אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:קאירא"

1,652 בייטן אראפגענומען ,  פֿאַר 7 חדשים
ק
החלפת טקסט – "יידן" ב־"אידן"
(החלפות ( אידן))
ק (החלפת טקסט – "יידן" ב־"אידן")
 
(19 מיטלסטע ווערסיעס פון 6 באַניצער נישט געוויזן.)
שורה 1: שורה 1:
{{דעסקריפציע||ענגליש = capital city of Egypt|העב=בירת מצרים|דייטש=Hauptstadt von Ägypten|}}
{{יישוב|
{{יישוב|
|נאמען=קייראָ
|נאמען=קייראָ
שורה 22: שורה 23:
|אתר אינטרנט=http://www.cairo.gov.eg/default.aspx
|אתר אינטרנט=http://www.cairo.gov.eg/default.aspx
}}
}}
'''קייראָ''' ([[אַראַביש]]: '''القاهرة''') איז די גרעסטע און [[הויפטשטאט]], פון [[עגיפטן]] מיט א געשאצטע [[באפעלקערונג]], פון אַריבער 17 מיליאָן איינוווינער, צוזאמען מיט די [[מעטראפאליטען שטח]], אזוי ארום איז קייראָ, די גרעססטע [[שטאָט]] אין [[אפריקע]], און אין [[מיטל מזרח]], און איינע פון די גרעסטע שטעט איבער די [[וועלט]].
'''קייראָ''' ([[אַראַביש]]: '''القاهرة''') איז די גרעסטע און [[הויפטשטאט]], פון [[עגיפטן]] מיט א געשאצטע [[באפעלקערונג]], פון אַריבער 17 מיליאָן איינוואוינער, צוזאמען מיט די [[מעטראפאליטען שטח]], אזוי ארום איז קייראָ, די גרעססטע [[שטאָט]] אין [[אפריקע]], און אין [[מיטל מזרח]], און איינע פון די גרעסטע שטעט איבער די [[וועלט]].


קיירא איז א [[היסטארישע]] [[שטאט]], מיט אסאך אלטע געביידעס, דעריבער האט די [[פאראייניגטע פעלקער]] איר דעקלערט, אלס היסטארישע קולטור ארט אין די וועלט.
קיירא איז א [[היסטארישע]] [[שטאט]], מיט אסאך אלטע געביידעס, דעריבער האט די [[פאראייניגטע פעלקער]] איר דעקלערט, אלס היסטארישע קולטור ארט אין די וועלט.


די שטאט זיצט אויף די זייטן פון [[נילוס]] [[טייך]], וואס לויפט אריבער די שטאט. די שטאט האט אלטע מעטשעטן און פעסטונגען פון איין זייט, און א מאדערנע שטאט מיט אלע צוגעהערן, ווי אן [[אונטערערדישע באן]] סיסטעם, נייע געביידעס מיט געשעפטן און איינוווינער, עטליכע [[קאמערץ צענטער]]ן, [[שאסיי]]ען.
די שטאט זיצט אויף די זייטן פון [[נילוס]] [[טייך]], וואס לויפט אריבער די שטאט. די שטאט האט אלטע מעטשעטן און פעסטונגען פון איין זייט, און א מאדערנע שטאט מיט אלע צוגעהערן, ווי אן [[אונטערערדישע באן]] סיסטעם, נייע געביידעס מיט געשעפטן און איינוואוינער, עטליכע [[קאמערץ צענטער]]ן, [[שאסיי]]ען.


ווען [[גאמאל אבדול נאסער]], איז געווארן [[פרעזידענט]] פון עגיפטן, האט קיירא זיך גענומען בליען, מיט א געוואלדיקן אימפעט, די געדרענג איז געווען שרעקליך, און היינט איז קיירא די צווייט מערסט געדרענגטע שטאט פון די וועלט, מיט די יארן האט די [[רעגירונג]] פרובירט אויסשפרייטן די באפעלקערונג, צו די געגנט אויסערן שטאט.
ווען [[גאמאל אבדול נאסער]], איז געווארן [[פרעזידענט]] פון עגיפטן, האט קיירא זיך גענומען בליען, מיט א געוואלדיקן אימפעט, די געדרענג איז געווען שרעקליך, און היינט איז קיירא די צווייט מערסט געדרענגטע שטאט פון די וועלט, מיט די יארן האט די [[רעגירונג]] פרובירט אויסשפרייטן די באפעלקערונג, צו די געגנט אויסערן שטאט.
שורה 33: שורה 34:


