מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע"
(סמ"ג מוסטער) |
ק (החלפת טקסט – "דרויסנדע" ב־"דרויסנדיגע") |
||
| (9 מיטלסטע ווערסיעס פון 2 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
[[ | {{דעסקריפציע|שטיקל פלייש אין די קערה פון סדר נאכט אלס אנדענק צום קרבן פסח}} | ||
[[טעקע:Pesahplate.jpg|240px|ממוזער|קערה פון סדר נאכט לויט מנהג אשכנז. זייגערווייז פון אויבן: [[כרפס]], [[מרור]], [[חזרת]], זרוע, [[חרוסת]], [[איי|ביצה]].]] | |||
די '''זרוע''' (ווערטערליך: [[ארעם]]) איז א שטיקל [[פלייש]] וואס מען לייגט אין די [[קערה]] פון [[סדר נאכט]], אלס אנדענק צום [[קרבן פסח]]. | די '''זרוע''' (ווערטערליך: [[ארעם]]) איז א שטיקל [[פלייש]] וואס מען לייגט אין די [[קערה]] פון [[סדר נאכט]], אלס אנדענק צום [[קרבן פסח]]. | ||
| שורה 7: | שורה 8: | ||
{{ציטוט|מרכאות=כן|מאי שני תבשילין? אמר [[רב הונא]]: {{מונחון|סילקא וארוזא|צוויקל און רייז}}{{הערה|לויט רב הונא איז אפילו דאס אויך גוט, כל שכן צוויי סארטן פלייש ([[רשב"ם]] און {{בבלי|פסחים|קיד|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=סילקא}})}}. [[רבא]] {{מונחון|הוה מיהדר אסילקא וארוזא|האט געזוכט צו ניצן צוויקל און רייז}} הואיל ונפיק מפומיה דרב הונא. אמר [[רב אשי]]: שמע מינה דרב הונא, לית דחייש להא ד[[רבי יוחנן בן נורי]]. דתניא רבי יוחנן בן נורי אומר: אורז מין דגן הוא וחייבין על [[חמץ|חימוצו]] [[כרת]] ואדם יוצא בו ידי חובתו בפסח. חזקיה אמר: אפילו דג וביצה שעליו. [[רב יוסף]] אמר: צריך שני מיני בשר – אחד זכר ל[[קרבן פסח|פסח]] ואחד זכר ל[[חגיגת ארבעה עשר|חגיגה]]. [[רבינא]] אמר: אפילו {{מונחון|גרמא|א שטיקל פלייש}} ו{{מונחון|בישולא|יויך אין וואס עס איז געקאכט געווארן}}.|{{בבלי|פסחים|קיד|ב}}}} | {{ציטוט|מרכאות=כן|מאי שני תבשילין? אמר [[רב הונא]]: {{מונחון|סילקא וארוזא|צוויקל און רייז}}{{הערה|לויט רב הונא איז אפילו דאס אויך גוט, כל שכן צוויי סארטן פלייש ([[רשב"ם]] און {{בבלי|פסחים|קיד|ב|מפרש=תוספות|ד"ה=סילקא}})}}. [[רבא]] {{מונחון|הוה מיהדר אסילקא וארוזא|האט געזוכט צו ניצן צוויקל און רייז}} הואיל ונפיק מפומיה דרב הונא. אמר [[רב אשי]]: שמע מינה דרב הונא, לית דחייש להא ד[[רבי יוחנן בן נורי]]. דתניא רבי יוחנן בן נורי אומר: אורז מין דגן הוא וחייבין על [[חמץ|חימוצו]] [[כרת]] ואדם יוצא בו ידי חובתו בפסח. חזקיה אמר: אפילו דג וביצה שעליו. [[רב יוסף]] אמר: צריך שני מיני בשר – אחד זכר ל[[קרבן פסח|פסח]] ואחד זכר ל[[חגיגת ארבעה עשר|חגיגה]]. [[רבינא]] אמר: אפילו {{מונחון|גרמא|א שטיקל פלייש}} ו{{מונחון|בישולא|יויך אין וואס עס איז געקאכט געווארן}}.|{{בבלי|פסחים|קיד|ב}}}} | ||
