אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "דרעפט:חנוכה ליכט"

פון המכלול
קפיצה לניווט קפיצה לחיפוש
וויזועלוויקיטעקסט
(←‏אין בית המדרש: פארברייטערט)
(←‏די מקור: פארברייטערט)
שורה 87: שורה 87:


=== די מקור ===
=== די מקור ===
די מנהג צו צינדן חנוכה ליכט אויך אין בית המדרש ווערט נישט דערמאנט אין [[חז"ל]]. די מערסטע פריערדיגע ערטער ווי סווערט דערמאנט אויסדרוקליך די מנהג{{ביאור|צום ערשטן מאהל ווערט דאס דערמאנט אין א תשובה אין טעקע פון תשובות הגאונים וואס איז געדרוקט געווארן אין [[פראבענס]]-[[פראנקרייך]] אין די לעצטע צוועלף הונדערט יארן, אבער נישט אויסדרוקליך אז אזוי איז די מנהג, נאר ער באצירט זיך צום מנהג פון צינדן חנוכה ליכט אין ביהמ"ד ווי א פשוט'ע אנגענומענע זאך, און טוהט אדורך נאר איבער די צאל וויפיל ליכט מדארף צו צינדן{{הערה|'''תשובות הגאונים החדשות''' (ירושלים: [[מכון אופק]], תשנ"ה), סי' קעז. זעה פון הרב [[יהודה זאלדאן]], "[https://www.yeshiva.org.il/midrash/8099 פרק י"ד: הדלקת מנורת המקדש ומנורת חנוכה בבית הכנסת]", '''מועדי יהודה וישראל''' ([[אור עציון]], תשס"ד), זייט 219.}}.}} זענען אין [[ספר העיטור]]{{הערה|נאמען=עיטור|{{היברובוקס|רבי יצחק מרסילייא|ספר העיטור, ח"ב, הלכות חנוכה|20516|page=243}}.}}, און אין [[ספר המנהיג]]{{הערה|נאמען=מנהיג|{{היברובוקס|אברהם בן נתן, הירחי|ספר המנהיג, הלכות חנוכה, סימן קמ"ח|14615|page=165}}.}}, ביידע נאר פונעם פראבאנס געגנט אין [[פראנקרייך]].
די מנהג צו צינדן חנוכה ליכט אויך אין בית המדרש ווערט נישט דערמאנט אין [[חז"ל]]. די מערסטע פריערדיגע ערטער ווי סווערט דערמאנט אויסדרוקליך די מנהג{{ביאור|צום ערשטן מאהל ווערט דאס דערמאנט אין א תשובה אין טעקע פון תשובות הגאונים וואס איז געדרוקט געווארן אין [[פראבענס]]-[[פראנקרייך]] אין די לעצטע צוועלף הונדערט יארן, אבער נישט אויסדרוקליך אז אזוי איז די מנהג, נאר ער באצירט זיך צום מנהג פון צינדן חנוכה ליכט אין ביהמ"ד ווי א פשוט'ע אנגענומענע זאך, און טוהט אדורך נאר איבער די צאל וויפיל ליכט מדארף צו צינדן{{הערה|'''תשובות הגאונים החדשות''' (ירושלים: [[מכון אופק]], תשנ"ה), סי' קעז. זעה פון הרב [[יהודה זאלדאן]], "[https://www.yeshiva.org.il/midrash/8099 פרק י"ד: הדלקת מנורת המקדש ומנורת חנוכה בבית הכנסת]", '''מועדי יהודה וישראל''' ([[אור עציון]], תשס"ד), זייט 219.}}.}} זענען אין [[ספר העיטור]]{{הערה|נאמען=עיטור|{{היברובוקס||ספר העיטור, ח"ב, הלכות חנוכה|20516|page=243}}.}}, און אין [[ספר המנהיג]]{{הערה|נאמען=מנהיג|{{היברובוקס||ספר המנהיג, הלכות חנוכה, סימן קמ"ח|14615|page=165}}.}}, ביידע נאר פונעם פראבאנס געגנט אין [[פראנקרייך]].


