בנימין
בִּנְיָמִין (ב'ר"ח – י"א חשון ב'שכ"ג) איז א תנ"ך פערזענליכקייט, דער יונגסטער זון פון יעקב און רחל. פון בנימין איז ארויסגעקומען שבט בנימין.
 | |
| קבר בנימין (נאבי ימין) נעבן נווה ימין | |
| געבורט |
ב'ר"ח צווישן בית אל און בית לחם, ארץ ישראל |
|---|---|
| פטירה |
ב'שכ"ג (אלט: 115 בערך) מצרים |
| טאטע | יעקב אבינו |
| מאמע | רחל |
| צאל קינדער | 10 |
ביאגראפיע
געבורט
לויט ווי פארציילט אין די אפאקריפישע צוואת בנימין, איז רחל געווען אן עקרה צוועלף יאר נאך וואס זי האט געבוירן יוסף, און דאן, נאך תפילות און תעניתים, איז זי טראגעדיג געווארן מיט בנימין[1]. אבער לויט סדר עולם און אנדערע מדרשי חז"ל, באזירט אויף די פסוקים, איז בנימין געבוירן אכט-ניין יאר נאך יוסף[2], ווען יעקב איז אלט געווען הונדערט יאר[3].
בנימין איז דער איינציגסטער פון יעקב'ס קינדער וואס איז געבוירן אין ארץ ישראל, אויפ'ן וועג צווישן בית אל און אפרת[4], וואס דאס איז בית לחם[5]. לויט ילקוט שמעוני איז ער געבוירן אום י"א חשון[6], און אזוי אויך לויט ספר היובלים[7]. לויט מדרש פסיקתא רבתי איז ער געבוירן פרילינג צווישן פסח און שבועות[8]. אנדערע זאגן אז דאס איז געווען כ' סיון[9]. מיט בנימין איז געבוירן אן עקסטערע צווילינג מיידל, אויסער די איינע וואס איז געבוירן מיט יעדן פון די שבטים[10]. זיין מאמע רחל איז אוועק ביי זיין געבורט.
נאמען
אנדערש ווי ביי די אנדערע שבטים, ווערט נישט ערקלערט אין די תורה דעם באדייט פון זיין נאמען. עס ווערט נאר פארציילט אז אויסהויכנדיג איר נשמה, האט אים זיין מאמע גערופן גערופן בֶּן-אוֹנִי[11] - דער זון פון מיין פּיין[11.1], אדער דער זון פון מיין אנינות[11.2], און זיין טאטע האט אים גערופן בנימין.
לויט ווי ערקלערט דורך די מפרשים, איז דער נאמען בנימין צוזאמען געשטעלט פון די ווערטער "בן" - 'זון', און "ימין" - וואס ווערט פארשידענארטיג געטייטשט 'שטארקייט', 'דרום זייט' אדער 'טעג'. צווישן די פירושים זענען: 1) א זון וואס איז געבוירן אין דרום[11.3], וויבאלד אלע שבטים זענען געבוירן צפון-צו אין ארם און נאר ער איז געבוירן אין ארץ ישראל. לויט דעם איז ימין טייטש דרום, ווי אינעם פסוק[12] צָפוֹן וְיָמִין אַתָּה בְרָאתָם. 2) א זון וואס איז געבוירן אויף דער עלטער[11.4]. לויט דעם איז ימין אזוי ווי ימים, ווי אינעם פסוק[13] לְקֵץ הַיָּמִין. 3) א זון פון מיין רעכטער האנט, ד"ה אז ער איז געווען זייער באליבט אויף אים[11.5]. 4) ווילנדיג אים רופן מיטן נאמען וואס די מאמע האט אים געגעבן, האט יעקב אויסגעטייטשט בן אוני ווי 'בן כוחי', און אים גערופן 'בִּנְיָמִין' וואס טראגט אויך דעם באדייט, ווייל די רעכטע זייט צייגט אויף כוח און הצלחה[11.6].
דעם נאמען טרעפט מען צום פריסטן אין די שריפטן פון א קעניג פון ארך וועלכער ווערט גערעכנט צו זיין אין די צייטן פון אברהם אבינו, און געבט זיך אן צו זיין א מיטגליד פון די בני-ימין גרופע, מיטן באדייט פון מענטשן פון דרום זייט[14].
