אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "שאול המלך"
(←אפשטאם און כאראקטעריזירונג: נאר הצעות) |
(←אריינפיר: הצעות הגהה) |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
{{דעסקריפציע|ערשטער קעניג אויף כלל ישראל (ב'תתפ"ב-ב'תתפ"ד)}} | {{דעסקריפציע|ערשטער קעניג אויף כלל ישראל (אין ב'תתפ"ב-ב'תתפ"ד)}} | ||
{{פירער | {{פירער | ||
| נאמען = שָׁאוּל המלך | | נאמען = שָׁאוּל המלך | ||
| שורה 5: | שורה 5: | ||
| קעפל = שאול אין א דעטאל פון א 1878 אויל מאלעריי פון ערנסט דזשאסעפסאן | | קעפל = שאול אין א דעטאל פון א 1878 אויל מאלעריי פון ערנסט דזשאסעפסאן | ||
| געבורט ארט = [[תל אל פול|גבע בנימין]] | | געבורט ארט = [[תל אל פול|גבע בנימין]] | ||
| פטירה ארט = [[הר | | פטירה ארט = [[הר הגלבוע]] | ||
| סיבת המוות = נהרג | | סיבת המוות = נהרג | ||
| מדינה = [[ | | מדינה = [[ארץ ישראל]] | ||
| באגרעבעניש = צלע אין [[הרי בנימין]] | | באגרעבעניש = צלע אין [[הרי בנימין]] | ||
| טיטל = קעניג פון [[מלכות ישראל]] | | טיטל = קעניג פון [[פאראייניגטע מלכות ישראל]] | ||
| תפקיד1 = {{תפקיד מנהיג | | תפקיד1 = {{תפקיד מנהיג | ||
| פאזיציע נאמען = קעניג פון [[מלכות ישראל]] | | פאזיציע נאמען = קעניג פון [[פאראייניגטע מלכות ישראל]] | ||
| נומער = 1 | | נומער = 1 | ||
| טערמין אנהויב = {{לינק צו אידיש יאר|2882}} | | טערמין אנהויב = {{לינק צו אידיש יאר|2882}} | ||
| שורה 23: | שורה 23: | ||
| קרוינפרינץ = [[יהונתן]] | | קרוינפרינץ = [[יהונתן]] | ||
}} | }} | ||
'''שָׁאוּל המלך''' איז געווען דער ערשטער [[קעניג]] ביי כלל ישראל (ב'תתפ"ב-ב'תתפ"ד), וועלכער איז געקרוינט געווארן דורך [[שמואל הנביא]] אויפ'ן באפעל פונעם אויבערשטער. אויספירנדיג איינער פון די צילן פון זיין קרוינונג, האט ער דורכאויס זיין קעניגרייך געקעמפט קעגן | '''שָׁאוּל המלך''' איז געווען דער ערשטער [[קעניג]] ביי כלל ישראל (ב'תתפ"ב-ב'תתפ"ד), וועלכער איז געקרוינט געווארן דורך [[שמואל הנביא]] אויפ'ן באפעל פונעם אויבערשטער. אויספירנדיג איינער פון די צילן פון זיין קרוינונג, האט ער דורכאויס זיין קעניגרייך געקעמפט קעגן די [[פלשתים]] און אנדערע פעלקער צו באשיצן און באפעסטיגן ארץ ישראל. ער ווערט באצייכנט אין [[חז"ל]] אלס א שיין-אויסזעענדער מאן, און ווי א גרויסער צדיק און עניו. | ||
נאך וואס שאול האט נישט געפאלגט גאט'ס באפעל אויסצו'הרג'ענען אלע [[ | נאך וואס שאול האט נישט געפאלגט גאט'ס באפעל אויסצו'הרג'ענען אלע [[עמלק]]ים איז ער פאראכט געווארן ביים אויבערשטן, און שמואל הנביא האט געזאלבט [[דוד]] אלס קעניג אנשטאט אים. עטליכע עפיזאדן, צווישן זיי [[דער קאמף קעגן גלית]] און שאול'ס שווערע גיסטעס, האבן אריינגעברענגט דוד צום קעניגליכן הויף, און ער האט עווענטועל געהייראט [[מיכל]], א טאכטער פון שאול. די באציאונגען צווישן דוד און שאול האבן זיך אלץ פארערגערט, שאול האט געוואלט הרג'ענען דוד'ן, און האט אים נאכגעיאגט א לענגערע תקופה. ביי איין פאל האט שאול ערלויבט [[דואג האדומי]] אויסצו'הרג'ענען אלע כהנים פון [[נוב]] צוליב זייער שטיצע פאר דוד. | ||
נאך שמואל־הנביא'ס פטירה איז שאול ארויס אין א ברייטערע קריג קעגן | נאך שמואל־הנביא'ס פטירה איז שאול ארויס אין א ברייטערע קריג קעגן די פלשתים, אבער ווען שאול האט אנגעפרעגט פון שמואל דערוועגן דורך א [[אוב|בעלת אוב]], האט ער אים אינפארמירט אז ער וועט פארלירן די שלאכט און פאלן פאר די פלשתים. שאול און דריי פון זיינע זון זענען געפאלן אינעם שלאכט, און די פלשתים האבן פארכאפט און פארשוועכט זייערע קערפער. נאך שאול האט דוד געקעניגט אין [[חברון]], אין דער צייט וואס שאול'ס זון [[איש בושת]] האט געוועלטיגט איבער די איבריגע פון [[ארץ ישראל]]. זיבן פון שאול'ס קינדער און אייניקלעך זענען אומגעברענגט געווארן דורך די [[גבעונים]] אלס נקמה פאר זיין שלעכטע באציאונג צו זיי. פון זיינע אייניקלעך זענען [[שמעי בן גרא]], [[מרדכי היהודי]], און [[אסתר המלכה]]. | ||
שאול איז אויך באקאנט אין איסלאם אלס "טאלוט", א געטליך-געקרוינטע קעניג, און זיין אייגנארטיגע כאראקטער טוט ציען אינטערעס צווישן פסיכאלאגן. | שאול איז אויך באקאנט אין איסלאם אלס "טאלוט", א געטליך-געקרוינטע קעניג, און זיין אייגנארטיגע כאראקטער טוט ציען אינטערעס צווישן פסיכאלאגן. | ||
רעוויזיע פון 07:55, 8 יולי 2024
 | |||||||
| שאול אין א דעטאל פון א 1878 אויל מאלעריי פון ערנסט דזשאסעפסאן | |||||||
| געבורט | גבע בנימין | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| נהרג | הר הגלבוע | ||||||
| מדינה | ארץ ישראל | ||||||
| באגרעבעניש ארט | צלע אין הרי בנימין | ||||||
| בית שאול דינאסטיע | |||||||
| |||||||
| ווייב | אחינועם בת אחימעץ | ||||||
| |||||||
שָׁאוּל המלך איז געווען דער ערשטער קעניג ביי כלל ישראל (ב'תתפ"ב-ב'תתפ"ד), וועלכער איז געקרוינט געווארן דורך שמואל הנביא אויפ'ן באפעל פונעם אויבערשטער. אויספירנדיג איינער פון די צילן פון זיין קרוינונג, האט ער דורכאויס זיין קעניגרייך געקעמפט קעגן די פלשתים און אנדערע פעלקער צו באשיצן און באפעסטיגן ארץ ישראל. ער ווערט באצייכנט אין חז"ל אלס א שיין-אויסזעענדער מאן, און ווי א גרויסער צדיק און עניו.
נאך וואס שאול האט נישט געפאלגט גאט'ס באפעל אויסצו'הרג'ענען אלע עמלקים איז ער פאראכט געווארן ביים אויבערשטן, און שמואל הנביא האט געזאלבט דוד אלס קעניג אנשטאט אים. עטליכע עפיזאדן, צווישן זיי דער קאמף קעגן גלית און שאול'ס שווערע גיסטעס, האבן אריינגעברענגט דוד צום קעניגליכן הויף, און ער האט עווענטועל געהייראט מיכל, א טאכטער פון שאול. די באציאונגען צווישן דוד און שאול האבן זיך אלץ פארערגערט, שאול האט געוואלט הרג'ענען דוד'ן, און האט אים נאכגעיאגט א לענגערע תקופה. ביי איין פאל האט שאול ערלויבט דואג האדומי אויסצו'הרג'ענען אלע כהנים פון נוב צוליב זייער שטיצע פאר דוד.