שפעטערע יארן ווערט די מנהג דערמאנט אויך ביי פוסקים פון [[אשכנז]] ווי דער [[שבולי הלקט]] וואס ברענגט דאס פון פריערדיגע, אבער ער אליינס האלט אז מזאהל זיך נישט אזוי פירן{{ביאור|על כל פנים, נישט צינדן מיט א [[ברכה]].}}, נאר אויב סאי פארהאן ווער סשלאפט אין ביהמ"ד{{הערה|{{היברובוקס|צדקיה בן אברהם, הרופא, מרומה|שבלי הלקט, עניני חנוכה, סימן קפ"ה|8919|page=186}}.}}. די מנהג ווערט אויך גע'פסק'נט אין [[שולחן ערוך]]{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תרעא|ז}}.}}.
שפעטערע יארן ווערט די מנהג דערמאנט אויך ביי פוסקים פון [[אשכנז]] ווי [[רבינו פרץ]]{{הערה|סמ"ק סימן ר"פ.}}, [[כל בו]]{{הערה|{{היברובוקס||כל-בו, הלכות חנוכה, מד ע"א|42482|page=95}}.}}, [[שו"ת ריב"ש]]{{הערה|{{היברובוקס||סימן קיא|44286|page=124}}.}}, [[אבודרהם]]{{הערה|{{ויקיטקסט|אבודרהם/סדר_תפילות_ומועדים#חנוכה|הלכות חנוכה}}.}}, [[תרומת הדשן]]{{הערה|{{ויקיטקסט|תרומת_הדשן/א/קד|ח"א (שו"ת) סימן קד}}.}}, אויך אין [[שבלי הלקט]] ברענגט ער דאס פון פריערדיגע, אבער ער אליינס האלט אז מזאהל זיך נישט אזוי פירן{{ביאור|על כל פנים, נישט צינדן מיט א [[ברכה]].}}, נאר אויב סאי פארהאן ווער סשלאפט אין ביהמ"ד{{הערה|{{היברובוקס||שבלי הלקט, עניני חנוכה, סימן קפ"ה|8919|page=186}}.}}. די מנהג ווערט אויך גע'פסק'נט אין [[שולחן ערוך]]{{הערה|{{שולחן ערוך|אורח חיים|תרעא|ז}}.}}.


== חשיבות ==
== חשיבות ==

רעוויזיע פון 16:49, 30 נאוועמבער 2023

דאס איז א דרעפט ארטיקל. עס איז אַן אַרבעט אין פּראָגרעס וואָס איז אָפן פאַר רעדאַגירונג דורך סיי וועם. ווען דער דרעפט איז פארטיג, ביטע גייט איבער דעם אריבערפירן טשעקליסט, זיכער צו מאכן אז עס איז גרייט. דערנאך קענט איר בעטן פון די דרעפט אריבערפירער אז זיי זאלן עס איבערגיין און אריבערפירן צום הויפט געביט. (אייער בקשה וועט פובליצירט ווערן אין המכלול:אריבערפירן דרעפטס, און דארט וועט אויך ערשיינען דער ענטפער - אויב פעלט אויס).
שבע מצוות דרבנן
The10Commandments.png
Menorah7a.png
הלל • מגילת אסתר • חנוכה ליכט •
נרות שבת • נטילת ידיים • ברכה • עירובין
חנוכה ליכט ביים פענסטער אין קבר רחל.
פרסומי ניסא פון חנוכה ליכט דורך א שליח חב"ד

די חנוכה ליכט צינדן איז איינע פון ​​די זיבן מצוות דרבנן, און די הויפט מצוה פון חנוכה, צו מפרסם זיין די גרויסע ניסים וואס זענען געווען ווען די חשמונאים האבן באזיגט די יוונים, און אזוי אויך די נס מיט די קריג פון אויל[1]. די מצוה סימבאליזירט די יום טוב חנוכה. די מצוה ווערט דערמאנט אומדייטליך אין משנה[2], און אירע הלכות ווערן אויסגערעכנט נאר אין ברייתא[3].

די הלכה פאדערט נאר אז אין יעדן אידישן הויז דארף ווערן אנגעצינדן איין ליכט יעדן טאג[4], אבער היינט איז איינגעפירט צו צינדן יעדן טאג איין ליט מער ווי פארגאנגענעם טאג[5]. מפירט זיך צו צינדן אין אן עקסטערן חנוכה לאמפ אבער דאס איז נישט אויסגעפאדערט אין הלכה. מדארף צינדן אין שטוב ביי א פלאץ ווי סוועט געזען ווערן אינדרויסן אין גאס, ווי צום ביישפיל ביי א פענסטער אדער א טיר אד"ג[6].

מקור

די מצוה פון צינדן די חנוכה ליכט ווערט שוין דערמאנט אלס א מצוה אומדייטליך אין משנה[2], און אין גמרא ווערט אויסגעשמועסט אז דאס איז אלס זכר צו די נס ווען אין די טעג אום יאר ג'תקצ"ו האבן די חשמונאים געוואנען די יוונים, זיי האבן צוריק איבער גענומען די בית המקדש, מטהר געווען פון די טומאות און האבן אנגעצינדן די מנורה בדרך נס אכט טעג, פון א קליין קריגל אויל, ביז מהאט פאבליצירט פרישע איילבירטן אויל בטהרה[7], אויף צו דערמאנען און פארשפרייטן דעם נס צינדט מען ליכט[8].

די פּרטים פון דער מצוה און אירע תנאים זענען אויף דעם ציל, די אָנצינדן פון א ליכט וואָס שיינט צו די גאס, אין צייט ווען עס זענען נאך פארהאן מענטשן אויף דער גאס, און כאטש פֿאר זיין הויזגעזינד.

ווער דארף צינדן

אין גמרא ווערט ערקלערט אז סיי מענער און סיי ווייבער זענען מחויב צו צינדן די ליכט, טראץ וואס סאיז א מצות עשה שהזמן גרמא, אבער אויך די ווייבער זענען געווען א טייל פון די נס[9].

