אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:עטיאפיע"

ק
החלפת טקסט – "pא" ב־"פא"
ק (החלפת טקסט – "פֿ" ב־"p")
ק (החלפת טקסט – "pא" ב־"פא")
שורה 25: שורה 25:
|טעלעפאן קאד= 251
|טעלעפאן קאד= 251
}}
}}
'''עטיאָפּיע''' ({{שפראך-am|ኢትዮጵያ}}, ''איטיאפפיאַ'', [[אפאר|אַpאַר]]: ''Itiyoophiyaa,'' ''איטי־יוpי־יאַאַ,'' {{שפראך-gez|ኢትዮጵያ}}''.'' [[אראמא]]'': Itoophiyaa,'' [[סאמאלי|סאמאַלי]]: ''Itoobiya'', איטוביאאַ, [[טיגריניא|טיגריניאַ]]: ኢትዮጵያ), אפיציעל די '''פעדעראלע דעמאקראטישע רעפובליק פון עטיאפיע''', איז אַ [[לאנד איינגעשלאסן]] לאַנד אין דעם [[הארן פון פריקע|הארן pון אַpריקע]]. זי באדעקט א שטח פון 1,100,000 קוואדראט ק"מ (דאס צענטע גרעסטע לאנד אין אפריקע), און איר הױפּטשטאָט איז [[אדיס אבאבא|אַדיס אַבאַבאַ]]. עטיאפיע גרענעצט [[עריטרעא]] צו צפון, [[דזשיבוטי]] צו צפון־מזרח, [[סאמאליע]] צו מזרח, [[קעניע]] צו דרום, [[דרום סודאן]] צו מערב און [[סודאן]] צו צפון־מערב, זי האט א באפעלקערונג פון 109 מיליאן מענטשן (אין יאר 2019).
'''עטיאָפּיע''' ({{שפראך-am|ኢትዮጵያ}}, ''איטיאפפיאַ'', [[אפאר|אַפאַר]]: ''Itiyoophiyaa,'' ''איטי־יוpי־יאַאַ,'' {{שפראך-gez|ኢትዮጵያ}}''.'' [[אראמא]]'': Itoophiyaa,'' [[סאמאלי|סאמאַלי]]: ''Itoobiya'', איטוביאאַ, [[טיגריניא|טיגריניאַ]]: ኢትዮጵያ), אפיציעל די '''פעדעראלע דעמאקראטישע רעפובליק פון עטיאפיע''', איז אַ [[לאנד איינגעשלאסן]] לאַנד אין דעם [[הארן פון פריקע|הארן pון אַpריקע]]. זי באדעקט א שטח פון 1,100,000 קוואדראט ק"מ (דאס צענטע גרעסטע לאנד אין אפריקע), און איר הױפּטשטאָט איז [[אדיס אבאבא|אַדיס אַבאַבאַ]]. עטיאפיע גרענעצט [[עריטרעא]] צו צפון, [[דזשיבוטי]] צו צפון־מזרח, [[סאמאליע]] צו מזרח, [[קעניע]] צו דרום, [[דרום סודאן]] צו מערב און [[סודאן]] צו צפון־מערב, זי האט א באפעלקערונג פון 109 מיליאן מענטשן (אין יאר 2019).


מער ווי דריי טויזנט יאר איז עטיאפיע'ס רעגירונג סיסטעם געווען א מאנארכיע. לויט דער עטיאפישער לעגענדע, שטאמען די קעניגן פון עטיאפיע פון [[שלמה המלך]] און די [[מלכה פון שבא]].
מער ווי דריי טויזנט יאר איז עטיאפיע'ס רעגירונג סיסטעם געווען א מאנארכיע. לויט דער עטיאפישער לעגענדע, שטאמען די קעניגן פון עטיאפיע פון [[שלמה המלך]] און די [[מלכה פון שבא]].
שורה 31: שורה 31:
פאר איבער טויזנט יאר האט געהערשט אין דעם ראיאן דאס [[קעניגרייך פון אקסום]].