נאך שמואל־הנביא'ס פטירה איז שאול ארויס אין א ברייטערע קריג קעגן די פלשתים, אבער ווען שאול האט אנגעפרעגט פון שמואל דערוועגן דורך א בעלת אוב, האט ער אים אינפארמירט אז ער וועט פארלירן די שלאכט און פאלן פאר די פלשתים. שאול און דריי פון זיינע זון זענען געפאלן אינעם שלאכט, און די פלשתים האבן פארכאפט און פארשוועכט זייערע קערפער. נאך שאול האט דוד געקעניגט אין חברון, אין דער צייט וואס שאול'ס זון איש בושת האט געוועלטיגט איבער די איבריגע פון ארץ ישראל. זיבן פון שאול'ס קינדער און אייניקלעך זענען אומגעברענגט געווארן דורך די גבעונים אלס נקמה פאר זיין שלעכטע באציאונג צו זיי. פון זיינע אייניקלעך זענען שמעי בן גרא, מרדכי היהודי, און אסתר המלכה.
שאול איז אויך באקאנט אין איסלאם אלס "טאלוט", א געטליך-געקרוינטע קעניג, און זיין אייגנארטיגע כאראקטער טוט ציען אינטערעס צווישן פסיכאלאגן.
געשיכטע
די געשיכטע פון שאול המלך ווערט דערציילט אין ספר שמואל.
אפשטאם און כאראקטער
שאול איז געווען א זון פון קיש, א העלדישער גיבור פון שבט בנימין[1][2], און זיין פאמיליע האט ווארשיינליך געוואוינט אין גבעון[3].
אין פסוק ווערט ער פארגעשטעלט אלס ”בָּחוּר וָטוֹב, וְאֵין אִישׁ מִבְּנֵי יִשְׂרָאֵל טוֹב מִמֶּנּוּ”[4], וואס דאס מיינט לויט די מפרשים: יונג, אויסדערוועלט, שיין אין געשטעל און אין אויסקוק, גוט צו ג-ט און צו לייט, פאסיג צו מלוכה - אויף א פארנעם וואס קיין איד האט נישט איבערגעשטיגן. אויך איז ער געווען ”מִשִּׁכְמוֹ וָמַעְלָה גָּבֹהַּ מִכָּל הָעָם”, א קאפ העכער פונעם גאנצן פאלק.
אין די ערשטע קאפיטלען איבער שאול ווערט ער פארגעשטעלט ווי אן אומבאקאנטער פשוט'ער מאן, וועלכער טראגט נישט קיין פירערשאפט פאזיציע נאר פארנעמט זיך מיט פריוואטע און היימליכע זאכן[5], און ער שטעלט זיך אויס צו זיין אן עניו און א באשיידענער[6].
חז"ל אידענטיפיצירן מיט שאול דעם "איש בנימין" וואס איז געקומען דערציילן עלי הכהן אז דער ארון איז געפאנגען געווארן ביי די פלשתים. חז"ל זאגן אז שאול האט דאן ארויסגעכאפט די לוחות פון גלית'ס הענט און געלאפן דערמיט קיין שילה, א ווייטקייט פון 60 מיל[7].
חז"ל באמערקן אז שאול איז געווען א "הפכפך", איינער וואס האט פארמאגט קעגנזייטיגע כאראקטערן אינאיינעם. די אייגנשאפט דערקענט מען אויך אין דער געשיכטע אין די פסוקים[8]: פון איין זייט איז שאול א פשוט'ער מאן[9], אן עניו מיט א באשיידענע כאראקטער[10], קליין אין זיינע אויגן[11], אנטלויפט פון כבוד[12], און פארנומען מיט זיין רינדער אויך נאכ'ן ווערן געקרוינט[13]. פון דער אנדערער זייט, נאכ'ן ווערן געזאלבט רופט זיין הויפטשטאט אויף זיין נאמען[14], שטעלט מאנומענטן[15], פירט איין קעניגליכע דיסציפלינען[16], און טראגט אויף זיך קעניגליכע סימבאלן[17]. שאול טוט פארקוקן אויף די וואס האבן אים לכתחילה אונטערגעשאצט[18], אבער הייסט אויס'הרג'ענען די כהנים פון נוב[19]; ער פארסירט שטרענג וואס ער האט באשוואוירן ביי די מלחמה אין מכמש[1], אבער איז נישט מקפיד מחרים צו זיין עמלק[20], אדער אויף זיין שבועה צו יונתן נישט צו שעדיגן דוד[21]. פון איין זייט טוט ער מאביליזירן אלע אידן מיט א שטייפע האנט[22], און פון דער צווייטער זייט טוט ער שפעטער מורא באקומען פון דעם פאלק[23].
קרוינונג
כאטש וואס שטעלן א קעניג איז לויט רוב מפרשים א מצוות עשה דאורייתא, איז דאס נישט אויסגעפירט געווארן ביז שאול־המלכ'ס צייטן, ווען שמואל הנביא איז עלטער געווארן און זיינע קינדער האבן איבערגענומען די פירערשאפט איבער די אידן.
שמואל־הנביא'ס קינדער זענען נישט געגאנגען אין זיינע וועגן, און זייערע מעשים ווערט געשילדערט אין פסוק אז "זיי האבן גענומען שוחד און פארקירעוועט די דינים"[24]. די צייט איז אויך געווען שווער פאר כלל ישראל צוליב דרוק פון די ארומיגער פעלקער, בפרט פלשת און עמון[25]. דאס פאלק האט אלזא פארלאנגט פון שמואל "שטעל פאר אונז א מלך אונז צו משפט'ן, אזוי ווי אלע פעלקער"[26].
זייער פארלאנג האט דערצערנט שמואל, און אויך פון הימל האט מען געזאגט אז דער פארלאנג - בפרט די מאטיוון דערפון[26.1], זענען נישט אויסגעהאלטן. דער באשעפער האט אבער באפוילן שמואל צו שטעלן א קעניג און צו ערקלערן פאר די אידן דער קעניג'ס מאכטן און רעכטן. שמואל האט אלעס איבערגעגעבן צום פאלק, און ווען זיי האבן ווידערהאלט זייער פארלאנג האט ער זיי אהיים געשיקט צו זייער שטעט צו ערווארטן די קרוינונג פון דעם קעניג וואס וועט נאכפאלגן[27].
שאול איז אין יענע צייט ארומגעגאנגען זוכן פארלוירענע אייזלען פאר זיין פאטער. נאך דריי טאג, זייענדיג אין ארץ צוף, האט שאול באשלאסן אויפצוהערן זוכן, אבער זיינע באגלייטער האבן אים צוגערעדט זיך צו באראטן מיט'ן "רואה" (נביא) וואס געפינט זיך אינעם דערנעבנדיגער שטאט רמה[28]. דער "רואה", שמואל, האט ווארעם אויפגענומען שאול, זאגנדיג אז די אייזלען זענען שוין געפונען געווארן. שמואל האט אים געבעטן מיטצועסן דעם סעודה, און האט אים שטארק מכבד געווען, אים געבנדיג פון די בעסערע פארציעס, און זיי האבן פארברענגט די נאכט צוזאמען שמועסנדיג אין יראת שמים און געטליכע ענינים[29]. צופרי האט שמואל געזאלבט שאול פאר מלך פריוואטערהייט; ער האט אים געקושט, און איבער געגעבן עטליכע סימנים אז ער איז געזאלבט געווארן פון הימל[30]. ביים אוועקגיין פון שמואל איז שאול ווי געווארן אן אנדערע מענטש, און עס איז צו אים געקומען א גייסט פון שטארקייט און מלכות[31].