ביי די אשכנזים זענען דא וואס פירן זיך אז אלע הויזגעזינד א חוץ די פרוי צינדן באזונדער חנוכה ליכט, א חוץ די פרוי וואס איז יוצא פון איר מאן[10].

די ספרדים און תימנ'ע פירן זיך אז נאר דער בעל הבית[11] צינדט ליכט, און אלע זענען יוצא פון אים, אפילו אויב זיי געפונען זיך נישט דארט אויפן ארט מיט אים[12]. דאס אלס נאר אויב סאיז דא ווער סצינדט פאר אים, אבער אוב ס'איז נישט דא, דעמאלט אפילו א קטן דארף אליינס צינדן ליכט.

וועלכער ברענד מאטריאל

חנוכה לעמפ מיט ליכט פון אויל און פון וואקס.

מיט אלע סארטן אויל און קנויטן קען מען אנצינדן די ליכט, אויך אזעלכע וואס מטאר נישט אנצינדן דערמיט די שבת ליכט[13].
טראץ דעם זאגט די גמרא[9] אז איילבירטן אויל איז איבערהויפט. זענען פארהאן וואס זאגן אז די סיבה דערצו איז צוליב וואס זיין ליכטיגקייט איז ריינער פון אלע אנדערע, און אויב אזוי איס וואקס פונקט אזוי גוט אדער אפילו נאך בעסער[14], אבער מדארף אכטנג געבן ביי די וואקס ליכט אז סזאלן נישט זיין צוויי געפלאעכן אין איינעם[15]. אנדערע זאגן אז די סיבה איז צוליב וואס דאס איז פון די זעלבע מאטריאל פון די ליכט וואס דערמיט איז געווען די נס חנוכה אין בית המקדש, און דערצו איז דאס אויך איבערהויפט וואקס, אזוי אויך יעדער אנדערער אויל איז בעסער ווי וואקס, ווייל סאיז כאטש פון די זעלבע סארט פון די אויל פון בית המקדש[16]. נאך זענען דא וואס צינדן נאר מיט אויל וואס מקען אויך עסן, און נישט אויל וואס נאר אויף צו צינדן אזויווי די אויל אין בית המקדש איז געווען פאסיג אויך אויף צו צינדן און אויך אויף צו עסן[17].
אויך דער מהר"ל האלט אז וואסארא אויל איז נאר בעסער פון וואקס, ווייל נר איז א ליכט וואס איז געצינדן געווארן אין א כלי, און נאר אויל ליכט צינדט מען אין א כלי, אנדערש ווי א וואקס ליכט וואס מקען צנידן פאר זיך וואס דאס איז אזויווי א אבוקה וואס מטאר נישט צינדן פאר חנוכה ליכט[18].

קנויטן

אלערליי סארטן קנויטן זענען כשר צו צינדן דערמיט די חנוכה ליכט[19] טראץ דעם איז ראטזאם צו צינדן דווקא מיט קנויטן פון וואַטע אדער פשתן. ספאדערט זיך נישט צו טוישן יעדן טאג אויף נייע קנויטן, און מקען איבערניצן דאס זעלבע וילאנג סברענט נאך[15].

עלעקטריק ליכט

עס זענען פארהאן פוסקים[20] וואס האלטן אז מקען נישט מקיים זיין די מצוה מיט עלעקטריק ליכט. אנדערע[21] האלטן אז מקען צינדן מיט א ברכה.
אויך די וואס האלטן אז מקען נישט בענטשן דערויף האלטן אז אלס פרסומי ניסא אויב האט נישט א מענטש קיין ליכט זאל ער כאטש אנצינדן עלעקטריק ליכט ן קיין ברכה, או אזוי געדענקען פון דעם נס, און זענען פארהאן וואס האלטן אז ער איז אויך יוצא די מצווה פון צינדן ליכט[22]. דערין זענען פארהאן וואס האלטן אז בעסער אנצינדן א עלעקטריק לאַנטערן וואס ארבעט אויף באַטאַרייעס ווי איידער א עלעקטריק לאַנטערן וואס מדארף קענעקטן צום עלעקטריק, ווייל דעמאלט איז אזויווי ער האלט די פייער ביי זיך אין האנט[23].

עלעקטריק חנוכה לעמפ באדינען אסאך מאל אויף פרסומי ניסא, ווען סווערט געצינדן אין גרויסע גאסן איבער די גארער וועלט, מערע טייל מאל דורך חב"ד'ע שליחים, אבער מאיז נישט מקיים דערמיט די מצווה.

וויפיל צינדט מען

א חנוכה לאמפ אנגעצינדן דעם ערשטן טאג, אוועקגעשטעלט ביים פענסטער

אין גמרא[24] ווערט געברענגט אפר שטאפלען פון די צאהל ליכט צו צינדן.

