בדוקי עריכות אוטומטית, אינטערפעיס רעדאקטארן, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, סיסאפן, מייבאים, מעדכנים, מייבא, אספקלריה רעדאקטארן
46,384
רעדאגירונגען
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
אין תקציר עריכה צייכן: רויע רעדאגירונג |
||
| שורה 30: | שורה 30: | ||
דאָס לעבן פון רבי ישראל נאג'ארה איז נישט געווען לייכט. ער האט געליטן פון שכול, ארעמקייט, און רדיפות פון טייל פון זיינע צייטנס חשובע מענטשן, ווי [[רבי חיים וויטאל]]. זיין ערשטע ווייב איז אוועק יונג, און זיין איינציגע טאכטער פון דעם זיווג איז נפטר געווארן אין עלטער פון צען יאר. שפעטער האט ער ווידער חתונה געהאט, און עטליכע קינדער פון דער צווייטער זיווג האבן געלעבט ביז זייערע ערוואקסענע יארן{{הערה|שם=תרביץסד|{{צ-זשורנאל|טובה בארי|בן בלתי ידוע של ר' ישראל נג'ארה: ר' לוי בן ישראל ופיוטיו|תרביץ|סד(ב)|עמ=275–300|שנת הוצאה=טבת-אדר תשנ"ה|JSTOR=23600680}}}}. איינער פון זיי, יעקב, איז געשטארבן ביי די דריי יאר פון פּאָקן, וועמען ר' ישראל האט באוויינט אין א קינה. | דאָס לעבן פון רבי ישראל נאג'ארה איז נישט געווען לייכט. ער האט געליטן פון שכול, ארעמקייט, און רדיפות פון טייל פון זיינע צייטנס חשובע מענטשן, ווי [[רבי חיים וויטאל]]. זיין ערשטע ווייב איז אוועק יונג, און זיין איינציגע טאכטער פון דעם זיווג איז נפטר געווארן אין עלטער פון צען יאר. שפעטער האט ער ווידער חתונה געהאט, און עטליכע קינדער פון דער צווייטער זיווג האבן געלעבט ביז זייערע ערוואקסענע יארן{{הערה|שם=תרביץסד|{{צ-זשורנאל|טובה בארי|בן בלתי ידוע של ר' ישראל נג'ארה: ר' לוי בן ישראל ופיוטיו|תרביץ|סד(ב)|עמ=275–300|שנת הוצאה=טבת-אדר תשנ"ה|JSTOR=23600680}}}}. איינער פון זיי, יעקב, איז געשטארבן ביי די דריי יאר פון פּאָקן, וועמען ר' ישראל האט באוויינט אין א קינה. | ||
אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך באזעצט אין עזה און איז געווארן ראב"ד און הויפט רב פון דער קהילה. די שטאט עזה איז אין יענע צייט באטראכט געווארן אלס נידעריג ספּיריטואל און תורה-מעסיג{{הערה|זעט [[רבי | אין זיינע שפעטערע יארן האט ער זיך באזעצט אין עזה און איז געווארן ראב"ד און הויפט רב פון דער קהילה. די שטאט עזה איז אין יענע צייט באטראכט געווארן אלס נידעריג ספּיריטואל און תורה-מעסיג{{הערה|זעט [[רבי יוסף טראני]], תשובות מהרי"ט, [https://www.sefaria.org/Teshuvot_Maharit%2C_I.47.5?lang=bi&with=all&lang2=en ח"א, סי' מז סוף תשובה].}}. נאך זיין פטירה ארום שפ"ח, האט אים זיין זון ר' משה נאג'ארה, אויך א פּייטן, איבערגענומען אלס רב, און זיין אייניקל ר' יעקב בן משה איז געווען א פייערדיגער שטיצער פון נתן העזתי און שבתי צבי{{הערה|שם=תרביץסד}}{{הערה|טובה בארי, [https://www.nli.org.il/he/discover/music/jewish-music/piyut/articles/introductions/piyut/introduction-to-the-songs-of-rabbi-israel-najara מבוא לשירי ר' ישראל נג'ארה], אתר הפיוט והתפילה.}}. | ||
פון דאס וואס זיינע פיוטים זענען געשריבן אין מעטערס פון | פון דאס וואס זיינע פיוטים זענען געשריבן אין מעטערס פון פארשידענע לאַדינאָ, טערקישע, און גריכישע לידער, איז קענטיג אז ער האט געקענט עטליכע פרעמדע שפראכן. צוליב זיין אויפוואקסן אין צפת איז ער געקומען אונטער דער ברייטער השפּעה פון קבלת האר"י. ווי עס איז קענטיג פון זיינע ווערק איז ער געווען א למדן, און ער האט זיך געשריבן מיט פילע רבנים פון זיינע צייט, אריינגערעכנט רבי בצלאל אשכנזי, רבי יום טוב צהלון, משה חמון, און מנחם חפץ{{הערה|{{אנצ יהודית|11301-najara-najar-nijar-nagar-nagara|Najara}}}}. | ||
==זיינע ווערק== | ==זיינע ווערק== | ||
| שורה 42: | שורה 42: | ||