אין די פראנצויזישע, פוילישע און שפאנישע שפראכן איז גאנגבאר "בנימין" אלס צונאמען פאר דער יונגסטער און ליבלינג פון משפחה.
לעבנס געשיכטע
בנימין איז געווען דער איינציגסטער ברודער פון יוסף פון זיין מאמע'ס זייט. ווען יעקב'ס קינדער זענען אראפ קיין מצרים צו שאפן עסן איז בנימין געבליבן מיט זייער טאטע אין כנען, וויבאלד זייענדיג דער איינציגסטער זון וואס איז פארבליבן פון זיין באליבטע ווייב רחל איז יעקב געווען גאר צוגעבינדן צו אים און ער האט זיך געפארכט עס זאל אים נישט פאסירן קיין אומגליק. זייענדיג אין מצרים האט יוסף, וועמען די שבטים האבן נישט דערקענט, פארלאנגט אז זיי זאלן ברענגען אויך זייער יונגסטן ברודער. נאך וואס זיי האבן זיך צוריק געקערט מיטברענגענדיג בנימין מיט זיי, האט יוסף זיי געלאדנט צו זיין מאלצייט, וואו ער האט פארמערט די פארציעס פון בנימין פינף מאל אזויפיל ווי פון די אנדערע. שפעטער האט יוסף באפוילן זיינע מענטשן צו באהאלטן אין זאק פון בנימין דעם זילבערנעם בעכער פון יוסף, און דערנאך זיי נאכיאגן, אפשטעלן, און "טרעפן" די "גע'גנב'טע" בעכער ביי די זאק פון בנימין, אויסרופנדיג אז ווער עס וועט זיך ביי אים געפינען די בעכער וועט ווערן פארשקלאפט צו יוסף[15]. זעענדיג אז מ'האט געטראפן דעם בעכער ביי בנימין האבן די ברידער צעריסן זייערע קליידער, דערפאר האט מרדכי, וואס האט געשטאמט פון בנימין, צעריסן זיינע קליידער ביי די גזירה פון המן[16]. ווען יוסף האט זיך אנטפלעקט, זענען יוסף און בנימין ארויפגעפאלן איינער אויף דעם אנדערן'ס האלז און געוויינט[17]. יוסף האט דערנאך געגעבן קליידונג פאר זיינע ברידער, און פאר בנימין פינף פאר קליידונג און דריי הונדערט זילבער שטיק[18].
ווען יעקב האט געבענטשט זיינע זין, האט ער געבענטשט בנימין:
בִּנְיָמִין זְאֵב יִטְרָף, בַּבֹּקֶר יֹאכַל עַד; וְלָעֶרֶב, יְחַלֵּק שָׁלָל.
פטירה
לויט פארשידענע גרסאות אין די מדרשים און מקורות, האט בנימין געלעבט 109, 111, אדער 115 יאר[19]. לויט די אפאקריפישע צוואת בנימין איז ער אלט געווען 125 יאר אין טאג וואס ער איז נפטר געווארן[1].
די גמרא זאגט אז בנימין איז איינער פון די פיר וואס האבן נישט געזינדיגט זייער גאנצע לעבן, און זיי זענען געשטארבן נאר צוליב חטא אדם הראשון. די אנדערע זענען עמרם, ישי, און כלאב דער זון פון דוד. אזוי אויך איז בנימין איינער פון די זיבן וואס אין זיי האבן נישט שולט געווען ווערים נאך זייער טויט, ווי די גמרא טייטשט אריין אין די ברכה פון משה: ״וּלְבִנְיָמִין אָמַר: יְדִיד ה׳, יִשְׁכֹּן לָבֶטַח עָלָיו״[20]. די אנדערע זעקס זענען אברהם, יצחק, יעקב, משה, אהרן און מרים הנביאה[21].
