35,369
רעדאגירונגען
ק (החלפת טקסט – " ייד " ב־" איד ") |
ק (טשעקטי און אנדערע רייניגונג, typos fixed: ײ ← יי (12), ױ ← וי (2), װ ← וו (5), פרייטיק ← פרייטאג (2), יידן ← אידן) |
||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
''' | '''אידישקײט''' אָדער '''אידנטום''' איז דער אינהאלט און צוזאמנשטעלונג פון דעם [[גלויבן]] און אויפירונג פונעם '''[[ייד]]ישן פאלק''', וואס איז געבויט און שטאמט פון דער [[תורה]] וואס דער אייבערשטער האט געגעבן פאר די '''[[יידן]]''', און ווי שפעטער אפגעלערנט און ערקלערט אין משנה און גמרא דורך די [[תנאים]] און [[אמוראים]], און נאכהער צוזאמען גענומען דורך די [[פוסק]]ים. '''אידישקייט''' איז דער פאראיינעגונג צווישן די '''יידישע קינדער''' און דעם אייבערשטן. | ||
אן אנהענגער פון '''אידישקייט''', צי דער וואס איז געבוירן א '''יידיש קינד''', צי דורך [[גר]]ות, ווערט אנגערופן א '''ייד'''. '''יידן''' ווערן נישט באטראכט בלויז ווי א [[רעליגיע]]זע [[סעקטע]], נאר ווי אן אייגן [[פאלק]], דורך דעם וואס דער אייבערשטער האט זיי אנגערופן אין דער תורה, פאר א פאלק. די '''[[יידישע באפעלקערונג]]''' ווערט געשאצט צו זיין איבער פופצן מיליאן '''יידן''' אויף דער וועלט, א דריטל אין [[ארץ ישראל]], און א דריטל אין די [[פאראייניגטע שטאטן]], און א דריטל איבער דער גארער וועלט. | אן אנהענגער פון '''אידישקייט''', צי דער וואס איז געבוירן א '''יידיש קינד''', צי דורך [[גר]]ות, ווערט אנגערופן א '''ייד'''. '''יידן''' ווערן נישט באטראכט בלויז ווי א [[רעליגיע]]זע [[סעקטע]], נאר ווי אן אייגן [[פאלק]], דורך דעם וואס דער אייבערשטער האט זיי אנגערופן אין דער תורה, פאר א פאלק. די '''[[יידישע באפעלקערונג]]''' ווערט געשאצט צו זיין איבער פופצן מיליאן '''יידן''' אויף דער וועלט, א דריטל אין [[ארץ ישראל]], און א דריטל אין די [[פאראייניגטע שטאטן]], און א דריטל איבער דער גארער וועלט. | ||
| שורה 7: | שורה 7: | ||
אידישקייט איז געבויט אויף א גלויבונג, וואס לויטן [[רמב"ם]] ווערט גערעכנט אויף 13 פרינציפן. איינער פון די יסודות איז די תורה, געגעבן דורך [[משה רבינו]], וואס איז צוזאמגעשטעלט פון [[תורה שבכתב]] און [[תורה שבעל פה]]. | אידישקייט איז געבויט אויף א גלויבונג, וואס לויטן [[רמב"ם]] ווערט גערעכנט אויף 13 פרינציפן. איינער פון די יסודות איז די תורה, געגעבן דורך [[משה רבינו]], וואס איז צוזאמגעשטעלט פון [[תורה שבכתב]] און [[תורה שבעל פה]]. | ||
היינט זענען אויף דער וועלט אומגעפער 14.5 מיליאן | היינט זענען אויף דער וועלט אומגעפער 14.5 מיליאן אידן.<ref name="Population of Jews" /> | ||
== אנטוויקלונג == | == אנטוויקלונג == | ||
| שורה 18: | שורה 18: | ||
{{הויפט ארטיקל|ארטיקלען=[[שבת]], [[יום טוב]]}} | {{הויפט ארטיקל|ארטיקלען=[[שבת]], [[יום טוב]]}} | ||
דער זיבעטער טאג יעדע וואך איז שבת, וואס הייבט אן ווען די זון גייט אראפ | דער זיבעטער טאג יעדע וואך איז שבת, וואס הייבט אן ווען די זון גייט אראפ פרייטאג, ביז דריי שטערן קומען ארויס נאך שבת. עס זענען פאראן 39 אבות מלאכות (הויפט סארטן ארבעט) אום אומצאליגע תולדות, ווי אויך תקנות און גזירות פון חז"ל, זאכן וואס מען טוט נישט שבת. אויך ברענגט מען אריין שבת מיט [[קידוש]] פרייטאג צונאכט (אויך קידוש שבת בייטאג) און מען מאכט [[הבדלה]] [[מוצאי שבת|שבת-צונאכט]] צו ווייזן אז די נייע וואך האט אנגעהויבן. | ||
===כשרות=== | ===כשרות=== | ||
| שורה 57: | שורה 57: | ||
=== איִדן אין אײראָפּע === | === איִדן אין אײראָפּע === | ||
כּלל ישׂראל האָט זיך פלאצירט אין משך די פאַרגאַנגענע דורות אין דער [[מזרח אייראפע|מזרח]] און אין די צענטראַלע | כּלל ישׂראל האָט זיך פלאצירט אין משך די פאַרגאַנגענע דורות אין דער [[מזרח אייראפע|מזרח]] און אין די צענטראַלע אָפּטיילונג. [[אייראפע|אייראָפּע]] איז אַ יבשה אויף מזרח זייט פונעם [[ערד קוגל]], זי גרענעצט זיך מיט [[אזיע|אַזיע]], זי פאַרמאָגט פילע לענדער, פיל פון זיי זענען אומבאַקאַנטע נעמען פאַר איִדן וועלכע האָבן גאַנץ ווייניג געהאַט פאַרבינדונגען מיט זיי אין די [[היסטאריע|היסטאָריע]]. | ||
ייִדן זענען געקומען צו דער | ייִדן זענען געקומען צו דער אייראָפּעיִשער יבשה נאָך אין די צייטן פונעם צווייטן [[ביהמ"ק]], אין לויף פון די דורות האָבן איִדן געוואַנדערט פון איין לאַנד צום צווייטן אין אייראָפּע. | ||
| שורה 207: | שורה 207: | ||
[[קאַטעגאָריע:אידישקייט|*]] | [[קאַטעגאָריע:אידישקייט|*]] | ||
[[קאַטעגאָריע:רעליגיע]] | [[קאַטעגאָריע:רעליגיע]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אומבאקוקט]] | ||
[[ | [[קאַטעגאָריע:אויף יידיש]] | ||
{{קרד/ויקי/יידיש}} | {{קרד/ויקי/יידיש}} | ||