דערנאך האט שמואל צוזאמגענומען די אידן אין מצפה, ער האט זיי ווידער גע'מוסר'ט אויף וואס זיי פארלאנגען א קעניג, און זיי געהייסן זיך שטעלן פאר'ן באשעפער אויסצוקלויבן דעם קעניג. די אורים ותומים[32] אדער א גורל[33] האט אויסגעקליבן שבט בנימין, פון זיי – משפחת המטרי, און פון זיי – שאול בן קיש. שאול האט זיך געהאט אויסבאהאלטן, אבער די אורים ותומים האבן ארויסגעגעבן אז ער איז "נחבא אל הכלים". מען איז אים געגאנגען ברענגען פאר שמואל, און ער איז דערקלערט געווארן אלץ קעניג איבער די אידן[34].
שאול'ס קרוינונג איז נישט אנגענומען געווארן ביי אלע אידן, און "בני בליעל" האבן אים אוועקגעמאכט[35]. אין יענע צייט האט נחש דער קעניג פון עמון באלאגערט יביש גלעד, וועלכער האט זיך באלד געוואלט אונטערגעבן. נחש האט אבער פארלאנגט אז יעדער דארט זאל אויסשטעכן זיין רעכטן אויג, ווילנדיג שענדן דערמיט די אידן. די עלטערע פון יביש גלעד האבן אים געבעטן זיבן טעג, און גלייכצייטיג אלארמירט די איבריגע שבטים פאר הילף. שאול האט באוויזן צו מאביליזירן א גרויסע מיליטער, און באקעמפט די עמונים און זיי פארטריבן און צעשפרייט "ביז עס זענען נישט געבליבן ביי זיי צוויי צוזאמען". דער העלדישער אקט האט געברענגט אלע אידן אנצונעמען שאול'ס קעניגרייך, און די אידן האבן זיך צוזאמגענומען אין גלגל צו באנייען די קרוינונג. די אידן האבן זיך געפרייט און מקריב געווען קרבנות פאר'ן באשעפער[36], און לויט דעם תרגום השבעים האט שמואל ווידעראמאל געזאלבט שאול[37].
שאול איז אלזא געקרוינט געווארן דריי מאל: צוערשט אין רמה פריוואטערהייט, דערנאך אין דער עפנטליכקייט אין מצפה, און צום דריטן מאל אין גלגל מיט דער צושטימונג פון גאנץ כלל ישראל[37]. עס זענען דא וואס שפעקולירן אז אין מצפה איז שאול אנגענומען געווארן בלויז ביי די שבטים אין הר אפרים, וועלכע זענען געווען נאנט צו אים[38].
"הגם שאול בנביאים"
איינע פון די סימנים וואס שאול איז געגעבן געווארן ביים זאלבן, איז געווען אז ווען ער וועט אנקומען צו גבעה ביי די וואַך־פונקטן פון די פלשתים וועט ער באגעגענען א גרופע נביאים וועלכע שפילן מוזיק אויף הארפן, פויקן, און פלייטן, טוען אין נבואה. עס וועט דאן אויף אים זיין א "רוח אלוקים" און ער וועט אויך נבואה זאגן. אזוי איז טאקע געווען, און ביים אנקומען צום גבעה האט ער באגעגנט א גרופע נביאים און ער האט זיך מתנבא געווען אינאיינעם מיט זיי. דאס האט אויסגערופן גרויס וואונדער ביי זיינע באקאנטע, וואס האבן זיך אויסגעדריקט "הגם שאול בנביאים?" – איז דען שאול אויך פון די נביאים? דער אויסדרוק איז געבליבן א שפריכווארט ביי אידן[34].
דער "רוח אלוקים" איז געווען א גייסט פון נבואה וואס האט גערוט אויף שאול, אבער עס ווערט אויך צוגעשטעלט צו דער "רוח אלוקים" וואס שטייט ביי עטליכע פון די שופטים ווי גדעון[39], יפתח[40], און שמשון הגיבור[41], וואס איז געווען, לויט תרגום יונתן, א גייסט פון שטארקייט און גבורה מלחמה צו האלטן מיט די פיינט און איבערצונעמען די פירערשאפט, און צו דעם פונקט באציט זיך דאס וואס שמואל האט אים געזאגט אז ער וועט ווערן אן "איש אחר"[42]. עס ווערט אויך אנגעוויזן אז דאס ארט פון די נביאים, ביי די וואַכן פון די פלשתים, טוט מסתמא אויך ארויסצוברענגען דאס אז שאול וועט זיין דער צו באקעמפן די פלשתים[43].
נבואה ביי שאול ווערט ווידעראמאל דערמאנט שפעטער, ביי איינער פון זיינע אויסברוכן קעגן דוד[44], און אויך ווען שאול האט אנגעהויבן נאכיאגן דוד און דוד איז אנטלאפן צו שמואל. שאול האט געשיקט שליחים אים אפצונעמען, אבער זיי באגעגענען נביאים וועלכע זאגן נבואה, און זענען זיך מתנבא מיט זיי. נאך דעם וואס אויך די קומענדיגע גרופעס שטעלן זיך צו די נביאים, קומט שאול אליין אראפ אהין און באקומט אויך נבואות[45].
מיליטערישע ערפאלגן
נאכ'ן ווערן קעניג האט שאול המלך אויפגעשטעלט דעם ערשטן מיליטער ביי אידן[46]. ביז דאן איז געווען איינגעפירט אז אין צייט פון מלחמה האט מען מאביליזירט אלע מענער צו זיין קעמפער; שאול האט אצינד אויסגעקליבן 3000 לייט צו זיין שטענדיג אין מיליטערישן דינסט. שאול האט סטאנציאנירט 2000 פון זיי אין מכמש און בית אל; זיי זענען געווען אונטער זיין אויפזיכט, און די איבריגע 1000 זענען געווען מיט זיין זון יונתן אין גבעת בנימין[47]. יעדע שטארקער מאן וואס שאול האט באגעגנט האט ער גענומען צו זיך[48]. מיט דעם אלעם, ביי גרעסערע אקציעס פלעגט ער נאכאלץ אריינרופן נאך מיליטערלייט פון איבער דאס לאנד, זיי זאלן זיך צושטעלן צו דער באזע פונעם קביעות'דיגן מיליטער[46]. אבנר בן נר, א שוועסטער קינד פון שאול, איז געווען דער גענעראל איבער דעם מיליטער[49].
שאול האט מלחמה געהאלטן מערערע מאל קעגן פלשת. עס זענען דא וואס שפעקולירן אז שאול איז לכתחילה געקרוינט געווארן אלס וואסאל אונטער פלשת, אבער האט אויף די אנווייזונגען פון שמואל באלד ווידערגעשפעניגט אין זיי צו ווערן זעלבסטשטענדיג[46]. ביי דער ערשטער מלחמה קעגן זיי אין מכמש זענען די פלשתים פארטריבן געווארן ביז אילון[50]. שפעטער ביי דער שלאכט אין עמק האלה ווען דוד האט אומגעברענגט גלית[51] האט שאול'ס מיליטער אריינגעדרונגען ביז עקרון און גת[52]. פלשת איז אבער געבליבן א געפאר אלע שאול'ס טעג[48], און שאול און זיינע קינדער זענען למעשה אומגעברענגט געווארן ביי א מלחמה קעגן פלשת אין גלבוע[53][54].
שאול האט אויך מלחמה געהאלטן מיט עמון, מואב, און אדום פון מזרח זייט, עמלק און אנדערע וואנדער-שבטים פון דרום, פלשתים פון מערב, און די קעניגרייכן פון צובה אין צפון[55]. ער האט אזוי באפעסטיגט די גרעניצן פון ארץ ישראל, און פארזיכערט די אידישע שטעט. שאול האט אויך געוועלטיגט איבער די אשורים[56], אן אראבישע שבט וואס האט געוואנדערט אין דער געגנט צו מזרח פון די באוואוינטע לענדער אין עבר הירדן. אזוי אויך האט שבט ראובן אין זיינע צייטן, לכאורה מיט זיין הילף, מלחמת געהאלטן מיט די הגריאים און נאך אראבישע שבטים, און פארברייטערט זייער לאנד צו מזרח פון גלעד ביז נהר פרת[57][58][59].