פאר איבער טויזנט יאר האט געהערשט אין דעם ראיאן דאס [[קעניגרייך פון אקסום]].


אין 1936 האט איטאליע אקופירט עטיאפיע ביז אינמיטן דער צווייטער וועלט-מלחמה. ווערנט דער איטאליענישער הערשאַpט האט די רעגירונג געענדיגט [[שקלאפעריי]],<ref>{{cite web|last1=Goitom|first1=Hanibal|title=Abolition of Slavery in Ethiopia|url=https://blogs.loc.gov/law/2012/02/abolition-of-slavery-in-ethiopia/|website=Library of Congress}}</ref> וואָס איז געווען איינגעpירט אין לאנד הונדערטער יארן.<ref name="Accessed 15 May 2008">Shivley, K. "Addis Ababa, Ethiopia" [http://www.macalester.edu/courses/geog61/kshively/index.html Macalester.edu]. דערגרייכט דעם 15טן מיי 2008.</ref> עטיאפיע איז געווען דער ערשטער אומאפהענגיקער אpריקאנישער מיטגליד אין דער [[פעלקער-ליגע]] און די [[פאראייניגטע פעלקער]].<ref>[http://www.thereporterethiopia.com/index.php/opinion/commentary/item/460-ethiopia-and-the-oau-recalling-the-contributions-of-ethiopia%E2%80%99s-pan-africanist-leaders "The Reporter – English Edition"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029210521/http://www.thereporterethiopia.com/index.php/opinion/commentary/item/460-ethiopia-and-the-oau-recalling-the-contributions-of-ethiopia%E2%80%99s-pan-africanist-leaders|date=29 October 2013}}. ''thereporterethiopia.com''.</ref> אין 1974, איז די עטיאפישע מאנארכיע אונטער [[היילי סעלאסי]] געווארן אראפגעווארpן דורך דעם [[דערג]], א קאמוניסטישע מיליטערישע רעגירונג געשטיצט דורך דעם [[סאוועטן פארבאנד|סאוועטן pארבאנד]]. אין 1987 האט דערג געגרינדעט די pאלקס־דעמאקראטישע רעפובליק pון עטיאפיע, וואס איז אבער אראפגעווארפן דורך דעם עטיאפישן פאלקס־רעוואלוצינערישן דעמאקראטישן pראנט, וואס הערשט אין עטיאפיע זייט דעמאלסט.
אין 1936 האט איטאליע אקופירט עטיאפיע ביז אינמיטן דער צווייטער וועלט-מלחמה. ווערנט דער איטאליענישער הערשאַpט האט די רעגירונג געענדיגט [[שקלאפעריי]],<ref>{{cite web|last1=Goitom|first1=Hanibal|title=Abolition of Slavery in Ethiopia|url=https://blogs.loc.gov/law/2012/02/abolition-of-slavery-in-ethiopia/|website=Library of Congress}}</ref> וואָס איז געווען איינגעpירט אין לאנד הונדערטער יארן.<ref name="Accessed 15 May 2008">Shivley, K. "Addis Ababa, Ethiopia" [http://www.macalester.edu/courses/geog61/kshively/index.html Macalester.edu]. דערגרייכט דעם 15טן מיי 2008.</ref> עטיאפיע איז געווען דער ערשטער אומאפהענגיקער אpריקאנישער מיטגליד אין דער [[פעלקער-ליגע]] און די [[פאראייניגטע פעלקער]].<ref>[http://www.thereporterethiopia.com/index.php/opinion/commentary/item/460-ethiopia-and-the-oau-recalling-the-contributions-of-ethiopia%E2%80%99s-pan-africanist-leaders "The Reporter – English Edition"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029210521/http://www.thereporterethiopia.com/index.php/opinion/commentary/item/460-ethiopia-and-the-oau-recalling-the-contributions-of-ethiopia%E2%80%99s-pan-africanist-leaders|date=29 October 2013}}. ''thereporterethiopia.com''.</ref> אין 1974, איז די עטיאפישע מאנארכיע אונטער [[היילי סעלאסי]] געווארן אראפגעווארpן דורך דעם [[דערג]], א קאמוניסטישע מיליטערישע רעגירונג געשטיצט דורך דעם [[סאוועטן פארבאנד|סאוועטן פארבאנד]]. אין 1987 האט דערג געגרינדעט די פאלקס־דעמאקראטישע רעפובליק pון עטיאפיע, וואס איז אבער אראפגעווארפן דורך דעם עטיאפישן פאלקס־רעוואלוצינערישן דעמאקראטישן pראנט, וואס הערשט אין עטיאפיע זייט דעמאלסט.


