מייבאים כמותיים, בדוקי עריכות אוטומטית, ביוראקראטן, אינטערפעיס רעדאקטארן, emailconfirmed, אינטערפעיס אדמיניסטראַטאָרן, מנטרים, סיסאפן, צוות טכני, מייבאים, מעדכנים, אספקלריה רעדאקטארן
102,362
רעדאגירונגען
ק
החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = "
(קרדיט + קטגוריות) |
ק (החלפת טקסט – "{{דעסקריפציע||ענגליש=" ב־"{{דעסקריפציע||ענגליש = ") |
||
| (19 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע||ענגליש = country in Central Europe|העב=מדינה במרכז אירופה|דייטש=Staat in Mitteleuropa|}} | |||
{{מדינה | {{מדינה | ||
| נאמען = | | נאמען = | ||
| שורה 23: | שורה 24: | ||
| וועלט גראדונג פראדוקט ווערדע = 35 | | וועלט גראדונג פראדוקט ווערדע = 35 | ||
| וואלוטע = [[איירא]] | | וואלוטע = [[איירא]] | ||
| צייט זאנע = [[צענטראלע | | צייט זאנע = [[צענטראלע אייראפעאישע צייט]] | ||
| אינטערנעט דאמיין = at | | אינטערנעט דאמיין = at | ||
| טעלעפאן קאד = 43ז | | טעלעפאן קאד = 43ז | ||
| שורה 29: | שורה 30: | ||
}} | }} | ||
דאָס ''' | דאָס '''עסטרייך''' ([[דייטשיש]]: ''Österreich''), אפיציעל די '''רעפובליק פון עסטרייך''' ([[דייטשיש]]: ''Republik Österreich'') איז אַ פעדעראלע רעפובליק וואס איז א [[לאנד איינגעשלאסן]] לאַנד אין [[צענטראל-אייראפע|צענטראל-אייראָפּע]]. זיין הויפטשטאָט איז [[וויען]]. עס וואוינען דאָרט מער ווי 8.5 מיליאָן מענטשן, פון זיי עטליכע טויזנט [[איד]]ן. (רוב פון די אידן וואוינען אין דער הויפטשטאט וויען). | ||
עסטרייך | עסטרייך גרעניצט מיט אכט לענדער: [[דייטשלאנד]] און [[טשעכיי]] פון צפון, [[סלאוואקיי]] און [[אונגארן]] פון מזרח, [[סלאוועניע]] און [[איטאליע]] פון דרום, און [[שווייץ]] און [[ליכטנשטיין]] פון מערב. | ||
עסטרייך באדעקט א שטח פון 83,879 קוואדראט ק"מ. דאס לאנד ליגט אין די [[אלפן]] און איז איבעראל בערגיק; נאר 32% פון לאנד איז נידריגער ווי 500 מעטער, און דער העכסטער פונקט איז 3,798 מעטער איבערן ים־פלאך. די מערהייט פון דער באפעלקערונג רעדט א [[בייעריש]]ן דיאלעקט פון [[דייטש]] ווי זייער מוטערשפראך, און די אפיציעלע שפראך איז [[עסטרייכישע דייטש]]. אויך [[אונגאריש]] און [[סלאוועניש]] זענען אפיציעלע שפראכן אין טייל פון לאנד. | עסטרייך באדעקט א שטח פון 83,879 קוואדראט ק"מ. דאס לאנד ליגט אין די [[אלפן]] און איז איבעראל בערגיק; נאר 32% פון לאנד איז נידריגער ווי 500 מעטער, און דער העכסטער פונקט איז 3,798 מעטער איבערן ים־פלאך. די מערהייט פון דער באפעלקערונג רעדט א [[בייעריש]]ן דיאלעקט פון [[דייטש]] ווי זייער מוטערשפראך, און די אפיציעלע שפראך איז [[עסטרייכישע דייטש]]. אויך [[אונגאריש]] און [[סלאוועניש]] זענען אפיציעלע שפראכן אין טייל פון לאנד. | ||
| שורה 36: | שורה 37: | ||