פון די ערשטע מלחמות וואס שאול האט געפירט איז געווען די מלחמה קעגן פלשת אין מכמש. דארט האט זיך צוזאמגענומען א ריזיגע מיליטער פון פלשת, 30,000 וועגענער און 6000 רייטער און סאלדאטן "אזוי פיל ווי די זאמד וואס איז אויפ'ן ברעג ים". שאול'ס מיליטער האט שטארק מורא באקומען פאר די פלשתים, און זיי זענען אנטלאפן און זיך אויסבאהאלטן אין די היילן אין די בערג. שאול איז געבליבן מיט אן ענגע מיליטער פון 600 לייט, אבער אן ערפאלגרייכער פלוצימ'דיגע איבערפאל דורך יונתן און זיין וואפנטרעגער האט געברענגט א זיג פאר די אידן. שאול האט יענעם טאג באשוואוירן די אידן צו פאסטן, יונתן וואס האט נישט געהערט דערפון האט פארזוכט פון האניג וואס איז גערונען אינעם וואלד. שאול האט געהאלטן ביים הרג'ענען יונתן דערפאר, וויבאלד עס האט געברענגט אז די אורים ותומים זאלן נישט ענטפערן צוליב די זינד, אבער דאס פאלק האט זיך אריינגעמישט און אפגעהאלטן שאול דערפון[60].
שאול מיט שמואל
שמואל איז לכתחילה געווען קעגן דעם געדאנק פון א קעניגרייך ביי אידן בכלל. זיין רעדע צו די אידן ביים ערקלערן דעם משפט המלך איז זייער שארף און נעגאטיוו, און עס דערמאנט בלויז די רעכטן פונעם קעניג צו נעמען פונעם פאלק וואס נאר ער וויל, און נישט זיין ראלע אין פארזיכערן דאס לאנד און פארסירן גערעכטיגקייט[61]. אויך די מוסר-רייד ביי דער קרוינונג אין מצפה זענען געווען שטרענג, און שמואל האט אויך איבערגע'חזר'ט זיינע ווארענונגען ביים געזעגענען פון די אידן אין גלגל נאך דער ענדגילטיגער קרוינונג[62].
ווידעראום ווען עס קומט צו שאול זעלבסט איז שמואל'ס באציאונג געווען אויסנאם ליבליך און פאזיטיוו. שמואל האט גאר ווארעם אנטפאנגען שאול ווען ער איז געקומען קיין רמה זוכן די אייזלען, און ער האט אים אלץ מכבד געווען און געזעצט אויבנאן און געגעבן פון די בעסטע פארציעס[63]; ביים זאלבן שאול'ן האט שמואל אים גאר געקושט[64]. שאול איז דער איינציגער פון די מלכי יהודה ביי וועמען עס ווערט דערמאנט אז ער איז געקושט געווארן פון א נביא[65], און דאס טוט צייגן דערויף, אז כאטש וואס שמואל איז געווען קעגן דער קעניגרייך אין קאנצעפט, האט ער אבער שטארק געהאלטן פון שאול אלס דער אויסוואל[66].
אויך פון דעם לשון הפסוקים זעט מען א פאזיטיווע מיינונג כלפי שאול. די פסוקים באלד נאך שמואל'ס רעדע אין מצפה טוען שטארק ארויסברענגען שאול'ס מעלות און באשיידנקייט, און דער פסוק אליין רופט אן זיינע שטיצער "אשר נגע אלוקים בלבם", ווען זיינע קעגנער זענען "בני בליעל"[67]. שמואל האט דאן געזאגט פאר די אידן "איר זעט דעם וואס גאט האט אויסדערוועלט, אז זיינס גלייכן איז נישט דא אין גאנצן פאלק?"[68][69].
נאך דער מלחמה קעגן עמלק ווען שאול האט נישט אויסגעפאלגט וואס שמואל האט אים געהייסן, האט שמאול אים געזאגט אז דער באשעפער וועט פון אים אוועקנעמען די קעניגרייך. שאול האט זיך פרובירט איינצובעטן ביי שמואל אז מען זאל אים פארגעבן זיין זינד, אנכאפנדיג דעם מאנטל פון שמואל וואס האט זיך שוין אויסגעדרייט אוועקצוגיין. דער מאנטל האט זיך צעריסן, און שמואל האט ערקלערט אז דאס איז א רמז אז די קעניגרייך האט זיך פון אים אפגעריסן. שמואל האט געטרויערט נאך די קעניגרייך פון שאול, און ווארשיינליך געהאט גרויס צער פון דער סיטואציע[70].
פון נאך דער מלחמה קעגן עמלק האט שאול נישט באגעגנט שמואל ביז צו זיין פטירה[71]. נאך שמואל'ס פטירה האט שאול זיך געוואנדן צו א בעלת אוב אין עין דאר זי זאל ארויף ברענגען שמואל ער זאל זיך מיט אים קענען דורכרעדן לגבי דער מלחמה קעגן פלשת, אבער שמואל האט אים דאן געמאלדן אז ער וועט דערלייגן[72].
פאראכטונג
בשעת'ן זאלבן שאול פריוואטערהייט, האט שמואל אים שוין געהייסן ארויסגיין אין מלחמה קעגן פלשת, און דערביי אנגעזאגט צו גיין קיין גלגל און ווארטן דארט א וואך ביז ער וועט אנקומען און מקריב זיין א שלמים[73]. שאול האט אזוי געטון, אבער ווען שמואל האט זיך פארזוימט און דאס פאלק האט שוין אנגעהויבן אוועקגיין פון שאול, אויס מורא פאר די פלשתים, האט שאול אליין מקריב געווען דעם קרבן. שמואל איז אנגעקומען באלד נאך וואס שאול האט געענדיגט מקריב זיין דעם קרבן, און ער איז נישט געווען צופרידן מיט שאול'ס טאט. ער האט אים געזאגט אז ער האט זיך באנארישט, און אז אצינד וועט זיין קעניגליכע דינאסטיע נישט אנהאלטן, נאר א צווייטער וועט איבערנעמען[74].
א צייט שפעטער ביי די מלחמה קעגן עמלק, איז שאול געווארן באאויפטראגט דורך שמואל אינגאנצן אויסצוראטן עמלק, אריינגערעכנט קינדער און פרויען און אלע בהמות. שאול האט מאביליזירט א גרויסע מיליטער פון אידן, געווארנט די קיני זיך אפצוטון פון עמלק, און שטארק באזיגט די עמלקים, כאפנדיג אגג דער עמלק'ישער קעניג לעבעדיג. ער האט אבער נישט גע'הרג'עט אגג, און ער האט אויך געשוינט די בהמות. ווען שמואל האט זיך דערוואוסט אז שאול האט נישט אינגאנצן אויסגעפאלגט וואס מען האט אים באפוילן, האט ער אים געזאגט אז וויבאלד ער האט פאראכט דעם באפעל פונעם באשעפער, האט דער באשעפער אים פאראכט, און זיין קעניגרייך וועט געגעבן ווערן פאר א פאסיגערן מאן[75]. דער באשעפער האט טאקע דאן באפוילן שמואל צו גיין זאלבן דוד אנשטאט שאול[76].
שאול מיט דוד
נאך וואס שמואל האט געזאלבט דוד המלך, איז דוד אנגעקומען צו שאול'ס הויף נאך עטליכע עפיזאדן, און די באציאונגען צווישן זיי איז אלץ ערגער געווארן.
אלץ רעזולטאט פון דעם וואס דוד איז געזאלבט געווארן, פלעגט א שלעכטע גייסט קומען צו שאול, און זיינע שטוב מענטשן האבן געזוכט אן עצה דאס צו אדרעסירן. זיי האבן פארגעשלאגן צו ברענגען "א זון פון ישי" וואס קען שיין שפילן מוזיק, ער זאל מיט זיין מוזיק בארואיגן דעם קעניג. נאכ'ן באקומען ישי'ס צושטימונג איז דוד געגאנגען זיך אויפהאלטן ביי שאול צו שפילן ווען דער גייסט איז אנגעקומען[77].