  • נר איש וביתו - איין ליכט פאר אלא הויזגעזינד מיטגלידער.
  • מהדרין - יעדער פון די הויזגעזינד מיטגלידער איין ליכט.
  • מהדרין מן המהדרין - איזא מחלוקת, בית שמאי האלטן אז די ערשטע טאג צינדט מען אכט ליכט און אין די קומענדיגע טעג פוחת והולך - יעדן טאג איין ליכט ווינציגער ווי די נעכטיגע טאג, און בית הלל האלטן אז די ערשטע טאג צינדט מען איין ליכט און אין די קומענדיגע טעג מוסיף והולך - יעדן טאג איין ליכט מער ווי די נעכטיגע טאג[ד]
    די הלכה איז אז מזאהל צינדן ווי די מהדרין מן המהדרין לויט די גאנג פון בית הלל, אבער אויך דערין זענען פארהאן אפאר מיינונגען וויאזוי פונקטליך זיך צו פירן:
  • די תוספות[25] האלטן אז נאר די בעל הבית צינדט ליכט, און ער צינדט יעדן טאג מיט נאך איין ליכט מער[26] ווי די נעכטיגע[ה], און אזוי נעמט אן די שולחן ערוךשולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"א, סעיף ב'.}}, און אזוי פיהרן זיך די ספרדים און תימנ'ע.
  • דער רמ"א[27][ו] אז מהדרין מן המהדרין איז א שטאפל העכער די מהדרין אז סיי יעדער באזונדער פון די הויזגעזונד צינדט אליין, און סיי אז מצינדט אויפן סדר פון מוסיף והולך, און אזוי פיהרן זיך די אשכנזים.

אויף וועלכן ארט צינדט מען

חנוכה ליכט ווערן געזען פון דרויסן פון א פענסטער פון א הויז אין ירושלים

צוליב דעם וואס די חנוכה ליכט איז אויף פרסומי ניסא, דארף מען צינדן די ליכט אויף א ארט ווי סאיז קענטיג, דערפאר צינדט מען די ליכט נישט נידריגער פון דריי טפחים, און נישט העכער פון צען, וואס דאס איז די באקוועמסטער הויך פאר די אויג אנצומערקן א זאך[ז]. אויך צוליב דעם, מיטן צינדן העכער ווי צוואנציג אמות האט מען נישט יוצא געווען, ווייל קיין אויג פארכאפט דאס נישט, אויך אויב פארהאן דארט אינטערסאנטע מיטלען ווי לעמפלעך אד"ג צו ציען די אויג אהין.

ביים צינדן ביי א טיר לייגט מען די חנוכה לאמפ אויפן לינקן זייט פון טיר, אזוי אז צוזאם מיט די מזוזה פון די רעכטער זייט קומט אויס אז דער וואס צינדט איז ארומגענומען מיט מצוות פון ביידע זייטן[30].

סאיז נישט ערלויב צו צינדן די ליכט אויף א ארט וואס סאיז נישט כשר און דערנאך אריבערפירן צו א כשר'ן ארט, ווייל די עיקר ביים צינדן איז די עצם צינדן און נישט דאס אז סזאהל זיין אנגצינדן[31], און אויב סאיז נישט געצונדן געווארן אויף א גוטן ארט, וועט ישט העלפן דאס אריבערפירן דערנאך.

אין הויז

איבער די ארט ווי מדארף אוועקשטעלן די חנוכה ליכט זאגט די גמרא:

ת"ר, נר חנוכה מצוה להניחה על פתח ביתו מבחוץ.

דערויף איז פארהאן א מחלוקת, לויט רש"י מיינט די גמרא צו זאגן ביי די טיר פון הויז וואס גייט ארויס צום הויף, און לויט תוספות מיינט די גמרא ביים טיר פון הויף וואס גייט ארויס צום גאס[ח], און ווי תוספות ווערט גע'פסק'נט להלכה[32][ט]. אין א צייט פון א געפאר זאגט די גמרא אז מזאהל נישט צינדן אינדרויסן, נאר אין הויז אויפן טיש איז אויך גענוג. צוליב געוויסע אומשטענדן[34] איז מיט די צייט געווארן איינגעפירט ביי כלל ישראל צו צינדן נאר אין הויז, אויך אין א נצייט וואס איז נישט קיין געפאר. טייל צינדן נעבן טיר פון הויז פון אינווייניג, טייל ביי א טיר פון א שטוב, טייל אויפן טיש אד"ג[י]. זענען פארהאן וואס אז היינטיגע צייטן איז מען נישט יוצא מיטן צינדן אינדרויסן[35].

אונטער דער איינפלוס פון די בני הישוב הישן און די תלמידי הגר"א האבן די לעצטע יארן אנגעהויבן טייל פון די ליטווישן ציבור צוריק צו צינדן ביים טיר פון הויף אדער פון הויז בדווקא, ווי סזעט זיך אהן אויפן גאס, אין צייט וואס בי די חסידישן ציבור איז געבליבן נאר די וואס צינדן אין הויז אינווייניג.