== געאגראפיע ==
== געאגראפיע ==
קייראָ ליגט אין צפון עגיפטן, דער [[נילוס]] טייך האקט אדורך דער שטאט. די שטאָט איז צעטיילט אין צוויי: די אַלטשטאָט און די נייַשטאָט. די ניישטאט איז געבויט אויפן אייראפעישן נוסח מיט גרויסע הייזער, האָטעלן, ביורא בנינים, אאז"וו, בשעת די אלטשטאט איז געבויט געדיכט.
קייראָ ליגט אין צפון עגיפטן, דער [[נילוס]] טייך האקט אדורך דער שטאט. די שטאָט איז צעטיילט אין צוויי: די אַלטשטאָט און די ניישטאָט. די ניישטאט איז געבויט אויפן אייראפעאישן נוסח מיט גרויסע הייזער, האָטעלן, ביורא בנינים, אאז"וו, בשעת די אלטשטאט איז געבויט געדיכט.


זינט [[גאמאל אבדול נאסער|נאַסער]] ס העכערונג צו מאַכט אין קייראָ אנגעהויבן צו וואַקסן גיך, וואָס האט סאַווירלי אַפעקטאַד די ינפראַסטראַקטשער אין די שטאָט אַז געשטאנען דעם שפּאַנונג.
זינט [[גאמאל אבדול נאסער|נאַסער]] ס העכערונג צו מאַכט אין קייראָ אנגעהויבן צו וואַקסן גיך, וואָס האט סאַווירלי אַפעקטאַד די ינפראַסטראַקטשער אין די שטאָט אַז געשטאנען דעם שפּאַנונג.


קייראָ עטלעכע וויכטיק זייטלעך, עטלעכע פון זיי בייַ אינטערנאַציאָנאַלע הייך: דער [[עגיפטישע מוזעאום]], דעם פּאַרליאַמענט, קייראָ קייראָ סיטאַדעל (די סיטאַדל), קאַן מאַרקעט צו-כאַלילי, [[אלט קיירא|אלט קייראָ]] און [[שול|בן עזרא סינאַגאָג]], און די גיזאַ פּיראַמידס וועלכע זענען אַרויס די שטאָט.
קייראָ עטליכע וויכטיג זייטלעך, עטליכע פון זיי ביי אינטערנאַציאָנאַלע הייך: דער [[עגיפטישע מוזעאום]], דעם פּאַרליאַמענט, קייראָ קייראָ סיטאַדעל (די סיטאַדל), קאַן מאַרקעט צו-כאַלילי, [[אלט קיירא|אלט קייראָ]] און [[שול|בן עזרא סינאַגאָג]], און די גיזאַ פּיראַמידס וועלכע זענען אַרויס די שטאָט.


== היסטאריע ==
== היסטאריע ==
די שטאָט איז געגרינדעט געווארן אין יאָר [[969]], דורך די [[אראבער]], וואס האבן איינגענומען עגיפטן צו יענע צייט, די שטאט האט געדינט אלס וווינארט, פארן [[כאליף]], אבער נישט אלס הויפטשטאט, ערשט אין יאר [[1168]] בערך איז קיירא געווארן הויפטשטאט פון עגיפטן. מיט די יארן ווען קיירא איז גרעסער געווארן, זענען אנדערע עלטערע שטעט אריינגערעכנט געווארן, אין די גרענעצן פון שטאט.
די שטאָט איז געגרינדעט געווארן אין יאָר [[969]], דורך די [[אראבער]], וואס האבן איינגענומען עגיפטן צו יענע צייט, די שטאט האט געדינט אלס וואוינארט, פארן [[כאליף]], אבער נישט אלס הויפטשטאט, ערשט אין יאר [[1168]] בערך איז קיירא געווארן הויפטשטאט פון עגיפטן. מיט די יארן ווען קיירא איז גרעסער געווארן, זענען אנדערע עלטערע שטעט אריינגערעכנט געווארן, אין די גרעניצן פון שטאט.