עטיאפיע פירט אן אומאפהענגיקן פאליטיק, אנדערשט פון דעם קאנטינענט פון [[אפריקע]] און די לענדער פונעם [[מיטל מזרח]]; אין א געוויסן זינען איז איר פאליטיק פירנדיק. אין יאר [[1923]] איז זי געווארן א מיטגליד אין דער [[פעלקער-ליגע]], און אין יאר [[1942]] האט זי אונטערגעשריבן די אפיציעלע דעקלאראציע פון די [[פאראייניגטע פעלקער]], און איז געווארן איינע פון דער ארגאניזאציע'ס 51 גרינדער לענדער. צוליב דעם האט זי באקומען א ספעציעלן סטאטוס אין דעם קאנטינענט און האט זוכה געווען הויפטקווארטירן דעם p"p צענטער אין אפריקע. אויך איז עטיאפיע איינער פון די גרינדער פונעם [[אפריקאנער פארבאנד]], וועמענ'ס סעקרעטעריאט געפינט זיך אין דער הויפטשטאט פון עטיאפיע, [[אדיס אבאבא]].
עטיאפיע פירט אן אומאפהענגיקן פאליטיק, אנדערשט פון דעם קאנטינענט פון [[אפריקע]] און די לענדער פונעם [[מיטל מזרח]]; אין א געוויסן זינען איז איר פאליטיק פירנדיק. אין יאר [[1923]] איז זי געווארן א מיטגליד אין דער [[פעלקער-ליגע]], און אין יאר [[1942]] האט זי אונטערגעשריבן די אפיציעלע דעקלאראציע פון די [[פאראייניגטע פעלקער]], און איז געווארן איינע פון דער ארגאניזאציע'ס 51 גרינדער לענדער. צוליב דעם האט זי באקומען א ספעציעלן סטאטוס אין דעם קאנטינענט און האט זוכה געווען הויפטקווארטירן דעם p"p צענטער אין אפריקע. אויך איז עטיאפיע איינער פון די גרינדער פונעם [[אפריקאנער פארבאנד]], וועמענ'ס סעקרעטעריאט געפינט זיך אין דער הויפטשטאט פון עטיאפיע, [[אדיס אבאבא]].