אין דעם [[19טן י"ה|19טן יארהונדערט]] האט געהערשט אין עסטרייך די [[האפסבורג דינאסטיע]], און עסטרייך איז געווארן איינער פון די גרויסער קראפטן פון אייראפע. אין 1867, האט דער קייסער [[פראנץ יאזעף]] פארוואנדלט די עסטרייכישע אימפעריע אין דער [[עסטרייך אונגארישע אימפעריע|עסטרייך־אונגארישער אימפעריע]]. די עסטרייך־אונגארישע אימפעריע איז איינגעפאלן אין 1918 ביים סוף פון דער [[ערשטער וועלט מלחמה]]. די ערשטע עסטרייכישע רעפובליק איז געגרינדעט אין 1919, מיט א קלענערן שטח לאנד. אין 1938 האט עסטרייך זיך באהאפטן צו [[נאצי דייטשלאנד]] אינעם [[אנשלוס]], וואס האט געצויגן ביז דער ענדע פון דער [[צווייטער וועלט מלחמה]] אין 1945, ווען די [[אליאירטע כוחות]] האבן אקופירט דאס לאנד. די אקופאציע האט געענדיגט אין 1955 ווען דער עסטרייכישער שטאַט אפמאך האט ווידער אויפגעשטעלט עסטרייך ווי א סואוורענער שטאַט. אין יענעם יאר האט דער עסטרייכישער פארלאמענט דערקלערט די אייביגע נייטראלקייט פון עסטרייך. | אין דעם [[19טן י"ה|19טן יארהונדערט]] האט געהערשט אין עסטרייך די [[האפסבורג דינאסטיע]], און עסטרייך איז געווארן איינער פון די גרויסער קראפטן פון אייראפע. אין 1867, האט דער קייסער [[פראנץ יאזעף]] פארוואנדלט די עסטרייכישע אימפעריע אין דער [[עסטרייך אונגארישע אימפעריע|עסטרייך־אונגארישער אימפעריע]]. די עסטרייך־אונגארישע אימפעריע איז איינגעפאלן אין 1918 ביים סוף פון דער [[ערשטער וועלט מלחמה]]. די ערשטע עסטרייכישע רעפובליק איז געגרינדעט אין 1919, מיט א קלענערן שטח לאנד. אין 1938 האט עסטרייך זיך באהאפטן צו [[נאצי דייטשלאנד]] אינעם [[אנשלוס]], וואס האט געצויגן ביז דער ענדע פון דער [[צווייטער וועלט מלחמה]] אין 1945, ווען די [[אליאירטע כוחות]] האבן אקופירט דאס לאנד. די אקופאציע האט געענדיגט אין 1955 ווען דער עסטרייכישער שטאַט אפמאך האט ווידער אויפגעשטעלט עסטרייך ווי א סואוורענער שטאַט. אין יענעם יאר האט דער עסטרייכישער פארלאמענט דערקלערט די אייביגע נייטראלקייט פון עסטרייך. | ||
היינט איז עסטרייך א פארלאמענטארע דעמאקראטיע וואס באשטייט ניין [[שטאטן פון עסטרייך|פעדעראלע שטאטן]]. די הויפטשטאט און גרעסטע שטאט איז [[ווין]], מיט א באפעלקערונג העכער פון 1.7 מיליאן. עסטרייך איז איינע פון די רייכסטע לענדער אין דער וועלט, מיט א ברוטא אינלענדישן פראדוקט א מענטש פון $52,216 (געשאצט 2014). דאס לאנד האט א הויכן לעבן סטאנדארט. עסטרייך איז א מיטגליד פון די [[פאראייניגטע פעלקער]] זייט 1955, פונעם [[ | היינט איז עסטרייך א פארלאמענטארע דעמאקראטיע וואס באשטייט ניין [[שטאטן פון עסטרייך|פעדעראלע שטאטן]]. די הויפטשטאט און גרעסטע שטאט איז [[ווין]], מיט א באפעלקערונג העכער פון 1.7 מיליאן. עסטרייך איז איינע פון די רייכסטע לענדער אין דער וועלט, מיט א ברוטא אינלענדישן פראדוקט א מענטש פון $52,216 (געשאצט 2014). דאס לאנד האט א הויכן לעבן סטאנדארט. עסטרייך איז א מיטגליד פון די [[פאראייניגטע פעלקער]] זייט 1955, פונעם [[אייראפעאישער פארבאנד|אייראפעאישן פארבאנד]] זייט 1995, און האט אדאפטירט די אייראפעאישע וואלוטע, די [[איירא]], אין 1999. | ||
עסטרייך געהערט צו דער [[שענגען זאנע]]. אזוי אויך געהערן אלע שכנותדיקע לענדער, קומט אויס אז ביי די | עסטרייך געהערט צו דער [[שענגען זאנע]]. אזוי אויך געהערן אלע שכנותדיקע לענדער, קומט אויס אז ביי די גרעניצן פון עסטרייך עקסזיסטירט נישט קיין קאנטראל. | ||
==היסטאריע== | ==היסטאריע== | ||
| שורה 45: | שורה 46: | ||
