בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,382
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 30: | שורה 30: | ||
נאך אַן אטאקע אויף די אידן פון צפת דורך אַן אראבישן שבט אין של"ט האבן די נאג'ארהס פארלאזט די שטאט. ר' ישראל האט זיך באזעצט אין דזשאָבאַר, א פאָרשטאָט פון דמשק, וואו ער האט געדינט אלס סופר און סעקרעטאר פון דער קהילה, פאראנטווארטליך פאר'ן שרייבן די קהילה בריוו און קאמוניקירן מיט אנדערע קהילות. | נאך אַן אטאקע אויף די אידן פון צפת דורך אַן אראבישן שבט אין של"ט האבן די נאג'ארהס פארלאזט די שטאט. ר' ישראל האט זיך באזעצט אין דזשאָבאַר, א פאָרשטאָט פון דמשק, וואו ער האט געדינט אלס סופר און סעקרעטאר פון דער קהילה, פאראנטווארטליך פאר'ן שרייבן די קהילה בריוו און קאמוניקירן מיט אנדערע קהילות. | ||
דאָס לעבן פון רבי ישראל נאג'ארה איז נישט געווען לייכט. ער האט געליטן פון קינדער פארלוסט, ארעמקייט, און רדיפות פון גדולים אין זיין תקופה, אזוי ווי [[רבי חיים וויטאל]]. זיין ערשטע ווייב איז אוועק יונג, און זיין איינציגע טאכטער פון דעם זיווג איז נפטר געווארן אין עלטער פון צען יאר. שפעטער האט ער ווידער חתונה געהאט, און געהאט עטליכע קינדער פון וועלכע איינער, יעקב, איז געשטארבן פון פּאָקן ביי די דריי יאר אלט, און רבי ישראל האט אים באוויינט אין א קינה. עטליכע קינדער פון דער צווייטער זיווג האבן יא אויסגעלעבט די יארן{{הערה|שם=תרביץסד|{{צ-זשורנאל|טובה בארי|בן בלתי ידוע של ר' ישראל נג'ארה: ר' לוי בן ישראל ופיוטיו|תרביץ|סד(ב)|עמ=275–300|שנת הוצאה=טבת-אדר תשנ"ה|JSTOR=23600680}}}}. | דאָס לעבן פון רבי ישראל נאג'ארה איז נישט געווען לייכט. ער האט געליטן פון קינדער-פארלוסט, ארעמקייט, און רדיפות פון גדולים אין זיין תקופה, אזוי ווי [[רבי חיים וויטאל]]. זיין ערשטע ווייב איז אוועק יונג, און זיין איינציגע טאכטער פון דעם זיווג איז נפטר געווארן אין עלטער פון צען יאר. שפעטער האט ער ווידער חתונה געהאט, און געהאט עטליכע קינדער פון וועלכע איינער, יעקב, איז געשטארבן פון פּאָקן ביי די דריי יאר אלט, און רבי ישראל האט אים באוויינט אין א קינה. עטליכע קינדער פון דער צווייטער זיווג האבן יא אויסגעלעבט די יארן{{הערה|שם=תרביץסד|{{צ-זשורנאל|טובה בארי|בן בלתי ידוע של ר' ישראל נג'ארה: ר' לוי בן ישראל ופיוטיו|תרביץ|סד(ב)|עמ=275–300|שנת הוצאה=טבת-אדר תשנ"ה|JSTOR=23600680}}}}. | ||
אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך באזעצט אין עזה און איז געווארן ראב"ד און | אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך באזעצט אין עזה און איז געווארן ראב"ד און רב פון דער קהילה. די שטאט עזה איז אין יענע צייט באטראכט געווארן אלס שוואך אין רוחניות און תורה'דיגן גייסט{{הערה|זעט [[רבי יוסף טראני]], תשובות מהרי"ט, [https://www.sefaria.org/Teshuvot_Maharit%2C_I.47.5 ח"א, סי' מז סוף תשובה].}}. נאך זיין פטירה ארום שפ"ח, האט אים זיין זון רבי משה נאג'ארה, אויך א פּייטן, איבערגענומען אלס רב. זיין אייניקל ר' יעקב בן משה איז געווען א פייערדיגער שטיצער פון [[נתן העזתי]] און שבתי צבי{{הערה|שם=תרביץסד}}{{הערה|טובה בארי, [https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/introductions/piyut/introduction-to-the-songs-of-rabbi-israel-najara מבוא לשירי ר' ישראל נג'ארה], אתר הפיוט והתפילה.}}. | ||