שפעטער האבן זיך די פלשתים צוזאמגענומען צו גיין אין מלחמה קעגן די אידן, און א שטארקער ריז מיט'ן נאמען גלית האט געשפעט פון די אידן און גערופן איינער פון זיי פאר א דועל. קלאנגען האבן קורסירט אז דער קעניג וועט רייך מאכן דער וואס וועט אים באזיגן, און אים געבן זיין טאכטער פאר א ווייב. דוד האט זיך געוואגטערהייט צוגעשטעלט; ער איז געגאנגען צום קאמף אן קיין געווער אדער פאנצער נאר בלויז מיט שטיינער און האט אים איבער־נאטירליך באזיגט. די אידן האבן שטארק צעקלאפט די פלשתים אין די נאכפאלגנדע שלאכט. יונתן, דער זון פון שאול, האט שטארק ליב באקומען דוד, און אים געשאנקען זיין אייגענע געווער; די פרויען האבן באזינגען דוד'ן, "שאול האט געשלאגן אין זיינע טויזנטער, און דוד אין זיינע צען טויזנטער". ווי פארשפראכן, האט שאול געאפערט זיין טאכטער מירב פאר דוד, אבער דוד האט עס אפגעזאגט[78].
דאס אלץ האט געברענגט אז שאול זאל פיינט באקומען דוד אויס מורא אז ער וועט פון אים צונעמען די קעניגרייך. דער קומענדיגער מאל א שלעכטע גייסט איז געקומען אויף שאול, האט שאול צוויי מאל פרובירט צו ווארפן א שפיז אויף דוד אים אומצוברענגען, אבער דוד האט עס אויסגעמיטן. שאול האט אוועק געשיקט דוד פון פאר אים, און אים געשטעלט אלס גענעראל אין זיין מיליטער. דוד איז אלץ געווארן מער געלונגען, און דערמיט שאול אלץ מער פיינטליך צו אים. שאול האט באפוילן זיינע קנעכט איבערצורעדן דוד אנצונעמען אן אנבאט צו הייראטן זיין טאכטער מיכל אין אויסטויש פאר הונדערט עָרְלוֹת פון די פלשתים. אבער אנדערש ווי שאול האט גערעכנט, האבן די פלשתים נישט אומגעברענגט דוד, נאר ער האט פון זיי גע'הרג'עט צוויי הונדערט און געברענגט די ערלות פאר שאול[79].
יונתן האט פרובירט צו פארגלעטן די באציאונגען צווישן דוד און שאול, ברענגענדיג זיין פאטער צו שווערן אז ער וועט נישט שעדיגן דוד, און דוד האט זיך צוריקגעקערט צו דינען שאול און שפילן פאר אים. אבער דאס קומענדיגע מאל דער גייסט איז געקומען אויף שאול האט ער ווידער פרובירט אומצוברענגען דוד. דוד איז אנטלאפן אהיים, און שאול'ס קנעכט האבן אים נאכגעיאגט און ארומגערינגלט זיין הויז. נאכ'ן זיך ארויסשלייכן פון א פענסטער און אויסנארן די שליחים מיט די הילף פון מיכל, איז דוד אנטלאפן צו שמואל קיין רמה. שאול האט אהין געשיקט שליחים אים אפצונעמען, אבער אלע האבן זיך מתנבא געווען און געבליבן דארט פארטון אין נבואה, אריינגערעכנט שאול ווען ער איז אליין אהינגעקומען[80].
דוד האט זיך געוואנדן צו יונתן וועלכער האט פארשפראכן צו דערגיין די זאך. ביים ראש חודש סעודה האט יונתן געגעסן מיט שאול, און ביים שמועסן איבער דוד'ס אפוועזנהייט קומט ארויס אז שאול איז אויסן אומצוברענגען דוד. יונתן איז ארויסגעגאנגען און געוויזן פון־פריער־אפגעשמועסטע סימנים פאר דוד, און נאך זיך ווארעם געזעגענען איז דוד אנטלאפן[81].
דוד איז אנגעקומען קיין נוב עיר הכהנים, און ער האט דארט באקומען פון אחימלך בן אחיטוב הכהן עסן און געווער פאר די וועג. דואג האדומי האט איבערגעגעבן פאר שאול אז אחימלך איז מיט דוד, און שאול האט באפוילן אויסצו'הרג'ענען די כהנים פון נוב, א באפעל וואס דואג האט אויסגעפירט[82]. איין זון פון אחימלך, אביתר, האט באוויזן צו אנטלויפן צו דוד, און ער האט מיטגעהאט מיט זיך אן אפוד מיט וועלכע דוד האט געקענט פרעגן ביי די אורים ותומים[83].
שאול האט אנגעהויבן נאכיאגן דוד. ער איז ארויס קיין קעילה וואו דוד האט געוויילט, אבער דוד איז באצייטנס אנטלאפן פון דארטן, און שאול האט צוריק געצויגן זיינע מענטשן. שאול האט שטארק ארומגעזוכט דוד אין זיף; ער האט אים כמעט געכאפט אין מעון, אבער האט געמוזט גיין אפשלאגן אן אטאקע פון פלשת. דוד איז אנטלאפן קיין עין גדי, און שאול האט זיך עווענטועל דערוואוסט דערפון און אהינגעקומען[84].
זוכנדיג דוד אין עין גדי האט שאול אריינגעגאנגען אין א הייל פאר זיינע געברויכן, נישט וויסנדיג אז דוד איז אויך דארט. דוד האט אפגעהאלטן זיינע לייט פון שעדיגן שאול, נאר אנשטאט האט ער אפגעשניטן א שטיקל פון זיין מאנטל. נאך וואס שאול איז ארויס פונעם הייל האט דוד אויך ארויסגעקומען און אים אדרעסירט, ניצנדיג די שטיקל פון שאול'ס מאנטל אלס באווייז אז ער האט גארנישט קעגן שאול; ער האט אים דאך געקענט אומברענגען, אבער ער האט נישט. די רייד האט איבערגענומען שאול און ער האט מודה געווען אין דוד'ס גערעכטיגקייט, און אז ער וועט אים איבערנעמען אלץ קעניג. ער האט אים געהייסן שווערן אז ער וועט נישט הרג'ענען זיינע קינדער, און דוד האט געשוואוירן[85].
א צייט שפעטער האט שאול ווידער אנגעהויבן נאכיאגן דוד אין זיף, און אן ענליכן געשיכטע האט זיך אפגעשפילט. דוד און אבישי בן צרויה האבן זיך אריינגע'גנב'עט צו שאול'ס לאגער, אבער דוד האט אנשטאט אומברענגען שאול גענומען זיין שפיז און לאגל וואסער. שטייענדיג פונדערווייטנס, האט דוד געשריגן צו אבנר אז ער האט נישט גענוג גוט געהיטן אויף שאול, און איינער האט געקענט צוקומען און צונעמען זיינע זאכן. שאול האט זיך אויסגעדרייט צום קול פון דוד, און דוד האט זיך פארענטפערט פאר אים און געבעטן ער זאל אויפהערן די געיעג. שאול האט אים פארשפראכן אויפצוהערן אים נאכיאגן און אהיים געגאנגען[86]. דוד האט אים אבער נישט געגלייבט און אנטלאפן צו פלשת וואו ער האט געוויילט ביז נאך שאול'ס אומקום[87].
אומקום
נאך שמואל־הנביא'ס פטירה האבן זיך די פלשתים און די אידן געגרייט פאר א מלחמה. די פלשתים האבן זיך צוזאמגענומען אין שטאט שונם, אין דער צייט וואס די אידן האבן זיך צוזאמגענומען אין הר הגלבוע. שאול המלך האט זיך געוואלט באראטן מיט דער שכינה, און נאכ'ן פרובירן דורך די נביאים אן ערפאלג, האט ער זיך געוואנדן צו א בעלת אוב אין עין דאר, פארהוילנדיג זיין אידענטיטעט. זי האט אים דערמאנט אז שאול האט אויסגעראטן כישוף פון איבער דאס לאנד, אבער ער האט איר פארשפראכן אז שאול וועט איר גארנישט שלעכטס טון. די בעלת אוב האט ארויפגעברענגט די נשמה פון שמואל, וועלכע האט געזאגט שאול'ן אז ער וועט פארלירן די קריג און פאלן אין שלאכט. שאול איז צוזאמגעפאלן הערנדיג די רייד, און די בעלת אוב האט אים דערמונטערט מיט א סעודה[88].
