בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,382
רעדאגירונגען
קיין רעדאגירונג באמערקונג
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה |
||
| שורה 22: | שורה 22: | ||
| מקור = {{שם הגדולים|ספרים|ז|כז|זמירות ישראל}} | | מקור = {{שם הגדולים|ספרים|ז|כז|זמירות ישראל}} | ||
}} | }} | ||
רבי ישראל נאג'ארה איז געבוירן געווארן און אויפגעוואקסן אין צפת, וואס איז דעמאלט געווען א טייל פון דער אָטאָמאַנישער אימפּעריע{{הערה|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. דער משפחה-נאמען צייגט אז זיי האבן געשטאמט פון נאכערא (Nájera), א שטאט אין צפון שפּאניע אויפ'ן נאכערילא טייך. עס איז אנגענומען אז רבי ישראל'ס זיידע, [[נאג'ארה|רבי לוי נאג'ארה]], איז געבוירן געווארן אין שפּאניע און איז געווען פון די [[גירוש שפאניע|פארטריבענע פון שפּאניע]] אין ה'רנ"ב, ווען ער איז אנטלאפן קיין דמשק ([[אטאמאנישע אימפעריע]]). רבי ישראל'ס פאטער, [[נאג'ארה|רבי משה בן לוי]] | רבי ישראל נאג'ארה איז געבוירן געווארן און אויפגעוואקסן אין צפת, וואס איז דעמאלט געווען א טייל פון דער אָטאָמאַנישער אימפּעריע{{הערה|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. דער משפחה-נאמען צייגט אז זיי האבן געשטאמט פון נאכערא (Nájera), א שטאט אין צפון שפּאניע אויפ'ן נאכערילא טייך. עס איז אנגענומען אז רבי ישראל'ס זיידע, [[נאג'ארה|רבי לוי נאג'ארה]], איז געבוירן געווארן אין שפּאניע און איז געווען פון די [[גירוש שפאניע|פארטריבענע פון שפּאניע]] אין ה'רנ"ב, ווען ער איז אנטלאפן קיין דמשק ([[אטאמאנישע אימפעריע]]). רבי ישראל'ס פאטער, [[נאג'ארה|רבי משה בן לוי]], איז געבוירן געווארן אין [[סאלאניקי|סאַלאָניקי]], גריכנלאנד, און אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך אריבערגעצויגן מיט זיין משפחה קיין צפת און איז געווען פון די מקובלים, נאנטע תלמידים פון [[אר"י הקדוש]]{{הערה|{{שם הגדולים|סופרים|מ|קסא|מהר"ר משה נאג'ארה}}}}. זיין זיידע פון זיין מוטערס זייט, [[רבי ישראל די קוריאל]], איז געווען פון די גרויסע רבנים פון צפת, און איינער פון די פיר חכמים וואס האבן באקומען [[סמיכה]] פון [[מהר"י בירב]]. | ||
ר' ישראל נאג'ארה האט געלערנט ביי זיין פאטער און ביי זיין זיידן אין צפת. אין געגנזאץ צו זיין פאטער, האט ער נישט ארויסגעוויזן קיין אינטערעס צו חקירה{{הערה|מלאכי, מקובלים, ז' 108.}}; אלס יונגערמאן האט ער זיך אויך באקענט מיט אראבישער דיכטונג און פּאעזיע. אין זיינע יונגע יארן איז ער אריבער קיין דמשק מיט זיין פאטער רבי משה, וועלכער איז געווארן רב דארט, און ר' ישראל איז געווארן דער שליח ציבור אין דער שפּאנישער קהילה דארטן. פאר א שטיק צייט האט ער ארומגעוואנדערט ביי קהילות אין דער אטאמאנישער אימפעריע: ער האט באזוכט אין סאַלאָניקי, [[אלעפא|חלב]], בורסא, [[איסטאנבול|קושטא]], און אין [[עגיפטן|מצרים]]. אין בורסא האט ער געטראפן און ווארשיינליך געלערנט מיט דעם יונגן פּייטן [[רבי יוסף גאנסו]]. דערנאך איז ער צוריקגעקומען קיין דמשק פאר א קורצער צייט, און שפעטער איז ער צוריק קיין צפת, וואו ער האט חתונה געהאט און עס איז אים געבוירן געווארן א טאכטער. ער האט געלעבט אין דער צייט פונעם אר"י הקדוש און [[רבי יוסף קארו]]. | ר' ישראל נאג'ארה האט געלערנט ביי זיין פאטער און ביי זיין זיידן אין צפת. אין געגנזאץ צו זיין פאטער, האט ער נישט ארויסגעוויזן קיין אינטערעס צו חקירה{{הערה|מלאכי, מקובלים, ז' 108.