פון דעם וואס זיינע פיוטים זענען געשריבן אין מעטערס פון פארשידענע לאַדינאָ, טערקישע, און גריכישע לידער, איז קענטיג אז ער האט געקענט עטליכע פרעמדע שפראכן. אויפוואקסנדיג אין צפת איז ער געקומען אונטער דעם ברייטן השפּעה פון חכמת הקבלה פונעם אריז"ל. ווי עס איז קענטיג פון זיינע ווערק איז ער געווען א למדן, און ער האט זיך געשריבן מיט פילע רבנים פון זיינע צייט, אריינגערעכנט רבי בצלאל אשכנזי, רבי יום טוב צהלון, משה חמון, און מנחם חפץ{{הערה|{{אנצ יהודית|11301-najara-najar-nijar-nagar-nagara|Najara}}}}. | פון דעם וואס זיינע פיוטים זענען געשריבן אין מעטערס פון פארשידענע לאַדינאָ, טערקישע, און גריכישע לידער, איז קענטיג אז ער האט געקענט עטליכע פרעמדע שפראכן. אויפוואקסנדיג אין צפת איז ער געקומען אונטער דעם ברייטן השפּעה פון חכמת הקבלה פונעם אריז"ל. ווי עס איז קענטיג פון זיינע ווערק איז ער געווען א למדן, און ער האט זיך געשריבן מיט פילע רבנים פון זיינע צייט, אריינגערעכנט רבי בצלאל אשכנזי, רבי יום טוב צהלון, משה חמון, און מנחם חפץ{{הערה|{{אנצ יהודית|11301-najara-najar-nijar-nagar-nagara|Najara}}}}. | ||
| שורה 48: | שורה 48: | ||
זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. זיי זענען געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אין שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג אין יענער צייט, ספעציעל אין שבת און יום טוב{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. צענדליגער כתבי־יד פון זיינע לידער זענען קאפּירט געווארן אין צפון אפריקע און קאטשין אין אינדיע, איבערגעזעצט אין פּערסיש־אידיש, און עס זענען אויך קאראאישע, אשכנזישע, תימנישע און איטאליענישע קאפּיעס. די פילע קאפּיעס זענען לעבעדיגע עדות אויף דער פארשפּרייטונג פון זיינע לידער און זייער אקטיווער אנוועזנהייט אין די ערטער{{הערה|שם=מקור|{{לינק|אדרעס=https://www.makorrishon.co.il/opinion/781129/|שרייבער=נחם אילן|קעפל=שירי רבי ישראל נג'ארה מתכנסים לספר אחד|זייטל=מקור ראשון|דאטום=סעפטעמבער 2, 2024}}.}}. אכט פיוטים פון זמירות ישראל זענען פארעפנטליכט געווארן אונטער'ן נאמען "תפילות נוראות" אין פראנקפורט אין תע"ב{{הערה|[https://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/judaicaffm/content/titleinfo/14526971 תפלות נוראות: ושבחות והודאות וזמירות ישראל / מה״ה ... כמוהר״ר ישראל בן הרב ... משה נאגארה ... ; אשר לקט ואסף ... כמוהר״ר משולם זלמן בה״ה ... יעקב אלעזר פישהוף אויערבך ... עם תוספות דבריו], פראנקפורט, תע"ב. זעט: סרוסי און בארי, "ר' ישראל נג'ארה באשכנז".