וויסנדיג אז ער גייט צו זיין טויט, האט שאול מיט מסירות הנפש נישט צוריק געצויגן פון זיינע פלענער, נאר ארויס אין מלחמה כדי די גזירה זאל אויסגעפירט ווערן[89]. שאול איז געפאלן אינעם שלאכט אינאיינעם מיט זיינע דריי זון, יונתן, אבינדב, און מלכי שוע. שאול, זעענדיג אז ער גייט געכאפט ווערן דורך די פשלתים האט ער געבעטן פון זיין וואפנטרעגער אז ער זאל אים אומברענגען, און ווען יענע האט נישט געוואלט, האט שאול זיך ארויפגעווארפן אויף זיין שווערד [90].
אן עמלק'ישע יונג וואס איז אהין געקומען האט געהאלפן שאול זיך ענדגילטיג אומברענגען, גענומען שאול'ס קרוין און ארעם באנד, אדער ווי חז"ל זאגן – זיינע תפילין של ראש און של יד, און געלאפן קיין צקלג צו ווייזן דוד'ן. אנדערש ווי ער האט געקלערט, האט דוד זייער געקלאגט איבער שאול, און גאר געהייסן הרג'ענען דעם עמלקי וואס האט אומגעברענגט שאול. דוד האט דאן פארפאסט א קינה איבער די אומקום פון שאול און פון יונתן וועלכע איז צו אים געווען א ליבער פריינד[91].
די פלשתים וואס האבן געטראפן די קערפער פון שאול און זיינע קינדער האבן אפגעהאקט די קעפ און ארום געשיקט צו ווייזן דאס פאלק. די קערפער האבן זיי אויפגעהאנגען אויף די מויערן פון בית שן, און שאול'ס פאנצער האבן זיי געשטעלט אין די טעמפל פון עשתרות און דגון[92]. איינוואוינער פון יביש גלעד האבן ארויס געכאפט די קערפער און עס באגראבן אין יבשה[93], און שפעטער האט דוד אריבערגעפירט די ביינער צום שטאט צלע אין בנימין[94], וואס ווערט דערקענט אלס כירבאט צאלאך[95], אדער אלס נאבי סאמוויל[96].
דער פסוק אין דברי הימים א פירט אויס:
און שאול איז געשטארבן פאר זיין פעלשונג וואס ער האט געפעלשט אין גאט, און וועגן דעם ווארט פון גאט וואס ער האט נישט געהיטן, און אויך פארוואס ער האט געפרעגט ביי א גייסט צו פארשן ביי אים. און ער האט נישט געפרעגט ביי גאט; דערפאר האט ער אים אומגעברענגט און אפגעקערט די מלוכה צו דוד דעם זון פון ישי
.
בית שאול
לויט ווי עס שטייט אין פסוק האט שאול המלך געוועלטיגט פאר צוויי יאר[97]. לויט די חשבונות אין סדר עולם איז ער געקרוינט געווארן אין יאר ב'תתפ"ב און געוועלטיגט נאך צוויי יאר ביז ב'תתפ"ד[98]. טייל פון די מפרשים דינגען זיך אויף דער חשבון, און האלטן אז דער פסוק באציט זיך צו דער דאטום ווען די מלחמה קעגן פלשת איז געווען, און נישט אויף זיין גאנצע קעניגרייך, וואס האט זיך געצויגן פאר פיל לענגער[97.1]. יוסף בן מתתיהו שרייבט אז ער האט געוועלטיגט 40 יאר, 18 ווען שמואל האט געלעבט, און 22 נאך דעם[99]. געוויסע כתבי יד פונעם תרגום השבעים זענען גורס 30 יאר[100].
שאול האט געהייראט אחינועם די טאכטער פון אחימעץ, מיט וועמען ער האט געהאט כאטש פיר זון, יונתן, אבינדב, מלכישוע, און אישבשת; און צוויי טעכטער, מירב און מיכל[101]. מירב האט שאול פארהייראט צו עדריאל בן ברזילי המחולתי, מיט וועמען זי האט געהאט 5 זון[102], און מיכל צו דוד[103]. שפעטער, ווען דוד איז אנטלאפן פון שאול האט ער מיכל געגעבן צו פלטי בן ליש, אבער פלטי האט איר נישט אנגערירט ביז דוד האט איר צוריק באקומען נאך שאול'ס אומקום[104]. שאול האט אויך געהאט א פילגש מיט'ן נאמען רצפה א טאכטער פון איה, פון וועמען ער האט געהאט ארמוני און מפיבושת[105].
שאול איז אומגעקומען אין גבע אינאיינעם מיט דריי פון זיינע זון, יונתן, אבינדב, און מלכישוע[106]. דוד המלך איז געווארן קעניג אין חברון, אין דער צייט וואס אבנר בן נר האט געקרוינט אישבשת איבער ארץ ישראל[107]. אישבושת האט געוועלטיגט פאר צוויי יאר, און נאך וואס אבנר איז גע'הרג'עט געווארן האבן זיינע גענעראלן אים גע'הרג'עט[108].
אין דוד־המלכ'ס צייטן איז געווען א הונגער, און די אורים ותומים האבן געזאגט אז עס איז געקומען צוליב דער וועג ווי אזוי שאול האט באהאנדלט די גבעונים. די גבעונים האבן געזאגט אז זיי וועלן נאר פארגעבן שאול'ן ווען זיבן פון זיינע זון וועלן צו זיי איבערגעגעבן ווערן זיי צו אומברענגען. דוד האט זיי איבערגעגעבן זיבן מיטגלידער פון שאול'ס פאמיליע, די צוויי זון פון רצפה בת איה, און די זיבן זון וואס מירב האט געהאט מיט עדריאל המחולתי[109].
דער איינציגער איבערגעבליבענע אייניקל בן אחר בן פון שאול המלך איז געווען מפיבשת בן יונתן, וועמען דוד האט אפגעשוינט פון די גבעונים[110], און האט אים אויסגעהאלטן צוליב דער פריינטשאפט מיט זיין פאטער יונתן[111]. מפיבשת האט געהאט א זון מיכה [112] וועמענ'ס ניין דורות פון אייניקלעך ווערן אויסגערעכנט אין דברי הימים[113].
שמעי בן גרא איז אויך געווען פון בית שאול[114], און מרדכי און אסתר זענען געווען אייניקלעך פון שאול דורך שמעי בן גרא[115]. אין דעם תרגום ראשון אויף מגילת אסתר[116] שטייט אז שמעי די פאטער פון יאיר דער פאטער פון מרדכי איז שמעי בן גרא. דארט, אין תרגום שני, און אין אנדערע מדרשים, ווערט אויסגערעכנט דעם ייחוס בן אחר בן ביז מיכה בן מפיבשת[117].
אין חז"ל
ווען שאול המלך איז געקרוינט געווארן איז ער געווען ריין פון יעדן זינד ווי אן איין יעריג קינד[118], און ער ווערט אויסגערעכנט אלס איינער פון די אכט "נסיכי בני אדם"[119].
אין פסוק ווערט שוין ארויסגעברענגט אז שאול איז געווען אן עניו און באשיידן, און חז"ל פארברייטערן דעם בליק. נאך דער געשיכטע פון פילגש בגבעה האבן די בני בנימין געדארפט כאפן פרויען פון שילה צו פארמיידן זייער שבט'ס אונטערגאנג. שאול'ס באשיידענע נאטור האט אים פארשווערט צו טון אזא אקט, און דערפאר האט אחינועם אים אנגעכאפט ער זאל זי הייראטן[120]. ווען שאול איז אריין אין דער מערה פון דוד פאר זיינע באדערפענישן, איז ער אריין הינטער עטליכע ווענט און אין א הייל אין א הייל, און אזוי אויך האט ער זיך אינגאנצן באדעקט מיט זיינע קליידער[121]. אין שכר פון זיין באשיידנקייט מיט'ן נישט פריצייטיג דערציילן איבער זיין פריוואטע קרוינונג איז פון אים ארויס געקומען אסתר המלכה[122].
