אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "רוי:טערקיי"

12 בייטן צוגעלייגט ,  פֿאַר 2 יאָר
ק
החלפת טקסט – "אייראפעיש" ב־"אייראפעאיש"
ק (אוועקגענומען קאַטעגאָריע:אומבאקוקט דורך HotCat)
צייכן: באקוקט
ק (החלפת טקסט – "אייראפעיש" ב־"אייראפעאיש")
שורה 40: שורה 40:
די ביזאנטישע און אטאמאנע אימפעריעס זענען ביידע געווען אויפן ארט פון היינטיגן טערקיי. די טערקישע קולטור איז געמישט אריענטאל און וועסטערן, אזוי ווי ס'פאסט פאר א לאנד וואס איז סיי אין אזיע סיי אין אייראפע.
די ביזאנטישע און אטאמאנע אימפעריעס זענען ביידע געווען אויפן ארט פון היינטיגן טערקיי. די טערקישע קולטור איז געמישט אריענטאל און וועסטערן, אזוי ווי ס'פאסט פאר א לאנד וואס איז סיי אין אזיע סיי אין אייראפע.


טערקיי איז א סעקולערע, [[דעמאקראטיע|דעמאקראטישע]] [[רעפובליק]]. [[מוסטאפא קעמאל אטאטורק]] האט אויפגעבויט זיין פאליטישע סיסטעם אין [[1923]], נאך דעם איינבראך פון דער אטאמאנישער אימפעריע. טערקיי איז געווען א פונדאציע מיטגליד פון די [[פאראייניגטע פעלקער]], און פון די [[ארגאניזאציע פון מוסולמענישע לענדער]], און האט אריינגעטרעטן [[נאט"א]] אין [[1952]]. זייט [[2005]], פירט טערקיי א משא-מתן אריינצוטרעטן דעם [[אייראפעישן פארבאנד]], וואס ווערט נישט ערלויבט דורך די אייראפעישע לענדער, וויבאלד טערקייס מענטשן רעכט איז געפלאגט מיט פראבלעמען, וואס איז נישט צופרידנשטעלענד פארן אייראפעישע געמיינדע. ווי דאס קעגנשטעלן זיך ארויסצוציען פון [[ציפערן]], ווי עטליכע פארטן זענען פארשלאסן פארן פארקער, און מערערע לענדער פארלאנגען דאס ארויסציען פון טערקיי.
טערקיי איז א סעקולערע, [[דעמאקראטיע|דעמאקראטישע]] [[רעפובליק]]. [[מוסטאפא קעמאל אטאטורק]] האט אויפגעבויט זיין פאליטישע סיסטעם אין [[1923]], נאך דעם איינבראך פון דער אטאמאנישער אימפעריע. טערקיי איז געווען א פונדאציע מיטגליד פון די [[פאראייניגטע פעלקער]], און פון די [[ארגאניזאציע פון מוסולמענישע לענדער]], און האט אריינגעטרעטן [[נאט"א]] אין [[1952]]. זייט [[2005]], פירט טערקיי א משא-מתן אריינצוטרעטן דעם [[אייראפעאישן פארבאנד]], וואס ווערט נישט ערלויבט דורך די אייראפעאישע לענדער, וויבאלד טערקייס מענטשן רעכט איז געפלאגט מיט פראבלעמען, וואס איז נישט צופרידנשטעלענד פארן אייראפעאישע געמיינדע. ווי דאס קעגנשטעלן זיך ארויסצוציען פון [[ציפערן]], ווי עטליכע פארטן זענען פארשלאסן פארן פארקער, און מערערע לענדער פארלאנגען דאס ארויסציען פון טערקיי.


די אפיציעלע שפראך פונעם לאנד איז [[טערקיש]], א [[טערקישע שפראך]] וואס בערך 85% פון דער באפעלקערונג רעדן אלס מוטערשפראך.
די אפיציעלע שפראך פונעם לאנד איז [[טערקיש]], א [[טערקישע שפראך]] וואס בערך 85% פון דער באפעלקערונג רעדן אלס מוטערשפראך.
שורה 62: שורה 62:


== געאגראפיע ==
== געאגראפיע ==
טערקיי איז א לאנד וואס ציט זיך אויס אויף צוויי [[קאנטינענט]]ן, און שאפט א בריק צווישן [[אייראפע]] און [[אזיע]]. די  [[באספארוס]], [[ים פון מארמארא]] און [[דארדאנעלן]] דורכגאסן צעשיידן זיין אזיאטישן טייל (אנאטאליע אדער "[[קליין אזיע]]") פון זיין אייראפעישן טייל ([[טראקיע]]). דער אייראפעישער טייל איז נאר 3% פונעם שטח פון לאנד.  
טערקיי איז א לאנד וואס ציט זיך אויס אויף צוויי [[קאנטינענט]]ן, און שאפט א בריק צווישן [[אייראפע]] און [[אזיע]]. די  [[באספארוס]], [[ים פון מארמארא]] און [[דארדאנעלן]] דורכגאסן צעשיידן זיין אזיאטישן טייל (אנאטאליע אדער "[[קליין אזיע]]") פון זיין אייראפעאישן טייל ([[טראקיע]]). דער אייראפעאישער טייל איז נאר 3% פונעם שטח פון לאנד.  