אין 1908 האט עסטרייך אנעקסירט [[באסניע און הערצעגאווינע]]. ווען דער [[ארציהערצאג פראנץ פערדינאנד פון עסטרייך|ארציהערצאג פראנץ פערדינאנד]] איז דערהרגעט געווארן אין [[סאראיעווא]] אין 1914 דורך א באסנישן סערב, איז דאס געווען א תירוץ פאר עסטרייך־אונגארן פארן עסטרייכער קייסער צו פראקלאמירן מלחמה קעגן [[סערביע]], און דורך דעם האט אויסגעבראכן די [[ערשטע וועלט-מלחמה]], וואס ביי איר סוף איז די עסטרייך־אונגארישע אימפעריע צעטיילט געווארן. מער ווי איין מיליאן עסטרייך־אונגארישע זעלנער זענען אומגעקומען ביי דער ערשטער וועלט-מלחמה. | אין 1908 האט עסטרייך אנעקסירט [[באסניע און הערצעגאווינע]]. ווען דער [[ארציהערצאג פראנץ פערדינאנד פון עסטרייך|ארציהערצאג פראנץ פערדינאנד]] איז דערהרגעט געווארן אין [[סאראיעווא]] אין 1914 דורך א באסנישן סערב, איז דאס געווען א תירוץ פאר עסטרייך־אונגארן פארן עסטרייכער קייסער צו פראקלאמירן מלחמה קעגן [[סערביע]], און דורך דעם האט אויסגעבראכן די [[ערשטע וועלט-מלחמה]], וואס ביי איר סוף איז די עסטרייך־אונגארישע אימפעריע צעטיילט געווארן. מער ווי איין מיליאן עסטרייך־אונגארישע זעלנער זענען אומגעקומען ביי דער ערשטער וועלט-מלחמה. | ||
נאך א [[רעפערענדום]] אין 1994 איז עסטרייך געווארן א מיטגליד אינעם [[ | נאך א [[רעפערענדום]] אין 1994 איז עסטרייך געווארן א מיטגליד אינעם [[אייראפעאישער פארבאנד|אייראפעאישן פארבאנד]] דעם 1טן יאנואר 1995. | ||
==פאליטיק== | ==פאליטיק== | ||
דער עסטרייכישער פארלאמענט געפינט זיך אין [[וויען]], די גרעסטע שטאט און הויפטשטאט פון לאנד. עסטרייך איז געווארן א פעדעראלע, פארלאמענטארע, דעמאקראטישע רעפובליק דורך דער פעדעראלע קאנסטיטוציע פון 1920. די פאליטישע סיסטעם פון דער צווייטער רעפובליק מיט ניין שטאטן איז באזירט אויף דער קאנסטיטוציע פון 1920 און 1929, וואס איז ווידערמאל איינגעפירט געווארן דעם 1טן | דער עסטרייכישער פארלאמענט געפינט זיך אין [[וויען]], די גרעסטע שטאט און הויפטשטאט פון לאנד. עסטרייך איז געווארן א פעדעראלע, פארלאמענטארע, דעמאקראטישע רעפובליק דורך דער פעדעראלע קאנסטיטוציע פון 1920. די פאליטישע סיסטעם פון דער צווייטער רעפובליק מיט ניין שטאטן איז באזירט אויף דער קאנסטיטוציע פון 1920 און 1929, וואס איז ווידערמאל איינגעפירט געווארן דעם 1טן מאי 1945. | ||
===אדמיניסראטיווע אפטיילונגען=== | ===אדמיניסראטיווע אפטיילונגען=== | ||
| שורה 101: | שורה 102: | ||
== רעגירונג == | == רעגירונג == | ||
דער עסטרייכער פארלאמענט איז פלאצירט אין [[וויען]], דעם לאנד'ס גרעסטע שטאט און הויפטשטאט. עסטרייך איז געווארן א פעדעראלע, פארלאמענטארישע, דעמאקראטישע רעפובליק מיט דער קאנסטיטוציע פון 1920, וואס איז אריינגעפירט געווארן ווידעראמאל דעם 1טן | דער עסטרייכער פארלאמענט איז פלאצירט אין [[וויען]], דעם לאנד'ס גרעסטע שטאט און הויפטשטאט. עסטרייך איז געווארן א פעדעראלע, פארלאמענטארישע, דעמאקראטישע רעפובליק מיט דער קאנסטיטוציע פון 1920, וואס איז אריינגעפירט געווארן ווידעראמאל דעם 1טן מאי 1948. | ||
דער ראש־מלוכה איז דער פעדעראלער פרעזידענט (''Bundespräsident בונדעספרעזידענט'') וואס ווערט געוויקלט גראד דורך דער באפעלקערונג. | דער ראש־מלוכה איז דער פעדעראלער פרעזידענט (''Bundespräsident בונדעספרעזידענט'') וואס ווערט געוויקלט גראד דורך דער באפעלקערונג. | ||