די פוסקים זענען צעטיילט אין זייערע מיינונגען להלכה: לויט טייל ראשונים דארף מען ברענגען דווקא צוויי סארטן פלייש{{הערה|{{רמב"ם|חמץ ומצה|ח|א}}; הגהות מיימוניות אויפ'ן ארט אין נאמען פון רבינו שמחה; מהר"ש מאוסטרייך געברענגט אין מהרי"ל סדר ההגדה עמוד צ' סימן ו'}}; אנדערע נעמען אן אז סיי וועלכע מינים זענען גוט{{הערה|{{טור|אורח חיים|תעג}}; אור זרוע חלק שני, סימן רנ"ו; {{סמ"ג|עשין|מא}}; רבינו ירוחם, נתיב ה' חלק ד'; של"ה, מסכת פסחים פרק נר מצוה אות ל"ב}}. פילע מקורות ברענגען דעם [[מנהג]] צו נעמען א שטיקל פלייש (די "זרוע") אלס זכר צום קרבן פסח און אן [[איי]] אלס זכר צום קרבן חגיגה{{הערה|נאמען=זרוע|ארחות חיים, ליל הפסח, סימן י"ב, אין נאמען פון א ירושלמי וואס געפינט זיך נישט ביי אונז; כלבו, סימן נ' ד"ה והנה לך; [[רבי מנחם המאירי]], {{ | די פוסקים זענען צעטיילט אין זייערע מיינונגען להלכה: לויט טייל ראשונים דארף מען ברענגען דווקא צוויי סארטן פלייש{{הערה|{{רמב"ם|חמץ ומצה|ח|א}}; הגהות מיימוניות אויפ'ן ארט אין נאמען פון רבינו שמחה; מהר"ש מאוסטרייך געברענגט אין מהרי"ל סדר ההגדה עמוד צ' סימן ו'}}; אנדערע נעמען אן אז סיי וועלכע מינים זענען גוט{{הערה|{{טור|אורח חיים|תעג}}; אור זרוע חלק שני, סימן רנ"ו; {{סמ"ג|עשין|מא}}; רבינו ירוחם, נתיב ה' חלק ד'; של"ה, מסכת פסחים פרק נר מצוה אות ל"ב}}. פילע מקורות ברענגען דעם [[מנהג]] צו נעמען א שטיקל פלייש (די "זרוע") אלס זכר צום קרבן פסח און אן [[איי]] אלס זכר צום קרבן חגיגה{{הערה|נאמען=זרוע|ארחות חיים, ליל הפסח, סימן י"ב, אין נאמען פון א ירושלמי וואס געפינט זיך נישט ביי אונז; כלבו, סימן נ' ד"ה והנה לך; [[רבי מנחם המאירי]], {{בבלי|פסחים|קיד|ב|מפרש=בית הבחירה}}; {{רמב"ם|חמץ ומצה|ח|א|נאמען=ניין|מפרש=מגיד משנה}}; [[רבי דוד אבודרהם]], סדר ההגדה ד"ה וכך היא, [[רבי שמעון בן צמח דוראן]], מאמר חמץ אות קכו}}, און אזוי ווערט גע'פסק'נט אין [[שולחן ערוך]]{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תעג|ד}}}}, און אזוי איז למעשה דער מנהג היינט. | ||
דער טעם וואס רב יוסף געבט אן פאר די צוויי געקעכטס, צו דערמאנען די קרבנות, איז ריכטיג אויך לויט די אנדערע שיטות וועלכע פארלאנגען נישט דווקא פלייש{{הערה|חידושי רבינו דוד און חידושי ה{{עלהתורה ש"ס|ר"ן|פסחים|קיד|ב}}. אין {{ירושלמי|פסחים|י|ג | דער טעם וואס רב יוסף געבט אן פאר די צוויי געקעכטס, צו דערמאנען די קרבנות, איז ריכטיג אויך לויט די אנדערע שיטות וועלכע פארלאנגען נישט דווקא פלייש{{הערה|חידושי רבינו דוד און חידושי ה{{עלהתורה ש"ס|ר"ן|פסחים|קיד|ב}}. אין {{ירושלמי|פסחים|י|ג}}, ווערן די טעמים געברענגט אין נאמען פון א ברייתא}}. נאך א טעם ווערט דערמאנט דורך די ראשונים, אז זיי זענען קעגן [[משה]] און [[אהרן]] וועלכע זענען געווען די שליחים צו באפרייען אידן פון מצרים{{הערה|{{תנ"ך|שמות|יב|ח|מפרש=דעת זקנים}}; רוקח, סימן רפ"ג. אין מעשה רוקח, סימן נ"ט, ווערט געברענגט צו נעמען אויך א דריטן געקעכטס, צו דערמאנען אויך [[מרים הנביאה]]}}. | ||