שאול האט מקפיד געווען אויף הלכות טומאה וטהרה, און ער האט אויסגעלערנט די אידן הלכות שחיטה און קרבנות[123]. זיין הקפדה אין קיום המצוות איז אויך מרומז אין די ווערטער פון דעם עמלק'ישן יונג צו דוד "ואקח את הנזר אשר על ראשו ואצעדה אשר על זרעו"; דער "נזר" איז דער תפילין של ראש, און די "אצעדה" איז דער תפילין של יד[124].
שאול'ס פיינטשאפט צו דוד איז געקומען פון פיל פאלשע לשון הרע'ס וואס זיינע לייט האבן אים געפיטערט[125]. דואג האדומי איז געווען דער וואס אנגערייצט שאול צו הרג'ענען די כהנים פון נוב[126]. שאול האט נישט גע'הרג'עט די גבעונים, און דאס וואס עס שטייט אזוי אין פסוק איז וויבאלד זיי האבן פארלוירן זייער פרנסה נאכדעם וואס די כהנים אין נוב, וועלכע פלעגן זיי שפייזן, זענען גע'הרג'עט געווארן[127]. ער האט געמעגט הייראטן מיכל צו א צווייטען מאן ווייל די קידושין איז געווען א טעות[128].
חז"ל זאגן אז די איינציגע סיבה פארוואס מלכות בית שאול האט נישט אנגעהאלטן איז וויבאלד עס האט נישט געהאט קיין שום חסרון, און א מנהיג ישראל מוז האבן א כאטש עפעס א חסרון ("קופה של שרצים") אים אפצוהאלטן פון גאווה. אן אנדערע דעה אין גמרא זאגט אז שאול'ס קעניגרייך האט נישט אנגעהאלטן ווייל ער האט פארקוקט אויף זיין כבוד[129].
זיין עבירה מיטן הרג'ענען נוב עיר הכהנים איז אים פארגעבן געווארן; שמואל האט אים געזאגט אז ער וועט זיין אין גן עדן "עמי במחצתי", און ווען די גבעונים האבן דערמאנט שאול'ס נאמען אין פארבינדונג מיט דער זינד האט א בת קול אויסגעפירט "שאול בחיר ה'"[130]. דער איינציגער זינד וואס שאול האט געטון וואס צוליב דעם איז זיין קעניגרייך אונטערגעגאנגען, איז געווען דאס נישט הרג'ענען אגג[131]. די גמרא זאגט אז דאס וואס ער האט געשוינט די שאף און קינדער פון עמלק איז געקומען פון איבריגע פרומקייט[132].
חז"ל באוואונדערן אויך זיין מסירות נפש ביים ארויסגיין ביים לעצטן קריג קעגן פלשת, צולייגנדיג אז ער האט געזאגט פאר זיינע גענעראלן, עמשא און אבנר, אז שמואל הנביא האט גאר פאראויס געזאגט א זיג[133]
אינדרויסן פון אידישקייט
אין איסלאם
אין דער קוראן, ווערט דער פיגור "טאלוט" (طالوت) טראדיציאנעל אידענטיפיצירט מיט שאול המלך. דער קוראן פארציילט אז "נאך מוסא'ס (משה רבינו'ס) צייטן" האבן די אידן פארלאנגט א קעניג צו פירן זייערע מלחמות, און ווען "א נביא" האט געזאלבט "טאלוט" זענען די אידן נישט געווען צופרידן וויבאלד ער איז נישט געווען רייך. דער נביא האט ווידערהאלט אז טאלוט איז דער בעסטער אויסוואל. טאלוט איז געווען אויסגעצייכנט אין זיין אינטעליגענץ און פיזישע אויסזען, און דער באשעפער האט צוריק געברענגט די ארון צו די אידן אלס צייכן פאר זיין קעניגרייך. שאול האט אויספרובירט די אידן ביי א טייך, דער וואס האט געטרונקען גראד פון טייך האט ער אפגעזאגט, און דער וואס האט גענומען אין זיינע הענט האט ער אנגענומען. טאלוט איז געווען ערפאלגרייך אין די שלאכטן, אבער "דאוד" (דוד) איז דער וואס הרג'עט גלית, און ער ווערט דער קומענדיגער קעניג[134].
די געשיכטע אינעם קוראן איז אומאקוראט אין עטליכע דעטאלן, צווישן זיי אז דער ארון איז צוריק געקומען נאך שאול איז געזאלבט געווארן, ווען אין ספר שמואל שטייט אז עס האט פאסירט בעפאר[135]. די מלחמה קעגן גלית ווערט געשילדערט אלס דער ערשטער שלאכט, ווען עס איז געווען פון די לעצטע. אזוי אויך מישט דער קוראן אריין די פראבע ביים טייך וואס ווערט דערציילט אין ספר שופטים אויף גדעון[136]. דער נאמען "טאלוט" איז נישט עטימאלאגיש פארבינדן מיט "שאול", און דערפאר נעמען מוסולמענער געלערנטע אן אז דער נאמען, וואס באדייט "הויך", איז א צונאמען צוליב זיין הויכקייט[137].
פסיכאלאגישע אנאליז
די שילדערונגען אין די פסוקים איבער דער שלעכטער גייסט וואס פלעגט פלאגן שאול האט געברענגט פסיכאלאגן צו פרובירן קליניש צו דיאגנאזירן שאול. אין ילקוט מעם לועז[138], ווי אויך אין מלבי"ם[139], ווערט געברענגט אז שאול האט געליטן פון מעלאנכאליע (מרה שחורה). דזשארדזש סטיין זעט דערין א געוויסע מאניע[140], מארטין היוסמאן האלט עס איז געווען דעפרעסיע וואס קומט פון דרוק[141], און ליבוב בן-נון האלט אז שאול האט געהאט א געוויסע גייסטישע אומארדענונג[142]. גלייכצייטיג טוט קריסטאפער קוק רעקאמענדירן פארזיכטיגקייט ביים דיאגנאזירן א מאן פון טויזנטער יאר צוריק[143].
צו ליינען מער
- רבי חיים דב רבינוביץ, דעת סופרים ז (שמואל א), ירושלים, תשכ"ב, אויף היברובוקס
- יהודה קיל, דעת מקרא יא (שמואל א), ירושלים, תשמ"א, אויף אוצר החכמה
- שמואל אברמסקי, "שאול", אנציקלופדיה מקראית ז, מוסד ביאליק: ירושלים, תשל"ו, זייטן 446–454. אָנליין ווערסיע פונעם בוך (פאר ערלויבטע), אויפ'ן "כותר" זייטל
- משה גרסיאל, שמואל אברמסקי, עולם התנ"ך שמואל א', 2002. אָנליין ווערסיע פונעם בוך (פאר ערלויבטע), אויפ'ן "כותר" זייטל
רעפערענצן
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:הערות שוליים
ליידיגע פאראמעטער [ 1 ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע
- ↑ 1.0 1.1 שמואל א' ט, א
- ↑ זיין ייחוס ביז יעקב אבינו ווערט אויסגערעכנט אין די מדרשים אויף מגילת אסתר, רעדנדיג פון מרדכי הצדיק'ס ייחוס. זע צב"ש רבי צבי הירש ווייס, פרסומי ניסא, ברוקלין, תשע"ב, זייט קמד (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע).
- ↑ קיל זייט עז
- ↑ שמואל א' ט, ב.
- ↑ דעת סופרים זייט צד
- ↑ קיל זייט צה
- ↑ מדרש שמואל, פרשה י"א
- ↑ לויט קיל, מבוא זייט 110-111
- ↑ שמואל א' ט, ה.
- ↑ שמואל א' ט, כא.
- ↑ שמואל א' טו, יז.
- ↑ שמואל א' י, כב.
- ↑ שמואל א' יא, ה.
- ↑ שמואל א' טו, לד.
- ↑ שמואל א' טו, יב.
- ↑ שמואל א' כ, כה.
- ↑ שמואל ב' א, י.