== עקאנאמיע == | == עקאנאמיע == | ||
עסטרייך איז דאס צוועלפטע רייכסטע לאנד לויטן ברוטא אינלענדישן פראדוקט א מענטש, האט א גוט־אנטוויקלט סאציאל-מארק עקאנאמיע און א הויכן [[לעבן-סטאנדארט]]. ביז די 1980ער יארן זענען געווען א סך פון די אינדוסטריע-פירמעס נאציאנאליזירט, אבער אין די | עסטרייך איז דאס צוועלפטע רייכסטע לאנד לויטן ברוטא אינלענדישן פראדוקט א מענטש, האט א גוט־אנטוויקלט סאציאל-מארק עקאנאמיע און א הויכן [[לעבן-סטאנדארט]]. ביז די 1980ער יארן זענען געווען א סך פון די אינדוסטריע-פירמעס נאציאנאליזירט, אבער אין די לעצטיגע יאר איז אדורך א פריוואטיזאציע ביז די פראפארציע פון פירמעס וואס געהערן צו דער מדינה איז ענליך צו אנדערע אייראפעאישע עקאנאמיעס. אינטערנאציאנאלער טוריזם איז אויך א וויכטיגער טייל פון דער נאציאנאלער עקאנאמיע. | ||
היסטאריש איז דער גרעסטער האנדל שותף פון עסטרייך געווען [[דייטשלאנד]] אבער זיינעדיק א מיטגליד אין אייראפעאישן פארבאנד האט זיך אנטוויקלט פארבינדונגען מיט אנדערע אייראפעאישע מארקן, און עסטרייך איז געווארן ווייניקער אפהענגיק אויף דייטשלאנד. | היסטאריש איז דער גרעסטער האנדל שותף פון עסטרייך געווען [[דייטשלאנד]] אבער זיינעדיק א מיטגליד אין אייראפעאישן פארבאנד האט זיך אנטוויקלט פארבינדונגען מיט אנדערע אייראפעאישע מארקן, און עסטרייך איז געווארן ווייניקער אפהענגיק אויף דייטשלאנד. | ||
| שורה 113: | שורה 114: | ||
===ענערגיע=== | ===ענערגיע=== | ||
אין 1972 האט עסטרייך אנגעהויבן בויען א [[קערנדיקע קראפט]] עלעקטריע גענערירן סטאנציע ביי [[צווענטנדארף]] אויפן [[דוניי]] מיטן איינשטימיגן באשלוס פון פארלאמענט. אבער אין 1978 האט מען געוויילט אין א רעפערענדום 49.5% פאר קערנדיקער קראפט און 50.5% דערקעגן, נאכדעם האט פארלאמענט באשלאסן נישט צו גענערירן עלעקטריע פון דער סטאנציע וואס מ'האט ערשט | אין 1972 האט עסטרייך אנגעהויבן בויען א [[קערנדיקע קראפט]] עלעקטריע גענערירן סטאנציע ביי [[צווענטנדארף]] אויפן [[דוניי]] מיטן איינשטימיגן באשלוס פון פארלאמענט. אבער אין 1978 האט מען געוויילט אין א רעפערענדום 49.5% פאר קערנדיקער קראפט און 50.5% דערקעגן, נאכדעם האט פארלאמענט באשלאסן נישט צו גענערירן עלעקטריע פון דער סטאנציע וואס מ'האט ערשט געענדיגט. | ||
העלפט פון עסטרייכ'ס עלעקטריע ווערט געשאפן דורך וואסערקראפט. | העלפט פון עסטרייכ'ס עלעקטריע ווערט געשאפן דורך וואסערקראפט. | ||
| שורה 122: | שורה 123: | ||
ווין איז אוודאי די גרעסטע שטאט אין עסטרייך. נאכדעם קומען [[גראץ]], מיט 265,778 איינוואוינער, [[לינץ]] (191,501), [[זאלצבורג]] (145,871), און [[אינסברוק]] (122,458). אלע אנדערע שטעט האבן ווייניגער ווי 100,000 איינוואוינער. | ווין איז אוודאי די גרעסטע שטאט אין עסטרייך. נאכדעם קומען [[גראץ]], מיט 265,778 איינוואוינער, [[לינץ]] (191,501), [[זאלצבורג]] (145,871), און [[אינסברוק]] (122,458). אלע אנדערע שטעט האבן ווייניגער ווי 100,000 איינוואוינער. | ||