אין א הויז מיט צוויי טירן צו צוויי אנדערע זייטן צום גאס, דארף מען צינדן ביי ביידע זייטן מפני החשד, אז סזאהל נישט אויסזעהן פון איין זייט אז דער איינוואוינער האט נישט געצינדן קיין חנוכה ליכט[36]. טראץ אז אזוי ווערט ג'פסק'נט אין שולחן ערוך שרייבן אנדערע פוסקים[37], אז היות אז היינטיגע צייטן נישט אלע צינהדן אויפן זעלבן ארט, און נישט אלעצינדן דעם זעלבן צייט, און סזענען פארהאן אסאך מנהגים אין דעם, איז מער נישט פארהאן די חשש מפני החשד, און ספאדערט זיך נישט צו צינדן אין ביידע זייטן.

הויכע הייזער

אזעלכע וואס וואוינען נישט אויפן אריינגאנג שטאק זאגט די גמרא[38]:”אם היה דר בעלייה מניחה בחלון הסמוכה לרשות הרבים.”, און אזוי פירן זיך היינטיגע צייטן אויך אסאך וואס וואוינען אויפן שטאק צו צינדן די חנוכה ליכט ביים פענסטער וואס קוקט ארויס צום גאס.

די ברכות

פארן צינדן די ליכט בענטשט מען צוויי ברכות ווי פאלגנד:

  1. אויף די מצוה פון צינדן די ליכט: ”בָּרוּך אַתָּה ה' אֱ-לֹהֵינוּ מֶלֶךְ הָעוֹלָם, אֲשֶׁר קִדְּשָׁנוּ בְּמִצְוֹתָיו וְצִוָּנוּ לְהַדְלִיק נֵר שֶׁל חֲנוּכָּה[י"א] / נֵר חֲנוּכָּה[י"ב] / שֶׁלַּחֲנוּכָּה[י"ג]”.
  2. אויף די נס וואס איז געווען: ”בָּרוּך אַתָּה ה' אֱ-לֹהֵינוּ מֶלֶךְ הָעוֹלָם, שֶׁעָשָׂה נִסִּים לַאֲבוֹתֵינוּ, בַּיָּמִים הָהֵם בַּזְּמָן / בִּזְּמַן[י"ד] / וּבַזְּמַן[מקור פארלאנגט] הַזֶּה”.

דער ערשטער נאכט[43] לייגט מען אויך צו דערויף: ”בָּרוּך אַתָּה ה' אֱ-לֹהֵינוּ מֶלֶךְ הָעוֹלָם, שֶׁהֶחֱיָנוּ וְקִיְמָנוּ וְהִגִּעָנוּ לַזְּמָן[ט"ו] / לִזְּמַן[ט"ז] הַזֶּה”.

ברכות הרואה

נישט נאר ווער ס'צינדט ליכט בענטשט דערויף, נאר אויך ווער ס'זעט די ליכט בענטשט דערויף, ווי ס'שטייט אין גמרא:

אמר רב חייא בר אשי אמר רב: המדליק נר של חנוכה צריך לברך. ורב ירמיה אמר הרואה נר של חנוכה צריך לברך.
אמר רב יהודה יום ראשון הרואה מברך ב' ומדליק מברך ג', מכאן ואילך מדליק מברך שתים ורואה מברך אחת. מאי ממעט? ממעט זמן.

סאיז פארהאן א מחלוקת צווישן די ראשונים ווען בענטשט דערויף ווער סזעט די ליכט.

  • דער רמב"ם[45] האלט אז יעדער וואס זעט חנוכה ליכט, אפילו אויב ער האט שוין אליינס אנגעצינדן, בענטשט ער דערויף[י"ז].
  • רש"י[48] האלט אז נאר ווער סהאט נאכנישט געצינדן אליינס בענטשט אויפן זעהן [י"ח].
  • דער שולחן ערוך[50] האלט אז נאר ווער סהאט נאכנישט אנגעצינדן, און גייט שפעטער אויך נישט צינדן, און איז נישט יוצא פון א צווייטן, בענטשט דערויף.
    צוליב די כלל אז ספק ברכות להקל, פירט מען זיך אין אזא פאל ווי דער שולחן ערוך[51].

פרסומי ניסא

ווי אויבנדערמאנט איז די טעם פון די ליכט צינדן צו מפרסם זיין די נס וואס האט זיך אפגעשפילט חנוכה מיט די אויל. אסאך הלכות אום חנוכה ליכט זענען רעזולטאט פון די הלכה. דאס אז מדארף קענען זעהן די ליכט און דערפאר קען דאס נישט זיין צו הויך אדער נידריג, אזוי אויך דאס וואס מדארף צינדן און די צייט ואס מענטשן זענען נאך אין די גאסן און זיי ועלן דאס קענען זעהן, און נאך.

אין בית המדרש

נאך איינע פון די רעזולטאטן איז די צינדן חנוכה ליכט אין בית המדרש יעדן נאכט. די הלכה פאדערט פון די מענטש נאר דאס צינדן אין שטוב, און סווערט נישט געפאדערט צו צינדן באזונדער אין הויפט ארטן. אבער טראץ דעם איז באקאנט די מנהג צו צינדן יעדן נאכט חנוכה ליכט אויך אין בית המדרש.