עטיאפיע און אויך [[עריטרעא]] ניצן די אוראלטע [[געעז שריפט]], וואס איז איינע פון די עלטסטע אלpאבעטן אין דער וועלט וואס מען ניצט נאך ביז היינט.<ref name="Wilfpag">{{cite book|last=Page|first=Willie F.|title=Encyclopedia of African history and culture: African kingdoms (500 to 1500), Volume 2|year=2001|publisher=Facts on File|isbn=978-0-8160-4472-6|page=230|url=https://books.google.com/?id=gK1aAAAAYAAJ}}</ref> זיי האלטן דעם [[עטיאפישער קאלענדאר|עטיאפישן קאַלענדאַר]], וואָס איז הינטערשטעליק דעם [[גרעגאריאנישער קאלענדאר|גרעגאריאַנישן קאַלענדאַר]] מיט אומגעpער זיבן יאָר און דריי מאנאַטן. דער גרעסטער טייל פון דער באפעלקערונג זענען [[קריסטנטום|קריסטן]], און דאס היסטארישע קעניגרייך פון אקסום איז געווען איינע פון די ערשטע מדינות וואס האט אpיציעל אדאפטירט די רעליגיע. א דריטל פון דער באפעלקערונג זענען [[איסלאם|מוסולמענער]] (מערסטנס [[סוניס]]). א היפשע באפעלקערונג פון עטיאפישע [[ייד|יידן]], באקאנט אלס [[ביתא ישראל]], האבן געוואוינט אין עטיאפיע ביז די 1980ער יארן.<ref>Weil, Shalva (2008) "Jews in Ethiopia", pp. 467–75 in ''Encyclopaedia of the Jewish Diaspora'', Vol. 2. M.A. Erlich (ed.). Santa Barbara, USA: ABC CLIO.</ref><ref>Weil, Shalva (2011) "Ethiopian Jews", pp. 165–66 in ''Cambridge Dictionary of Judaism and Jewish Culture''. Judith Baskin (ed.). New York: Cambridge University Press.</ref> עטיאפיע איז א pילשפראכיק pאלק, מיט עטלעכע 80 עטנא-לינגוויסטישע גרופעס, פון וועלכע די pיר גרעסטע זענען די אראמא, אמהארא, סאמאלי און די טיגראיאנער. אין עטיאפיע ווערן גערעדט—דורך די פארשידענע שבטים און פעלקער—פיר-און-אכציג שפראכן.
עטיאפיע און אויך [[עריטרעא]] ניצן די אוראלטע [[געעז שריפט]], וואס איז איינע פון די עלטסטע אלפאבעטן אין דער וועלט וואס מען ניצט נאך ביז היינט.<ref name="Wilfpag">{{cite book|last=Page|first=Willie F.|title=Encyclopedia of African history and culture: African kingdoms (500 to 1500), Volume 2|year=2001|publisher=Facts on File|isbn=978-0-8160-4472-6|page=230|url=https://books.google.com/?id=gK1aAAAAYAAJ}}</ref> זיי האלטן דעם [[עטיאפישער קאלענדאר|עטיאפישן קאַלענדאַר]], וואָס איז הינטערשטעליק דעם [[גרעגאריאנישער קאלענדאר|גרעגאריאַנישן קאַלענדאַר]] מיט אומגעpער זיבן יאָר און דריי מאנאַטן. דער גרעסטער טייל פון דער באפעלקערונג זענען [[קריסטנטום|קריסטן]], און דאס היסטארישע קעניגרייך פון אקסום איז געווען איינע פון די ערשטע מדינות וואס האט אpיציעל אדאפטירט די רעליגיע. א דריטל פון דער באפעלקערונג זענען [[איסלאם|מוסולמענער]] (מערסטנס [[סוניס]]). א היפשע באפעלקערונג פון עטיאפישע [[ייד|יידן]], באקאנט אלס [[ביתא ישראל]], האבן געוואוינט אין עטיאפיע ביז די 1980ער יארן.<ref>Weil, Shalva (2008) "Jews in Ethiopia", pp. 467–75 in ''Encyclopaedia of the Jewish Diaspora'', Vol. 2. M.A. Erlich (ed.). Santa Barbara, USA: ABC CLIO.</ref><ref>Weil, Shalva (2011) "Ethiopian Jews", pp. 165–66 in ''Cambridge Dictionary of Judaism and Jewish Culture''. Judith Baskin (ed.). New York: Cambridge University Press.</ref> עטיאפיע איז א pילשפראכיק פאלק, מיט עטלעכע 80 עטנא-לינגוויסטישע גרופעס, פון וועלכע די pיר גרעסטע זענען די אראמא, אמהארא, סאמאלי און די טיגראיאנער. אין עטיאפיע ווערן גערעדט—דורך די פארשידענע שבטים און פעלקער—פיר-און-אכציג שפראכן.


== נאמען ==
== נאמען ==