א טעם צום מנהג צו נעמען די "זרוע", די ארעם פון א באשעפעניש (זעט ווייטער), איז על שם די {{ציטוטון|זְרוֹעַ נְטוּיָה}} וואס ווערט דערמאנט ביי [[יציאת מצרים]]{{הערה|נאמען=זרוע}}. נאך א טעם, א רמז צו דעם וואס השי"ת האט אונטערטעניגט די שטאלצע מצריים, ווי דער פסוק דרוקט זיך אויס: {{ציטוטון|אֶת־זְרוֹעַ פַּרְעֹה מֶלֶךְ־מִצְרַיִם שָׁבָרְתִּי|יחזקאל ל, כא}}{{הערה|סדר כהלכתו אויף מעשה רב, סימן קצ"א}}. | א טעם צום מנהג צו נעמען די "זרוע", די ארעם פון א באשעפעניש (זעט ווייטער), איז על שם די {{ציטוטון|זְרוֹעַ נְטוּיָה}} וואס ווערט דערמאנט ביי [[יציאת מצרים]]{{הערה|נאמען=זרוע}}. נאך א טעם, א רמז צו דעם וואס השי"ת האט אונטערטעניגט די שטאלצע מצריים, ווי דער פסוק דרוקט זיך אויס: {{ציטוטון|אֶת־זְרוֹעַ פַּרְעֹה מֶלֶךְ־מִצְרַיִם שָׁבָרְתִּי|יחזקאל ל, כא}}{{הערה|סדר כהלכתו אויף מעשה רב, סימן קצ"א}}. | ||
== די זרוע פלייש == | == די זרוע פלייש == | ||
דער מנהג איז צו נעמען א געבראטן שטיקל פלייש, פון ארעם פון א שעפסל{{הערה|ספר המנהיג, סימנים ס"ד-ס"ה, מהד' רפאל, עמ' תפ"א-תפ"ב}} אָדער קאלב אָדער אַ הינדל פליגל{{הערה| | דער מנהג איז צו נעמען א געבראטן שטיקל פלייש, פון ארעם פון א שעפסל{{הערה|ספר המנהיג, סימנים ס"ד-ס"ה, מהד' רפאל, עמ' תפ"א-תפ"ב}} אָדער קאלב אָדער אַ הינדל פליגל{{הערה|{{שלחן ערוך|אורח חיים|תעג|מפרש=פרי מגדים}}, אשל אברהם ס"ק ז'}}; אבער טייל פירן זיך צו ניצן א גארגל פון הינדל פלייש{{הערה|יסוד ושורש העבודה, שער תשיעי פרק רביעי, סדר ערב פסח}}, א זכר צו דעם וואס דער גענאק פון אידן איז געשוואלן געווארן צוליב דער שווערער לאסט{{הערה|אוצר יד החיים אות תשי"ב. דער מנהג ווערט אויך געברענגט אין {{שלחן ערוך|אורח חיים|תעג|מפרש=פרי מגדים}}, אשל אברהם ס"ק ז', וועלכער שרייבט אז ער ווייסט נישט קיין טעם דערצו}}. מען בראט דעם זרוע בעפאר יום טוב, און עס זענען דא וואס פירן זיך עס צו קאכן בעפאר'ן בראטן{{הערה|הגדה של פסח ברכי יוסף; מנהג גור, געברענגט אין ויגד משה אויף פסח, השמטות צו סימן ג'; מנהג [[רבי אהרן רוקח]] פון בעלזא, געברענגט אין תמידים כסדרן, מנהגי ערב פסח}}. | ||
רוב אשכנזים און טייל ספרדים עסן נישט די געבראטן זרוע פלייש אין די נאַכט פון פסח, כדי עס זאל נישט אויסקוקן ווי מען עסט [[קדשים בחוץ]]. [[רבי שלמה לוריא|דער מהרש"ל]] נעמט אן אז בעסער זאל מען קאכן דאס פלייש אנשטאט בראטן, כדי מען זאל עס קענען עסן אין סדר נאכט{{הערה|שו"ת מהרש"ל, סימן פ"ח}}. אנדערע פירן זיך איבערצוקאכן און עסן דעם זרוע אין צווייטן נאכט פון פסח{{הערה|אור צדיקים סימן ל"ב סעיף ג'; הגדת חקל יצחק}}. אבער ביי טייל ספרדים (קורדיסטאן, תימן, טריפאלי, ארם צובא, און ארץ ישראל) איז יא דער מנהג צו עסן דעם געבראטענעם זרוע אין ערשטן סדר נאכט{{הערה|ארץ חיים (סתהון) סימן תעו ס"ק א; שו"ת יחוה דעת חלק ג סימן כז; שולחן ערוך המקוצר חלק ג עמ' מט; רבי שבתאי בן חיים, השבח לאל עמ' 102}}. | רוב אשכנזים און טייל ספרדים עסן נישט די געבראטן זרוע פלייש אין די נאַכט פון פסח, כדי עס זאל נישט אויסקוקן ווי מען עסט [[קדשים בחוץ]]. [[רבי שלמה לוריא|דער מהרש"ל]] נעמט אן אז בעסער זאל מען קאכן דאס פלייש אנשטאט בראטן, כדי מען זאל עס קענען עסן אין סדר נאכט{{הערה|שו"ת מהרש"ל, סימן פ"ח}}. אנדערע פירן זיך איבערצוקאכן און עסן דעם זרוע אין צווייטן נאכט פון פסח{{הערה|אור צדיקים סימן ל"ב סעיף ג'; הגדת חקל יצחק}}. אבער ביי טייל ספרדים (קורדיסטאן, תימן, טריפאלי, ארם צובא, און ארץ ישראל) איז יא דער מנהג צו עסן דעם געבראטענעם זרוע אין ערשטן סדר נאכט{{הערה|ארץ חיים (סתהון) סימן תעו ס"ק א; שו"ת יחוה דעת חלק ג סימן כז; שולחן ערוך המקוצר חלק ג עמ' מט; רבי שבתאי בן חיים, השבח לאל עמ' 102}}. | ||
די פוסקים דערמאנען אז די וואס עסן נישט דעם זרוע אין סדר נאכט זאלן עס נישט אוועקווארפן, וואס איז א ביזוי מצוה, נאר זיי זאלן עס עסן אויפצומארגנס{{הערה| | די פוסקים דערמאנען אז די וואס עסן נישט דעם זרוע אין סדר נאכט זאלן עס נישט אוועקווארפן, וואס איז א ביזוי מצוה, נאר זיי זאלן עס עסן אויפצומארגנס{{הערה|{{חיי אדם|קל|ו}}}}. טייל פירן זיך אויפצוהענגען דעם געבראטענעם זרוע ביים טיר פון שטוב, צו דערמאנען דאס בלוט פון קרבן פסח וואס איז אין מצרים געשמירט געווארן ביים שוועל{{הערה|הגדת חיים לראש סידור הקערה אות ג'}}. לויט דער מנהג פון די [[ליביע]]ר אידן, ווערט דער זרוע פארברענט ביי [[שריפת חמץ]] קומענדיגן ערב פּסח. | ||
עס איז א מנהג אז מען זאל נישט צעברעכן דאס ביין פונעם זרוע, נאר עס זאל בלייבן גאנץ, ווי ביים קרבן פסח{{הערה|כף החיים, אורח חיים סימן תע"ג, ס"ק ס'; סידור היעב"ץ}}. | עס איז א מנהג אז מען זאל נישט צעברעכן דאס ביין פונעם זרוע, נאר עס זאל בלייבן גאנץ, ווי ביים קרבן פסח{{הערה|כף החיים, אורח חיים סימן תע"ג, ס"ק ס'; סידור היעב"ץ}}. | ||
== | ==דרויסנדיגע לינקס== | ||
* שלו שבתאי, [http://www.hidush.co.il/hidush.asp?id=18273 אכילת זרוע צלי בליל פסח], אויפ'ן "חידוש" וועבזייטל | * שלו שבתאי, [http://www.hidush.co.il/hidush.asp?id=18273 אכילת זרוע צלי בליל פסח], אויפ'ן "חידוש" וועבזייטל | ||
| שורה 34: | שורה 35: | ||
[[קאַטעגאָריע:פלייש]] | [[קאַטעגאָריע:פלייש]] | ||
[[קאַטעגאָריע:אידישע קיך]] | [[קאַטעגאָריע:אידישע קיך]] | ||
[[קאַטעגאָריע: | [[קאַטעגאָריע:ליל הסדר]] | ||
[[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | [[קאַטעגאָריע:המכלול ארטיקלען]] | ||