זיינע קינדער
ווען די תורה שילדערט ווי יעקב'ס קינדער גייען אראפ קיין מצרים, רעכנט זי אויס די קינדער פון בנימין:
וּבְנֵי בִנְיָמִן, בֶּלַע וָבֶכֶר וְאַשְׁבֵּל, גֵּרָא וְנַעֲמָן, אֵחִי וָרֹאשׁ; מֻפִּים וְחֻפִּים, וָאָרְדְּ.
די גמרא אין מסכת סוטה ערקלערט אז די צען קינדער פון בנימין זענען אנשטאט די צוועלף שבטים וואס ס'האט געדארפט צו ארויסקומען פון יוסף און צום סוף זענען נאר ארויס צוויי, און אז די נעמען וואס בנימין האט געגעבן פאר זיינע קינדער זענען על שמו פון יוסף[22].
אין מדרש שטייט אז ווען מ'האט געברענגט בנימין פאר יוסף האט אים יוסף געפרעגט: דו האסט א ווייב? האט ער געזאגט: יא. האט ער אים געפרעגט: האסט קינדער? האט ער געענטפערט: איך האב צען. וואס איז זייער נאמען?
אָמַר לוֹ: בֶּלַע וָבֶכֶר וְאַשְׁבֵּל וְגוֹ'. אָמַר לוֹ יוֹסֵף, מִי שָׁמַע שֵׁמוֹת כָּאֵלֶּה. אָמַר לוֹ: כֻּלָּם עַל שֵׁם אָחִי בֶּן אִמִּי שֶׁהָיָה גָּדוֹל מִמֶּנִּי, קָרָאתִי לָהֶם אֵלּוּ הַשֵּׁמוֹת. בֶּלַע, שֶׁנִּבְלַע בֵּין הָאֻמּוֹת. וָבֶכֶר, שֶׁהָיָה בְּכוֹר. וְאַשְׁבֵּל, שֶׁנִּשְׁבָּה. גֵּרָה, שֶׁנַּעֲשָׂה גֵר. וְנַעֲמָן, שֶׁהָיָה נָעִים. אֵחִי, עַל שֵׁם שֶׁהָיָה אָחִי בֶּן אִמִּי. וָרֹאשׁ, שֶׁהָיָה רֹאשׁ וְגָדוֹל עָלָי. מֻפִּים, שֶׁהָיָה יָפֶה וּמְיֻפֶּה[23]. וְחֻפִּים, שֶׁלֹּא רָאָה בְחֻפָּתִי וַאֲנִי לֹא רָאִיתִי בְחֻפָּתוֹ. וָאָרְדְּ, שֶׁיָּרַד בַּגּוֹלָה, וְשֶׁהָיוּ פָנָיו דּוֹמִים לְוֶרֶד.
לויט ווי עס איז געשילדערט אין ספר הישר האט בנימין חתונה געהאט זייענדיג אלט צען יאר מיט מחליא בת ארם און פון איר זענען געבוירן די ערשטע פינף זוהן (בלע, בכר, אשבל, גרא און נעמן) און זייענדיג אלט 18 יאר האט ער געהייראט נאך א ווייב, ערבת בת זמרן בן אברהם, און פון איר זענען געבוירן די אנדערע פינף זין (אחי, ראש, מופים, חופים און ארד)[24].
זיין קבר
פארהאן אפאר מסורות ארום די פלאץ פון זיין קבר. אין ספר הישר געפינט זיך א מסורת אז בנימין איז באערדיגט געווארן ארום ירושלים ביי די נחלה פון זיין שבט: ”...וישימו אותו בארון ויותן ביד בניו[25]. ואת בנימין קברו בירושלים נגד היבוסי אשר ניתן לבני בנימין[26]”.וועגן די מסורת, איז געווען אזעלכע וואס האבן גע'טענה'עט אז זיין קבר איז אין א מערה אין נאבי עוכשא אויף שטראוס גאס אין ירושלים, אבער די אידענטיפיקאציע האט נישט קיין מקור[27].