}}. פיוט ביי די עדות המזרח שטיצט זיך שטארק אויף זיין ארבעט און זיינע חידושים ביז די לעצטע צייטן{{הערה|{{פעמים|יוסף יהלום|ר' ישראל נג'ארה והתחדשות השירה העברית במזרח לאחר גירוש ספרד|13/Article_13.6|תשמ"ב, עמ' 96–124}}.}}. | זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. זיי זענען געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אין שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג אין יענער צייט, ספעציעל אין שבת און יום טוב{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. צענדליגער כתבי־יד פון זיינע לידער זענען קאפּירט געווארן אין צפון אפריקע און קאטשין אין אינדיע, איבערגעזעצט אין פּערסיש־אידיש, און עס זענען אויך קאראאישע, אשכנזישע, תימנישע און איטאליענישע קאפּיעס. די פילע קאפּיעס זענען לעבעדיגע עדות אויף דער פארשפּרייטונג פון זיינע לידער און זייער אקטיווער אנוועזנהייט אין די ערטער{{הערה|שם=מקור|{{לינק|אדרעס=https://www.makorrishon.co.il/opinion/781129/|שרייבער=נחם אילן|קעפל=שירי רבי ישראל נג'ארה מתכנסים לספר אחד|זייטל=מקור ראשון|דאטום=סעפטעמבער 2, 2024}}.}}. אכט פיוטים פון זמירות ישראל זענען פארעפנטליכט געווארן אונטער'ן נאמען "תפילות נוראות" אין פראנקפורט אין תע"ב{{הערה|[https://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/judaicaffm/content/titleinfo/14526971 תפלות נוראות: ושבחות והודאות וזמירות ישראל / מה״ה ... כמוהר״ר ישראל בן הרב ... משה נאגארה ... ; אשר לקט ואסף ... כמוהר״ר משולם זלמן בה״ה ... יעקב אלעזר פישהוף אויערבך ... עם תוספות דבריו], פראנקפורט, תע"ב. זעט: סרוסי און בארי, "ר' ישראל נג'ארה באשכנז".}}. פיוט ביי די עדות המזרח שטיצט זיך שטארק אויף זיין ארבעט און זיינע חידושים ביז די לעצטע צייטן{{הערה|{{פעמים|יוסף יהלום|ר' ישראל נג'ארה והתחדשות השירה העברית במזרח לאחר גירוש ספרד|13/Article_13.6|תשמ"ב, עמ' 96–124}}.}}. | ||
זיין אראמישע זמר, "יה רבון עלם ועלמיא", אין וועלכן עס קומט צום אויסדרוק די בענקשאפט צו דער גאולה, איז פון די באקאנטסטע פיוטים אין דער וועלט. כאטש ער איז געווען | זיין אראמישע זמר, "יה רבון עלם ועלמיא", אין וועלכן עס קומט צום אויסדרוק די בענקשאפט צו דער גאולה, איז פון די באקאנטסטע פיוטים אין דער וועלט. כאטש ער איז געווען א ספרדי, איז דער דאזיגער פיוט איינגעפירט געווארן אויך ביי די אשכנזישע קהילות און ווערט געזונגען יעדן שבת. כאטש דער פּיוט דערמאנט נישט שבת, און איז נישט געמיינט געווען פאר דעם טאג, איז ער געווארן א טייל פון שבת זמירות רעפּערטואר, ווארשיינליך צוליב זיין אראמישער שפּראך וואס איז ענליך צו די דריי אראמישע זמירות וואס האר"י האט קאמפּאנירט פאר די שבת סעודות. | ||