די מקור

די מנהג צו צינדן חנוכה ליכט אויך אין בית המדרש ווערט נישט דערמאנט אין חז"ל. די מערסטע פריערדיגע ערטער ווי סווערט דערמאנט אויסדרוקליך די מנהג[י"ט] זענען אין ספר העיטור[53], און אין ספר המנהיג[54], ביידע נאר פונעם פראבאנס געגנט אין פראנקרייך.

שפעטערע יארן ווערט די מנהג דערמאנט אויך ביי פוסקים פון אשכנז ווי רבינו פרץ[55], כל בו[56], שו"ת ריב"ש[57], אבודרהם[58], תרומת הדשן[59], אויך אין שבלי הלקט ברענגט ער דאס פון פריערדיגע, אבער ער אליינס האלט אז מזאהל זיך נישט אזוי פירן[כ], נאר אויב סאי פארהאן ווער סשלאפט אין ביהמ"ד[60]. די מנהג ווערט אויך גע'פסק'נט אין שולחן ערוך[61].

חשיבות

אין גמרא שטייט: ”אמר רב הונא: הרגיל בנר חנוכה, הויין ליה בנים תלמידי חכמים.”[62]

דער רמב"ם דריקט זיך אויס איבער דעם מצוה: ”מצוות נר חנוכה מצווה חביבה היא עד מאד, וצריך אדם להזהר בה כדי להודיע הנס ולהוסיף בשבח הא-ל והודיה לו על הניסים שעשה לנו.”[63].

אין ספר קב הישר[64] שטייט: ”בהרבה מקומות מצינו שחביבין לפני הקב"ה נרות של מצוה, כמו שאמר הכתוב [65] "באורים כבדו ה'". וכל הנר הדלוק לדבר מצוה יש בו קדושה נפלאה גדולה אין שיעור, ואלו היינו זוכים להשגות רוח הקודש, היינו מברכים ומבינים ומשיגים ע"י מצות הדלקת הנרות של מצוה עתידות, דהנר של מצוה מתנבא כמו נביא המתנבא על פי ה'”.

זעט אויך

דרויסנדע לינקס

וויקימעדיע פונדאציע פּראיעקטן
וויקיביבליאטעק טעקסט אויף וויקיביבליאטעק: סדר הדלקת נרות חנוכה
וויקימעדיע קאמאנס בילדער און מידיע אויף וויקימעדיע קאמאנס: הדלקת נרות חנוכה

ווידיא

נאטיצן

  1. ↑ זעט אין באר היטב סעיף קטן ג, וואס צייכנט צו דערויף ”וזה חידוש שהספרדים נוהגים כתוספות והאשכנזים כרמב"ם, וזה לא מצינו בשאר מקומות”.
  2. ↑ ער שרייבט אז די סיבה איז צוליב וואס סווערט נישט פאבליצירט לשם מצווה.
  3. ↑ ער האלט אז נאר אויב נישט פארהאן קיין אנער וועג, און ווייל די ברען מאטריאל דערפין איז נישט ווייט פון די אזויווי די קנויט.
  4. ↑ אין גמרא איז פארהאן א מחלוקת פארוואס בית שמאי און בית הלל האבן אזוי געזאגט, אדער ווייל בית שמאי האלטן אז מדארף פארצייכענען נאך וויפיל טעג פון די יום טוב חנוכה זענען פארבליבן, און בית הלל האלטן אז מדארף פארצייכענען וויפיל טעג זענען שוין פארביי, אדער ווייל בית שמאי האלטן אז סאיז צוגעגליכן צו די פרי החג-די קרבנות פון יום טוב סוכות, וואס זענען געווען יעדן טאג ווינציגער מיט איינס פון די נעכטיגע, אוןבית הלל האלטן אז מעלין בקודש ולא מורידין[24]. עס זענען פארהאן וואס האלטן אז סאיז א נפק"מ להלכה וואס די טעם איז, זעט בית הלוי – סוגיות חנוכה עמוד 15 דיבור המתחיל "בגמרא חד אמר טעמא", און נאך.
  5. ↑ זיי האלטן אז מהדרין און מהדרין מן המהדרין זענען אויף די זעלבער שטאפל העכער פון נר איש וביתו, אדער יעדער איינער, אדער נאר די בעל הבית אבער מוסיף והולך.
  6. ↑ זענען פארהאן וואס לערנען אין רמב"ם[28] אז אויך ער האלט אזוי[29].
  7. ↑ דער בן איש חי שרייבט אז די באקוועמסטע פאר די אויג איז זיבן טפחים.
  8. ↑ נאר אויב סאיז נישט פארהאן קיין הויף, דעמאלט אויף די טיר צום גאס.
  9. ↑ טראץ דעם, נאך אלס אין געוויסע פעלער וואס מקען נישט צינדן ווי תוספות, זענען פארהאן וואס זאגן זיך פירן כאטש ווי רש"י[33].
  10. ↑ איינגעטיילט לויט די מנהגים.
  11. ↑ די נוסח "שֶׁל חֲנוּכָּה" איז פון בני אשכנז און ווערט שוין געברענגט אזוי פון פריערדיגע[39].
  12. ↑ די נוסח נֵר חֲנוּכָּה איז פון בני ספרד, און ווערט שוין געברענגט פון אנדערע פוסקים[40].
  13. ↑ די נוסח שֶׁלַּחֲנוּכָּה איז תימנ'ער נוסח, לויט נוסח 'מכון ממרא' וואס איס אוועקגעשטעלט אויף די נוסח פון רוב כתבי יד פון תימנ'ער נוסחאות[41].
  14. ↑ דער ערוך השולחן[42] האלט אז מדארף צו זאגן בִּזְּמַן מיט א חירי"ק אונטערן ב'.
  15. ↑ ספרד'ישער און תימנ'ער נוסח.
  16. ↑ אשכנז'ישער נוסח[44].
  17. ↑ טראץ וואס אין די באקאנטע געדרוקטע נוסחאות פון רמב"ם[46] קומט אויס אז נאר אויב ער האט נאכנישט אליינס געצינדן בענטשט ער, אבער אין די אויסגוועלטע פונקטליכע דרוקן[47] שטייט נישט "ולא בירך", און ס'קומט אויס ווי ער שרייבט אין די תשובות.
  18. ↑ צו באמערקן אז דער בית יוסף[49] לערנט אין רש"י אז נאר אויב ער גייט אויך נישט צינדן שפעטער אליינס.
  19. ↑ צום ערשטן מאהל ווערט דאס דערמאנט אין א תשובה אין טעקע פון תשובות הגאונים וואס איז געדרוקט געווארן אין פראבענס-פראנקרייך אין די לעצטע צוועלף הונדערט יארן, אבער נישט אויסדרוקליך אז אזוי איז די מנהג, נאר ער באצירט זיך צום מנהג פון צינדן חנוכה ליכט אין ביהמ"ד ווי א פשוט'ע אנגענומענע זאך, און טוהט אדורך נאר איבער די צאל וויפיל ליכט מדארף צו צינדן[52].
  20. ↑ על כל פנים, נישט צינדן מיט א ברכה.