נאך א מסורת שטעלט אוועק אז זיין קבר איז אין די געביידע נאבי ימין וואס איז אין שטעטל נווה ימין וואס ווערט אנגערופן אויף זיין נאמען, און עס איז א טייל פון א פובליק ארט פון די צייטן פון די מאמלוקישע רעגירונג וואס איז געבויט געווארן אויפן באפעל פון דער עמיר תנכז אלחוסאמי, מיליטערישער הערשער איבער ארץ ישראל אין יענע צייטן (14'טער יארהונדערט). נאך א מסורת שטעלט אוועק זיין קבר ערגעצוואו אין "רומי זעירתא", דאס איז ח'רבת א-רומה, נעבן בקעת בית נטופה וואס איז אין גליל התחתון; אבער עס איז נישט באקאנט קיין קלארע לאקאציע[28].
לויט די אפאקריפישע צוואת בנימין, איז ער באהאלטענערהייט ארויפגעטראגן געווארן נאך זייענדיג אין גלות מצרים, און ער איז באערדיגט געווארן אין חברון צופיסנס פון די אבות[1].
שבט בנימין
שבט בנימין איז איינס פון די צוועלף שבטי ישראל און איז פון די קינדער פון די פערטע מאמע רחל. איינער וואס געהערט צו שבט בנימין ווערט אנגערופן אין לשון פון תנ"ך "יְמיני", און אפאר ווערן אנגערופן: "בני ימיני" אדער "בני בנימין".
שבט בנימין איז געווען דער קלענסטער שבט ביי יציאת מצרים, באטרעפנדיג 35,400 ביים ציילונג פון אידן אין מדבר סיני[29]. דורכאויס די רייזע אין מדבר האט דער שבט געשפרייזט דער דריטער אונטער'ן "דגל מחנה אפרים"[30], צו מערב זייט פון אוהל מועד, נאך שבט אפרים און שבט מנשה. דער נשיא פון שבט איז אין אנהויב געווען אבידן בן גדעוני[30], און ביים ענדע אלידד בן כסלון[31]. לויט ווי דערציילט אין מדרש, איז דער פאן פון שבט געווען געפארבט מיט אלע צוועלף פארבן, און א וואלף געצייכנט דערויף[32].
ביים אריינגיין אין כנען האט שבט בנימין פארמאגט א מיליטער פון 45,600 קעמפער[33]. דער שבט האט באקומען א קליינע אבער צענטראלע נחלה אין ארץ ישראל, צווישן שבט יוסף און שבט יהודה[34].
אין די היסטאריע פון די שבט איז אריינגערעכנט אויך א ברודער קריג מיט די אנדערע שבטים, צוליב די פרשה פון פילגש בגבעה, וואס דעמאלט איז דער שבט שיעור פארניכטעט געווארן[35].
שאול, דער ערשטער אידישער קעניג, איז געווען פון שבט בנימין. אין די צייטן פון דוד איז געשלאסן געווארן א בונד צווישן שבט בנימין און שבט יהודה, וואס האט זיך געצויגן אויך נאך זיין טויט. נאך גלות בבל האבן די צוויי שבטים – צוזאמען מיט שבט לוי און רעשטלעך פון אנדערע שבטים וואס זענען געווארן אסימילירט אין מלכות יהודה – פארגעזעצט די היסטאריע פון אידישן פאלק, און די אנדערע עשרת השבטים זענען פארלוירן געגאנגען ביז היינט.
שער בנימין אין צפון זייט פון ירושלים האט באקומען דעם נאמען וויבאלד עס האט געפירט צו א געגנט וואס האט געהערט צו דעם שבט. ירמיהו דערמאנט "בְּשַׁעַר בִּנְיָמִן הָעֶלְיוֹן, אֲשֶׁר, בְּבֵית ה'"[36].
לויט חז"ל, איז שבט בנימין פארטרעטן געווארן אין חושן מיט די שטיין ישפה, וואס דער כהן גדול האט געטראגן צוזאמען מיט די אנדערע שטיינער פון חושן אויף זיין הארץ[37].
דער בית המקדש איז געווען ביים גרעניץ צווישן די נחלות פון שבט יהודה און בנימין - דער מזבח אין חלק פון שבט יהודה, אבער דער היכל און קדש הקדשים ביי בנימין[38]. דאס איז געווען צוליב וואס בנימין איז נישט געווען קיין שותף ביי מכירת יוסף און אויך איז ער דער איינציגסטער פון די שבטים וואס איז געבוירן אין ארץ ישראל[39].