אין דעם ספר זמירות ישראל איז אויך דא זיין באקאנטן פיוט "ירד דודי לגנו", אויך באקאנט אלס די "'''כתובה לחג השבועות'''", וואס איז א זמר וואס באשרייבט די חתונה-תנאים צווישן ישראל און גא-ט{{הערה|{{הפיוט והתפילה|868|ירד דודי לגנו (כתובה לחג השבועות)}}; {{צ-בוך|מחבר=Israel Davidson|נאמען=Parody in Jewish literature|שנת הוצאה=1907|עמ=34–36|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044009500968&seq=66}}.}}. עס געפינט זיך אין ספרדישע און תימנישע סידורים און מען ליינט דאס אין פיל קהילות פון עדות המזרח אויף שבועות. ענליכע כתובות זענען אינספּירירט געווארן פון זיין ווערק, א שטייגער ווי דער נוסח פון שטר תנאים און כתובה, וואס איז איינגעפירט צו ליינען אום שבועות אין די סיגוט-סאטמארער הויפן, וועלכע איז בטעות צוגעשריבן געווארן צו ר' ישראל{{הערה|Beeri, 2019, 71. זעט {{פורום אהח|1=סדר התנאים והכתובה שמיוחס לר' ישראל נגארה מי חיבר|2=34139}}; {{אייוועלט|42714|ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?}}.}}. | אין דעם ספר זמירות ישראל איז אויך דא זיין באקאנטן פיוט "ירד דודי לגנו", אויך באקאנט אלס די "'''כתובה לחג השבועות'''", וואס איז א זמר וואס באשרייבט די חתונה-תנאים צווישן ישראל און גא-ט{{הערה|{{הפיוט והתפילה|868|ירד דודי לגנו (כתובה לחג השבועות)}}; {{צ-בוך|מחבר=Israel Davidson|נאמען=Parody in Jewish literature|שנת הוצאה=1907|עמ=34–36|קישור=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=hvd.32044009500968&seq=66}}.}}. עס געפינט זיך אין ספרדישע און תימנישע סידורים און מען ליינט דאס אין פיל קהילות פון עדות המזרח אויף שבועות. ענליכע כתובות זענען אינספּירירט געווארן פון זיין ווערק, א שטייגער ווי דער נוסח פון שטר תנאים און כתובה, וואס איז איינגעפירט צו ליינען אום שבועות אין די סיגוט-סאטמארער הויפן, וועלכע איז בטעות צוגעשריבן געווארן צו ר' ישראל{{הערה|Beeri, 2019, 71. זעט {{פורום אהח|1=סדר התנאים והכתובה שמיוחס לר' ישראל נגארה מי חיבר|2=34139}}; {{אייוועלט|42714|ווער האט מחבר געווען דער נוסח שטר אירוסין ליום טוב שבועות ?}}.}}. | ||
אנדערע באקאנטע פיוטים זיינע זענען "יערת דבש"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|52|יערת דבש}}.}}, "יעלה בואי לגני"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|89|יעלה יעלה}}.}}, און "יונתי זיו יפעתך", דער צענטראלע חתונה ליד אין די קהילות אין [[מומביי]] און אפגאניסטאן{{הערה|אבנר פרץ, "[https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/avnerperetz-yonati ישראל נג'ארה – המפליא בנגינות: על הפיוט יונתי זיו יפעתך]", אתר הפיוט והתפילה; {{הפיוט והתפילה|378|יונתי זיו יפעתך}}.}}. | אנדערע באקאנטע פיוטים זיינע זענען "יערת דבש"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|52|יערת דבש}}.}}, "יודוך רעיוני"{{הערה|[[:he:יודוך רעיוני|יודוך רעיוני]], אין העברעאישער המכלול.}}, "יעלה בואי לגני"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|89|יעלה יעלה}}.}}, ידידי רועי מקימי{{הערה|[[:he:ידידי רועי מקימי|ידידי רועי מקימי]], אין העברעאישער המכלול.}}, "יעלם שבני"{{הערה|[[:he:יעלם שבני|יעלם שבני]], אין העברעאישער המכלול.}}, און "יונתי זיו יפעתך", דער צענטראלע חתונה ליד אין די קהילות אין [[מומביי]] און אפגאניסטאן{{הערה|אבנר פרץ, "[https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/in-depth-look/piyut/avnerperetz-yonati ישראל נג'ארה – המפליא בנגינות: על הפיוט יונתי זיו יפעתך]", אתר הפיוט והתפילה; {{הפיוט והתפילה|378|יונתי זיו יפעתך}}.}}. | ||
