אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "אלף הראשון"
קפיצה לניווט
קפיצה לחיפוש
אין תקציר עריכה |
(קרעדיט: ב:צמא לדעת) |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{ | {{דעסקריפציע|יאר-טויזנט אין אידישן לוח}} | ||
דער '''אלף הראשון''' איז די ערשטע טויזנט יאר פון די וועלט באשאף, יארן א'–תתקצ"ט. | |||
{{סדר עולם יארן}} | {{סדר עולם יארן}} | ||
| שורה 11: | שורה 12: | ||
* '''א'''', [[א' תשרי]] – זעקסטער טאג פון וועלט באשאף, באשאפן די ערד-באשעפענישן, [[אדם הראשון]] און [[חוה]]. פארגעקומען דער [[חטא עץ הדעת]]. | * '''א'''', [[א' תשרי]] – זעקסטער טאג פון וועלט באשאף, באשאפן די ערד-באשעפענישן, [[אדם הראשון]] און [[חוה]]. פארגעקומען דער [[חטא עץ הדעת]]. | ||
* '''א'''', [[ב' תשרי]] – ערשטער [[שבת]] | * '''א'''', [[ב' תשרי]] – ערשטער [[שבת]] | ||
* '''רס"ו'''{{הערה|פענח רזא פרשת בראשית, געברענגט אין סדר הדורות שנת רס"ו. דער {{תנ"ך|בראשית|ב|יג|מפרש=רמב"ן}} איז מסופק, אז אנוש האט מעגליך נישט געדינט עבודה זרה ווילאנג אדם הראשון האט נאך געלעבט.}} – אנוש און זיין דור הייבן אן דינען באשעפענישן, א פירונג וואס איז שפעטער געווארן פארוואנדלט אין [[עבודה זרה]]{{הערה|{{רמב"ם|עבודה זרה|א}}}} | |||
* '''שס"ה''' – קינן ווערט דער ערשטער צו [[קעניג]]ן איבער מענטשן{{הערה|[[ספר הישר (אגדה)|ספר הישר]], [[S:ספר הישר - מקרא ואגדה/בראשית|פרק ד']]}} | |||
== געבוירן == | == געבוירן == | ||
* '''א'''', [[א' תשרי]] – [[קין]] און [[הבל]]{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|כב|ב}}. לויט אן אנדערע דעה איז הבל געבוירן שפעטער ({{בבלי|סנהדרין|לח|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=וירדו}}), אין [[ט"ו תשרי]] ({{מדרש רבה|בראשית|כב|ד}}).}} | * '''א'''', [[א' תשרי]] – [[קין]] און [[הבל]]{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|כב|ב}}. לויט אן אנדערע דעה איז הבל געבוירן שפעטער ({{בבלי|סנהדרין|לח|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=וירדו}}), אין [[ט"ו תשרי]] ({{מדרש רבה|בראשית|כב|ד}}).}} | ||
* [[חנוך בן קין]], [[עירד]], [[מחויאל]], [[מתושאל]], [[למך בן מתושאל]] און זיינע קינדער [[יבל]], [[יובל בן למך|יובל]] און [[תובל קין]] זענען אלע געבוירן געווארן אין די יארן ק'–קצ"ט{{הערה|{{תנ"ך|בראשית|ד|כג|מפרש=רש"י}}}} | |||
* '''ק"ל''' – [[שת]], דער זון פון [[אדם הראשון]] | |||
* '''רל"ה''' – [[אנוש]], דער זון פון [[שת]] און אייניקל פון [[אדם הראשון]] | |||
* '''שכ"ה''' – [[קינן]] דער זון פון [[אנוש]], און פערטער דור פון [[אדם הראשון]] | |||
* '''שצ"ה''' – [[מהללאל]] דער זון פון קינן | |||
* '''ת"ס''' – [[ירד]], דער זון פון [[מהללאל]] און זעקסטער דור פון [[אדם הראשון]] | |||
* '''תרכ"ב''' – [[חנוך]], דער זון פון [[ירד]] און זיבעטער דור פון [[אדם הראשון]] | |||
* '''תרפ"ז''', [[י' חשון]]{{הערה|רבי שלמה בן שם טוב גבאי, עבד שלמה, אויף בראשית ז, ד}} – [[מתושלח]], דער זון פון חנוך | |||
* '''תתע"ד''' – [[למך]], דער זון פון [[מתושלח]] און פאטער פון [[נח]], ניינטער דור פון [[אדם הראשון]] | |||