}}; אלס יונגערמאן האט ער זיך אויך באקענט מיט אראבישער דיכטונג און פּאעזיע. אין יאר 1571-1575 איז ר' ישראל מיטגעפארן מיט זיין פאטער קיין קושטא צו דרוקן זיין פאטער'ס ספר "לקח טוב", און דארט האט ער צוגעגעבן א הקדמה-ליד צום ספר, וואס איז ווארשיינליך זיין ערשטער באקאנטער ליד{{הערה|מבוא, שארית ישראל, תשפ"ד, עמ' 22, הערה 2.}}. | ||
אין זיינע יונגע יארן איז ער אריבער קיין דמשק מיט זיין פאטער רבי משה, וועלכער איז געווארן רב דארט, און ר' ישראל איז געווארן דער שליח ציבור אין דער שפּאנישער קהילה דארטן. פאר א שטיק צייט האט ער ארומגעוואנדערט ביי קהילות אין דער אטאמאנישער אימפעריע: ער האט באזוכט אין סאַלאָניקי, [[אלעפא|חלב]], בורסא, [[איסטאנבול|קושטא]], און אין [[עגיפטן|מצרים]]. אין בורסא האט ער געטראפן און ווארשיינליך געלערנט מיט דעם יונגן פּייטן [[רבי יוסף גאנסו]]. דערנאך איז ער צוריקגעקומען קיין דמשק פאר א קורצער צייט, און שפעטער איז ער צוריק קיין צפת, וואו ער האט חתונה געהאט און עס איז אים געבוירן געווארן א טאכטער. ער האט געלעבט אין דער צייט פונעם אר"י הקדוש און [[רבי יוסף קארו]]. | |||
נאך אַן אטאקע אויף די אידן פון צפת דורך אַן אראבישן שבט אין של"ט האבן די נאג'ארהס פארלאזט די שטאט. ר' ישראל האט זיך באזעצט אין דזשאָבאַר, א פאָרשטאָט פון דמשק, וואו ער האט געדינט אלס סופר און סעקרעטאר פון דער קהילה, פאראנטווארטליך פאר'ן שרייבן די קהילה בריוו און קאמוניקירן מיט אנדערע קהילות. | נאך אַן אטאקע אויף די אידן פון צפת דורך אַן אראבישן שבט אין של"ט האבן די נאג'ארהס פארלאזט די שטאט. ר' ישראל האט זיך באזעצט אין דזשאָבאַר, א פאָרשטאָט פון דמשק, וואו ער האט געדינט אלס סופר און סעקרעטאר פון דער קהילה, פאראנטווארטליך פאר'ן שרייבן די קהילה בריוו און קאמוניקירן מיט אנדערע קהילות. | ||
דאָס לעבן פון רבי ישראל נאג'ארה איז נישט געווען לייכט. ער האט געליטן פון | דאָס לעבן פון רבי ישראל נאג'ארה איז נישט געווען לייכט. ער האט געליטן פון קינדער פארלוסט, ארעמקייט, און רדיפות פון גדולים אין זיין תקופה, אזוי ווי [[רבי חיים וויטאל]]. זיין ערשטע ווייב איז אוועק יונג, און זיין איינציגע טאכטער פון דעם זיווג איז נפטר געווארן אין עלטער פון צען יאר. שפעטער האט ער ווידער חתונה געהאט, און געהאט עטליכע קינדער פון וועלכע איינער, יעקב, איז געשטארבן פון פּאָקן ביי די דריי יאר אלט, און רבי ישראל האט אים באוויינט אין א קינה. עטליכע קינדער פון דער צווייטער זיווג האבן יא אויסגעלעבט די יארן{{הערה|שם=תרביץסד|{{צ-זשורנאל|טובה בארי|בן בלתי ידוע של ר' ישראל נג'ארה: ר' לוי בן ישראל ופיוטיו|תרביץ|סד(ב)|עמ=275–300|שנת הוצאה=טבת-אדר תשנ"ה|JSTOR=23600680}}}}. | ||
אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך באזעצט אין עזה און איז געווארן ראב"ד און רב פון דער קהילה. די שטאט עזה איז אין יענע צייט באטראכט געווארן אלס | אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך באזעצט אין עזה און איז געווארן ראב"ד און הויפט רב פון דער קהילה. די שטאט עזה איז אין יענע צייט באטראכט געווארן אלס שוואך אין רוחניות און תורה'דיגן גייסט{{הערה|זעט [[רבי יוסף טראני]], תשובות מהרי"ט, [https://www.sefaria.org/Teshuvot_Maharit%2C_I.47.5?lang=bi&with=all&lang2=en ח"א, סי' מז סוף תשובה].}}. נאך זיין פטירה ארום שפ"ח, האט אים זיין זון רבי משה נאג'ארה, אויך א פּייטן, איבערגענומען אלס רב. זיין אייניקל ר' יעקב בן משה איז געווען א פייערדיגער שטיצער פון נתן העזתי און שבתי צבי{{הערה|שם=תרביץסד}}{{הערה|טובה בארי, [https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/introductions/piyut/introduction-to-the-songs-of-rabbi-israel-najara מבוא לשירי ר' ישראל נג'ארה], אתר הפיוט והתפילה.}}. | ||
פון | פון דעם וואס זיינע פיוטים זענען געשריבן אין מעטערס פון פארשידענע לאַדינאָ, טערקישע, און גריכישע לידער, איז קענטיג אז ער האט געקענט עטליכע פרעמדע שפראכן. אויפוואקסנדיג אין צפת איז ער געקומען אונטער דעם ברייטן השפּעה פון חכמת הקבלה פונעם אריז"ל. ווי עס איז קענטיג פון זיינע ווערק איז ער געווען א למדן, און ער האט זיך געשריבן מיט פילע רבנים פון זיינע צייט, אריינגערעכנט רבי בצלאל אשכנזי, רבי יום טוב צהלון, משה חמון, און מנחם חפץ{{הערה|{{אנצ יהודית|11301-najara-najar-nijar-nagar-nagara|Najara}}}}. | ||
==זיינע ווערק== | ==זיינע ווערק== | ||
| שורה 107: | שורה 109: | ||
*אברהם ישעיהו דיין, "[https://books.google.co.il/books?id=3n9yDwAAQBAJ&pg=PT144#v=onepage&q&f=false אם יש להימנע מלשורר את שירי ר"י נג'ארה]", '''האוצר''' כא (חשון תשע"ט), עמ' קמא–קנו. | *אברהם ישעיהו דיין, "[https://books.google.co.il/books?id=3n9yDwAAQBAJ&pg=PT144#v=onepage&q&f=false אם יש להימנע מלשורר את שירי ר"י נג'ארה]", '''האוצר''' כא (חשון תשע"ט), עמ' קמא–קנו. | ||
*{{אקדמיה|1=אדוין סרוסי וטובה בארי|2=ר' ישראל נג'ארה באשכנז|3=31603764|5=Academia.edu}} | *{{אקדמיה|1=אדוין סרוסי וטובה בארי|2=ר' ישראל נג'ארה באשכנז|3=31603764|5=Academia.edu}} | ||
* טובה בארי, אדוין סרוסי, '''שארית ישראל''' א–ב, יד יצחק בן-צבי, תשפ"ד ([https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_con.pdf תוכן הענינים], [https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_pre.pdf | * טובה בארי, אדוין סרוסי, '''שארית ישראל''' א–ב, יד יצחק בן-צבי, תשפ"ד ([https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_con.pdf תוכן הענינים], [https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_pre.pdf עמ' 15–21 - "תולדות המחקר בספר 'שארית ישראל'"], [https://files.ybz.org.il/Digital+Books/she’erit_yisrael/she’erit_yisrael_chap.pdf עמ' 22–31]). | ||
<div class="mw-content-ltr"> | <div class="mw-content-ltr"> | ||
*{{אקדמיה|Tova Beeri|Israel Najara: A Beloved and Popular Poet|44464141|The Poet and the World|2019, pp. 59–76}}. | *{{אקדמיה|Tova Beeri|Israel Najara: A Beloved and Popular Poet|44464141|The Poet and the World|2019, pp. 59–76}}. | ||