ער האט גענומען לידער אין שפאניש, לאדינא, טערקיש, און אראביש, טייל פון זיי ליבע-לידער מיט צווייפלהאפטיגן אינהאלט, און ער האט צו די ניגונים צוגעפאסט ווערטער מיט א אידישע תוכן. אין זיינע ספרים האט ער ביי יעדע פיוט געשריבן לויט וועלכן גוי'אישן ליד דער פיוט גייט, אזוי אויך דער מקאם דערפון. ער איז נישט געווען דער איינציגער צו נוצן די מעטאד פון נעמען פאפולערע ניגונים און זיי צוטיילן אנדערע ווערטער, אבער ער האט זיך אויסגעצייכנט מיט דעם כמות און קוואליטעט. ווי ער זאגט אין דער הקדמה צו "זמירות ישראל", האט ער דאס געטון מיט דער כוונה אפצוקערן די אידישע יוגנט פון סעקולערע לידער, דורך פארפאסן שירי קודש צו די מעלאדיעס וואס זיי זענען געוואוינט צו הערן{{הערה|שם=גלגוליו|{{אקדמיה|טובה בארי|גלגוליו של הקובץ שארית ישראל לרבי ישראל נג'ארה|39804734|ספר זכרון לפרופ' מאיר בניהו|חלק ב: קבלה ומחשבת ישראל ספרות, שירה, פיוט ותפילה (ירושלים: יד הרב ניסים, תשע"ט), 1085–1094}}}}. | ער האט גענומען לידער אין שפאניש, לאדינא, טערקיש, און אראביש, טייל פון זיי ליבע-לידער מיט צווייפלהאפטיגן אינהאלט, און ער האט צו די ניגונים צוגעפאסט ווערטער מיט א אידישע תוכן. אין זיינע ספרים האט ער ביי יעדע פיוט געשריבן לויט וועלכן גוי'אישן ליד דער פיוט גייט, אזוי אויך דער מקאם דערפון. ער איז נישט געווען דער איינציגער צו נוצן די מעטאד פון נעמען פאפולערע ניגונים און זיי צוטיילן אנדערע ווערטער, אבער ער האט זיך אויסגעצייכנט מיט דעם כמות און קוואליטעט. ווי ער זאגט אין דער הקדמה צו "זמירות ישראל", האט ער דאס געטון מיט דער כוונה אפצוקערן די אידישע יוגנט פון סעקולערע לידער, דורך פארפאסן שירי קודש צו די מעלאדיעס וואס זיי זענען געוואוינט צו הערן{{הערה|שם=גלגוליו|{{אקדמיה|טובה בארי|גלגוליו של הקובץ שארית ישראל לרבי ישראל נג'ארה|39804734|ספר זכרון לפרופ' מאיר בניהו|חלק ב: קבלה ומחשבת ישראל ספרות, שירה, פיוט ותפילה (ירושלים: יד הרב ניסים, תשע"ט), 1085–1094}}}}. | ||
דער ספר "'''זמירות ישראל'''", זיין הויפט זאמלונג פון געדיכטן און פיוטים, איז געדרוקט געווארן בחייו אין דריי אויפלאגעס, און אויסער דעם איז עס קאפירט געווארן בכתב אין פילע קהילות{{הערה|שם=טסלר1}}. די ערשטע אויסגאבע איז געווען אין צפת אין 1587 און האט אנטהאלטן 109 פיוטים. די צווייטע אויסגאבע איז געווען אין סאַלאָניקי אין 1594. די [https://hebrewbooks.org/45788 דריטע פארגרעסערטע אויסגאבע] אין ווענעציע (שנ"ט–ש"ס) האט אנטהאלטן 346 פיוטים און איז צעטיילט אין דריי חלקים: (1) "עולת תמיד", 225 פיוטים פאר וואכנטעג, ארגאניזירט לויט'ן אָטאָמאַנישן מקאם סיסטעם; (2) "עולת שבת", 54 פיוטים פאר יעדן שבת פון יאר; (3) "עולת חודש": 160 פיוטים און קינות פאר די ימים נוראים, פּורים, תשעה באב, און פארשידענע געלעגנהייטן{{הערה|[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b0000049973&seq=5 זמירות ישראל, בעלגראד, תקצ"ח].}} | דער ספר "'''זמירות ישראל'''", זיין הויפט זאמלונג פון געדיכטן און פיוטים, איז געדרוקט געווארן בחייו אין דריי אויפלאגעס, און אויסער דעם איז עס קאפירט געווארן בכתב אין פילע קהילות{{הערה|שם=טסלר1}}. די ערשטע אויסגאבע איז געווען אין צפת אין 1587 און האט אנטהאלטן 109 פיוטים. די צווייטע אויסגאבע איז געווען אין סאַלאָניקי אין 1594. די [https://hebrewbooks.org/45788 דריטע פארגרעסערטע אויסגאבע] אין ווענעציע (שנ"ט–ש"ס) האט אנטהאלטן 346 פיוטים און איז צעטיילט אין דריי חלקים: (1) "עולת תמיד", 225 פיוטים פאר וואכנטעג, ארגאניזירט לויט'ן אָטאָמאַנישן מקאם סיסטעם; (2) "עולת שבת", 54 פיוטים פאר יעדן שבת פון יאר; (3) "עולת חודש": 160 פיוטים און קינות פאר די ימים נוראים, פּורים, תשעה באב, און פארשידענע געלעגנהייטן{{הערה|[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b0000049973&seq=5 זמירות ישראל, בעלגראד, תקצ"ח].}}. | ||
זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. זיי זענען געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אין שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג אין יענער צייט, ספעציעל אין שבת און יום טוב{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. צענדליגער כתבי־יד פון זיינע לידער זענען קאפּירט געווארן אין צפון אפריקע און קאטשין אין אינדיע, איבערגעזעצט אין פּערסיש־אידיש, און עס זענען אויך קאראאישע, אשכנזישע, תימנישע און איטאליענישע קאפּיעס. די פילע קאפּיעס זענען לעבעדיגע עדות אויף דער פארשפּרייטונג פון זיינע לידער און זייער אקטיווער אנוועזנהייט אין די ערטער{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.makorrishon.co.il/opinion/781129/|שרייבער=נחם אילן|קעפל=שירי רבי ישראל נג'ארה מתכנסים לספר אחד|זייטל=מקור ראשון|דאטום=סעפטעמבער 2, 2024}}.}}. פיוט ביי די עדות המזרח שטיצט זיך שטארק אויף זיין ארבעט און זיינע חידושים ביז די לעצטע צייטן{{הערה|{{פעמים|יוסף יהלום|ר' ישראל נג'ארה והתחדשות השירה העברית במזרח לאחר גירוש ספרד|13/Article_13.6|תשמ"ב, עמ' 96–124}}}}. | זיינע פיוטים זענען שנעל אויפגעכאפט געווארן, און געווארן גאר איינפלוסרייך. זיי זענען געווען זייער פאפולער צווישן אידן, פון אינדיע אין מזרח ביז מאראקא אין מערב. מען האט זיי געזונגען אין שבתות, ימים טובים, ביי שירת הבקשות {{העב|שירת הבקשות}} און ביי משפחה שמחות. דאס זינגען פיוטים איז געווען א פאפולערע פארעם פון פארוויילונג אין יענער צייט, ספעציעל אין שבת און יום טוב{{הערה|שם=טסלר1|{{ynet|יצחק טסלר|"בעיני יהודי המזרח הוא היה כוכב עליון": הפיוטים האחרונים של רבי ישראל נג'ארה|judaism/discourse/article/bymfsd11x0|אפריל 9, 2024}}.}}. צענדליגער כתבי־יד פון זיינע לידער זענען קאפּירט געווארן אין צפון אפריקע און קאטשין אין אינדיע, איבערגעזעצט אין פּערסיש־אידיש, און עס זענען אויך קאראאישע, אשכנזישע, תימנישע און איטאליענישע קאפּיעס. די פילע קאפּיעס זענען לעבעדיגע עדות אויף דער פארשפּרייטונג פון זיינע לידער און זייער אקטיווער אנוועזנהייט אין די ערטער{{הערה|{{לינק|אדרעס=https://www.makorrishon.co.il/opinion/781129/|שרייבער=נחם אילן|קעפל=שירי רבי ישראל נג'ארה מתכנסים לספר אחד|זייטל=מקור ראשון|דאטום=סעפטעמבער 2, 2024}}.}}. אכט פיוטים פון זמירות ישראל זענען פארעפנטליכט געווארן אונטער'ן נאמען "תפילות נוראות" אין פראנקפורט אין תע"ב{{הערה|[https://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/judaicaffm/content/titleinfo/14526971 תפלות נוראות: ושבחות והודאות וזמירות ישראל / מה״ה ... כמוהר״ר ישראל בן הרב ... משה נאגארה ... ; אשר לקט ואסף ... כמוהר״ר משולם זלמן בה״ה ... יעקב אלעזר פישהוף אויערבך ... עם תוספות דבריו], פראנקפורט, תע"ב. זעט: סרוסי און בארי, "ר' ישראל נג'ארה באשכנז".}}. פיוט ביי די עדות המזרח שטיצט זיך שטארק אויף זיין ארבעט און זיינע חידושים ביז די לעצטע צייטן{{הערה|{{פעמים|יוסף יהלום|ר' ישראל נג'ארה והתחדשות השירה העברית במזרח לאחר גירוש ספרד|13/Article_13.6|תשמ"ב, עמ' 96–124}}}}. | ||
צווישן זיינע באקאנטע פיוטים אין זמירות ישראל זענען "'''יה רבון עלם'''", "יערת דבש"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|52|יערת דבש}}}} און "יעלה בואי לגני{{הערה|{{הפיוט והתפילה|89|יעלה יעלה}}}}". | צווישן זיינע באקאנטע פיוטים אין זמירות ישראל זענען "'''יה רבון עלם'''", "יערת דבש"{{הערה|{{הפיוט והתפילה|52|יערת דבש}}}} און "יעלה בואי לגני{{הערה|{{הפיוט והתפילה|89|יעלה יעלה}}}}". | ||
רעדאגירונגען