רעפערענצן

  1. ↑ משנה תורה לרמב"ם, ספר זמנים, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ג', הלכה א'.
  2. ↑ 2.0 2.1 משנה, בבא קמא ו, ו.
  3. ↑ שבת כא, א.
  4. ↑ משנה תורה לרמב"ם, ספר זמנים, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ד', הלכה א'.
  5. ↑ שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"א, סעיף ב'.
  6. ↑ משנה תורה לרמב"ם, ספר זמנים, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ד', הלכה ז'.
  7. ↑ שבת כא, ב; מגילת אנטיוכוס אות ס"ח.
  8. ↑ משנה תורה לרמב"ם, ספר זמנים, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ג', הלכה ב'.
  9. ↑ 9.0 9.1 שבת כג, א.
  10. ↑ אלס אשתו כגופו, אזוי האלט די רמ"א אין שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"א, סעיף ב', ווי די רמב"ם אין ספר זמנים, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ד', הלכה ג' לערנט אפ די גמרא[א].
  11. ↑ ד.ה. דער עלסטער פון שטוב.
  12. ↑ אזוי האלט דער שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"א, סעיף ב' ווערט אויך געברענגט אין משנה תורה לרמב"ם, ספר זמנים, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ד', הלכה ג'.
  13. ↑ משנה תורה לרמב"ם, ספר זמנים, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ד', הלכה ו'; טור, אורח חיים, סימן תרע"ג; שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"ג, סעיף א'.
  14. ↑ דרכי משה אורח חיים תרעג א אין נאמען פון מהרא"ם און ספר המנהגים, און אזוי נעמט ער אויך אן אין סימן תרעג סעיף א.
  15. ↑ 15.0 15.1 קיצור שולחן ערוך, סימן קלט, סעיף ד.
  16. ↑ כלבו סימן מד, הלכות חנוכה; משנה ברורה סימן תרע"ג סעיף קטן ד.
  17. ↑ הרב מרדכי אליהו, מאמר מרדכי לימים וחגים, פרק נח סעיף עא. אבער נאך אלס איז איילבירטן אויל בעסער ווי אנדערע אויל וואס איז אויך פאסיג אויף צו עסן.
  18. ↑ נר מצוה, עניני הדלקת הנרות.
  19. ↑ שבת כא, א.
  20. ↑ כף החיים, אורח חיים, סימן תרע"ג אות יט; פניני הלכה זמנים יב, ח; משפטי עוזיאל, ח"א, חאו"ח, סי' ז', אות ב'[ב]; שו"ת ישכיל עבדי, חלק ב', או"ח סימן ט' אות ח'.
  21. ↑ שו"ת מים חיים, אורח חיים, סימן רעט; רבי שלמה זלמן אויערבאך הליכות שלמה טו, ג[ג].
  22. ↑ פניני הלכה.
  23. ↑ אור לציון חלק ד.
  24. ↑ 24.0 24.1 שבת כא, ב.
  25. ↑ תוספות, שבת כא, ב, ד"ה והמהדרין מן המהדרין.
  26. ↑ ווי גע'פסק'נט ווי בית הלל.
  27. ↑ הגהות הרמ"א על שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"א, סעיף ב'.
  28. ↑ משנה תורה לרמב"ם, ספר זמנים, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ד', הלכה א'.
  29. ↑ אזוי שרייבט די ב"ח אין אורח חיים סימן תרעא סעיף קטן ג; דער באר היטב אין סימן תרעא מעיף קטן ג, אבער סאיז נישט קיין קלארער זאך, זעט אויך אין שו"ת חבל נחלתו סימן יט; בית הלוי – סוגיות חנוכה זייט 21 דיבור המתחיל אמר רבי זירא; חדושי מרן רי"ז הלוי הלכות חנוכה פרק ד הלכה א; מנחת אשר מועדים (חנוכה) זייט כט; הרב נחום אליעזר ראבינאוויטש-הדלקת נר חנוכה און נאך.