דער של"ה שרייבט אז בנימין האט געהאט א קדושה מער ווי די אנדערע ברידער, וויבאלד ער האט זיך נישט געביקט צו עשו. דעריבער זענען ארויסגעקומען פון אים מלכים[40].
צו ליינען מער
- זאב ארליך (עורך), "...לפני אפרים ובנימין ומנשה...", קובץ מחקרים ותגליות בגאוגרפיה-היסטורית, ירושלים, המועצה האזורית מטה בנימין, תשמ"ה 1985.
דרויסנדע לינקס
- "ציון המצוינת פון בנימין משבטי קה בן יעקב אבינו ורחל אמנו", אשכול אויף אייוועלט
- מידיע און בילדער איבער בנימין אויף וויקיקאמאנס
רעפערענצן
- ↑ 1.0 1.1 1.2 צוואת בנימין, אויף וויקיטעקסט
- ↑ זעט: אברהם עקביא, סדרי זמנים לפי המסרת, תל אביב, תש"ג (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע)
- ↑ במדבר רבה, פרשה י"ד, פסקה ח'; ספר הישר, פרשת וישלח.
- ↑ בראשית לה, טז
- ↑ ווי יעקב אבינו דערציילט שפעטער פאר יוסף ”וָאֶקְבְּרֶהָ שָּׁם בְּדֶרֶךְ אֶפְרָת הִוא בֵּית לָחֶם”. בראשית מח, ז.
- ↑ ילקוט שמעוני, שמות, רמז קס"ב
- ↑ יובלים, פרק ל"ב, פסוק ל"ג
- ↑ יעל לוין, בדמיך חיי - על לידת בנימין ומות רחל, אויף "דעת"
- ↑ משיבת נפש, אויף בראשית ל"ה, כ"ו
- ↑ בראשית רבה, פרשה פ"ב, פסקה ח'
- ↑ בראשית לה, יח.
- ↑ תהלים פט, יג.
- ↑ דניאל יב, יג.
- ↑ Dietz-Otto Edzard: Die Nomaden in der altbabylonischen Zeit In: Elena Cassin, Jean Bottéro, Jean Vercoutter: Die Altorientalischen Reiche I - Vom Paläolithikum bis zur Mitte des 2. Jahrtausends v. Chr. -, Fischer, Frankfurt am Main 1965 (gleichnamige limitierte Sonderausgabe 2003), S. 170.
- ↑ בראשית מב–מד.
- ↑ מדרש תנחומא פרשת מקץ פיסקא י'
- ↑ בראשית מה, יד
- ↑ בראשית מה, כב
- ↑ זעט: סדר הדורות, שנת ב"א ר"ח
- ↑ דברים לג, יב
- ↑ שבת נה, ב; בבא בתרא יז, א.
- ↑ סוטה לו, ב
- ↑ רש"י, בראשית מג, ל: מפים מפי אבי למד
- ↑ ספר הישר, וישב כא
- ↑ ספר הישר, שמות ז, עמ' רכז
- ↑ ספר הישר, יהושע י
- ↑ היסטארישע אויפדעקונגען : ביים פריש אנטפלעקטע קבר בנימין, אויף א בליק וועבזייטל
- ↑ זאב ווילנאי, מצבות קודש בארץ ישראל, ירושלים, תשכ"ג, זייט קיז (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע)
- ↑ במדבר א, לז
- ↑ 30.0 30.1 במדבר י, כד
- ↑ במדבר לד, כא
- ↑ במדבר רבה, פרשה ב', פסקה ז'
- ↑ במדבר כו, מא
- ↑ יהושע יח, יא–כ
- ↑ שופטים יט; כא.
- ↑ ירמיהו כ, ב
- ↑ תלמוד ירושלמי, מסכת פאה, פרק א', הלכה א'
- ↑ יומא יב, א; זבחים נד, א
- ↑ מכילתא דרבי ישמעאל, פרק יט פסוק יח
- ↑ של"ה, וישב, מקץ, ויגש, תורה אור
cc-by-sa 3.0 ערלויבעניש • אריגינעלער בלאט • ביישטייערער