ר' ישראל האט איבערגעלאזט א כתב יד "'''שארית ישראל'''", א גרויסע זאמלונג פון לידער, וואס האט געזאלט זיין דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל, אבער ער האט עס נישט עספיעט צו דרוקן. | ר' ישראל האט איבערגעלאזט א כתב יד "'''שארית ישראל'''", א גרויסע זאמלונג פון לידער, וואס האט געזאלט זיין דער צווייטער טייל פון זמירות ישראל, אבער ער האט עס נישט עספיעט צו דרוקן. | ||
| שורה 93: | שורה 93: | ||
==מקום קבורה== | ==מקום קבורה== | ||
רבי ישראל נאג'ארה איז באגראבן געווארן אין עזה, און זיין קבר איז געווען באקאנט אין דעם בית הקברות פון עזה. נאך דער סיני מלחמה זענען אידן געקומען צו באזוכן זיין קבר, אבער נאך דעם ווי עזה איז צוריקגעגעבן געווארן אונטער'ן עגיפטישן הערשאפט, האבן די עגיפטער אויפגעאקערט דעם קבר, און נאך דער זעקס-טאגיגער מלחמה איז זיין קבר-ארט נישט געווען באקאנט. עס איז געווען א שמועה אז מדינת ישראל ווייסט וועגן זיין קבר און קלויבט אויס עס צו פארהוילן. ישראל מאיר גבאי האט געזאגט אז עס געפינט זיך לעבן דער אלטער מעטשעט אין די סאדזשאאיא געגנט, וואס איז געווען דער אלטער בית החיים פון עזה. עס קען זיין אז איבערבלייבענישן פונעם בית הקברות עקזיסטירן, אבער דעם ארט פון דעם קבר אליין איז אומבאקאנט{{הערה|זעט {{פורום אהח|1=מקום קבורת רבי ישראל נג'ארה בעזה|2=56109}}}}. | רבי ישראל נאג'ארה איז באגראבן געווארן אין עזה, און זיין קבר איז געווען באקאנט אין דעם בית הקברות פון עזה. נאך דער סיני מלחמה זענען אידן געקומען צו באזוכן זיין קבר, אבער נאך דעם ווי עזה איז צוריקגעגעבן געווארן אונטער'ן עגיפטישן הערשאפט, האבן די עגיפטער אויפגעאקערט דעם קבר, און נאך דער זעקס-טאגיגער מלחמה איז זיין קבר-ארט נישט געווען באקאנט. עס איז געווען א שמועה אז מדינת ישראל ווייסט וועגן זיין קבר און קלויבט אויס עס צו פארהוילן. ישראל מאיר גבאי האט געזאגט אז עס געפינט זיך לעבן דער אלטער מעטשעט אין די סאדזשאאיא געגנט, וואס איז געווען דער אלטער בית החיים פון עזה. עס קען זיין אז איבערבלייבענישן פונעם בית הקברות עקזיסטירן, אבער דעם ארט פון דעם קבר אליין איז אומבאקאנט{{הערה|זעט {{פורום אהח|1=מקום קבורת רבי ישראל נג'ארה בעזה|2=56109}}}}. לויט א לעגענדע האט דער וויזשניצער רבי, דער "אמרי חיים", באזוכט זיין קבר אין עזה{{הערה|{{JDN|יעקב אבוביץ|מרתק: כשהאדמו"ר ה'אמרי חיים' מויזניץ ביקר בעזה על קבר מחבר הפיוט|2058528|ד׳ במרחשוון ה׳תשפ״ד}}}}. | ||
אין | עס זענען פארהאן גאסן אין פארשידענע שטעט אין ארץ ישראל וואס טראגן זיין נאמען, אריינגערעכנט ירושלים, תל אביב, חולון, רעננה און רחובות. | ||
==ביבליאגראפיע== | ==ביבליאגראפיע== | ||