  30. ↑ שבת כב, א.
  31. ↑ ווי ג'פסק'נט אין שבת כג, א אז הדלקה עושה מצוה.
  32. ↑ שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"א, סעיף ה'.
  33. ↑ זעה דא, רעפערענץ 2.
  34. ↑ אויף צו אומשטענדן וואס האבן צו דאס צו געפירט, זעט: הרב צבי רייזמן פינפטער שטיקל, אויף עולמות וועבזייטל; אין נר חנוכה ארטיקל אויף ויקישיבה וועבזייטל.
  35. ↑ הרב יהושע מנחם אהרנברג, מקום הדלקת נר חנוכה בזמן הזה; דבר יהושע, חלק א, סימן מ.
  36. ↑ שבת כג, א; משנה תורה לרמב"ם, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ד', הלכה י'; שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"א, סעיף ח'.
  37. ↑ זעט דא, אין נאך.
  38. ↑ שבת כא, ב.
  39. ↑ שבת כג, א, משנה תורה לרמב"ם, ספר זמנים, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ג', הלכה ד', שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"ו, סעיף א', סעיף קטן א'.
  40. ↑ שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"ו, סעיף א', פון ווילנער גאון אין ספר מעשה רב סימן רלט, בן איש חי שנה ראשונה, הלכות חנוכה, הלכה ב', קיצור שולחן ערוך ילקוט יוסף "נוסח הברכות השונות", סעיף קכג.
  41. ↑ זעט אין משנה תורה לרמב"ם, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ג, הלכה ד, און שו"ת מהרש"ל, סימן פה.
  42. ↑ זעט ערוך השולחן אורח חיים תרעו סעיף ג.
  43. ↑ און אויב ער האט פארגעסן דער ערשטער נאכט קען ער בענטשן אין וועלכן טאג ער דערמאנט זיך.
  44. ↑ משנה ברורה סימן תרעו סעיף קטן א.
  45. ↑ תשובות הרמב"ם – סימן רכב.
  46. ↑ משנה תורה לרמב"ם, ספר זמנים, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ג', הלכה ד'.
  47. ↑ ווי צום ביישפיל דא.
  48. ↑ רש"י, שבת כג, א דיבור המתחיל הרואה.
  49. ↑ בסימן תרע"ו דיבור המתחיל ודווקא שאינו עתיד להדליק.
  50. ↑ שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"ו, סעיף ג'.
  51. ↑ משנה ברורה סימן תרעו סעיף קטן ה.
  52. ↑ תשובות הגאונים החדשות (ירושלים: מכון אופק, תשנ"ה), סי' קעז. זעה פון הרב יהודה זאלדאן, "פרק י"ד: הדלקת מנורת המקדש ומנורת חנוכה בבית הכנסת", מועדי יהודה וישראל (אור עציון, תשס"ד), זייט 219.
  53. ↑ ספר העיטור, ח"ב, הלכות חנוכה.
  54. ↑ ספר המנהיג, הלכות חנוכה, סימן קמ"ח.
  55. ↑ סמ"ק סימן ר"פ.
  56. ↑ כל-בו, הלכות חנוכה, מד ע"א.
  57. ↑ סימן קיא.
  58. ↑ הלכות חנוכה.
  59. ↑ ח"א (שו"ת) סימן קד.
  60. ↑ שבלי הלקט, עניני חנוכה, סימן קפ"ה.
  61. ↑ שולחן ערוך, אורח חיים, סימן תרע"א, סעיף ז'.
  62. ↑ שבת כג, ב.
  63. ↑ משנה תורה לרמב"ם, ספר זמנים, הלכות מגילה וחנוכה, פרק ד', הלכה י"ב.
  64. ↑ פרק צו
  65. ↑ ישעיה כד, טו.

קלארשטעלונג: די אינפארמאציע אויף המכלול איז בלויז פאר בארייכערונג און זאל נישט געזען ווערן ווי א פסק הלכה.

גענומען פון "https://yi.hamichlol.org.il/w/index.php?title=דרעפט:חנוכה_ליכט&oldid=300890"