אין [[972]] איז דער על אזהאר מעטשעט אויפגעבויט געווארן, [[סאלאדין]], האט געהערשט איבער עגיפטן צו יענער צייט. אין נאכפאלגנדע פינף הונדערט יאר, האט די שטאט עטליכע מאל געטוישט הענט.
אין [[972]] איז דער על אזהאר מעטשעט אויפגעבויט געווארן, [[סאלאדין]], האט געהערשט איבער עגיפטן צו יענער צייט. אין נאכפאלגנדע פינף הונדערט יאר, האט די שטאט עטליכע מאל געטוישט הענט.
שורה 50: שורה 51:
אין 1882 זענען די [[ארמיי]]ען פון [[גרויסבריטאניע]] אריין אין שטאט, און ארויסגעטריבן די טערקן, און ביז [[1922]], האט [[ענגלאנד]] געהערשט איבער עגיפטן, נאכדעם איז עגיפטן געווארן זעלבסטשטענדיק, מיט קיירא אלס הויפטשטאט, אבער בריטישע זעלנער זענען פארבליבן ביז [[1956]] אין עגיפטן.
אין 1882 זענען די [[ארמיי]]ען פון [[גרויסבריטאניע]] אריין אין שטאט, און ארויסגעטריבן די טערקן, און ביז [[1922]], האט [[ענגלאנד]] געהערשט איבער עגיפטן, נאכדעם איז עגיפטן געווארן זעלבסטשטענדיק, מיט קיירא אלס הויפטשטאט, אבער בריטישע זעלנער זענען פארבליבן ביז [[1956]] אין עגיפטן.


=== יידישע היסטאריע ===
=== אידישע היסטאריע ===
[[קראים]] האבן געוווינט אין קיירא, נאך איידער די אראבער זענען געקומען. [[יידן]] זענען אנגעקומען, נאכדעם, אין צוועלפטן יארהונדערט, האט די [[קהילה]] געבליט, דער [[רמב"ם]] האט דארט געוווינט, שפעטער ווען די [[מאמלוקן]], זענען אריין איז די שטאט כמעט פארניכטעט געווארן, שפעטער זענען אידן פון [[שפאניע]], אנגעקומען, אין [[19טער י"ה|ניינצטן יארהונדערט]], זענען אנגעקומען אידן פון [[אייראפע]], און אן [[אשכנז]]יש קהילה איז געגרינדעט געווארן.
[[קראים]] האבן געוואוינט אין קיירא, נאך איידער די אראבער זענען געקומען. אידן זענען אנגעקומען, נאכדעם, אין צוועלפטן יארהונדערט, האט די [[קהילה]] געבליט, דער [[רמב"ם]] האט דארט געוואוינט, שפעטער ווען די [[מאמלוקן]], זענען אריין איז די שטאט כמעט פארניכטעט געווארן, שפעטער זענען אידן פון [[שפאניע]], אנגעקומען, אין [[19טער י"ה|ניינצטן יארהונדערט]], זענען אנגעקומען אידן פון [[אייראפע]], און אן [[אשכנז]]יש קהילה איז געגרינדעט געווארן.


ווען [[ישראל]] איז געגרינדעט געווארן, מיט עגיפטן פארלירן דעם [[קריג]], זענען אידן אנטלאפן איבער די יארן, און נאכן [[סיני מלחמה]], זענען שוין כמעט נישט געווען אידן אין קיירא, נאך דער [[זעקסטאגיקע מלחמה|זעקסטאגיקער מלחמה]], האבן די לעצט פארבליבענע אידן פארלאזט די שטאט, היינט וווינען נאך אידן אין קיירא.
ווען [[ישראל]] איז געגרינדעט געווארן, מיט עגיפטן פארלירן דעם [[קריג]], זענען אידן אנטלאפן איבער די יארן, און נאכן [[סיני מלחמה]], זענען שוין כמעט נישט געווען אידן אין קיירא, נאך דער [[זעקסטאגיגע מלחמה|זעקסטאגיגער מלחמה]], האבן די לעצט פארבליבענע אידן פארלאזט די שטאט, היינט וואוינען נאך אידן אין קיירא.
 