די טעריטאריע פון טערקיי איז מער ווי 1600 ק"מ אין דער לענג און 800 ק"מ אין דער ברייט, מיט א פארעם מער אדער ווייניגער ווי א גראדעק. ער ליגט צווישן די [[גארטל ליניע (געאגראפיע)|גארטל ליניעס]] 35º און 43º N, און די [[מערידיאן|מערידיאנען]] 25º און 45º E.
די טעריטאריע פון טערקיי איז מער ווי 1600 ק"מ אין דער לענג און 800 ק"מ אין דער ברייט, מיט א פארעם מער אדער ווייניגער ווי א גראדעק. ער ליגט צווישן די [[גארטל ליניע (געאגראפיע)|גארטל ליניעס]] 35º און 43º N, און די [[מערידיאן|מערידיאנען]] 25º און 45º E.
שורה 68: שורה 68:
טערקיי באדעקט א שטח פון 780,580 קוואדראט ק"מ. טערקיי האט לאנד גרעניצן וואס זענען לאנג 2,627 [[ק"מ]] מיט 8 לענדער: [[בולגאריע]] (240 ק"מ), [[גרוזיע]] (252 ק"מ), [[ארמעניע]] (268 ק"מ), [[אזערביידזשאן]] (9 ק"מ), [[איראן]] (499 ק"מ), [[איראק]] (331 ק"מ), [[סיריע]] (822 ק"מ) און [[גריכנלאנד]] (206 ק"מ). די ים גרעניצן זענען לאנג 7,200 ק"מ אויפן [[שווארצער ים|שווארצן ים]], ים פון מארמארא, [[אגאישער ים|אגאישן ים]] און [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]]. טערקיי איז דאס [[ליסטע פון לענדער לויט שטח|37סטע גרעסטע]] לאנד אין דער וועלט אין שטח.
טערקיי באדעקט א שטח פון 780,580 קוואדראט ק"מ. טערקיי האט לאנד גרעניצן וואס זענען לאנג 2,627 [[ק"מ]] מיט 8 לענדער: [[בולגאריע]] (240 ק"מ), [[גרוזיע]] (252 ק"מ), [[ארמעניע]] (268 ק"מ), [[אזערביידזשאן]] (9 ק"מ), [[איראן]] (499 ק"מ), [[איראק]] (331 ק"מ), [[סיריע]] (822 ק"מ) און [[גריכנלאנד]] (206 ק"מ). די ים גרעניצן זענען לאנג 7,200 ק"מ אויפן [[שווארצער ים|שווארצן ים]], ים פון מארמארא, [[אגאישער ים|אגאישן ים]] און [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]]. טערקיי איז דאס [[ליסטע פון לענדער לויט שטח|37סטע גרעסטע]] לאנד אין דער וועלט אין שטח.


דער אייראפעאישער טייל פון טערקיי, [[מזרח טראקע]], שאפט די גרעניצן פון טערקיי מיט גריכנלאנד און בולגאריע. דער אזיאטישער טייל, [[אנאטאליע]], איז א הויכער צענטראלער [[פלאטא]] מיט שמאלע בארטנדיגע פלוינען. אזיאטישער טערקיי איז מערסטנס בארגיש, אבער אין אייראפעישן טערקיי זענען נאר דא בערגלעך. דער העכסטער פונקט אין טערקיי איז דער שפיץ פון [[בארג אררט]] וואס איז הויך 5,166 מעטער. אומגעפער 85% פונעם לאנד איז העכער פון 450 מעטער. אין צפון פון לאנד פאראלעל צום שווארצן ים שפרייטן זיך די [[פאנטוס בערג]], און אין דרום פון לאנד פאראלעל צום מיטלענדישן ים שפרייטן זיך די [[טאורוס בערג]].
דער אייראפעאישער טייל פון טערקיי, [[מזרח טראקע]], שאפט די גרעניצן פון טערקיי מיט גריכנלאנד און בולגאריע. דער אזיאטישער טייל, [[אנאטאליע]], איז א הויכער צענטראלער [[פלאטא]] מיט שמאלע בארטנדיגע פלוינען. אזיאטישער טערקיי איז מערסטנס בארגיש, אבער אין אייראפעאישן טערקיי זענען נאר דא בערגלעך. דער העכסטער פונקט אין טערקיי איז דער שפיץ פון [[בארג אררט]] וואס איז הויך 5,166 מעטער. אומגעפער 85% פונעם לאנד איז העכער פון 450 מעטער. אין צפון פון לאנד פאראלעל צום שווארצן ים שפרייטן זיך די [[פאנטוס בערג]], און אין דרום פון לאנד פאראלעל צום מיטלענדישן ים שפרייטן זיך די [[טאורוס בערג]].


טערקיי איז א לאנד רייך אין וואסער; ער האט 1,200 ק"מ פון [[טייך|טייכן]], וואס די לענגסטע און וויכטיגסטע פון זיי זענען די [[פרת]], [[חידקל]] און [[קיזילירמארק]] טייכן.
טערקיי איז א לאנד רייך אין וואסער; ער האט 1,200 ק"מ פון [[טייך|טייכן]], וואס די לענגסטע און וויכטיגסטע פון זיי זענען די [[פרת]], [[חידקל]] און [[קיזילירמארק]] טייכן.