- ↑ שמואל א' י, כז.
- ↑ שמואל א' כב, יז–יט.
- ↑ שמואל א' טו.
- ↑ שמואל א' יז, כה.
- ↑ שמואל א' יא, ז.
- ↑ שמואל א' טו, כד
- ↑ שמואל א' ח, א–ד. די גמרא אין שבת נו, א איז מסביר אז עס איז נישט בוכשטעבליך.
- ↑ קיל זייט עה; עולם התנ"ך זייט 87
- ↑ שמואל א' ח, ה.
- ↑ שמואל א' ח, ו–כב.
- ↑ קיל זייט פ
- ↑ רש"י און מלבי"ם אויף שמואל א' ט, כה.
- ↑ שמואל א' ט-י.
- ↑ רש"י אויף שמואל א' י, ט.
- ↑ רד"ק אויף שמואל א' י, יט.
- ↑ רש"י אויף שמואל א' י, יט.
- ↑ 34.0 34.1 שמואל א' י.
- ↑ שמואל א' י, כו.
- ↑ שמואל א' יא.
- ↑ 37.0 37.1 קיל זייט קג
- ↑ אברמסקי זייט 448
- ↑ שופטים ו, לד.
- ↑ שופטים יא, כט.
- ↑ שופטים יד, ו.
- ↑ דעת סופרים זייטן קיג-קיד; קיל זייט צא.
- ↑ אברמסקי זייט 449.
- ↑ שמואל א' יח, י.
- ↑ שמואל א' יט, יח–כד.
- ↑ 46.0 46.1 46.2 עולם התנ"ך זייט 118.
- ↑ שמואל א' יג, ב.
- ↑ 48.0 48.1 שמואל א' יד, נב.
- ↑ שמואל א' יד, נ. אין עולם התנ"ך זייט 95 שטעלט ער פאר אבנר אלס פעטער פאר שאול.
- ↑ שמואל א' יד, לא.
- ↑ שמואל א' יז, מט–נא.
- ↑ שמואל א' יז, נב.
- ↑ שמואל א' לא, א–ו.
- ↑ אברמסקי זייט 449-450.
- ↑ שמואל א' יד, מז–מח; יהודה אליצור, יהודה קיל, אטלס דעת מקרא, מוסד הרב קוק: ירושלים, תשנ"ח, זייט 202 (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן).
- ↑ שמואל א' ב, ט.
- ↑ דברי הימים א' ה, ט–יט.
- ↑ יהודה אליצור, יהודה קיל, אטלס דעת מקרא, מוסד הרב קוק: ירושלים, תשנ"ח, זייט 202 (באגרעניצט צו באַצאָלטע אַבאָנענטן).
- ↑ אברמסקי זייט 450-451.
- ↑ שמואל א' יג-יד.
- ↑ עולם התנ"ך זייט 90
- ↑ עולם התנ"ך זייט 86-87
- ↑ שמואל א' ט, יט–כז.
- ↑ שמואל א' י, א.
- ↑ קיל זייט צה
- ↑ קיל זייט פז; עולם התנ"ך זייט 87
- ↑ שמואל א' י, כו–כז.
- ↑ שמואל א' י, כד.
- ↑ עולם התנ"ך זייט 86-87
- ↑ קיל זייט קנג
- ↑ שמואל א' טו, לה.
- ↑ שמואל א' כח.
- ↑ שמואל א' י, ח.
- ↑ שמואל א' יג, ח–יד.
- ↑ שמואל א' טו.
- ↑ שמואל א' טז, א.
- ↑ שמואל א' טז.
- ↑ שמואל א' יז-שמואל א' יח, יט.
- ↑ שמואל א' יח, ט-שמואל א' יח, ל.
- ↑ שמואל א' יט.
- ↑ שמואל א' כ.
- ↑ שמואל א' כא-שמואל א' כב.
- ↑ שמואל א' כב, כ-שמואל א' כג, יא.
- ↑ שמואל א' כג.
- ↑ שמואל א' כד.
- ↑ שמואל א' כו.
- ↑ שמואל א' כז, א.
- ↑ שמואל א' כח.
- ↑ אברבנאל אויף שמואל א', פרק כח, פסוק כה
- ↑ שמואל א' לא, א–ד.
- ↑ שמואל ב' א.
- ↑ שמואל א' לא, ח–י.
- ↑ שמואל א' לא, יא–יג.
- ↑ שמואל ב' כא, ד.
- ↑
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:אוצר החכמה
פאראמעטער [ עמוד ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע בן ציון לוריא, "מסע החיפוש של שאול אחרי האתונות", ירושלים ה, ירושלים, תשט"ו, זייט כ. - ↑ דניאל משה לוי, מקרא וארכיאולגיה, ירושלים, תשע"א, זייט 58 (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע).
- ↑ שמואל א' יג, א.
- ↑ אברהם אריה ליב עקביא, סדרי זמנים לפי המסרת, תל אביב, תש"ג, זייט 113 (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע)
- ↑
פאראמעטער פעלערן אין מוסטער:יוספוס
פאראמעטער [ 4 ] ערשיינען נישט אין מוסטער דעפיניציע יוסף בן מתתיהו, קדמוניות היהודים, ספר ו, פרק יד. ענליך שטייט אין מעשי השלוחים יג, כא - ↑ אברמסקי זייט 448
- ↑ שמואל א' יד, מט; דברי הימים א' ח, לג.
- ↑ שמואל ב' כא, ח.
- ↑ שמואל א' יח, כז.
- ↑ שמואל א' כה, מד; שמואל א' ג, טו; סנהדרין יט, ב.
- ↑ שמואל ב' כא, ח.
- ↑ שמואל א' לא, ב.
- ↑ שמואל ב' ב, א–י.
- ↑ שמואל ב' ד.
- ↑ שמואל ב' כא
- ↑ שמואל ב' כא, ז.
- ↑ שמואל ב' ט.
- ↑ שמואל ב' ב, ט.
- ↑ דברי הימים א' ח, לה–לח.
- ↑ שמואל ב' טז, ה
- ↑ ילקוט שמעוני אויף מגילת אסתר, סימן תתרנג
- ↑ פרק ז, פסוק ו
- ↑ זע: רבי צבי הירש ווייס, פרסומי ניסא, ברוקלין, תשע"ב, זייט קמד (פארלאנגט אומזיסטע רעגיסטראַציע).
- ↑ יומא כב, ב.
- ↑ תענית ד, א.
- ↑ רש"י שמואל א' פרק כ' פסוק ל'
- ↑ ברכות סב, ב.
- ↑ מגילה יג, ב.
- ↑ זבחים קכ, א; חולין יז, ב.
- ↑ תרגום יונתן שמואל ב פרק א', פסוק י'
- ↑ דברים רבה ה, י
- ↑ ילקוט שמעוני שמואל קלא
- ↑ יבמות עח, ב.
- ↑ סנהדרין כ, א.
- ↑ יומא כב, ב.
- ↑ ברכות יז, ב.
- ↑ יומא כא, ב.
- ↑ יומא כב, ב.
- ↑ ויקרא רבה כו, ז
- ↑ קוראן 2:246-252
- ↑ שמואל א' ו.
- ↑ שופטים ז, ה–ז.
- ↑ Leaman, Oliver, The Quran, An Encyclopedia, 2006, p. 638.
- ↑ ילקוט מעם לועז, שמואל א טז, יד
- ↑ מלבי"ם אויף שמואל א' טז, טו.
- ↑ Stein, George (2011). "The case of King Saul: Did he have recurrent unipolar depression or bipolar affective disorder?" British Journal of Psychiatry. 198 (3): 212.
- ↑ Huisman, M. (2007). "King Saul, work-related stress and depression". Journal of Epidemiology and Community Health. 61 (10): 890.
- ↑ (Louba) Ben-Noun, Liubov (2003). "What was the Mental Disease that Afflicted King Saul?". Clinical Case Studies. 2 (4): 270–282.
- ↑ Cook, Christopher C. H. (2012). "Psychiatry in scripture: Sacred texts and psychopathology". The Psychiatrist. 36 (6): 225–229.