* '''תתקע"ד''' – נעמה, די פרוי פון [[נח]] און א טאכטער פון חנוך, לויט איין מקור{{הערה|סדר הדורות, שנת תתקע"ד}} | |||
== נפטר געווארן == | == נפטר געווארן == | ||
* '''א''''{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|כב|ד}}; {{פרקי דרבי אליעזר|כא}}. לויט אנדערע איז עס געווען א יאר שפעטער ({{תנ"ך|בראשית|ד|ג|מפרש=חזקוני}}), אדער פערציג יאר שפעטער ([[מדרש תנחומא]], פרשת בראשית, אות ט').}}, [[ט"ו ניסן]]{{הערה|{{פרקי דרבי אליעזר|כא}}. לויט אנדערע איז עס געווען פריער אין יאר ({{מדרש רבה|בראשית|כב|ד}}).}} – הבל, אומגעברענגט דורך קין | * '''א''''{{הערה|{{מדרש רבה|בראשית|כב|ד}}; {{פרקי דרבי אליעזר|כא}}. לויט אנדערע איז עס געווען א יאר שפעטער ({{תנ"ך|בראשית|ד|ג|מפרש=חזקוני}}), אדער פערציג יאר שפעטער ([[מדרש תנחומא]], פרשת בראשית, אות ט').}}, [[ט"ו ניסן]]{{הערה|{{פרקי דרבי אליעזר|כא}}. לויט אנדערע איז עס געווען פריער אין יאר ({{מדרש רבה|בראשית|כב|ד}}).}} – הבל, אומגעברענגט דורך קין | ||
* '''ק"ל''' – [[קין]], גע'הרג'עט דורך למך בן מתושאל{{הערה|מדרש תנחומא, בראשית י"א; {{תנ"ך|בראשית|ד|כג|מפרש=רש"י}}. לויט אן אנדערע שיטה איז ער געשטארבן ביים [[מבול]], יאר {{לינק צו אידיש יאר|1656}} ({{מדרש רבה|בראשית|כב|יב}}; {{תנ"ך|בראשית|ד|יז|מפרש=רמב"ן}}).}} | |||
= | * '''תתק"ל''' – [[אדם הראשון]] | ||
{{ | * '''תתקפ"ז''' – [[חנוך]] בן [[ירד]] | ||
==צו ליינען מער== | ==צו ליינען מער== | ||
* {{אוצר החכמה|אברהם עקביא|סדרי זמנים לפי המסרת|12685| | * {{אוצר החכמה|אברהם עקביא|סדרי זמנים לפי המסרת|12685|page=21|מקום הוצאה=תל אביב|שנת הוצאה=תש"ג|עמ=7–13|סופיקס=יא}} | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפערענצן}} | {{רעפערענצן}} | ||
[[קאַטעגאָריע:אידישע יארן]] | |||
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | [[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | ||
רעוויזיע פון 19:39, 28 פעברואר 2025
דער אלף הראשון איז די ערשטע טויזנט יאר פון די וועלט באשאף, יארן א'–תתקצ"ט.
די יארן ווערן דא גערעכנט לויטן ציילונג באניצט אין סדר הדורות און אין אנדערע ספרים אויף אידישע כראנאלאגיע. זיי רעכענען אדם הראשון הראשון איז באשאפן געווארן ראש שנה שנת 0, און שנת א' האט זיך אנגעהויבן ווען ער איז געווען איין יאר אלט. די רעכענונג וואס איז היינט אנגענומען (אין וועלכע דער יעצטיגער יאר איז ה'תשפ"ו), נעמט אן אז אדם הראשון איז באשאפן געווארן ראש השנה שנת ב' לבריאת העולם, און שנת א' האט אנטהאלטן בלויז די ערשטע פינף טעג פון ששת ימי בראשית. לויט דער רעכענונג דארף מען צולייגן צוויי יאר צו די חשבונות[1].
געשעענישן
- -, כ"ה אלול (לויט רבי אליעזר[2]) – בריאת העולם, ערשטער טאג פון וועלט באשאף[3]
- -, כ"ו אלול – צווייטער טאג פון וועלט באשאף, באשאפן די רקיע
- -, כ"ז אלול – דריטער טאג פון וועלט באשאף, באשאפן די געוויקסן
- -, כ"ח אלול – פערטער טאג פון וועלט באשאף, באשאפן די זון, לבנה און שטערנס[4]
- -, כ"ט אלול – פינפטער טאג פון וועלט באשאף, באשאפן די פישן און פויגלען
- א', א' תשרי – זעקסטער טאג פון וועלט באשאף, באשאפן די ערד-באשעפענישן, אדם הראשון און חוה. פארגעקומען דער חטא עץ הדעת.
