], אויף וויקיטקסט}}, געפונט זיך א וואריאציע: "בירושלים לשנה הבאה". פון די קאנטעקסט אין די פיוטים איז קלאר אז רבי יוסף אבן אביתור האט נישט מחדש געווען דעם אויסדרוק, נאר ער האט זיך באנוצט מיט דעם ווי א ציטאט פון א באוואוסטע אידיאם. אין דעם פיוט "ידידך מאמש" פון רבי יהודה [[אבן גיאת]] (11טער יארהונדערט) ערשיינט די פראזע אין די מער באקאנטע סדר, "לשנה הבאה בירושלים"{{הערה|{{אוצר החכמה|שולמית אליצור|תרביץ|182819|page=20|קעפל=בין יוסף ליוסף: לזהות מחברו של יוצר קדום|באנד=עא [א–ב] (תשרי–אדר תשס"ב), עמ' 85}}; הנ"ל, "[https://jstudies.huji.ac.il/sites/default/files/jstudies/files/tarbiz_-_8502_-_archive_from_irit_-_03_-_elizur_-_pp._293-307.pdf כהיום הזה בירושלים: למקורה, לתפוצתה ולגלגוליה של תפילה לסיום טקסים]", '''תרביץ''' פה [ב] (טבת תשע"ח), עמ' 305.}}. | ||
דער ערשטער וואס דערמאנט דעם מנהג פון עס זאגן ביים סדר איז [[רבי יצחק אייזיק טירנא]] אין זיין "ספר המנהגים" (15טן יאָרהונדערט){{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יצחק אייזיק טירנא|ספר המנהגים|147985|page=69|שנת הוצאה=תש"ס|מו"ל=מכון ירושלים|עמ=נא|אבאנענטן=יא}}}}. איר פּאָפּולאַריטעט איז געוואַקסן נאָך די 11טן-12טן יאָרהונדערט, מעגליך א רעזולטאַט פון די קרייצפאָרער שחיטות און די לענגערע צוגעבונדנקייט צו ירושלים. צו די עלטסטע הגדות וואָס אנטהאלטן די פראזע געהערן די "בירדס העד הגדה" (פון פריע 14טן יאָרהונדערט, ריינלאַנד) און די "באַרסעלאָנאַ הגדה" (פון 1370){{הערה|{{לינק|אדרעס=https://momentmag.com/next-year-in-jerusalem/|שרייבער=George E. Johnson|קעפל=Jewish Word {{!}} Why We Say ‘Next Year in Jerusalem’|זייטל=Moment Magazine|דאטום=April 4, 2022}}}}. ביים 15טן יאָרהונדערט איז עס שוין געווען אַ געווענליכער מנהג פאַר אַשכנזישע אידן צו פאַרענדיגן זייערע סדרים מיט דער פראַזע, און ביים 16טן יאָרהונדערט, מיטן אויפקומען פון געדרוקטע הגדות, איז עס געוואָרן אַ סטאַנדאַרט פאָרמולאַציע. | דער ערשטער וואס דערמאנט דעם מנהג פון עס זאגן ביים סדר איז [[רבי יצחק אייזיק טירנא]] אין זיין "ספר המנהגים" (15טן יאָרהונדערט){{הערה|{{אוצר החכמה|רבי יצחק אייזיק טירנא|ספר המנהגים|147985|page=69|שנת הוצאה=תש"ס|מו"ל=מכון ירושלים|עמ=נא|אבאנענטן=יא}}}}. איר פּאָפּולאַריטעט איז געוואַקסן נאָך די 11טן-12טן יאָרהונדערט, מעגליך א רעזולטאַט פון די קרייצפאָרער שחיטות און די לענגערע צוגעבונדנקייט צו ירושלים. צו די עלטסטע הגדות וואָס אנטהאלטן די פראזע געהערן די "בירדס העד הגדה" (פון פריע 14טן יאָרהונדערט, ריינלאַנד) און די "באַרסעלאָנאַ הגדה" (פון 1370){{הערה|{{לינק|אדרעס=https://momentmag.com/next-year-in-jerusalem/|שרייבער=George E. Johnson|קעפל=Jewish Word {{!}} Why We Say ‘Next Year in Jerusalem’|זייטל=Moment Magazine|דאטום=April 4, 2022}}}}. ביים 15טן יאָרהונדערט איז עס שוין געווען אַ געווענליכער מנהג פאַר אַשכנזישע אידן צו פאַרענדיגן זייערע סדרים מיט דער פראַזע, און ביים 16טן יאָרהונדערט, מיטן אויפקומען פון געדרוקטע הגדות, איז עס געוואָרן אַ סטאַנדאַרט פאָרמולאַציע. | ||