אין 2010 האט עסטרייך געהאט 1.27 מיליאן באוואוינער וואס זענען געבוירן אין אויסלאנד, וואס איז 15.2% פון דער גארער באפעלקערונג. פון זיי, זענען 764,000 (9.1%) געבוירן ת אינדרויסן פונעם [[ | אין 2010 האט עסטרייך געהאט 1.27 מיליאן באוואוינער וואס זענען געבוירן אין אויסלאנד, וואס איז 15.2% פון דער גארער באפעלקערונג. פון זיי, זענען 764,000 (9.1%) געבוירן ת אינדרויסן פונעם [[אייראפעאישער פארבאנד|אייראפעאישן פארבאנד]] און 512,000 (6.1%) זענען געבוירן געווארן אין אן אנדער א"p מיטגליד שטאט. | ||
===שפראך=== | ===שפראך=== | ||
| שורה 159: | שורה 160: | ||
== קולטור == | == קולטור == | ||
=== מוזיק === | === מוזיק === | ||
היסטאריש האט עסטרייך שיין בייגעשטייערט צו פארשידענע סארטן קונסט, ספעציעל מוזיק. אין עסטרייך זענען געבוירן געווארן די בארימטע קאמפאזיטארן [[יאזעף היידן]], מיכאל היידן, [[פראנץ ליסט]], [[פראנץ שובערט]], [[אנטאן ברוקנער]] און [[יאהאן שטרויס דער פאטער]] און [[יאהאן שטראוס דער זון]]. אין [[זאלצבורג]], דעמאלסט אן | היסטאריש האט עסטרייך שיין בייגעשטייערט צו פארשידענע סארטן קונסט, ספעציעל מוזיק. אין עסטרייך זענען געבוירן געווארן די בארימטע קאמפאזיטארן [[יאזעף היידן]], מיכאל היידן, [[פראנץ ליסט]], [[פראנץ שובערט]], [[אנטאן ברוקנער]] און [[יאהאן שטרויס דער פאטער]] און [[יאהאן שטראוס דער זון]]. אין [[זאלצבורג]], דעמאלסט אן אומאפהענגיגער פרינציפאליטעט אבער היינט א טייל פון עסטרייך, איז געבוירן געווארן [[וואלפגאנג אמאדעוס מאצארט]]. | ||
=== קונסט און ארכיטעקטור === | === קונסט און ארכיטעקטור === | ||
| שורה 167: | שורה 168: | ||
==רעפערענצן== | ==רעפערענצן== | ||
{{רעפליסטע | {{רעפליסטע | ||
| | |הערות= | ||
<ref name="CIA"> | <ref name="CIA"> | ||
{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/au.html |title=עסטרייך | {{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/au.html |title=עסטרייך | ||
|work=[[וועלט פאקטבוך]] | |work=[[וועלט פאקטבוך]] | ||
|date={{ר}}14סטן | |date={{ר}}14סטן מאי 2009 |publisher=[[CIA|Central Intelligence Agency]] | ||
|accessdate={{ר}}31סטן | |accessdate={{ר}}31סטן מאי 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090610113837/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/AU.html| archivedate={{ר}}10טן יוני 2009 |deadurl=no }}</ref> | ||
<ref name="Language"> | <ref name="Language"> | ||
{{cite web |url=http://www.statistik.at/web_de/static/bevoelkerung_2001_nach_umgangssprache_staatsangehoerigkeit_und_geburtsland_022896.pdf |title=Die Bevölkerung nach Umgangssprache, Staatsangehörigkeit und Geburtsland |publisher=Statistik Austria | {{cite web |url=http://www.statistik.at/web_de/static/bevoelkerung_2001_nach_umgangssprache_staatsangehoerigkeit_und_geburtsland_022896.pdf |title=Die Bevölkerung nach Umgangssprache, Staatsangehörigkeit und Geburtsland |publisher=Statistik Austria | ||
| שורה 180: | שורה 181: | ||
{{לענדער פון אייראפע}} | {{לענדער פון אייראפע}} | ||
{{EU מיטגלידער}} | {{EU מיטגלידער}} | ||
{{אייראפע | {{שטומף|געאגראפיע פון אייראפע}} | ||
[[קאַטעגאָריע:עסטרייך]] | [[קאַטעגאָריע:עסטרייך]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||
[[he:אוסטריה]] | |||