- א', ב' תשרי – ערשטער שבת
- רס"ו[5] – אנוש און זיין דור הייבן אן דינען באשעפענישן, א פירונג וואס איז שפעטער געווארן פארוואנדלט אין עבודה זרה[6]
- שס"ה – קינן ווערט דער ערשטער צו קעניגן איבער מענטשן[7]
געבוירן
- א', א' תשרי – קין און הבל[8]
- חנוך בן קין, עירד, מחויאל, מתושאל, למך בן מתושאל און זיינע קינדער יבל, יובל און תובל קין זענען אלע געבוירן געווארן אין די יארן ק'–קצ"ט[9]
- ק"ל – שת, דער זון פון אדם הראשון
- רל"ה – אנוש, דער זון פון שת און אייניקל פון אדם הראשון
- שכ"ה – קינן דער זון פון אנוש, און פערטער דור פון אדם הראשון
- שצ"ה – מהללאל דער זון פון קינן
- ת"ס – ירד, דער זון פון מהללאל און זעקסטער דור פון אדם הראשון
- תרכ"ב – חנוך, דער זון פון ירד און זיבעטער דור פון אדם הראשון
- תרפ"ז, י' חשון[10] – מתושלח, דער זון פון חנוך
- תתע"ד – למך, דער זון פון מתושלח און פאטער פון נח, ניינטער דור פון אדם הראשון
- תתקע"ד – נעמה, די פרוי פון נח און א טאכטער פון חנוך, לויט איין מקור[11]
נפטר געווארן
- א'[12], ט"ו ניסן[13] – הבל, אומגעברענגט דורך קין
- ק"ל – קין, גע'הרג'עט דורך למך בן מתושאל[14]
- תתק"ל – אדם הראשון
- תתקפ"ז – חנוך בן ירד
צו ליינען מער
- אברהם עקביא, סדרי זמנים לפי המסרת, תל אביב, תש"ג, עמ' 7–13, אויף אוצר החכמה
רעפערענצן
- ↑ זעט: אברהם עקביא, סדרי זמנים לפי המסרת, תל אביב, תש"ג, עמ' 4. פארהאן נאך צדדים אין דעם, זעט: רבי אברהם ישעיהו קארעליץ, חזון איש, אורח חיים, סימן ק"מ, ס"ק ג'.
- ↑ לויט רבי יהושע איז עס געווען כ"ה אדר (תוספות, ראש השנה ח, א, ד"ה לתקופות); אדער כ' אדער כ"ז אדר (יסוד עולם, מאמר רביעי פרק י"ד); אדער א' ניסן (פירוש הרד"ל אויף פרקי דרבי אליעזר, פרק כ"א אות י"ח).
- ↑ ויקרא רבה, פרשה כ"ט, פסקה א'.
- ↑ פרקי דרבי אליעזר, פרק ח'.
- ↑ פענח רזא פרשת בראשית, געברענגט אין סדר הדורות שנת רס"ו. דער רמב"ן, בראשית ב, יג איז מסופק, אז אנוש האט מעגליך נישט געדינט עבודה זרה ווילאנג אדם הראשון האט נאך געלעבט.
- ↑ משנה תורה לרמב"ם, הלכות עבודה זרה וחוקות הגויים, פרק א'.
- ↑ ספר הישר, פרק ד'.
- ↑ בראשית רבה, פרשה כ"ב, פסקה ב'. לויט אן אנדערע דעה איז הבל געבוירן שפעטער (תוספות, סנהדרין לח, ב, ד"ה וירדו), אין ט"ו תשרי (בראשית רבה, פרשה כ"ב, פסקה ד').
- ↑ רש"י, בראשית ד, כג.
- ↑ רבי שלמה בן שם טוב גבאי, עבד שלמה, אויף בראשית ז, ד.
- ↑ סדר הדורות, שנת תתקע"ד.
- ↑ בראשית רבה, פרשה כ"ב, פסקה ד'; פרקי דרבי אליעזר, פרק כ"א. לויט אנדערע איז עס געווען א יאר שפעטער (חזקוני, בראשית ד, ג), אדער פערציג יאר שפעטער (מדרש תנחומא, פרשת בראשית, אות ט').
- ↑ פרקי דרבי אליעזר, פרק כ"א. לויט אנדערע איז עס געווען פריער אין יאר (בראשית רבה, פרשה כ"ב, פסקה ד').
- ↑ מדרש תנחומא, בראשית י"א; רש"י, בראשית ד, כג. לויט אן אנדערע שיטה איז ער געשטארבן ביים מבול, יאר א'תרנ"ו (בראשית רבה, פרשה כ"ב, פסקה י"ב; רמב"ן, בראשית ד, יז).