== צווילינג שטעט ==
קיירא האט 30 שוועסטער שטעט:
{|
|-
|width="33%" valign="top"|
* {{פאן דייטשלאנד|[[שטוטגארט]]}} (געחתמעט אין [[1979]])
* {{פאן טערקיי|[[סטאמבול]]}}
* {{פאן פאראייניגטע שטאטן|[[ניו יארק (שטאט)|ניו יאָרק]]}}
* {{פאן עגיפטן|[[אלעקסאנדריע]]}}
* {{פאן אלזשיר|[[אלזשירס|אַלזשירס]]}}
* {{פאן ירדן|[[אמאן, יארדאניע|אַמאַן]]}}
* {{פאן האלאנד|[[אמסטערדאם]]}}
* {{פאן איראק|[[באגדאד]]}}
* {{פאן כינע|[[בייזשינג]]}}
* {{פאן לבנון|[[ביירוט]]}}
|width="33%" valign="top"|
* {{פאן ארגענטינע|[[בוענאס איירעס]]}}
* {{פאן סיריע|[[דמשק]]}}
* {{פאן איראן|[[איספאהאן|איספאַהאַן]]}}
* {{פאן סאודי|[[דזשעדא|דזשעדאַ]]}}
* {{פאן סודאן|[[כארטום|כאַרטום]]}}
* {{פאן פערו|[[לימא]]}}
* {{פאן פארטוגאל|[[ליסבאן]]}}
* {{פאן פאראייניגטע קעניגרייך|[[לאנדאן]]}}
* {{פאן שפאניע|[[מאדריד]]}}
* {{פאן רוסלאנד|[[מאסקווע]]}}
|width="33%" valign="top"|
* {{פאן פראנקרייך|[[פאריז]]}}
* {{פאן טשעכיי|[[פראג]]}}
* {{פאן מאראקא|[[ראבאט|ראַבאַט]]}}
* {{פאן איטאליע|[[רוים]]}}
* {{פאן בראזיל|[[סאו פאולא]]}}
* {{פאן דרום קארעע|[[סעאל]]}}
* {{פאן טוניסיע|[[טוניס]]}}
* {{פאן יאפאן|[[טאקיא]]}}
* {{פאן קאנאדע|[[טאראנטא]]}}
* {{פאן פאראייניגטע שטאטן|[[וואשינגטאן די סי]]}}
|}


== באקאנטע מענטשן געבוירן אין קיירא ==
== באקאנטע מענטשן געבוירן אין קיירא ==
שורה 98: שורה 60:
* [[סיר מאגדי יאקוב]] (1935), הארץ־[[כירורג]]
* [[סיר מאגדי יאקוב]] (1935), הארץ־[[כירורג]]
* [[דאראטי האדזשקין]], בריטישע כעמיקער, געווינער פון נאבעל פריז פאר כעמיע אין 1964
* [[דאראטי האדזשקין]], בריטישע כעמיקער, געווינער פון נאבעל פריז פאר כעמיע אין 1964
* [[יאסיר אראפאט]] (1929–2004), גרינדער פון דער [[פאלעסטין באפרייונג ארגאניזאציע]]
* [[יאסיר אראפאט]] (1929–2004), גרינדער פון דער [[פאלעסטין באפרייאונג ארגאניזאציע]]


{{הויפטשטעט אין אפריקע}}
{{הויפטשטעט אין אפריקע}}
שורה 105: שורה 67:
[[קאַטעגאָריע:עגיפטן]]
[[קאַטעגאָריע:עגיפטן]]
[[קאַטעגאָריע:הויפטשטעט אין אפריקע]]
[[קאַטעגאָריע:הויפטשטעט אין אפריקע]]
[[קאטעגאריע:אומבאקוקט]]
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]
[[קאטעגאריע:אויף יידיש]]
{{קרד/ויקי/יידיש}}
{{קרד/ויקי/יידיש}}
[[he:קהיר]]