אין אַמעריקע איז די ענגלישע פראַזע "Next Year in Jerusalem" נישט ערשינען אין קיין אַמעריקאַנער פּסח הגדה פאַר 1942. דאָס איז געווען צוליב מורא פאַר אומטריישאַפט, אַז עס זאָל נישט אויסזען ווי אידן האָבן טאָפּעלטע לויאַליטעטן. פריערדיקע איבערזעצונגען האָבן אַרויפגעלייגט די "פאַראַנטוואָרטליכקייט אויף גאָט" צו פירן אידן צוריק קיין ירושלים. דער ערשטער וואָס האָט דאָס עפנטליך איבערגעזעצט אויף ענגליש איז געווען Cecil Roth אין ענגלאַנד אין 1934. אין אַמעריקע האָבן Maurice Samuel (1942) און די "de Sola Pool Haggadah" (וואָס איז פאַרשפּרייט געוואָרן צו יו.עס. סאָלדאַטן במשך דעם צווייטן וועלט־קריג) געבראָכן דעם טאַבו, ווי די קאַמף קעגן נאַציזם און דער שטיצע פאַר אַ אידישער מדינה האָבן געוואַקסן{{הערה|1=Sarna, Jonathan D., '[https://doi.org/10.1093/oso/9780197783214.003.0001 The Transformation of “Next Year in Jerusalem” in the Postwar American Haggadah]', in Richard I. Cohen (ed.), ''Jerusalem Transformed: Politics, Culture, and Hidden Corners'' (2024).}}. | |||
דער פשוט'ער באדייט פונעם בקשה איז איז אז קומענדיגע יאר, ווען מיר וועלן ווידער אמאל טון דאס | == באַדײט און סימבאָליזם == | ||
פון נאכ'ן חורבן בית שני איז די האפענונג אַז דער בית המקדש זאָל ווידער אויפגעבויט ווערן א דריטן מאָל גאר צענטראל אין אידישקייט, און איז טיף פארבינדן מיט די האפענונג צם ביאת המשיח און צום קיבוץ גלויות. בקשות פאר'ן אויפבוי פונעם בית המקדש און ירושלים ווערן אפט דערמאנט אין די תפילות. דער וואונטש "לשנה הבאה בירושלים" ווערט געזאגט ביי געלעגנהייטן וואס קומען איינמאל א יאר. עס ווערט געזען אלס אן אופן צו דערמאנען ירושלים ביי גרויסע געלעגנהייטן, ווי אויך איז עס אן אויסדרוק פון אונזער אמונה איבער אחרית הימים. היינטיגע צייטן ווערט עס געזען אלס אויסדרוק צו די האפענונג וואס האלטן אונטער די אידישע גייסט אין אלע זמנים{{הערה|[[#גוטהולד|גוטהולד]], עיון}}. | |||
דער פשוט'ער באדייט פונעם בקשה איז איז אז קומענדיגע יאר, ווען מיר וועלן ווידער אמאל טון דאס וואס מ'טוט יערליך, זאל מיר שוין זיין אין ירושלים. וויבאלד אויבנאויף טוט די בקשה אפשטופן די גאולה ביז איבער א יאר, זענען געזאגט געווארן פארשידענע פשטים דערין{{הערה|זע {{אוצר החכמה|רבי יאול טייטלבוים|הגדה של פסח מהר"י ט"ב|149571|page=192|ברוקלין תשכ"ט, זייט קצג}}; {{אוצר החכמה|הנ"ל|דברי יואל על התורה|170739|באנד=ו|ברוקלין תשס"ה, זייט קעא}}; {{אוצר החכמה|רבי יקותיאל יהודה הלברשטאם|שפע חיים תורה ומועדים|601054|באנד=יב|ברוקלין תשס"ו, זייט יא}}; {{אוצר החכמה|רבי מנחם מנדל שניאורסאהן|תורת מנחם|141670|באנד=ה|עמ=119|ברוקלין תשנ"ו}}}}. רבנים פון דעם מזרחי האבן אין געוויסע פעלער אויך געטוישט דעם נוסח צו "לשנה '''הזאת''' בירושלים הבנויה" אויסצודריקן זייער בליק אויף געוויסע געשעענישן{{הערה|שם=ציון|{{אוצר החכמה|מרדכי צבי ציון|בשובי לירושלים|635460|עמ=128|ירושלים תשע"ט, זייט קכז}}}}. | |||
==באנוץ== | ==באנוץ== | ||
[[טעקע:סדרת דפי הגדת פסח על ניר סטנסיל שהודפסה בקרב חיילי הבריגאדה היהודית הל btm8205.jpeg|קליין|"לשנה הבאה בירושלים הבנויה", הגדה של פסח אויף סטענסיל פון די [[אידישע בריגאדע]], [[נאפאלי]], 1945]] | |||
דער סדר פון פסח ביינאכט פירט אויס מיט די ווערטער "לשנה הבאה בירושלים". | דער סדר פון פסח ביינאכט פירט אויס מיט די ווערטער "לשנה הבאה בירושלים". | ||
| שורה 33: | שורה 35: | ||
==דרויסנדיגע לינקס== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
*{{אייוועלט|39593|לשנה הבאה בירושלים 'הבנויה'}} | |||
* [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/487986/jewish/-.htm לשנה הבאה בירושלים], [[בית חב"ד וועבזייטל]]. | * [https://he.chabad.org/library/article_cdo/aid/487986/jewish/-.htm לשנה הבאה בירושלים], [[בית חב"ד וועבזייטל]]. | ||
* [http://www.yeshiva.org.il/midrash/11144 לשנה הבאה בירושלים הבנויה], ישיבה וועבזייטל . | * [http://www.yeshiva.org.il/midrash/11144 לשנה הבאה בירושלים הבנויה], ישיבה וועבזייטל. | ||
* {{מרחב}} | * {{מרחב}} | ||